장음표시 사용
561쪽
istius vitrei electricitas omnis in metallum colligeretur, quae ad hunc statum reducta satis suit essicax, ut institutis circa eam experimentis, manifesto ostendi potuerit, vis istius ab tractricis explicationem utique esse ab electricitate repetemdam. Interior scilicet tubi superficies mercurii frictione positivam electricitatem naneiscitur; unde repulsione sua materiam ele fricam in vitri substantia latentem versus exteriorem vitri superficiem cedere cogit, quae ibi accumul in superficiem et metallum positive electrica reddit.
Quibus seste eum successu expeditis ad theoriam hane omnibus numeris absolvendam et Auctor eliatricitatem quoque negativam producere tentavit, idque singulari artis ficio feliciter praestitit descendente scilicet mercurio, adeoque fluido electrico intus accumulato, summitatem ubi se .liis metallicis obtectam corpore non per se elenrico attigit; unde materia electrica in substantia vitri contenta, quanquama vi interioris repulsa, tamen in exteriori superficie accum. lari non potuit, sed in id ipsum corpus ipsi admotum transiens tubi superficiem externam negative electricam reliquit. En igitur omnem de Iuce et vi attractriva barometro rum theoriam egregiis Cel. Auctoris experimentis et meditationibus ita illustratam, ut nihil iam in subtilissimi hae quaestione ulterius desiderari posse videatur.
III. Examen theoriae magneticae a Ce Tob. vero propostae Auctore F. V. T. AEPINo. Gravissimum in tota theoria magnetica problema, quo vis quaeritur, qua corpus magneticum in aliud in quacunque distantia ab ipso remotum agit, resolvi non potest nisi aliis binis quaestionibus antea expeditis, una scilicet, quamnam distantiae functionem se luatur vis, quam particula quaedam infinite parva, vi magnetica imbuta, in aliam itidem infinite parvam exerit ab teria vero, quanam lege Vis magnetica per corpus datae Κ
562쪽
MEMI DECEMBRIS A. MDCCLXIX. sv
gura esstundatur , unde illius intensitas in quovis orporis puncto possit determinari de his enim si constet, problematis completa solutio ex calculo integrali unice est repetenda. Pro utimque hoc momento Celeberrimus Vir, M. μνε rus, in dissertatione quadam de cuius contentis in nOvis litterariis Goettingensibus fide digna occurrit recensio, eam legem stabilivit, ut sollicitationis intensitatem in duplicata ratione distantiarum decreseere intensitatem vero in
quovis puncto, siquidem ames prismaticae figurae supp
natur, directam rationem distantiae a medio prismatisium est sequi assereret Quarum legum cum examen exactius nostram de m ne te cognitionem non possit non plurimum illustrare, Cel huius dissertationis Auctor earum cum verblato contensum repetitis experimentis explorare constituit, qu te una cui conlectariis inde deductis in praesenti dissem
ratione ordine et solide explicantur. Ac primo quidem quod ad stum centri magnetici attinet, seu illius loci qui partem boreali magnetismo praeditam ab altera australi magnetis separat, et transitum quasi illius ad hane constituit valde imbricam hane esse investigationem facile patet cum iste tramstus non labito, sed legi continuitatis, quam natura, saltua inimica constanter servat, consermiter fiat. Ex multisa men experimentis ea methodo, quam et Auctor hic exponit, institutis abunde apparuit, superficiem, qua utraque magnetismi species diicernitur, irregulariter curvam ess Pine, neque unquam fere prismatis longitudinem bifariam sedare, ita es seri regula, qui id centrum cum Centro langitudinis idem statuit, vix unquam locum habeat, nisi in parallelepipedis chalybeis, quae per methodum duplicis contactus vi magnetica miniuntur et communiter magnetum artificialium nomino veniunt.
