장음표시 사용
181쪽
is1 CAPPT I. DE IN IV . bis sit repellenda; sicut violentia, quae armis insertur, arm is etiam repellitia r .l.3.& ibi gloss. prima ff.de vi,& Vi armata,& in l.I. cum GloK. in verb. moderatione. C. eodem. Baldus ibidem. versic. Sed nunquid ex solis minis, &c. Verbis contra verba debet resisti, non autem ad manum, & serrum, facit ad idem teXt. Is. U. r. cap. I M. Ad haec, & Glos. ibidem in verb Verba, adducens illud: Res dare pro robus , pro verbis verba solemus , & pro nac do. et rina sunt Angel. Castren. Ias &. in L. IuIud eleganter. E Quod quisque iuris. Et ratio etiam euidens est. Si quis armis se defen- ideret contra iniuriantem verbis, non serii ret moderamen in culpatae tutelae,&sic excoderet. Vnde iniuriam faceret, & peccat ei; Et in hac re non est dubium. Deinde si quis verbis prouocatus iniuriosas, & se gladio de
sendendo occideret non teneretur. L. Comnel. de sicariis, sed mitius puniretur. Angel. in d. L. Si adulterium, Imperatores. Marsilius in cons u. numero 26. Alexander in cons. III. incip. Videtur in casu pr posito. numero I3. libr. 2. Beruand. de
Carpentario cons. 27 . numero a. Vol. I.
N alii plures, quos allegat Boerius in d d cis & dicit pro hac parte conclusum esse in Tornelia. & latum arestum die 7. Septem Anno DoΜIN1 1 137. Et ita in facti contingentia seruatum fuisse in quodam homicida qui verbis iniuriosis fuerat prouocatus, refert
182쪽
te seitPapo lib. 22. tit. s. Arresto primo,& eu mallega & approbat Iulius Clarus libro ssin. pract. crimin. q. G. numero I8. Praeterea etiam dubium alicui occurrere potest.
An sit verbum iniuriosum, si quis dicat: Tu dicissa timi Respondetur cum D D. quod non. Sic Salycet. & Alexand. in L. de tutela. C. de in integrum restitui. minor. Ias in L. Si quis
extraneus. numero II. ff. de acq. haered. Berta chin. in repertorio , in verb. Iniuria.
col. . Ratio est quia potest quis dicere falsum
existimans esse verum, &sic non mentiretur, cum contra mentem non iret. Unde constat non esse idem dicere falsum & mentiri. Quod satis probatur per text. in cap. Is autem 22. q. 2.
Nemo mentiens iudicandus est, qui dicit fausum, quod putet Vesum, quia quantum in ipso est, non fallit ipse sed fallitur. Quaerendi quis possit: An quando aliquis verbis in tu riosis falsisque prouocatus, defensionis gratia
retorquet dicendo. Tu mentiris, prouocans iterum possit retorquere a Trinando, imo tumentiris, quae potest dici retortio retorsionis, silue ut barbaro Vocabulo Angel. loqui tur in L. Illud eleganter. h. Q Dd quisque iuris, retorculio retorcutionis. Respondetur cum D D. Angel. Alexand. numero q. Paulo Castren. Iason. numero F. dc aliis communi ter in d. L. Illud eleganter , quod sine iniuria non fit retorsio retorsionis : Quia qui retorsione retorquet non est prouocatus,
183쪽
i Q, CAPUT 1. DE IN I Par . sed magis Irouocauit. & ita non potest dies
quod defensionis necessitas eum excuset. Pq-stremo id memoria retinendum quod cum verba secundum loquendi ussim regionis a cipiantur. argum. L. Cum de Lanionis. s. Astanam molendinariam. T desum instrum. &inst.L. Labeo. T de suppeti leg. cap. Ex literis
numero 3. Bartol. in l. i. in princip. s. de suis&leg. Main. Mathesilanus in sing. 9s &alii plures quos allegat Ioseph. Mascarduuibro tide probat. conclus .i9o. numero . secundum consuetudinem & usum regionum singularium, aliqua verba su ni magis vel minus iniuriosa: ut apud Hispanos, si quis a1iquem vocetIudaeum, apud Italos, si traditorem, apud Germanos, nebulonem. i i Quinta Conclusor. Quando verbum aliquod i
tralatum est indiferos quo significare oesionare potest
muriam Minon, tunc accipiendum o interpretandum in mitiorem partem, ita ut non iudicetur ivluriosium Hanc docent Bartol. in concio8. incipiente. In quςstione vertente.Marsis.in conta incipa Vocem meam exaudi Domine.numero 9. nec
potest de hoc dubitari. text. in L. Interpret tione. E de poenis , & in d. cet p. Is autem tr. q. a. & in cap. Estote. de regul iuris. Confirmae ihanc conclusionem illa Thcologorum do- ctrina,quod dubia in meliorem parte sint in oterpretanda. Glosssi in illa verba ad Romam 34. Qui non manducat manducantem non in-dlaeto
