Commentarius in titulum iuris canonici de iniuriis, et damno dato, accommodatus vsui studiosorum tam theologiae, quam vtriusque iuris. Auctore Petro Binsfeldio, suffraganeo Treuirensi doctore theologo. ..

161쪽

i , CAPUT I. DE INDI h. sicuti etiam surtum, ut coli igitur ex cap. i. ad . . analedicis. Hinc rectius intelligit hir text. in . Sed quod adiicitur. L. Item apud Labeonem. i s . de iniurijs. & iri L. Si quidem C. eod. tir. quibus declaratur conuitium, iiive iniuriarn verbalem, pro eodem haec late accipiti ritur in non tantum in praesentia iniuriati, sed etiani in absentia committi . Quod etiam Panomit Ancharan. &alii canonum D D. annotantind. c. I. de maledict.

intum. Contumelia o Detractio principali per e in obiecto diserunt. Contumeliae nini est verbalis iniuria,quae comittitur contra ho norem proximi. Detraditio ante circa issiqnci& detrimentum famae versatur, Ut comuniter D D. sentiunt. S.Tho. a. a. q. 73. art. I.& alibi. S.Antonin.& Angel.ubi supra. Sylv. & Aurea Armi in verb. Cotumelia, & Detractio. Soci

uarr. lib. 2. de rellitui. cap. . Salii alibi. Et quoniam quis ex intentione poteli in duplex obiectum, honorem scilicet ori uinam, Ver- ybum iniuriosum referre, nihil impedit, quo

mpli gr tia, si quis in. praelemia vocet ali

quem concubinarium animo inhonorandi

162쪽

rentia melius intelligatur quantum ad prae- sens institutum necessarium est , obseruan-

iam, honorem&fimam etiam differre. Hota

nor enim est testimonium excellentiae, quae . q. 9.art. I. N. in reieci. de ratione tegendi& detqgendi decietum', memb. I. q, ῆ.iI Onclus. q. Nauari . in d. commentP conclus numero s. & alios. Vnde clarum redditur 'quod honor consistat in extarioribus, aut '. verbis , aut in sectis: Quia quantum adhomines, Ut recte D. Thomas ait , aliquis non potest testimonium serre nisi per aliqua sagna exteriora , Vel Verborum puta cum aliquis ore pronunciat excellentiam ali cuius , vel factis sicut inclinationibus, ob

Diationibus aliis exterioribus fignis.l Li. cum contrariorum eadem sit discipli hinc contingit, quod contumelia inhonorandum tendens etiam non solunt in verbis, sed etiam in factis , quatenus eandem rationem significandi habent, li-

cet rarius locum habeat iuxta illud GIOD .

sae ad Romanos I. super illa : contume Iiosos , superbos , & c. Relatum a D. .. Thoma in d. q. 72. art. i. quod contu-

163쪽

rq CAPUT L DE INIVR. melias& turpia inserunt. Fama autem eis in genere sumatur pro omni eo quod de aliquo diuulgatur, tamen in praesentitia bonam par- . teiri accipimus, & sic in L. Cognitionem. g. Existimatio. U. de arijs& extraord. cognit. 1 aurisconsulto desinitur: Fama est illae foedignitatis status, vita & moribus comprobatus;&in nullo di minutus. Clarius tamen secun dum aliorum sententiam sic d finiri potest quod sit clara notitia, & bo a existimatio qu1 alii de nobis habent. Saepe tamen haec solent confundi, quemadmodum & alia honoraria bona. Non tamen id praetereunda, quod so i Ps nor siue bonum nomen omnium bonortirii externorum sit pra tantistimum iuxta illud prouerb. 22. Melius est nomen bonum quam diuitiae multae, & aliud Livij lib. y. Dec.3. Famae damna maiora sunt quam vis ii mari ponfiat. Eam oscausam Ethnici quidam , , Romani oli in gloriam famamque ardentissimε dilexerunt, & propter hanc vivere V Oluertit, o pro ea mori non dubitarunt, vi testis est D. Augustin lib. . de Civit. Dei. cap. 12. Cuius sententiae etiam sortasse fueritur,ut etiam Ma- uarr. in J. c. Inter verba, concl. . nui s. r. indicat, iurisconsulti Paulus&Scquola: hiem: ' L. Codicillis, j. matre, ff. de Leg. 2. . urnatae

probare videtur adulterium uxoris marito

ξ peius esse morte : Illis in L. Isti quidem. T. Quod metus causa. duci in eam opinionem . Odeicendisse visusest , quod infamia peior sie