Ad alteram de distributione vis magneticae permagnetem cuiusdunque figurae quaestionem primo notamus, eam
ad solas virgas parallelepipedas duplici contactu magnetifica-
563쪽
a pertinere, cum in reliquis magnetibus, naturalibus sevistincialibus, vis ista vel irregulariter sit dissus vel adeo ab artificis quodammodo arbitrio pendeat Cum igitur eius. modi virgae, si magnetificantur, eo maiorem polorum alte no ordine se excipientium numerum adipiscuntur, quo sunt longiores, facile intelligitur, totidem quoque in iis centra magnetica dari, in quibus omnibus magnetismi nimirum expertibus, cum adplicatae scalae intensitatum evanescere debeant, eam scalam curvam altioris ordinis esse liquet, neque vero rectam, ut Magem statuit, nisi sorte in virgis modice longis, quae solae eo reduci possisnt, ut plures, quam binos polos, non nanciscantur; quainvis et hoc in eas fatendum sit, constantiae naturae parum convenienter statui, scalam intensitatum, quae in virgis longioribus est curva ordinis altioris, subito, imminuta virgae longitudine, in rinitam abire Longe autem magis ardua de functione attractionum et repulsionum magneticarum quaestio est; ac my rianam quidem hypothesin quod attinet, eam non multis solum dubiis esse obnoxiam, et Auctor experimentis comprobat, sed varia quo lue contra experimentorum rationes a Cel. M pro stabilienda hac hypothesi institutorum sol, de monenda invenit. Olim quidem ipse in evolvenda theoria electricitatis et magnetismi occupatus in suspicionem imeidit, electricas actiones eam sequi legem, ut in distantiarum ratione inversa decrescant, unde coniecturam aliquam dedu-diit, an sorte magneticarum actionum eadem lex sit, quae electricarum. nunquam tamen ex experimentis certi aliquideolligere lieuit Subtilissima ergo haec investigatio tantum abest ut pro consecta sit habenda, ut potius summam DP sicorum attentionem et circumspectionem exigat, cum peritissimos naturae scrutatores vel in dubio reliquerit vel salsa adeo veritatis specie deluserit.
564쪽
MEMI DECEMBRIS A. MDCCLXIX. 49
Quanquam post publicatas a Cel. Auctore mirabiles our.
Matin proprietates variae variorum colorum gemmae o
pGi analogae a Viro magnis in phylos natural meritis conspicuo sono, sunt detectae, quae in experimentis electricis Gurmalino prorsus similes sunt deprehensae; Drum tamen sere omnes etiam in reliquis proprietatibus tam cum ourmalim conveniunt, ut eiusdem specie varietates potius, quam diversum quoddam lapidum genus constituere videantur. Unus est Chrysolithus Americanus a IMA sen in lucem productus, qui praeter electricas proprietates m omnibus a Murmalino penitus diserepat, ita, ut eae lapidi huie Ceyloniens non iam propriae sint censendae. Huius igitur memoratu digni lapidis in praesenti dissertatione eraditur deseriptio una cum experimentis, quae Cel. Auctor circa eum instituit, quibus miranda sane in chrystalli huius et magnetum indole similitudo illustri specimine fuit eomprobata.
