Medicina Salernitana, id est, Conservandae bonae valetudinis praecepta

61쪽

tur. His enim omnibus , insignis quaedam inest erodendi, exsiccandi, d licu tiendi, abitergendi , Me mundandi facultas: quae ad fistulae curationem cum primis necessaria est. Auripigmentum, sive arsenicum, facultatis est causticae , sive urentis , idque tam combustum , quam uilionis expers. Discutit, attrahit, erodit, conlutnit , 9 emundat. Cniastas cum vehementi uredine, Sc violento morsu excitat . Reprimit, quae excrescunt, I capillos evellit. Quod vero sublimatum est, cancrum, lupum, est hi omenon,

noli me tangere, fistulam , & omnes, tales pes rmos morbos , prima die occidit, & extirpat. Sulphur, substantia tenue est, calefaciendi, Ripsum vim obtinet, celeriter concoquit, attrahit , detergit , R discutit. Calx omnis, communiter habet servidam vim. erodit, urit , Sc ignium modo crustas inducit

Calx vero in aqua elota, abique morsu desiccat 'Ea vero, quae hoc loco proponuntur afΠυiora via

demur , quam ipsa necestitas postulet, imo potius

veneni naturam emulantur , a quorum applica tione

cancrena , ex Vela , convulsiones , febras mali moris timenda Itint. Sed prudentiores C biru αἰ, tutius agendo , causticis longe mitioribus utuntur, veluti spiritu Mercurii per simplicem ait actum , precipitato rubro, υel pro breυiori cura , vivo igne, enatum callum adurunt, qui escheram facit, siqMe mox pus sequitur, cum noυν carnix plo uin

ctione .

62쪽

ac si bis, terque, aut amplius abluta fuerit, plane mordacitatis expers constituitur, ac strenue abuque mordacitate exsiccat. Sapo, qui Graecis etiam σριηγμα dicitur, est pingue illud, album, sive nigrum , quo veste S mulierculae lavant, abstergunt, & emundant. Calefacit quidem, & desiccat: sed reliquis paulo remissius, aptissimus est ad emolliendos tumores in εἰρρ ον induratos. Q. Serenus Sammonicus pii a longa extulit cap. I. Attrito sapone, genas purgare memento. Porro fistula quae Graecis nomina. tur ) aristus , oblongusque, & callo lus est sinus, aliquatenus indolens , assidue; & periodice . id est; secundum diversa tempora, sive lunationes, ut vocant , fluens . fa Hic magna parte, ex abicessibus parum dextre curatis, oritur ' sed, & ex aliis

nonnumquam ulcerum generibus, ac si nubus perperam curatis nasci tu . Haec autem , nomen ac

r) Aliquando haec Miula, per menses,

annos iubeterata , emissarii gerit vices , ex qua, plus , minusve , pus verum , aut icborosum fuit, νelare ad Ianguinis cacoc bimiam, vel bumornm lentescentiam , quantitatem , vel etiam aci errois res in υictu , aut ad reliquas sex res non naturaistes. Hinc plerumque periculosum est, eam consoli. dare, quia hoc salubri emunctorio suppresso, im puritates omnes cum sanguine circumvectae, quibusdam partibus adbarentes, oraviora mala inferre poterunt.

63쪽

cepit ab arundinearum fili uiarum translatione. Quandoquidem in eis, cavitas quaedam deprehenditur, arundinum cavitatibus similis. Ρlura Corn. Celsus lib. s. cap. 8. Paulus Aegineta lib. 6. cap. 77. AVicenna ψ. q. tras L q. cap. II. & Ioannes Tagauit ius lib. 3- chirurg. insiit. cap. I 8.

DE DOLORI BuS CAPITIS.

SI capitis dolor est ex potu , lymi pha bibatur ;

Ex potu nimio, nam febris acuta creatur ,

Si vertex capitis , Vel fronS , aestu tri. bulentur , Tempora , fronsque simul, moderate saepe fricentur , Morella cocta, nec non, calidaque laventur Istud enim credunt, capitis prodesse dolori .

Duo hic traduntur remedia doloris capitis. PRIMUM, si cuipiam ex vini, vel alterius cujuslibet liquoris inebriantis potu , dolor accidat capitis, ut is in potu, aqua utatur frigida. Ea