184쪽
a. de sermone Domini in monte, cap. 28. Be
da in illa verb. Lucae 6. Nolite iudicare,&
S. Tho m. a. a. q. 6o. art. q. & eius commentatores ibidem. D. Antonin. pari. I. tit. 20. cap.
unico de regu l. iuris. sub lit. D. dum exponit' illam regula mi Dubia sunt in meliorε partem interpretanda. Dominie. Soto lib. 3.& iure. q- .art. q. & alij alibi. His adiungitur, quod ubi verba possunt trahi ad falsum senis sum , &non falsum facienda interpretatio, ut non contineant falsum. Gloss. in L. Iuri gentium . . quod sere, in Verb. Approbetur. ff. de pact. &DD. ibidem. Bald. in ita Imper torss. de stat. homin. & ini. I. C. de sacros Eccles. Salycet. in d. L. De tutela. Alexander in consi. 7o. incip. Viso procussu inquisitio
nis formatae. col. 2. lib. I. allegans etiam Salycet. ind. L. Ias. in l. I. numero I .ff. Si quis ius dicent. non cistemper. Marii l. in d. conc2I. numero 7.& in cons si. incip. Licet ne dum plenE, numero so. Et sortius confirmatur e Gloss. in cap. Ne quis arbitretur. 22. q. 2. dum
dicit quodve baim propriantur, ut quis dicatur bonus, & Gloss. in cap. Nauiganti. de se suris, in dubio quis non praesumitur Usurarius. & Gloss. in cap. Accedens. de crimine fals.&Oldrad. in cons. 13. inci p. Consueuit dubitari. col. sin. ait: quod si quis in iudicio dicat aduersario suo verbum iniuriosum, prae sumi-
. tar potius illud dixisse anim o iuris sui con se
185쪽
His CaprT L. DE INIVR. uandi& defendendi, quam animo iniurialiadi. Plura quae faciant pro hac conclusione adfert, Marsilius in cons. allegatis. Sexta Concluso. Obirtiens alicui verum conuitium, aut iniuriam,quae veritati innititur,quando inte est rejubLaut causa iusta ct ratibuabilis mouet,nonpotest inforo exteriori actione muriarum conueniri de tu
reciuili. Pro huius conclusionis intelligentia annotandum in primis, quod quis duobus modis potest alteri crimen ob ij cere, siue alia um conuitio impetere. Vno modo salSE &cum mendacio, ut dicendo furem eum, qui in veritate non est. Alio modo ij ciendo V Tum crimen , quod commissum est ab eo, cui ob ij citur, est tamen secretum, nec ad comm nem hominum notitiam deductum. Deinde crimina sunt in duplici differentia. Quaedam sunt quae expedit Reipublicae scire, ut Latrocinium,Veneficium siue maleficiu,& hoc modo etiam distingui possunt defectus naturq,ut lepra quam expedit scire, ut alij sibi caueant, ne inficiantur; aut quem esse spurium, qui ad ordines Ecclesiast icos & dignitates non debet
promoueri: nec ad honorifica etiam politicaa reipubl. secundum quarundam ciuitatum re rerum politicarum statuta & laudabiles consuetudines, m unia atque officia, debent eum hi. Alia vero sunt quae scire paru curat respublica, sed sunt priuata crimina, vel etiam desectus naturae, ut unica fornicatio occulta ex infirmitate commissa; aut quod aliquis sit pauis
186쪽
per & claudus. &c. Praeterea dictam in conclusione, in foro exteriori de iuret ciuili. Quia de iure canonico distinctio illa locum non habet, quod quaedam sint iniuriae, quas rempubl. expediat scire Vel non, vel quod