x G. LEHMAN- similitudino, quam inter arrefactum v, erum et Isiandicum Achatem intercedere chymie exper, menta beat Lehmannum docuerunt, novum huic lapidi, fusIllis set vitri nomen sacere non dubitavit. Asfinitatis illius vincula, praecipue in natura et indole lapidis quaerenda sunt, aliqua tamen momenta addit quoque ipsius origo, nee comtraria denique est novo nomini, externa lapidis facies. Exhae enim, si fida sit ob iam lapidis a PLINIO data deser,ptio, facile cum Auctore nostro concludimus, non modo Istandico huic, aethiopicum illum lapidem plane esse similem, sed et novam denoininationem ex antiquitate haustam e Plinii auctoritate esse probatam, qui nempe productum ibi ad fossile, iam olim vitris annumeraverat origo lapidis, propiorem paulo eius nexum cum vitro indicat patetis, mirum ex Horrebowsi aliorumque peregrinatorum indubita tis testimoniis, ignivomum olim fuisse montem, qui hodie lapidis nostri locus natalis est et in cuius superficie magna
565쪽
eopia reperiri selet nonne itaque licet ex hoe
originem eius, ichion et vehementiae subterranei ignis esse adseribendam' nonne omnes , aliorum quoque ignivo-rum montium Lavae, vitreae sunt naturae nonne ergo hic lapis verum vitrum a natura, vulcani vehementer aestuantis
ope productum omnino id ex dictis verosimillimum esse
videtur, maxime ubi simul ponderaverimus, quae de natura lapidis, nunc brevibus recensenda experimenta docebunt. Calcinatione leni nullo modo mutabatur, nec de pondere suo amisit quidquam fortior autem, sponte in fluorem abiit. Menstruorum fluidorum acidorum aeque ac alcatinorum actionem, immutatus pariter sustinuit undo eum natura
sua, propius ab aliis vitris tinctis, quam a reliquis lapidibus vitrei cibilibus abesse apparet, quod quidem illa quoque pia ne nihil, hi viro vel aliquid partium suarum metallicarum. vel et plurimas, in concentratissimis acidis deponere iisque privari soleant. Fusiones denique institutae variae per se susus lapis, abiit in fluorem spongiosum et porosum, sed ut prustino colore, sic quoque priore sua duritie ita donatum, ut non minusquam antea, chalybo pereussus, scintillas daret:
smile etiam vitrum , lapis cum pulvere carbonum commistus largiebatur eum sale tartari vero igni fusorio expositus, vitrum dedit elegans subviride cum bonace cocta, vitrum diaphanum nigrum cum Minio, vitrum obscure hy rinthinum denique cum viridi aeris, in vitrum mutabatur obseure plumbeum. Ex hisce fusionibus duas potissimum sequelas deduxit beat. Auctor, quarum altera docet, partes metallicas easque martiales huic lapidi inesse, quippe sine quibus, nulla hoc modo tincta intra oriri potuissent altera vero eo redit, non lapidibus sed veris vitris annumerandum esse hocce productum sessile, quod sponte quasi nempe sine aliis additamentis idque moderato satis igne, in vistreum fluorem abierit, eventu sane de aliis vitris arietassis denuo fusis notissimo eisque communi, sed quem teste experientia, nunquam a lapidibua cornuis vulgaribus, neque a
566쪽
Quareis, multo tantis a gemmis expectare licet. Ne vero lapidis eum clialybe scintillas excitandi facultas, cuiquam sci upulum moveat, monet post haec Auctor duriora vitra, ea scit quae absque calcibus saturninis , ex mera terra sit,cea et ex paucis partibus salino alcatinis fixis parata sunt, idem plane exhibere phaenomenon stringit hoc modo vii culum inter sossis vitrum et hanc factitii vitri speciem, et denique sub finem dissertationis suam quoque de materia, ex cu illud olim fuerit conflatum, sententiam addit eo illa reindit amianthinos et asbestinos lapides ei praeprimis ineensum venire, id enim lapidum genus, sortissimo ignis gradu fusum, prae reliquis in huiusmodi vitrum mutari atque huius rei luculentum haberi testimonium in scoriis illis probe vitrificatis, quae variis locis, ubi minera metallicae ex matricibus asbestinis, vel amianthinis excoquuntur, edulo. iis furnis effluere solent.