164쪽

morte , licet etiam aliter ad has it. Nauarr. respondeat. Dubitari tamen putes in hoc loco. An Christiano liceat propter honorem vitam periculo ekponere: Sive ut melius intelligatur. virum fama sit praeserenda bonis corporis lGabriol in A. a. is. q. i6. ait quibusdam videri

quod fama praeserenda bonis corporis. Petrita SNauarr. lib. 2. de restitui. cap. 4. illam opinionem attribuit ex mente Gabri supercanonem missae. Lect. . in litera P. Richarao&Lyrae in cap. 18. Math. Et illius sententiae etia1am videtuc Aurea Armilla , in verbo , Detractio, numero vit. Sed dictus Auctor noli recte perpendit dicta Gabrielis , qui non Ri ichardo & Lurce hanc sentetitiam atribuit, sed eorum dicta in sanum & rectum sensum interpretatur : Quicquid autem sit. Veritas ii cest, quod fama non sit praeserenda vitae&honis corp0xisi Huius sententiae est Augustin. loe cit. & ibidem capi i . ubi reprehenditS aeuolas, Curtios & Decios, qui potius mortem quam Vitam cum dedecore, &nominia eligendam duxerunt.' Atque hanc veritatem docent Gabr. uarr. Petrusi Naiauarra loco cit. S. Tho m. r. r. q. 73. art. 3. iii e p. Caietan. ibidem superare. 2. prope fine, di communis Theologorum sententia. alio est clara. M ius bonum est minori secundum rectam rationem praeserendii, sed v ita& co poris bon sunt maior quq in exteriora sciliacet honor g diuitiae. Ergo sunt ista his prae se-

165쪽

renaa. Maior certa & clara est: Minor etiam recepta est ab omnibusTheologis,3 eam do cent S Thorn. in d. art. I. Gab.Nauarta&alia, ubi supra. Solus de ratione tegendi & detem di memb. r. q. . dc alibi. Sed pro huius ratio nis meliori notitia reducendum in mentem tria esse bonorum genera iuxta doctrinam S. Thomae 2. z. q. n. 3- ab ceptat Prinmum renus bonoru animi,sub quo continentur scientiae irtutes, . Et illa bona praestanthoni scorporis,quemadmoduetia animapret- stantior corpore est. Secunduest bonorsi co noris vlVitae, melirorum, firmae valetudinis,t Et hoc cum sit intimsi homini, & standamentu caeterorum externoru, eis etiam excellentius est ertium est bonorum exterrorum,

ut honoris,famae pecuniae, dcc. Et hoc in duo inebra distingui potest iuxta quorundam do ctora mente ita Vibonoru m externoru queto sint honoraria,Vtpote hon ,sima,gloria,laus&c: alia sortune d diuitiaru temporaliv. Bona honorariasing coparatione fiunt digniora b nis temporalibus. Melius est nomen bonu qua diuitie multi Pouerb. 2 Et cura habeda est de

otius mors appu- , qua urpis&ignomi liosa vita coseruanda iit,talia dicta in sanu sc

166쪽

e u m, a quo in se m ia & turpitudo oritur vutandu,qua mors honesta fugieda quae virtut8 decoratur: Nemo enim dubita postaque pro virtute,&fide cu gloria mori: Cum virtus ut dictu est, sit prsitantius bonum vita. Hinem rito Eleazara. Machab cap.c. contendatur m. gloriosam morte magis quam odibilε vitam

implectabatur: Ad quod spositu Alberici L.

