Observationes medicinales de febribus intermittentibus et qua ratione eisdem medendum sit

61쪽

exquisita aliquora diu laborasset, deindeque dextram manum vehementer itast minatam accepisset , ex qua orta ampullis veluti per ambustiones ) ichoreplenae simi, et diu iuppurarunt; nihilominus ipsa febris non omnino desiit, sed mitior tantum fasta

inposterum vagis accessionibus reverti continuavit, donec adhibito cortice perviviano deleta fuerit. AEGROTvs VIII. Vidi per tales ambustiones juxta pedes febrim eX toto eXtinctam fuisse. Anno 17 9 juvenis annos et 8 natus, febrx intermittente siquamdiu laborabat; quoniam eam medicus, qui corticem peruvianum metuebat , pulveribus absorbentibus frustra agitaverat; orta deinde in pede in-fammatio cum ampullis est, postquam aeger omnis febris eYpers evenit. At ambrirentes ad manum torpida , sitieulo set , in his alUo suppressa gravati exsolvatntur. Quandoque vero et rubicunda in sedibus ambustiones eadem significant. i)AEGRoΥvs IX. Recte vero HIPPOCRATES diXit, quandoque non semper, rubicundas in pedibus ambust ones eadem significare, siquide naaonnmaquam febris, etiam quae sic decessit, paulo pos reversa est. Anno 17 I virgo adnOS qO nata a die a1 Martii febre intermittente tertiana laborabat, et e Xeunte altera accessione inflanamgtionem

cum ampullis teliore plenis in sinistro pede accepit,

62쪽

quae febrim omnino dissipavit, nihilominus reversa die V et Ii Julii tanqualm ordinato tempore febris est: veluti numeratis a 3 a Martii alternis eo usque diebus constitit) quae iterum ut ortae rursum in pede ambustiones ampullaeque sunt, desit. An ideo prima ista crisis imperfecta fuit, quoniam primae ambustiones intra secundam accessionem nempe parem, eruperunt ZIllud insuper hie non praetereundum sed notatu maxime dignum esse existimo , quod ista inflammatio atque ambustio , quin prima erupit, propterea quod ea communibus remediis , refiigerantibus nempe et emollientibus agitata fuit, longum curae tempus traXerit; contra Vero quod posterior, quoniam ei multo cortice peruviano protinus Occursum est, quam proxime deleta ejusdemque ulcera subito persanata fuerint, etsi utraque ambustio similiter et Zonam rubram ad inguen usque habuerit, et du-i am sublividamque cutim, de qua curandi ratione paulo magis infra dicam. AEGRoΥvs X. Neque etiam alia quaepiam ulcera, quae intra febrim intermittentem fiunt, semper integram valetudinem restituunt. Aimu I7 3 die 4 Aprilis vir o annorum febre intermittente tertiana laborabat. Is post quartam accessionem vomitorio purgatus est , deinde corticem peruvianuin assumsit, qui aliquantum ex febre delevit. Intra illam curationem ortus juxta auriculam deX-

63쪽

tram abscessus est, qui multurii puris ex auricula et retro eandem effudit; coi1tra eXqaectationem

sine profectu: debuit enim imposterum febris ipsa cortice peruviano expelli. Sunt, qui volunt , febrim intemnittenteiri etiam vomitu vel alvi fluxu judicari r perinde acialiae quaepiam febres continentes ita terminantur. Id obtinet , si initio febris omnis vitiata materia sive in ventriculo, sive in intestinis residet, nec ex

ea quidquam in ipsum sanguinem intravit, seclcontra tota sive 0re sive alvo excutitur. Vel posteaquarii materia per ipsam febrim cocta in ventriculum inve intestitia deposita es r secus purgantia febrim eXasperant: veluti paulo magis infra dicam. Atque haec de febris intermittentis crisibus, quati sunt erumpendo , sive per evacuationem. Sunt adhuc aliquae, quae per transpositionem materiae coctan metas asin vocant) contingunt r per Icteruna nempe et per alvi tumorem. De quo quidem egi tu, quoniam is privatam considerationem sibi vina dicat, libro tertio fusius dicam. Post crises ad eos humorvini exitus venio , qui intus per febrim retenti fuere , et excussa febre restatutisque functionibus nutae liberalius erumpere consuescunt. Quos inter memoratu dignum largum illud tenuis urinae profluvium est, quod ornnes fere intermittentes febres sequitur, et de quo quidern

64쪽

liquissimi olim medici nihil memoraverunt ; postei a res vero re te locuti sunt, atque ab aliquibus pro vitico habetur, scilicet excussa febre plurima urina tenuis limpida straminei coloris sepe saepius emitti.tur, sic, ut ea Omnem potus copiam et longe superet, et ipse convalescens miretur, quod min.