64쪽

namque, frigiditate, ac crassitudine sua, impedit ne fumi, ex ejul modi potu sursum e vest i , cerebrum petant, ac ledant. SECUNDUM , si cuipiam, vertex capitis, fi- ve frons, nimio calore ae stuet, ut ei tempora, Afrons, moderd te primum fricentur, ac calida de in. de aqua de coistionis morellae laventur . si PORRO more ita , sive Maurella, ut diserti admodum Janus Cornarius in cap. 3 . lib. 2. Macri eae ponit, dicitur solatrum ossicinis appel

latum, ab atrum acinorum colorem Mauros re

ferentem.' Graeei τρυχ ον κηπαῖον, Latini vero 'I fi J Dolor capitis, non ianam, sed varias causas recognoscit ' quocumque casta humores, vesqualitate pravi, vel quantitate, ad illud a Vtiunt, etiam in maxima somaci repletione pag. IIT.ΙΣ. Tom. I. His ergo possis , partem adsectam aqua tepida abluere , confricare, idem est, ne

majorem adfluxum ad eam provocarer Terrem oportet, tit humores ad inferiores artus diriganti ν per

phlebotomiam in pedibus, per Balnea calida, perfrictisues acriores , o per alia flmilia. qme sadhuc non videntur procere, tunc sanguis mittendus es per i Frundines, prope aures admotas , mel per c uourbitas scapulis opplicitas, atque per Balnea topica f/igida, ipso capiti imposta : eo ma- is, s dolor, ab aestuatione , bcbrtetote , resolation , pletora, ortum ducat. Si dolor fuerit sempi bomaciticus, expedit principem morbVm ct rare per ido. neam propblaxin, cura mitissi εtia non ne tedia .

65쪽

Solanum a J vocant hortense, Germanice, Nach Jcoge , Gal. Morelle de tardiu. Notum est omniis huS, utunturque ad Omnia ea, quae refrigerari, adstringique postulant. Potest enim haec duo, oro di ne iecundo, Galeno lib. 8. cap. I 4. de simpl. me dic. facult. teste. Folia per se trita, & imposita, capitis dolores sanant. Dioscorides lib. 4. cap. 7. In quibusdam exemplaribus, hi versuscCntra fluxum ventris subi jciuntur: sui filixum pater s. si non cavear, Morieris Concubitum, nimium potum , cum frigore motum . t fa J Herba notissima, cauJlica fere Nirtute do.

nata, cujus decoctum diu resim promovet, humores lentos dilu:ndo, nervosas partes leniter moris .icando .

C A P. LXXXV .

DE QUAΤUOR ANNI TEMPORIBU s.

D Emporis aestivi jejunia, corpora sic. X cant 1

Quolibet in mense , & confert Vomitus, quoque purgat Humores nocu0s, stomachus quos continet intus.

66쪽

Ver, Autumnus, Hyems, Aestas dominantur in anno.

Tempore Vernali, calidusque aer, madidusque Et nullum tempus melius est, phlebo

tomiae .

Usus, tunc homini, Veneri S, confert moderat US ,

Corporis, & motus, Ventrisque solutio, sudor 1

Bal ne a r purgentur tunc corpora per medicina S .

Aestas more calet sicca , & noscatur in

illa i

Tunc quoque praecipue, choleram rubram dominari , Humida, frigida fercula dentur, sit Ue

nus extra,

Balnea non prosunt , sint rarae phlebotomiae,

IJtilis e 1l requies, sit cum moderamine

rotus. Plurima hisce versibus comprehenduntur. Ac

PRIMUM , quidem, quod jejunia corpus per

aestatem validissime exsiccent. Aestas enim cum calida st , &. sicca , necem rio talem etiam vim, 'empe calidam, ac siccam , in corpore exercet.

67쪽

Cutem igitur essicit rariorem, poros aperit, tuo doremque elicita duo fit, ut humoribus large discussis, ac consumptis, corpus vehementer exsiccetur in Super veniente autem insuper, & jejunio, magis Omnino ex arefieri necesse est. Naturalis siquidem calor, ut cap. 82. ostendimus, humido destitutus cibali, in propriam agit carnium humiditatem, Ι ipsamque Oxhaurit, dc exsiccat. Fames enim corpora siccat .

SECUNDUM , quod vomitus, singulis mensi in bus, semel, aut bis provocatus, plurimum, tuendae IJ Sub fervido cane, ob intεnsissimum calorem , bumores omnes solvuntur, naturali cobesane destituti, unde Iudor copiosissimus, qui non solum I mpham excrementitiam exhaurit, sed e: iam sanguinis serum, eo magis in hominibus exereita inris , qui indusium faυo sudore t insunt . Idem ca. lor solidas partes Iolυ t, di exsiccar, praesertim in biliosis, calidis, in quibus bum fres , propter emperamentum , facile liquescunt , putredinis indolem acquirunt, febres corruptoria, putridae, cum alvi fluxu bilioso, tenui, aeri, mordican. flammea , rubra, faetida , sudore copioso 'oe aliis se milibus. sui hoe temperamentum sortiti sunt, niale se habent Uivo tempore , Dcile febribus p uiridis biliosis corripiuntur ' Hyrme vero tplurimum a morbis inflammatoriis praeserυantur frigus humorum solutionem impedir, em nutritionem auget. Secus Sero de phlegmatiois oncendum est .

