Respublica Moscoviae et urbes : accedunt quaedam latinè nunquam antehac edita

231쪽

etiam vorant ut & vicini ipsis P oloni. Quotiens bellum, aut castram OVent, currus aliquot, equinis carnibus probe instructos,& onustos singulae cohortes habent. Equorum enim ea Regio , ut Mvicina Tartaria feracissima est. Et retulit mihi poloniae Rex, in arcibus Livonicis fuisse repertos, qui ita se aliquandiu aluissent, ut e turi jam pene omnes occumberent, reliqui superstites , animam licet agentes , haererent adhuc anxii,

num sese obsidentibus dederent; ne videlicet fidam suo Principi .

operam usque ad mortem negarent. Haec illa res est qua una tantum possunt , quoniam simul in iidem incumbunt, ut fortiores interim pluribus eVadant, aut certe aliquando hostes patientia, diligentiaque fatigent. Vires Moscorum.' U M in unum ipsum Princi pem omnia congerantur, civi-

232쪽

ri R E s P vBLI Atates, Oppida, pagi, domus, agri, praesidia, fylvae, lactis,fumina, honor ac dignitas, nihil in tam vasto

terrarum tractu non maximum

videri potest earum virium , &Opum, quibus polleat: quae & majores aestimari poterant tum, cum quies ab atanis commercia redde- ibat liberiora , Livoniaque florebat, Sc ipsa Balthici maris naviga- io erat frequentior. At vero istis sublatis , vel imminutis , eadem

quoque imminui neces. fuit, quamvis nec species Maiestatis deminuta sit, & thesauros habere Princeps ingentes existimetur: ad quos quicquid facti, infecti ve auri in Mosco viam importatur , id Smne, quantum potest, colligit,

nec pene unquam efferri permittit. Argentum etiam vix unquam inde exportatur, nisi cum captivi redimuntur, aut miles externus scribitur; quod tamen raro fit. Pellium autem, dc coriorum permu

tatione Mosci pro pecunia sepe

233쪽

Utuntur, cibumque ipsum, si quo proficiscuntur, secum pleterumque deferunt. Sed & Taleros Germanicam pecuniam) in Dengas , &Moscoviticas , quibus nominibus

monetam suam Vocant , immutant , minus jam illas, quam antea, probo argento, cum licentius,

pristina rejecta cura, eius signandi aurificibus quibuscunq; potestas

fit. Nunc temporis autem mercatores Mosci non nisi moneta Hispanica argentea squam Spaen- sche Matten vocant) sibi a mercatoribus nostris satisfieri patiuntur. Quia illud argentum optimae

notae habetur. Matias autem istas in suorum nummorum speciem transmutant. Nummi vero formae

sunt oblongae hoc modo . quibus non nisi characteres quidam Moscovitici impressi leguntur. Si qua Vero aurea dona , vel argentea aliunde Legati redeuntes afferunt, ea omnia iis vel data argenteae pecuniae summa aliqua,vel ne

234쪽

data qui dena , in Thesauros suos infert. Et dabitandum non esto, cum eius parens ex Livonicis civi. ltatibus, atque aedibus sacris, quicquid potuit opum, auri, vaserum laureorum , & argenteorum, calicum,&aliarum eiusmodi rerum, lcorraserit, onustissimisque curri- lbus asportarit, ingentem vim ea- lrum rerum acervasse , quam post lTartaricam illam excursionem, lac Moscuae ipsius exustionem, tri- lbus in arcibus partitus est , Mo- lscuae, Iaros aviae,& in Albo lacu. lIam civitatum , aut provinciarum Reguli nulli sunt , quos Duces

apud nos vocare mos est et eo tamen nomine, ad existimationem

sibi, seu potius Principi conciliandam, sive ad Praefecturas utuntur; lverum res ipsa deest . E Tartaris iquidam, qui fidem Principi huic in expugnandis Casanensibus, ad Ruthenicii ritum, & schisma accedens, praestitit, cum etiam par- ltem quandam suae ditionis reli- '

235쪽

quisset, Columnam oppidum, &alia nonnulla accepit : sed pene

merum Imperium manet apud Moscu, praeter aliquos reditus ei attributos, ac demendos , ubi libuerit. Pagos & agros si cui addicit, ij ad posteros non perveniunt,

ni confirmentur a Principe: cui tamen rustici ex fructibus inde tributum & operas pendunt , uti &domino faciunt: reliquum, quantulumcunque est,uictui suo reservant, aut eximunt Ea re fit, ut nemo fere dicere possit sibi quicquam esse proprii: dc velit, noli tinquisque ab nutu Principis pendeat. Si cui plura sunt; tanto magis se devinctum agnosciti: Opulentior auteni factus , tanto sibi metuit magis ue quippe ad Principem saepe omnia recidunt. Sic ut Imperii forma Monarchica in Tyrannide, quam Monarchiae vitium Aristoteles nominavit , deflectat. Inde quoque existit sive commodum, sive cautio, nullus O s ut au-

