Quinti Horatii Flacci Opera : accedunt clavis metrica et notæ anglicæ juventuti accommodatæ

181쪽

SΑΤIRARUM LIB. II. 171 Roctius Albanam sumo duraveri UVam. Hanc ego cum malis, ego saecem primus et haleg, Primus et invenior piper album, cum Sale nigro Incretum, puris circumposuisse catillis. 75Ιmmane est vitium dare millia terna macello, Angustoque vagos piSce urgere Catino. Magna movet Stomacho fastidia, Seu puer unctis Tractavit calicem manibus, dum furta ligurrit; Sive gravis veteri craterae limus adhaesit. 80 Vilibus in scopis, in mappis, in Scobe, quantUS Consistit sumptu. neglectis, flagitium ingens. Ton lapides varios lutulenta radere palma, Et Tyrias dare circum illota toralia veSteS, Oblitum quant curam sumptumque minorem 5 Haec habeant, tanto reprendi justius illis Quae nisi divitibus nequeant contingere mensis '

HORATIUS.

Docte Cati, per amicitiam divoSque rogatUS, Ducere me auditum, perge quocunque memento. Nium, quamvis reseras memori mihi pectore cuncta, 90 Non tamen interpres tantundem juveris : adde Vultum habitumque hominis; quem tu vidisse beatus Non magni pendis, quia contigit at mihi cura Non mediocris inest, sonte ut adire remotoSAtque haurire queam vitae praecepta beatae. 95

Ho quoque, TireSia, praeter narrata, petenti Responde, quibus amiSSa reparare queam res

Artibus atque modis Quid rides Τ

182쪽

172 Q. HORATII FLACCI

Iamne doloso Non satis est Ithacam revehi, patrioSque Penates Aspicere l

nulli quidquam mentite, vides ut 5Νudus inopsque domum redeam, te vate neque illic Aut apotheca procis intacta St, aut pecu M atqui Et genus, et virtus, niSi cum re, Vilior alga St.

TIRESIAS.

Quando pauperiem, miSSi ambagibuS, horreS, ACcipe qua ratione queas dites ero. Turdus 10 Sive aliud privum dabitur tibi devolet illuc Res ubi magna nitet, domino seneri dulcia poma, Et quoscunque seret cultus tibi fundus honoreS, Ante Larem gustet venerabilior Laro dives Q Ut quamvis periuru erit, Sine gente, cruentus 15Sanguine raterno, fugitivus ne tamen illi Tu come exterior, Si poStulet, ire reCUSeS.

Utne tegam spurco Damae latus haud ita Troiae MeaeSSi certans Semper melioribus.

Ergo

Pauper CriS.

Fortem hoc animum tolerare jubebo 20 Et quondam majora tuli. protenuS, Unde Divitias perisque ruam, dic, augur, CUIVOS.

Dixi equidem, et dico. Capte astutus ubique TeStamenta Senum neu, Si aser unu et alter Insidiatorem praeroso fugeret hamo, 25Αut spem deponas, aut artem illuSu omittaS. Magna minorve foro Si re certabitur olim,

183쪽

SATIRARUM LIB. II. 173Vivet uter locuples sine gnatis, improbus ultro Qui meliorem audax vocet in us illius esto Defensor sum civem causaque priorem 30 Sperne, domi si gnatus erit foecundave conjuX. Quinte, V puta, aut lubli, V gaudent praenomine molles Auriculae, 0 tibi me virtus tua fecit amicum:

du anceps novi, causa defendere pOSSum

Eripiet quivis oculos citius mihi, quam te MContemptum caSSa nuce pauperet: haec mea cura St,

Ne quid tu perdas, neu sis ocus. V Ire domum atque Pelliculam curare jube fi cognitor ipse. PerSta atque obdura, seu rubra Canicula findet Insante Statuas, seu pingui tentus omaso 40 Furius hibernas cana nive conspuet AlpeS. Νonne vides,' aliquis cubito tantem prope tangenSInquiet, it patienc ut amicis aptus' ut acer 'Plures annabunt thunni, et cetaria creScent.

