장음표시 사용
311쪽
itis intelligitur, dominum non teneri in aliquo, quando animal prieter communem suam naturam , aliquod damnum d dit, ita quod dominus animalis, nec si ire, .nec praecauere potuit, arg L. i. M. Sed etsi i stigatu alterius. T Sh quadrupes pauperiem secisse. Si autem bestia ab alio fuisset concitata ad inferendum damnum alicuius animaai, tunc qui incitauit tenetur ad emendationem , per d. M. Sed etsi instigatu. Tenetur autem dominus iuxta praesens cap. de damno dato, a sua bestia: quia cum bestia sit sine ratione , domino imputatur, qui bestiam rege re & custodire negligit.
a uando quis tenea in de damno dato, pauperie uiata, per suum animal, alte ii oesiae, vel etiam homini rANτε QVAΜ ad resolutionem plenam
quaestionis accedamus, aduertendum pauperiem esse damnum,quod accidit sine ii iuria facientis, utpote cum animal irrationale animo nocendi, iniuriandique carens, damnum insert. L. I. . Ait praetor. V. Si qua
drupes pauperiem secisse dicatur. Actio de pauperie in foro, cum personalis sit, competit aduersus dominum animalis , a quo paupcricis
312쪽
pauperies, siue damnv mdatum est, ct addi
plicem effectum disiunctive, aut ut damnunt illatum resarciat; aut animal quod nocumen- 'tum intulit, in noxam dedat. De hic materi specul. intit. dein iuri j S&damno dato. 2. par Hos Hen. in summa in tit. de pauperie DD.
iuris ipstit. Si quadrupes pauper. sec. dicatur
Prima Conci ullo. Qui nutrit, aut alit domisiuie bouem cornuperam, aut aliam bestiam periculo uni. prater naturam genitalem ct insitam, o non satu Ali genter eam custodit: sialterim bestiam occi erit, tenetur in aequivalenti sitissa re. DD. communiter in hoc cap.&cap. fin. infra. Hostie n. iii sitim ma in tit. de pauperie. speculator in praesenti
hoc tamen casu animal ballii'minpediat ga occidentem: cum domino occisi sit satisfactunt per com p e fatio ne in aequitialen teni HSe alia rqua deducuntur. Primo ini od Venatores aut domini a lentes canes,'qui in campis dilace Tanto ues, porcos, aut alia animalia doni estica rusticorum peccant tenentur adr stitutio nem'co in P en fa i se Rem da in ra o ru m, . v imis docet Nauarr. in manuali consessariorum cap. 17. numero Ι2SQ L' enim praeter naturai qm &insitam naturam caseum, j quod . Nag)'tur officio luporum, quare si canes Oςcidam oues,' idominus tenetur. Secundum si dominus probabiliter ignorauit animal suum esse ferox praeter naturamisit Seης S, V ip Ote qaia sole- m
313쪽
bat esse mansitetum, non tenetur ex edicto 1 gis Aquil. sed l. r. ff. Si quadrupes pauper. se si dicatui , id est,non tenetur in solidum, ad damni cόmpensationem, sed in sua libertate erit , vel damnum compensare, vel dare amaidat, quod damnum dedit, ut post Hostien. in suma&.Godsted. docet Sylvest, in summa 'erb. Restitutio 3. q. 4. & alij alibi. Quia quando sine culpa hominis, animal damnum dedit, actio legis Aquil. locum non habet,
sed de pauperie. . Secunda Concluco. Sises carnupeta,aut equus prater naturam ferric, alteram picini bouem,aut vicis; equum inuaserit, obos inuas, aut equin, obfende tem equum occiderit, dominus occidentis ad n tens itur. Gloss. & DD. in hoc cap. Hostien.&Syiuest. loco cit. Pro hac conclusione est L. L .
Cum arietes. Bald. Alberici &alij ibidem: Si quadrup. pauper. Ratio redditur, quia itiuatius equus,aut etiam bos lacessita ab aggre diente & la siente, iure naturali potuit se defendere, & ita occidere aggressorent. Dese so est iuris naturalis. Nec in bestiam, quae r tionis expers est, cadit in o deramen inculpatae tutelae,quemadmodum in homine ne defendentem,qui cum sit animal ratione praeditum modu ni in defensione, & medium secundum rectam rationem seruare debet: Vnde si e cedat non est liber a culpa, & poena culpae 'correspondenti, ut supra latius super cap. I. ostendimus.