gendo plus reddat, quam quidem bibendo accepit. Verum nec quicquam crit cum istud lotii profluviam est; cum quoniam ipsum per se febrim non submovet, sed finita febre sive ea per cortice. nperuvianum sive per aliud quodpiam auXilium, sive denique naturae beneficio eXpuncta fuerit) post octo vel post quatuordecim dies erumpit : tum quoniam ipsa febris nonni 11iquam post talem eXitum revertitur, ubi eandem recte adhibito medica mento non prosequimur: denique quoniam talis urina citius evenit, si febris ipsa citius eXcutitur. tardius, si recte adhibito auXilio tardius occvrimr.

Non igitur istud uritate prosuvium pro critico haberi potest; sed bono tantum indicio est; eum, qui ita post febrim mingit, procul ab hydrope abesse; ipsumque hydropem, qui est, per talem eXltum finem habiturum esse. Veluti id bbro tertio, capite de hydrope, fusius dicam.

Similiter mulierum menstruus sataguinis fluxus, nutricum item lac atque puerperarum lochia , siqui-

65쪽

dem ea per febrim intus retenta fuere , expuncta febre iterum erumpunt. Non ea febris crises sunt, sed restitutus eXitus. Quodsi autem hi ipsi retenti humores novum quemdam morbum per se effecerint, et deinde erumpant, tunc hi postremi istius sui morbi cristes sunt; non febris prioris.

Quomodo febri intermittenti mendendum sit 'Febri intermittenti duplex medendi ratio es altera rationalis , altera empirica: de illa prius dicam , de hae deinde : subjiciamque quomodo ab utraque peti praesidium debeat. Et primo quidem, potest vel unaquaeque seabris intermittentis accessio pro febre continua breavissimi circuitus haberi, vel possunt multae ex his tanquam continua longioris curriculi simul sumi utcunque sit; recte curandi rationi consentaneum esse videtur, iisdem auXiliis sebri intermittenti, quibus ipsi continuae occurri debere: id es his,

quae nimium aestum eXtiliguere possulat, ceu venaesessione, refrigerantibusque remediis, atque tenuiuiictu; donee morbus per se exitum habiturus sit. Verum ista curatio sola successu saepe caruit. GALE Nus eiusdemque discipuli medicamenti; quibusdam datis coctionem moliebantur: deinde eam materiam, quae laedere videbatur, ducendo

66쪽

saepius alvum subtrahere volebant. Illud autem vanum erat. Nam et quid concoquere voluerint, et quomodo potuerint, non recte sciebaiat ' neque quo tempore, neque per quam viam id, quod laede. Te existimabant, subtrahi possit, satis cognosce. tiant. Imo , quod in his alvum sepe ducere exitiosum sit, experientia in ipsis curationibus satis docuit. Sic enim et febris eYasperatur, et ipsa inveterando malos quosdam corporis affectus inducit. Veluti proximo capite et infra libro tertio ponam. Rectius alii inter antiquissimos olim medicos operam dederunt, ut eXcitato vel vomitu vel sudore febrim discuterent: utique, quoniam videbant, saepe aegros in ipso accessionis principio vomere et inclinata febre plurimum sudare' quod nonnunquam profecerat. Quos inter HIPPOCRATEs, tertiana cum esset, iussit, ἰ Radicum quinque folii tritarum acetabuli mensuram ex aqua bibendam , si vero neque A cesset, multa calida loto trifolium et Alphii sucum in vino pari aqua amista bibenda fra-heto , et reclinato vestimenta multa integito, donee exsudet. Quartana vero ubi erat, eadem fere re. media sit paulo magis dabat. Apud antiquiores quoque ante Herophilum et Erasistratem maximeque

post Hippo CRAUEM fuit Petron quidam qui febricitantem hominem , ubi acceperat , multis vesti

mentis operiebat, ut simul calorem ingentaem sitimo

67쪽

febris, aquam frigidam potui dabat ; 'ae , si moveret sudorem explicuisse se agrum judicabat: si non

moverat, plus etiam aqua, frigida ingerebat, etrum Domere cogebat. Si alterutro modo febre liberaverat, protinus suillam assam et vinum homini dabat , si non liberaverat , decoquebat aquam sale a Ljecto , eamque bibere cogebat , ut vomendo ventrem

ctatione proximae accessionis sudorem excitassent: scilitet aeger antequam inhorrescere Sosit , operia tur, fo/nentis ue protinus ealidioribus totum corpus circumdare convenit, maximeque involutis extinctis testis et titionibus , aut in balneum dedusatur , δε-

urque Vera , ut per tempus horroris in solio st. n ouos multi m aYimeque ex plebe secuti sunt,