Si cui praeterea validus male filius in re 45Ρraeclara sublatus aletur ne manifeStum Caelibis obsequium nudet te, leniter in Spem Arrepe officiosus, ut et scribare Secundu SHaereS, et, Si qui CaSUS puerum egerit Orco, In Vacuum venias perraro haec alea fallit. 50 Qui testamentum tradet tibi cunque legendum, Abnuere et tabula a te removere memento Sic tamen ut limis rapias quid prima secundo Cera velit verSuri Solus multiSne cohaeres,

Veloci percurre oculo. Plerumque recoctus 55 Scriba ex Quinqueviro corvum deludet hiantem, Captatorque dabit risus asica Corano.

184쪽

174 Q. HORATI FLACCI

TIRESIAS.

Laertiade, quidquid dicam, aut erit, ut nom: Divinare etenim magnus mihi donat Apollo. 60

Quid tamen ista velit sibi fabula, Si licet, ede.

Tempore quo juvenis arthis horrendus, ab alto DemiSsum genus AEnea tellure marique Magnus erit, sorti nubet procera Corano Filia Nasicae, metuenti reddere oldum. 65Tum gener hoc faciet tabulas socero dabit, atque Ut legat orabit multum aSic negataSAccipiet tandem et tacitus leget invenietque Nil sibi legatum, praeter plornre, utSqUe. Illud ad haec ubeo : multor si sorte dolosa 70 Libertusve senem delirum temperet, illis Accedas ocius laudes, lauderi ut abSenS. Me Sene, quod dicam, factum est Anus improba Thebis Ex teStamento Sic est elatura cadaver Unctum oleo largo nudis humeris tulit haeres 75 Scilico olabi si poSSet mortun, Credo, Quod nimii m institora viventi Cautus adito :Neu desis operae, neve immoderatu abundeS. Dissicilem et morosum offendet garrulus: Ultra Non etiam Sileas. Davus sis comicus, atque S0Stes capite obstipo, multum Simili metuenti. Obsequio graSSare mone, Si increbuit aura, Cautus uti velet carum caput extrahe turba, Oppositis humeri : aurem Substringe loquaci.

Ad coelum manibus sublatis, dixerit, urgeri et Crescontem tumidis infla sermonibu utrem. Quum te Servitio longo curaque levarit; Et certum vigilans, Quartae Sto parti VlySSeS,'

185쪽

SATIRARUM LIB. I. 175 Audieris, haeres Ergo nunc Dama sodali 00Nusquam est unde mihi tam sortem tamque fidelem et Sparge Subinde : et, si paulum potes, illacrymare Est

Gaudia prodentem vultum celare Sepulcrum, Ρermissum arbitrio, Sine Sordibus exstrue: sunus

Egregie actum laudet vicinia. Si quis 5

Forte cohaeredum Senior male tusSiet, huic tu Dic e parte tua, Seu undi sive domus sit Emptor, gaudentem nummo te addicere. Sed me Imperiosa trahit Proserpina : Vive, Valeque.

Hoc erat in votis modus agri non ita magnus, Hortus ubi, et tecto Vicinu jugi aquae sons, Et paulum silvae Super his foret Auctius atque Di molius soceroe bone est ihil amplius oro,Maia nate, nisi ut propria haec mihi munera saxis. Si neque majorem feci ratione mala rem, Nec sum acturus vitio culpave minorem Si veneror tultus nihil horum, si angulus ille Proximus accedat, qui nunc denormat agellum insi urnam argenti sors quae mihi monstrui ut illi, I 0 Thesauro invento, qui mercenariu agrum Illum ipsum mercatu aravit, dives amicoHercule si quod adest gratum juvat hac prece te oro, Pingue pecus domino facias, et caetera, praeter Ingenium utque OleS, custos mihi maximus adsis 15 Ergo, ubi me in monte et in arcem ex Urbe removi, Quid prius illustrem satiris, Musaque pedestria Nec mala me ambitio perdit, nec plumbeu AuSter,