236쪽

ri 6 R E s P v B L I C Adata quide in , in Thesauros holinfert. Et dabitandum non est, ctum eius parens ex Livonicis civi, talibus, atque aedibus facris, quicquid potuit opum, auri, vasorum aureorum , & argenteorum, calicum,& aliarum eiusmodi rerum, corraserit, onustissiimisque curribus asportarit, ingentem vim earum rerum acervasse , quam post Tartaricam illam excursionem, ac Moscuae ipsius exustionem, tribus in arcibus partitus est , Moscuae, Iaros aviae, &in Albo lacu. Iam civitatum , aut provinciarum

Reguli nulli sunt , quos Duces

apud nos vocare mos est et eo tamen nomine, ad existimationem

sibi, seu potius Principi conciliandam, sive ad Praefecturas utuntur; verum res ipsa deest. E Tartaris quidam , qui fidem Principi huic in expugnandis Casanensii bus, ad Ruthenicvritum, &schisma accedens, praestitit, cum etiam partem quandam suae ditionis reliquisset,

237쪽

quisset, Columnam oppidum, &alia nonnulla accepit : sed pene merum Imperium manet apud Moscu, Eraeter aliquos reditus ei attributos, ac demendos , ubi libuerit. Pagos & agros si cui addicit, ij ad posteros non perveniunt, ni confirmentur a Principe: cui tamen rustici ex frustibus inde tri-l butum & operas pendunt , uti &domino faciunt: reliquum, quantulum cunque est,uictui suo reservant, aut eximunt Ea re fit, ut nemo fere dicere possit sibi quic-l quam esse proprii: de s velit, noli tinquisque ab nutu Principis pendeat. Si cui plura sunti tanto magis se devinctum agnosciti: Opulentior autenti factus , tanto sibi meruit magis ; quippe ad Principem saepe omnia recidunt. Sicut Imperii forma Monarchica in Tyrannide, quam Monarchiae vitium Aristoteles nominavit , de-

flectat. Inde quoque existit sivel commodum, sive cautio, nullus

238쪽

118 R E s P va L I C Aut audeat hiscere ; transferendis

autem familiis, vel hominibus ad varia praesidia potius relegandis, iquam mittendis , praecidantur conjurationum viae. Licet si quid lejusmodi praesenserit, nex in tales homines,silios, filias, rusticos quatumvis innoxios, haud semel patrata sit.Et retulit mihi ex eius aulicis vir nobilis , cum villas quas, dam obtinuisset, ne domos quidem ligneas tegere , aut reficere

per aliquot jam annos sibi licuisse austici enim , ad quos id pertinebat, oneribus a Principe pressi, nec respirandi facultatem habuerant. Sunt vero quadraginta ger manae familiae earum , quae ex Livonia ab ductae fuerant, quae Moscuae ad opificia jussu Principis

olim substitere. reliquae permultae Casanum, & alio amandatae sunt. Ex his igitur pecunia quotannis exigitur. Qui sene, vexatione dan- ite intellech um, honorificentissime Pontificem Maximum jam appellabaut

239쪽

labant , nihilque mihi non obse- qiiij summi exhibebant: recorda ti , quid Apostolicae sedi Lixonia olim tribuerit ; & quanta pacαs frueretur , quibusve nominibus, tanquam Christianae Reipublicae propugnaculum, ipsam et Provincia vocata sit, cum Catholicos Sclegitimos suos agnosceret Princiis pes, ac praecipue cum a Pontifice Maximo penderet. Qua paterna potestate excussa, mox ab ordinisi Teutonici equitibus, cum hi ad versus Ecclesiasticum ordinem insolescerent, tantum non discerpti, i deinde aliunde frustra petito auxilio , tandem sub haereticorum

jugum adacti , jam miserrime in

Moscovia vivebant, si ea vita vocanda sit, quae haeretica est. Ad ipsas sylvas, lacus, & fluvios quod

si attinet, quaecumque inde precioli sores pelles,&plice S, quorum co-l pia permagna est, percipiuntur,l earum omnium rerum Ρrinceps

potissimam habet partem. Pelles ad

240쪽

ad dona, & venditionem 3 pisces siccati ad praesidia , cibumque astiservantur. Quaecunque ad Princi-l pem spect antia ex his distrahun ii tur, aliis praeferuntur nec qui Cliquam sua potest divendere, ante- squam ea, quae sunt Principis, ven- id ita sint. Scribae, sive Amanuenses; i corrupta e Graeca voce Diaco S, , 'quasi diaconos , & ministro S vocanti designati, non tantum in palatio Principis summa diligentia irationes , & acceptum scribunt: verum etiam per singulas Provincia S accurate omnia exigunt,& ad lQuaestorem Imperij referunt.Vectigalia non sunt maxima. Nam Legatis mercatores, quoscunque volunt, secum licet adducere, qui eo nomine, nec aliquid pendunt, & aluntur a Principe. Astra cani olim frequentius conveniebant

ex Maris Casph ora, Persideque: lat Tartaris magna ex parte ejectis, belloque isto Persico diuturniore , infrequens factum est emporium