Dii quide, st. quod metus causa; quando texius innuit , quod vir & foemina honesta potutis debent mortem subire, quam in stuprum vel adulterium consentire, colligit quod ho mo potius mortem debet oppetere quam nem tum mortale committere. PSextu m, ut d ὸxpracestibin infertur, cateris ribus maxima est iniuria qua bonis corporis inferturia hac etiam e radus. aedam enim infert da 'nu irreparabile, Vt quando mors iniuriose in Hrtur,aut mebrum mutilatur.Alia reparabiIidlino afficit: ut vulneris incussito,alape in facie Peffv. 'Q, Riq; ο -capite Jcedit quod ho- micidiu grauius sit peccatu detractione, &aliis quae honore&fama isdunt,Yt tradit S. Tho a. a. loco cit. Prior cum maius bonum tollas

est grauior secun da. His corporis iniurii, uaceria in gravitate Verbalis, quae excellentissipost corporis dona, aut liditat e tollit, scilicet honore & famam homini, I ma enim inaestimabilis est, L. Si in dilabui ride regula iuris. Cui consonat&illud Libi supra relatum: Famae damna malara sunt

167쪽

. . . I.

& pecuniariorum iactura. argum. L. Iulianus 1 f. Si quis omisi causa testameiti. L. Sem, ruma f. sin. ff. de poenis: & cap. Deteri res. 6. q. I. Nunc ad quaestionis decisionem doscendendum est per conclusiones. ' . Prima Conclusio. Verbis iniuria proximo irris,gatur. En communis Theologorum & iuriasperitorum, illorum in Iocis allegatis, ubi a gunt de peccatis Verborum: horum partim iri cap. I. de maledicis, partim in tit. iuris ciuilis.

C. de iniuri)s. L. Si non convivi, &alus. & ff. eodem titi L Item apud Labeonem, & pluribus ibidem, & plenissim ε ex sequentibus cois stabit conclusio. Ratio etiam clara est. Verbis quis potest alium damno iniuste afficere in optimis bonis scilicet famae & honoris. Sed hoc spectat ad iniuriam. Vt haec conclusio altitius intelligatur annotandum ex S.IGOm a. i. q. 72. art. I. ad primum : quod quamuis verba quatenus sunt naturalis sonus, nullum a1teri nocumentum inferant,nisi sorte grauando tinerrimum auditum, quando nimisaite & d re pronunciantur: in quantum tamen signa existunt repraesentantia aliquid in notitia alia Orum, sic possunt damna inserre etiam in honore vel fama , &c. . , Secunda Concusio. Ad iniuria verbali sub amrunn requiritur intentio, me animus lammandi: ver a

lijs verbis: Imam non potest seinperis nisadsie

168쪽

ηus iniuriandi.Haec probatur ex L. Si non cois uiiij, C. de iniurijs. h. . Illud relatum. T eodem tit. &haec lex est canoniZata IF. q. I. cap. merito. M. Illud relatum. Angel. Salyc. Alb xic.&alij ind. L. Sinon conuitii:&DD. in d. L. illv d relatum. Bertrandus in consit. 37. num o a. pari. 2. Alexander in consi. 2Ι2. col. 3.1ib. 2. Bald. in cons. Ho. incip. Omne factum. Iib. s. & in consit. 4 3. inci p. Coram Vobis. lib. q. Romanain coni. H. inesp. Super eo. Ioann. ab Anania cons 4 . lacip. I quastione Stabioli. Oldrat. in cons s. incip. Consu uit dubitari. numeros. Decius consit. 487. Dum. I3.&I . Aymo Crauet. in conL 9. num.& in consi i . num. a. &alij alibi. His coiingruit Theologorum doctrina, quam tradunt