186쪽

Autumnusque gravis, Libitinae quaestus Rcerbae. Matutine pater, seu Jane libentius audis, 20 Unde homines operum primo vitaeque labores Instituunt, Sic dis placitum, tu carminis eSto Principium. Romae sponsorem me rapis Eia Ne prior officio quiSquam reSpondent, Urge.VSive Aquilo radit terras, seu bruma nivalem 25 Interiore diem gyro trahit, ire neceSSO St. Postmodo, quod mi obsit, clare certumque locuto, Luctandum in turbari facienda injuria tardis. Muid vis, insanes et quas res agis Τ' improbus urget Iratis precibus tu pulses omne quod obstat, 30

Ad Maecenatem memori Si mente recurraS. Hoc juvat et melli est, non mentiar. At, simul atras Ventum est Esquilias, aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus Ante secundamRoscius orabat sibi adesses ad Puteal cras. V 35 me re communi Scribae magna atque noVu teorabant hodie meminisses, Quinte, reverti.'' 4mprimat his, cura, Maecenas Signa tabellis.

Dixeris, Experiar Si vis, potes,' addit et instat. Septimus octavo propior jam sugerit annus, 40

Ex quo Maecenas me coepit habere Suorum In numero, duntaxat ad hoc, quem tollere rheda Vellet, iter aciens, et cui coΠcredere nugaSHoc genus Hora quota est Thrax est Gallina Syro par ΤMatutina parum cautos jam rigora mordent: 45 Et quae rimosa bene deponuntur in aure. Per totum hoc tempus subjectior in diem et horam Invidiae oster ludos spectaverat Una; Luserat in campo Fortunae filius ' omnes. Frigidus a Rostris manat per compita rumor: 50 Quicunque obvius est me consulit: Maone, nam te

187쪽

SATIRARUM LIB. II. 177Scire deos quoniam propius contingiS, Oportet Num quid de Dacis audisti J V Nil quidem. Ut tu Semper oris derisor V At omnes di exagitent me, Si quidquam. V Quid militibus promissa Triquetra

Ρraedia Caesar, an est Itala tellure daturus PV 56 Iurantem me scire nihil mirantur, ut unum Scilicet egregii mortalem altique Silenti. Porditurasse inter miser lux, non Sine Voti ruS, quando ego te aspiciam Τ quandoque licebit, 60 Nunc veterum libris, nunc Somno et inertibus horis, Ducere sollicitae jucunda oblivia vitae o quando faba Pythagorae cognata, Simulque Uncta Satis pingui ponentur oluscula lardo ΤΟ nocte coenaeque deum, quibus ipse meique 5

Ante Larem proprium VeScor, ErnaSque Procaces

Pasco libatis dapibus t Prout cui tu libido est,

Siccat inaequale calice conviva, SolutuS Legibus insanis : Seu quis capit acria sortis Ρocula, Seu modicis nuo scit laetius. Ergo 70Sermo oritur, non de villis domibusve alienis, Nec male necne Lepos saltet sed, quod magis ad nos Pertinet et nescire malum est, agitamuS; Utrumne Divitiis homines, an sint virtute beati: Quidve ad amicitias, usus rectumne, trahat nos; 75 Et, quae Sit natura boni Summumque quid ejus. . Cervius haec inter vicinus garrit aniles

Ex re sabellas. Nam si quisclaudat Arolli Sollicitas ignarus opes, Sic incipit: olim

RUSticus Urbanum murem mu pauper sertur S0 AccepiSSe cavo Veterem Vetu hoSpe amicum; Asper et attentu qudeSIdS, ut tamen arctum

Solveret hospitiis animum Quid multa neque ille Sepositi ciceris, nec longae invidit avenae Aridum et ore serens acinum, semesaque lardi 5

188쪽

Frusta dedit, cupiens varia sustidia coena Vincere tangentis male singula dente Superbo :Quum pater ipS domus palea porrectus in horna Esset ador loliumque, dapi meliora relinquenS. Tandem rurbanus ad iuno, Qui te juvat, inquit, amice, 90 Praerupti nemoris patientem vivere dorso ΤVis tu homines urbemque seris praeponere Silvis ΤCarpe viam, mihi crede, comeS, terreStria quando Mortales animas vivunt Sortita, neque ulla eSt