crimen verum vel falsium obiectum fuerit,& sic regulariter veritas conuitii non excusat ab actione iniuriarum , Ut canon istae sentiunt reserente Fabro in Instit. de iniurijs. M. Iniuria. Et sic etiana attestatur Iulius Clarus lib. 1. M. Iniuria. numero quod de iure canonico alteri iniuriam di
cens licet vera sit, non excusatUr, cum
prius debeat praecedere charitatiua admonitio , Vel correctio. Et est communis opinio doctorum, ut attellatur Alexander de Netio cons 82. numero s. in fine. Sic Clarus: Sed puto quod, in soro exteriori parum reserat, facere illam distinctionem de iure ciuili &canonico in actione iniuriarum; cum in utroque soro procedendum foret iuxta conclusionem positam, & aliam ponendam: sedio conscientia magna est utiq; differentia, ibi enim non est locus praesumptionibus, sed veritati & conscientiae standum est,& curandii quid lex diuina, quae in fallibilis regula est rerum gerendarum, praescribat, quaeq; iubet ut
crimina, quae non sunt excepta, si sint secreta, pon manifestentur nisi seruato fraternae charitatis ordine, ut sic proximus no infametur c
tra iustitia & charitate. Conclusio est comunis
187쪽
168 set aprT I. DE INIVI secundum Alexdr.in L. Etsi pepercerit. num 6. ff. de lib. & posthum. quem reseri ni Villaubob. in collect. communium opinionum ii lit, A. numero 29. de pstst alios Iulius Clar. vlai supra. & eam tenent in specie Bartol. in L. Eum qui nocentem. m de iniurijs. Cynus in L. Si non conuit ij. C. eodem. Pan 0rmit. ii
cap. Cum te. numero 26. de sentent.&reium
dic. Ioan . Andr. in additi ad Speculatorem in Rubr. de iniurijs. Oldrad. cons. 13. incip Consueuit dubitari. Roman. in cons. 96.1nci p. Super eo. Angel. in d. L. Etsi peperceritatis. ibidem, num. 7. Andr. de Isernia in cap. I. M. Si suis vero temerario ausia. col. 2.&3. depac. iuram. firmarad. Crauet. in consit. 168. inci p. De duobus principaliter Fidendumnum. 3. Andr. Galli. praei. obseruat. lib. a. obseruat. 99. & alii alibi. Aliqui vero dicunt quod dicens alicui iniuriam , quae vera est, non teneatur actione iniuriarum, &sic communiter teperi putat Petrus debella pert. in d. L. Si non conuicij. Alii vero contrarium son-- tiunt, quod toneatur, & hanc dicit esse communem opinionem. Curtius Iunior in L. fin. num. 3. ff. Quod quisque iuris, quam refert Clarus loco cit. Quare Guilhelm, de Ludo in sing. 26. male pro singulari possit per L.Eum qui nocente & Gloss. ibid. T de iniuri iniurias Veras in alique dicens, non teneri actio no iniuriaru, n i si intel ligatur secundum praecedente conclusionem, secundum quam d. L. Eum
188쪽
lare. De hac re: An verum dicens conuicium, teneatur actione iniuriarum. Oldrad. &Roman. in dd. consit. N Ludovicus Bologia inus in addit. ad cons. q. Ioan . ab Anania, &alij, quatuor congerunt sententias.& Panormit. insap. Cum te. de sentent, &re iudic. a numeroa6. secutus Ioanne Andr. in addit. ad Specul.
it. de iniuriis sex recitat opiniones, quas I etor pro 'portunitate Videre poterit. Pso p stra cqnclusione etiam sciendum, quod crum en quod interest reipubl. fieri manifestum, debet probari. Si autem probatum non extu lxerit,obiicies tenetur actione iniuriaru,& haec st comunis opinio,vt attes a. Boeri. in colit. q.nu.s .que allegat &sequit. Iul.Clar.ubi sum Septima Conclusio. Cum non imerest reipubl.