68쪽

lanitati adserat emolumenti. Ventriculum enima bile, & pituita, caeterisque pravis, ac vitiosis humoribus, quibus gravatus fuit, exonerat. 2JAtque hoc quidem, de Hippocratis consilio constat. Nam in lib. de salubri diaeta, aptior. 7. ita

scriptum reliquit. Quicumque autem his in mense, vomere consuevit, huic melius est , ut consequenter in duobus diebus vomat, quam per Quintum , & decimum . Verum aliqui penitus contrarium iaciunt. Quae quidem sententia in li-hro etiam de insomniis repetitur. GalenuS quoque libro f. de usu partium capite q. hanc Hippocratis lententiam iis confirmat verbis: Recte igitur veteres medici, vomitus a cibi; i

singulos menses repeti praecis' ebant l, alii quidem semel, alii vero bis. Omnes autem hi, qualitates ipsas, eo casu, comedendorum, acre S, atquet

abstersorias deligere conlulunt, ut pituita omnis f1J Eadem fortasse causa humores enterici, gas rici , m prae ceteris , Lilis facile putrescit, qui,

nisi continuo evacuentur , aut saltem corrigantur,

febrem putri iam pariunt. Ideo prudenti consilio per emeticum educendi sunt, flatim ac corruptio. nis segnum apparuerit. Similiter, quia calor etiam solidas partes enervat, emerico , est quidem repeti. O , indigemus ad seomacum roborandum, pro faciliori digestione. His ergo positis , sciera una es, eo rempore victum vegetabilem, oe refrigerantem plurιonferrs, simul pastacea omnia, ac acescentia, qtiam animalem, ut caro, omnia It clila, praesertim pinguia cum oleribos, quia facile putrescunt.

69쪽

e ventriculo purgetur, neque pravo succo corpus assiciatur . De hoc, nonnihil etiam supra cap. 13. Cur vero arte Vomi'um, interdum , moliri oporteat. Avicen. q. I. cap. Ig. hanc potissimum adsignat caulam. Nempe quod, ventriculo a natura nihil ordinatum sit, quo irritante, sua sponte expurgari queat e sicuti intestinis flava bilis , quae descendens, ipsa facile, & abstergit, & emundat. Idem eodem in loco , quam plurima etiam, VO mi tus recenset commoda, si quidem recte fiat,

vomens , suapte natura facile ferat.

AC PRlMUM quidem , quod capitis gravitatem tollat: idque maxime, si ex humorum, a Gvaporum multitudine, e ventriculo ac membris inferioribus sursum vergente, contracta sit: si vero a proprio ipsus cerebri suerit nocumento, ab eo

cavendum, ut qui, gravitatem augere magissoleat. Γ3 j 3 D msνbis essentialibus capitis, praeseristim a pletora, i Iaminatione, vel quaυis alia sa-

si productis, emetica, utplurimum , nocente na sub Vomendi conatibus , qui cum maxima aeris exspigatione sunt, aia reviatur ptalmo, vasa acinrea , o sanguifera, ita anginantur, ut neque aerit rem , Meque sanguinem , eo tempore recipere possent 'l unde arteria pulmonalis, a dextero cordis ventricu- to sanguinem non recipit, neque vena coma, ira eumdem ventriculum nimis plenum , exoneratur 2 Hinc omnes venae , quae a capite sanguinem reveo bunt, turgeb&nt continuo, eo magis , quia maiorii celeritate per arterias, sub ipsis conatibus , sertuns*ηguis ad caput, quapropter disruptionis metuer

im. III. E

70쪽

SECUNDUM , quod vi sus aciem subtiliorem reddat: praesertina si visus, ob vaporum copiam eventriculo lursum ascendent ira, obscuratus fuerit alias enim , offendit potius . TERTIUM , quod nauseolam auferat satietatem humorem enim, in ventriculi spatiq

innatantem, ac nauseam excitantem, e Vacuat.

QUARTUM, quod illi etiam, ad cujus Venistriculum, flava bilis confluens, cibum corrumpit, egregie opituletur; eam enim per superiora

exturbat.

QUINTUM , quod stomachi subversionem, atque abominationem, ex pinguium, ac dulcium aliis mentorum esu, contractam submo Ueat.

SEXI UM, quod ανορες αν, id est, appetentiae a monem , & corruptum ipsius ventriculi desiderium, quo nimirum, acria solum,' aut acida, aut p0ntica appetuntur, sa) curet. Vomitus aderit, vel morbἰ augImen tunn reUera voti mentibus genae rubent, oculi in lammantur, sanguine turgent , lacrνmis in et ite erumpentibus.

f aliquando absque mam Piso signo replet ovis, neque erroribus in dieta praegre is , dira in Uadit nausea, , a redundantia tantum mpbi Sostricae , qttie nerυοrtim sensum sopit, ne νυeas papillas rela at, in quibus famis sensatio reponitur. Emetio' statim propinato, magna aqsa copia educitur redit fames . s) Appetitss remittitur f Vid. num. D pracit. J vel de raυatur, in utroque casu purgantia, emetica satis praestant. In υirginibus olo-roticis, obstrudiis, atque a menseruis suppressis, len-