S. Thom. 2.2. q. 72. ari. 2.&potheum Angel. in Verb. Contumelia. num. I. Sylves .eodem

Verb. q. t. sol. l. s. de tystici & iuri q. 9.ω. 2. conclus. t. &alij communiter quod hoc discrimen inter peccata quae in facto consistunt, di ea quae in verbis posita sunt, quod in illis prioribus genus ex solo obiecto perpenditur: in posterioribus autem non nisi ex adiuncta simul intentione. Ratio sundamentalis optima a S.Thoma redditur. Verba enim in quatum sunt soni quidam non inserunt alijs no cumentum , Ut nunc traditu m est ex eodem D. sed quatenus aliquid significant. Signi sicatio autem ex intentione , & interi ori asseetu Procedit. Ideoque in peccatis verborum ma

169쪽

ximὶ considerandum videtur ex quo asty aliquis Verba proserat.Vnde in d. L. &f. Illud relatu, subiungitur: Cum enim iniuria exassectu facientis ctastat: consequens erit dicere hos intelligit furiosu&impuberem siue pulsent, siue conuitium dicant,iniuri 1secisse non videri. Ex hac coclusione inferturcii S. Tho. δε ngeli Sylvest.& Soto locis citatis, Antonino in a. pari. tit. 7. cap. 6 . alijs alibi,quod quando superior correctioniGratias uitiu, aut contumelia ditit, non iniuria Rr,ntc peccat: Quia non est animus iniuriandi, sed corri gendi. Et sicut licitum est aliquem verberare, vel damnificare in rebus temporalibus cauudisciplinae: sic etiam licet verbis ad eundem effectum corrigere: Sic Dominus addascipulos euntcs in Emaxis.Luc. vlt.dixit. O stulti &tar corde ad credendu'Pauliis ad Gal. 2. O i ensati Galathaeduis vos fascinau it Euam gelio non obedire. Obseruant tamen Theologi in locis cit. polt D. A ugustin. de sexui onedomini in Noote,li 2. cap 3o. raro.& e X magna necessitato obiurgationes huiusmodi esse

adhibedas ,in qu ibus no nobis sed vi do minoinseruiatur,instemus.Id tamen memoria tene

non intendat in honorare maxime quado Ver i,a ex sua natura conuitiu, aut contumelia gra uelignificant.&eius honore contra que Proseri

170쪽

IT DAMNOPD aT O. ruerquis mortaliter peccare, etsi non in te deret de-ho norationem alterius sicut etiam percutiens

alique in tu do incauth agendo, si grauiter laedat culpa non caret. Deinde ex radiceeius cor

ci usionis eruitur , quod verba ioci, aut risus gratia prolata non siint peccata, nec iniuria inserui, modo no dicatur taliatamq; grauia Verba quae dehonoratione inserat, aut imo deratὸ cotristent proximii iuxta doctrina S. Tho. in Lart. r. ad primu receptam comuniter ab aliis Theologis ubi supra. His accedit Iu ris perit. . sententia, dum asserunt in dictum per iocum non cadere actionem iniuriaruris per Gl off&DD. in L. Sinon coviiij. SL. Illud relatum. M. Sane.& L. obligationum substantia, in fine ubi dicitur: Nec enim. s . de actionibus & ob. ligationibus. Ratio horum omnium est,quo- . nia dicta per iocum non proseruntur animo iniuriandi, sed potius delectandi gratia. Adeutra peliam enim pertinet secundum,Aristo. telemq. Ethic. cap. 8. aliquod leue uitium dicere, non ad dehonorandum, aut contrist dum, sed magis causa delectationis& ioci. Tertia Co n es usi o. omne verbum ex siua natura iniuriosium, animo iniuriandi prolatum praesuini tu ,nisi contrarium probetur. Text. hoc probat in L. Sinon conuiti t. C. de iniitr. Glos ibid. in verb. probare. Bald. Angel. Petrus debella perthica, Albertc. de alij in eadem. Li.& haec comunis est opinio ut post Socina seniore colit. 146. inci p. viso Psessuiub nu. 7. Vol. I.&Paris. cons. Iς'.