314쪽
TertiaConcluso. Quandoesi dubium, in scitur cuiuι animal alterum inuaserit, ct unum eorum occidatur, tunc neuter dominorum tenetur ad compe, sationem. Glossa in hoc cap. &post eam limiannes Andreas, Hostien. Panormit. Cardianalis. Anton. de Butrio, Ancharan. & alij. Speculator. &Sylvester, loc. cit. Cum enim in hoc casu non constet de aggressione certi animalis , uterque dominus absoluitur. R. e- serunt tamen aliqui DD. in hoc cap. aliorum esse opinionem , in dubio p tumibouem viventem &superstitem su isse ag reusorem, & inuadentem, tanquam sortiorem, cuius opinionis etiam fuisse vide tit Bald. ind. M. Cum arietes , sed haec opinio communiter reprobatur, & nostra conclusio rectu. Pitur. Quarta Concluso. Si bestia alicuius vicini, Gimal , aut animalia laserit, aut mortem intulerit, ex alicuius instigation ac incitatione, instigator reus eucriminis, ct tenetur ad recompensationem omnium damnorum, in secutori . Hostiensis in summa de pauperie. Ioanne, Andreas insta in cap .s n. Dam hauder. ia practica criminis. c Pit. 142. numero a. & alii alibi. argum . in'
d. L. i. f. Sed eis nstigatu . Ratio etiam in promptu est ex regula illa : Qui causam damni dat, damnum aedisse dicitur. Vnde si qui,
canes Venaticos in campum ad exercitium venationis eduxerit, si praeter naturam Corum sit animalia domestica inuadere, laedere,
315쪽
dendum gregem porcorum, aut ovium, quia bus damnum inserunt, non dominus canum, sed instigator ad damnorum reparationem tenetur. Eadem est ratio , si quis molossunt in. citet ad insectandum bovem , quam in sugam conuertit, & inrupibus praecipitio elidit : tunc enim incitans tenetur. Nec ad hunc finem constituenda est differentia, an quadrupes corpore suo pauperiem vel damnum dederit, an per aliam rem e semper enim causam damni dans, tenetur. Quinta Conclusio. Si quis domisyaalamo ras , utpote lupum, usum , Itanem Osimiles bestio, quae ex incuria o negligentia aliyi damnum in psecoribus faciunt, aut etiam bovunes laedunt, tumedominus , stu possessor renetur ad reparationem damnorum , ad arbitrium O discretionem iudicis. Instit. Si quadrupes pauper. fecisse. M. Criterum . arg. L. I. In bcstiis. ff. eod. Hostiensis in iumma tit. de pauperie. DD inloc. cit. Dam hau derri in reri crimin L pra i cap. I 2. numero '. & alii alibi. Nulli enim licet in alterius detrimentum , huiusmodi seras tenere. Vnde si quis eas ala, te
netur omnem curam adhibetre, ne quempiam laedant. 'Sexta Conclus. Quando buiu ossifera a dominis ορο si 19ribvisiuis ita longὸ effugiunt utra/n extra δε- mimum domini elaba,itur, o quasi pro derelictis habe--ar, rumin non obligatur ad damnusi quod inferat.
316쪽
cocit. Tum enim amplius ad dominum non pertinent, sed ferocium bestiarum coditione quuntur, & secundum ingenitam naturam agunt. Haec tamen cocluso intelligenda,qu do dominium talis fers amissum eli sine dolo, iunc enim quondam dominus &possessor notenetur: quia desiij t esse dominus. AIia ratis esset, si dominus dimitteret huiusmodi serox animal, ut exempli gratia, in aliquem locum vicinum fugeret,ac ouiu in gregem inuaderet, . ac praedam ageret ad implendam voracitatri qua ad impleta, solitum esset redireadseriore odominum. Tum enim talis possessor in nullos releuatur. Fraus enim & dolus nemini debent Patrocinari.
Si kt quilliam agrum, vel vineam: sed
miseerit iumentumsuum, ut depastar aliena: pro aestimationem restituat. Exod. aa.
quis per seipsum, aut per stia animana damnum agris, vineis,pratis, ho tis, sylvis, &c. alienis inserat. Itam obserua dum illam coniunctionem c& in cap. non , copulative sed disiunctive accipi. Hoc caputns n
317쪽
sed etiam in aliis ut in gallinis, &auibus. L. penult. U. Si quadrupes pauper. secisse. Huius cap. plena intelligentia capietur ex sequ*nx bus quaestionibus. qui hortos, agros aut vineas ali
rum ingrediuntur , ut inibi fructus, aut uuas accipiant, se de fiant, teneantur d damni reparationem'
um infert infrumensu , fructitio, aut uuis. regularis rer tenetur damni aestimationc damnum passo reddere Hostie'. Ioannes Andr. Panormit. Carditi, Anxon.&alij in hoc loco. Dominici Sotu de iustit. &iure lib. 4. q. Iart. s. Ioann. Me dina in C. de rebus restituendis q. io. Ios*ph. Angles in florib. Theolog. qq. in q. part a. de restit. in q. Quis rest ituere teneatqr. 7.4 c dub. . Martin. Nauari in manuali. cap IJ numero Isu. Petrus Nauarrus libi si de restit. cap. I num. q7. Didac. CQuarr. in reg. PCoc*tum. parti 2. g. Ir. nec est qui dubi si in hac conclusione, quae sati probatur per hoc cap. Praeterea, VtDD. hic arguunt, damnumdans persita animalia tenetur ad aestimatiunem,&ς.