VI. De cimo et Orichalio magnetico. Auctore I. G. LEHMANNO. Cum magnetica quarundam orichalci speciemin virtus, non sua tantum novitate sed et sua quoque utilita te, Tnechanicis praesertim artibus sese commendare queat, dignam illam iudicavit, beat. Auctor, ut et in eius inquire. ret originem, et varias eius exploraret ac per experimenta
definiret gradus. Hoc itaque scopo, quum statim viderit, causam istius phaenomen non in modo componendi orichal. eum, quippe qui omnibus speciebus sere idem, nec in em pro puro, quod pariter eiusdem semper sit naturae, sed mu, ime in diversa etinc indole esse quaerendam, varias huius semimetalli species, lapides scit calaminares varii generis,
eadmias fornacum , et diversas Pseudogatenas, primo loeo eae in inymico subiecit. Docuerunt haec tentamina, varias ex istis mineris martialis esse indolis, alias contra, nullis ferri particulis inquinatas esse docuerunt, calaminares
lapides, quo maiorem a calcinatione contraxerint ruborem,
eo niagis quoque eos esse martiaIes; porro, quo fortius et diutius
567쪽
diutius lapides isti calaminares, cum vel absque phlogisto
fuerint calcinati, eo maiorem eos aequirere magnetismum. praeterea, mineras et cadmias Unci plurima ex parte vel temro destitutas, vel parum tantum eius continentes, aut nubium plane, aut debilissimum sellem monstrare magneti, mum ultimo denique, extingui istam magneticam vim minerarum hinc arum, ubi eo usque processerit calcinatio, ut in vitrum abierint. His ita peractis atque cognita cuiusvis istarum hinci speeterum indole secundo loeo, variae earun, dem miscetae cum cupro , anatica plerumque quantitate in stitutae, additoque, ut fieri solet, carbonum pulvere, variae exinde orichalci species prodisthae fuerunt Non licet heic,
singulae compositionis magneticas proprietatas vel earundem inertiam recensere, aut per singula ire experimenta se quela tantum ex eis deductas , breviter indieasse lassiciat: nimirum x'. orichalcum ex cupro et aetneo purissimis, ela boratum, nullum erga magnetem monstrare obsequium, neque hinc in acum magneticam ullo agere modo a'. quo magis vero minerae cincinae partibus abundant martialibus eo
maiorem et sertiorem nates in Orichalco magnetismum; hine quoque a partibus illis martialibus lapidi calaminari,
cadmiis tornacum et Pseudogalenis admixtis et in praepara, tione orichalci per phlogiston reductis , unice pendere orbonem et causam magnetismi diversarum orichalci specierum. Explicata sic et ab omni dubio liberata phaenomeni istius causa ultimo denique loco, agitur de quantitate ferri, ad producendum in cupro magnetismum sussiciente. Vario itaque pondere inter se miscebantur ista metalla et varia quoaue inde cupro magnetica aceessit virtus minima, si ratio ferri ad cuprum fuerit uti I: 32, maior gradatim, prout istius augebatur quantitas, maxima denique in utriusquem tali aequipondio constitit. Intermedios gradus exhibet tabula ad calcem dissertationis adiecta, ex qua insuper omnium hune in finem institutorum tentaminum ratio uno intuitu
568쪽
MENSIS DECEMBRIS A. MDC LXIX. s
V. I. Specimen Oryctographiae Stara-moleos et Laiseu Lmen. Auctore I. G. LEHMANNO Ultima haec, quam proponimus b. Auctoris dissertatio, itineris, quod Stara-Rustam ex mandato AUGUSTISSIMAE suscepit, relationem, variasque hae occasione institutas observationes, praesertimo thologicas exhibet. Huc pertinent strata illa horitoni
lia schisti albi calearei, quae prope pagum schedo ama.
Auctor observavit, porro minera martialis lacustris, quae ibidem in fluvii cognominis undo reperta est, et crebra denique vestigia lapidis calcaret, quae ubique circa Novo o dum occurrebant lariter liue reserendi sunt calcare lapides, ex quibus Novogrodensis castelli moenia exstructa sunt, vario conchyliorum petresactorum genere, eminculis nempe, Mytulis, Strombis etc. resertissimi, quorum non circa istam urbem, sed ad littora Ilmensis lacus, natalem l eum esset. Auctor ostendit Aededunt quoque porro, stra
in schisti calcaret albi reperti prope pagum gla litum, ea
scaturigo quae falsae ibidem in campis obvia maxime vero Salinae ipsae Stara pussienses eo pestant, utpote praecipua et notatu dignissima pars mineralium istius regionis. Hine quoque omni cura eas investigaviti Auctor, quae ad histo riam earundem iaciunt allegavit scaturiginum stum, nu-naerum, conditionem explicavit denique aquarum ipsarum indolem ita exposuit, ut appareat, illas praeter salem communem sal quoddam medium, mirabili sal analogum, sed impurum, continerin mis factis, ad reliquorum sessilium agvi Star Russiensis, suminum Polissae ac Lowat, et denti, que laeus Ilmensis investigationem se se contulit Merentur ex illis hele annotari sequentia, et quidem ' Terra