Aut magno aut parvo leti fuga quo bone, circa, 95 Dum licet, in rebus jucundis vive beatus Vive memor quam is aevi brevis. Haec ubi dicta AgreStem pepulere, domo ovis exsilit inde Ambo propositum peragunt iter, urbi aventes Moenia nocturivi Subrepere. Iamque tenobat 100 Nox medium coeli Spatium, quum ponit uterque In locuplete domo vestigiari rubro ubi cocco

Tincta super lectos canderet VeSti eburnos, Multaque de magna SupereSSent sercula coena,

Quae procul exstructis inerant hesterna canistris I 05 Ergo ubi purpurea porrectum in veste locavit Agrestem, veluti Succinctu curSitat hospes, Continuatque dape nec non vernaliter ipsis Fungitur ossiciis, praelambens omne quod adfert. Ille cubans gaudet mutata sorte bonisque 1 10 Rebus agit laetum convivam quum Subit ingens

Valvarum trepitu lectis excuSSit Utrumque. Currere per totum pavidi conclaveri magisque

EXanime trepidare, simul domus alta Molossis 1 14 Personuit canibus. Tum rusticus, Haud mihi vita

Est opus hae, ait et valens me Silva cavuSque

Tutus ab insidiis tenui solabitur ervo. V

189쪽

SATIRARUM LIB. II. 179

DAVUS.

IAMDUDUM auSculto et cupiens tibi dicere servus Pauca reformido.

HORATIUS..

Davusne Τ

Ita, Davus, amicum Mancipium domino, et rugi, quod Sit Satis, hoc est, Ut vitale putes.

HORATIUS.

Age, libertate Decembri, Quando ita majore voluerunt, Utere narra. 5

DAVUS.

Pars hominum vitiis gaudet constanter, et Urget Propositum : par multa natat, modo recta CapeSSens, Interdum pravis obnoxia. Saepe notatus Cum tribus annullis, modo laeva Priscus inani, Vixit inaequalis, clavum ut mutaret in horas 10 AEdibus ex magnis Subito e conderet, Unde Mundior exiret vix libertinus honeSte. Iam moechus Romae jam mallet doctor Athonis Vivere, VertumniS, quotquot Sunt, natu iniquis. Scurra Volanerius, postquam illi usta chiragra 15 Contudit articulos, qui pro Se tolleret atque Mitteret in phimum talos, mercede diurna Conductum pavit quanto constantior idem In vitiis, tanto levius miser, ac prior illo Qui jam contento, jam laxo fune laborat. 20

HORATIUS.

Non dices hodie quorsum haec tam putida tendant, Furcifer

DAVUS.

Ad te, inquam.

190쪽

HORATIUS.

Quo pacto, pessime l

Laudas Fortunam et more antiquae plebis ; et idem, Si quis ad illa deus subito te agat, Sque CCUSe ;Aut quia non Sentis, quod clamaS, rectius SSe, 25 Aut quia non firmus rectum essendis, et haereS, Nequidquam coeno cupiens evellere plantam. Romae ru optas obSentem rusticus urbem Tollis ad astra levis nusquam es sorte OcntUS Ad coenum, lauda Securum olus : ac, velut usquam 30 Vinctus eas, ita te felicem diciS, maSque, Quod nusquam tibi sit potandum. Iusserit ad se Maecenas Serum Sub lumina prima venire Convivam Nemon' oleum seret ocius t ecquis Audit i V cum magno blateras clamore, suriSque. 35Milvius et scurrae, tibi non reserenda precati, Discedunt. Etsenim sateor mo, dixerit ille, Duci ventre levem naSum nidore Supinor ;Imbecillus, iners, si quid vi S, adde, Opino. Tu, quum Si quod ego, et ortassis nequior, ultro 40 Insectere, velut melior verbisque decorisobvolvas vitium 3 Quid, si me Stultior ipso, Quingentis empto drachmis deprenderis 'user

Me vultu terrore manum Stomachumque teneto,

Dum, quae Crispini docuit me anitor edo. 45 Non sum inc clius,' ais eque ego hercule, sur, ubi

Praetereo sapiens argentea. Tolle periclum, Jam vaga prosiliet fraenis natura remotiS. Tune mihi dominus, rerum imperiis hominumque Tot tantisque minor, quem ter vindicta quaterque 50 Imposita haud unquam misera formidine privet