cognsccre crimen aut conuicium , tunc veritas conuici non excusat ab actione muriarum. Hanc te non te
iam communiter D D. in locis allegatis in pro ima conclusione, Ratio adsertur quia des eius nostros sine causa detegi inhumanum de iniuriosum est.L.2. C quando & quibus quar. pars lib. Io. &haec conclusio cum sua ratione ςtiam obtinet lociim in foro conscientiae, ut suo loco latius sonstabit. Circa has duas conclusiones , utearum sensus profundius eruatur, obseruandum quod se in per praesupponii tur iniuriandi animus, qui est de substantia iniuriae. Itaque exprobratio veri criminis, cuius manifestatio reipubl. interest, secluso ani-
189쪽
actione aliena est etiam in foro conscientiae, ut recte colligitur ex ea doctrina, quam hac de re colligit Couar. lib. I. variarum re tui. cap. II. num. 6. & post eum Mynling. centur. q. Obseruat. q. Deinde ad sumendum praesumptiones & coniecturas, an veri criminis & perniciosi reipubl.obiectio exanimo iniurioso procedat considerandum, an absq; vlla causa& utilitate negoti j quod tractatur, i crimen in publicum adducatur. Quod etiam in iudicio obtinet. Si ex iusta rationabilique causa reuelatio processerit, aequitas suadet noesse de iniuriandi animo praesumendum , Ut idem doctor ex alioru sententia insert. Hinc insertur actione iniuriarum eum teneri qui extra iudiciu alteri conuitiu obiecerit, quod etiam maniscitum reipubl. fieri expedit, non ob aliquam iuitii causam, sed libidinis, & irae propriae explendae gratia. In . hoc enim casu V ritas coti viiij non liberat ab actione iniuriarudi poena debita, & pro hac decisione Couarr. adfert L. iustissimos. C. deos fi c. rector. pro uinc.&l. 2. C. ado &quib. quarta pars lib. IO. nec non etiam Oldrad. Ioan . Andr. R man. Abbatem & alios in locis cit. quom profecto haec mens est, si eoru di ista aequo iudicio perpendantur. Hinc etia optima illatione si cedit, posse etiam extra tu dictu absq; iniuria-rti m crimine & poena reuelari crimen alterius iusta de causa, utpote vel ob ipsius criminosi
190쪽
yr DAMNO DAT O. 171 correctione: vel ob reipub.aut proximorun cessitate, utilitatemq;. Id tamen cautela magna praestandum est, ne peccatu incurratur quod comitti potest etiamsi actio iniuriaru locum non habeat. Quandoquide aliquando etiar uelando Verum crimen possit quis peccat , si mox in uinfamaret, contra iustitia apuaeos, penes quos nulla infami laborat, ratione cuius infamie illais teneretur in coscientia ad restitutione famae,& omnia damnoria quae infamiam iniuste illata consequerentur,licet sorte non esset locus actioni iniuriarii. Hinc placet
illa decisio sacri cossi iij regij,cuius post Gram
mat. in decis. 37. Naranta meminit in speculo aureo, pari. num. 98. quod aut dixerit quis animo iniuriandi,&tunc siue Verusiue falsum dixerit,tenetur iniuriaru actione: aut non animo in i uriandi dixerit, & tunc secus; & reddit Maranta hanc rationem, quia licet quis habuerit vitium seu desectum a natura non propterea debet vituper ri, sed uius potius miserendum est, ut inquit Philosophus 3. Ethic. cap. s. his Verbis: hominys Ceco natura, Vclmorbo Vel idtu , nemo Mitium obiiciet, ut
probrum, aut eius miserebitur potius: Cce- cum vinolentia, aut alia immoderatione ne mo non culpabit. Ea porro vitia corporis quae sunt in nostra potestate , damnantur,
non ea quae non sunt, haec ille: Ex dictis potest colligi verus sensus L. Eum qui nocentem inde iniurijs: quae sic habui: Eum qui uocente