nigra pinguis ubique circa locum salsum oppidi Stara. Russae reperiunda penetrantissimum illa spirat hepatis sulphuris odorem, et hinc confirmare videtur opinionem : invenirisci nullam salis nativi sedinam aut muriae scaturiginem, quae
non vestigia sulphuris et acidi vitriolici exhibeat. 4'. Ter ra martialis ochracea, et alia pinguis nigra, ad ripas fluvio
569쪽
rum Polissae et Lowae in stratis sub humo vegetabili latem
res, quarum prior parum ferro dives, altera vero more adigillosa est ' Lapis calcareus , ad superiorem partem lissae fluvii repertus, ideo praesertim notabilis, quod con-ehyliis testa sua naturali ex parie adhuc donatis, totus rese tua sit in stratis ille occurrit horitontalibus quae intertexta sunt ubique aliis stratis argillosis varii coloris et praeter bcam albam, vera quoque terra calcare remixtis Denique sellisti rubri strata, Calcaret tetrificatis condecorati et martiales lapides in omni littore Iimensis laeus obvii, qui horum fossilium agmen claudunt De veritate conclusio nis quam ex ingenti, hisce in regionibus, petrificatorum pia et ex praesentia modo dicti schisti rubri, in fine huius dissertationis deduxit b. Auctor, nemo facile dubitabit, nempe omnes istas regiones, Novogrodiensem principatum, Estoniam, Ingriamque olim fuisse inundatas ct aquis mari. nis submersas. VIII. De Formatione Inlesinormn Urvatioηes inmis intubatis institviae Auctore c. F., Pp. ova incubata bimtem nobis suppeditare, unde multa praeclara et utilissima, tam generatim ad universam physiologiam , quam in specie ad theoriam generationis spectanti dogmata hauriri misent, una cum Hamaeo, Mais his, altero, summis in observanda natura viris, Auctor merito credidies ideoque a quovis
physiologo nunquam fatis perspici posse has animantium volatilium ossicinas, recte persuasus est. Nune iam seriem observationum, inde petitarum OL fert, quarum primarius finis est, ut, quomodo intestina in corpore animali formentur, inde elucescat, simulque adeo exemplum exstet alicuius partis, manifesto formatae, quo sua de generatione theoria magis corroboretur, et amplificetur deinde ut variae in ovis incubatis partes, quae aut nondum observatae, aut tamen non satis, quid vere sint, etcuitiam
570쪽
MENSI DECEMBRIS A. MICCLXIX. sis
ouinam usui inserviant cognitae sunt atque perspeme, in notescant. Ad illas praecipue singulare embryonis invol
erum pertinet, quod, dum magnam cum amnio similitudinem habet, eidemque exterius circumducitur amnium spinxium Auctor voeavit. Ad hasce areola pellucida specta peculiare interstitium inter utramque areae vasculosae membranam, in quo embryo continetur, et quod primo tempore unicum eius habitaculum est. Die incubationis secundo finito intra hoe interstitium amnium spurium formari Cl. pit, et quando hoc novum embryonis habitaculum perse-cium est, areola pellucida evanescit. Simili modo intra amnium spurium amnium verum oritur, quo plane perse cto et confirmato, ipsum quoque amnium spurium adeo r solvitur, ut nullum eius vestigium remaneat, quod post diem sextum incubationis fieri solet. Cum ipsa haec embryonis involucra inpriinis amnium spurium eiusque in specie partes interiores, quae intra embryonem continuantur, formandis intestinis ansam praebeant horumque igitur modus formationis haud intelligi
queat, nisi prius natura et fabrica involucrorum perspecta habeatur; idcirco necesse suit, ut descriptio harum partium et quae ad eas pertinent, explicationi formationis intestino . rum praemitteretur. Postquam igitur de differentia inter minationem partium, quae animalibus prae plantis propriaosunt, veluti intestina sunt, et earum partium sermationem, quae utrisque communes sunt, nonnulla generatim praesatus est Auctor aream vasculosam, imprimis eius constructionem et distributionem vasorum in ea describere incipit. Inde areolam pellucidam, quae interior areae vasculosae pars
est, eius phaenomena, figuram, mutationes, veramque conmstruitionem et usum explicat. Denique amnium spurium exponit secundum figuram, varias, quibus componitur, par te et constructionem. Λ a 2 Haec