RI A CONCI. v sto. cur alterius se grui'. pratuin aut vineam ingreditur, odan,
318쪽
ET D I MDο Dars. . I, & satis etiam illud Deuter. allegatum congruit modo non colligat, Ut secum ferax, sed statim in vinea , aut in Via commedati De hac materia Plato libro octauo de Iegibus post medium pulchra scribit, quae ingratiam lectoris libet subscribere : Ductuum autem, ait, communis huiusmodi particip . tio sit, bina nobis gratiae dona , haec De largitur. Vnum Dionysiacum : quod recondi non potest. Alterum vero quod rς- positioni aptum est . Haec igitur lex de fructibus sanciatur. Qui uuas, aut ficus de Wisticis fructibus ante vindemiae tempus gust uerit: quod arcturo concurrit, quinquaginta drachmis: si de suo agro collegerit, Dionysio dedicandas persoluat: Sin vicinis acceperit, minam : Sin ab aliis , duis
minae partes. Vuas autem ficusque quos gς-nerosus nominauimus: neque commodo recondi possunt, quomodo & quando velit, si sua sunt haec colligat: Sin vero aliena, quo niam lex est , ut nemo moueat, quae non deposuit qui accepit, nisi persuasorit, muf-ctetur. Quod si seruus quispiam, non persua- .so agri domino, eas accepit, pru singulis si-
- cubus V uarumq; acinis aequalia numero Ve'
bera patiatur. Inquilinus frctibus emptis ad repositionem ineptis, si cupit, vescatur: peregrinus autem in ipso itinere si transeat serui,
aut cum vno tantummodo fructus non reponendos , si velit hospitali cum vςnia gustet.
319쪽
carer IIII. ποπι Alios autem gustare quos rusticos dicimus peregrinos quoque lex prohibeat. Sin vero
repositioni aptos inscius tetigerit, servus quia dem plectatur. Liber autem dimittatur, admonitus ficus, uuasque solummodo ad rep, sitionem ineptas, gustare licere. Eas vero ex quibus uuae passae, & vinum & caricae fiunt, minime. Pira vero & mala, tum alia, tum P nica, caeteraque huiusmodi clam auferre, tu pe non sit. Si quis vero deprehensus fuerit,
pauciores annos quam triginta natus,sine vulneribus verberetur, atque puniatur, nec poeiana ulla propter huiusmodi verbera libero si Aduenae quoque de his fructibus, perinde, ac de iis quos superius diximus, repositioni
ineptos carpere liceat. Si senior quispiam comederit, noc asportauerit , Vt aduenae, permissum est. Sic Plato. Dubium incidit circa has co-iassiones. an O quomodo peccatum committamr, qua- δε multi vinea, vel hortii ingrediantur reus velfra ctus diripiunt,unde notabile ct magnu damnu tandem domino vineae ct horti exurgit. Pro resolutione ii ius dubii praemittendae aliquae distinctiones. Isti qui damnum inserunt, aut concurrunt. ut alteri alter sit causa, damnum illud inser di, sic nempe quod altero nota eunte, alter e iam non tuisset. Aut alter alteri non est causidamnificandi, sed etiam solus intulisset damnum.' Praeterea aut sit Mi goncurrunt, veluti sub uno duce milites, aut successiuE, & tuncti successive aut unus scit de damno alterius:
320쪽
ET DAMN a DAT aut nescit damnum ab alio, vel aliis illatum.
Tertia Conclusio . quando multi mul coa sinati, inuadunt vineam, aut hortum ad dirimendum O damnum notabile inferendum, ita ut alter alteri fit causa, eo damnum lissatum titiisset, olimes mortaliter peccant, or tenentur ad restitutionem dam- . ni irati in solidum. Innocent. & hostien. in ρ. sin. cap. Sicut dignum de homicid. Gabriel. in . d. II. q. s. dub. q. Sylvest. in verb.. Rostitutio. '. q. 6. Adrian. in .dς restit. pag. 6. col. 2.6Secundo dubitatur. Sint multi simul. Didaci
roq. Nauarr. in manuali consessariorum,cap. 17. numero zo. Ioann. Medina. in C. derς bus
restituend. q. 8. &io n=. Occurrit hic casus, di alibi. Petrus a Nauarra lib. s. de restit. cap. I. numero 9 qui dicit in hoc casu mortaliter . peccare Unumquemque, & ad restitutionem teneri in solidum satentur omnes quos Viderim, &s ij alibi. Pro hac conclusione est te ius in L Item Mela. M. Si plures. E. ad leg. At quil. Si plures, ait, trabem deiecerint, & hominem oppresserint: seque Vetexibus placet omnes lege Aquilia teneri, & ibidem L. Ita Vulneratus. M. fin. Vnum interim proposuisse,
inquit lex, contentus ero : cum plures trabem
alienam furandi causa sustulerint: quam singuli serre non possent: surti actione omnes t Meri existimantur. Gloss. ibidem, Omnes insolidum tenentur, per optimum text. in L.