eum medicamenta sudorifica et potum aromaticum calidum ante ipsaria accessionem sumunt, deindeque corpus multis vestimentis tegunt, queis ' sudorante eXcitetur, quain aeger inlaorrescit. Siquidem ea quoque assumta calorem movent, qua horrorem non admittit. o

m A. C. Celsus Lib. III. Cap. n Ibidem Cap. I a. Ibidem cap. Ia. et Issi

68쪽

Quae medicina hodie adhuc recepta a rusticis hominibus est, qui, ubi febre tentantur, spiritum frumenti accipiant adjecto pipere; vel vinum, in quo cocta ruta absynthiumve est, vel spiritum frumenti cum myrrha, aut nuce moschata atriisto ovorum vitello, ante ipsam accessionem hauriunt, et corpus, sive cursu sive labore eXereent, ut sudo. rem ante moveant, quam inalgescunt. Quo die vero febrim exspectabit, ante surgere et exerεeri, dareque operam oportet, ut in ipsam exercitationem

tempus febris incurrat: sic enim sese ilia discutitur. 1' Atque in hoc omnis eorum medicina subsistit,

qui febrim intermittentem sine cortice peruviano eXcutere contendunt, quae quidem tuta videri potes, facilis febris maXimeque tertiana ubi eIt, in corpore puro, quod laxum est, neque sanguine turget: at ubi impurum corpus est, aut sanguine abundat,

si juvenilis aetas aut tempestas fervida est, si propter ipsam febrim pleuritis vel lethargus adest, vel puerperarum lochia intus cohibentur; si aliqua in flammatio subest, aut quidam alius affectus ipsi febri intervenit, utique exitiosum istud medicinae

genus foret.

Quare praestat ad corticem peruvianum confugere, tanquam a qua promptum atque securum' auxilium ρ A, C. celsus cap. IS.

69쪽

haberi potest. Neque absurdum est, eidem talia intra ipsana accessionem interponere , qu ae OiNniblis febribus in genere conveniunt. Veluti nunc dicam. Nempe ubi frigus incipit, aeger vestimentis operiatur, et fomentis circumdatus potum calidum aromaticam sorbeat, ut sudet: sie enim universunt corpus molle fit, et vasa relaxantur, quo liberalius mi asina febrile et transmittere possint, et ipsa minus ab eodem stimulentur.

Contra cum calor incepit, aqua vel simplex vel cocta potui danda est, adjecta vel nitri vel salis polychresti crystallorumve tartari portione, cUm aliquo syrupo acido; his enim potest sanguis fluidus servari: non autem potum gelidum concedere oportet; posset enim is, quoniam eum bibere etiam ultra satietatem aegri consilescunt, ventriculum laedere, et sine prosectu vomitum e Xcitare: sed

aquae frigus calore frangi et parvis saepe hau1tibus corpus impleri debet; sic enim carnes magis molles sunt, et, sudor, per quem febris eXitum sumit,

Post, i ubi cutis sudore immadescit, dandus iterum potus calidus est, qui et sudorem liberaliter expediat, et tantum bibendo restituar, quantum sudando amittitur. Cumque satis sudoris amissum erit, reficiendus aeger cardiaeo est, deinde totum corpus abstergendum, et linteo calefacto induendum; posteaque vestimentis contra frigus munieta-

70쪽

dum. Inest autem isti sudori quidquam fomitis et naiasinatis, sicque sanguis quasi despumat. Atque talia quidem intra ipsain febris aecessio-Iaem conVeniunt. Sequitur curatio , quae intermissionis tempore adhiberi debet. Et ante omnia quaeritur, mediis inter accessio. raes diebus aeger qua ratione purgandus sit 8 Alii eni in alvum subducendam esse volunt: alii vomere cogunt. In qua quidem purgandi ratione multum cum a plebe tum a medicis peccaturi qui sibi persuadent, quasi ducendo saepe alvum impura quaeque extrahi, qualia putant intus in corpore esse. Verum ego existimo, febre intermittente la-horantia corpora nulla re magis hodie offendi, quam purgantibus pharmacis , quibus profecto abutantur. Debet enim ante omnia Medicus aditendere ad ea, quae, qualia, quo tempore, Per

os exitus, et quibus adhibitis pharmacis educere

conveniat.

In qua quidem observatione antiquiores oli in mediet scrupulosiores erant, quam novi hodie dictatores, qui quovis tempore et quocunque modopegrorum ventres sive sursum sive deorsum pro libi

tu turbant. medicamentorum purgantium res non

ita se habet . quemadmodum migo putatur. Eodem ς im missicamento Furgantur , et non Iuttaantur. sest. I. cap. s.