Tyrolensium, Carynthiorum, Styriorumque struma

111쪽

Tumorem quod attinet glandularum moe- eraicarum, is cum struma non est, ni in raro G et . ani-drophobiciam , alia que rescissa cute celerius absorbentur. Si ab irritabilitate dependeret absorptio, hic certe nulla esset; quandoquidem ob Iacerationem partium, & sanguinem huc magis determinatum, a quo irritabilitatis Vis , quaecumque ea fuerit , augetur, debuissent irritabilissima omnino lymphaticorum ostia se contrahere, & impedimenta offerre absorptioni. Cum autem eA lege attractionis illud sit explicandum, videtur densius virus facilius absoraberi p0sse in cute exulcerata, quam in callosa fere cute, ubi nonnulla jam obliterata vasa inhalan

tia; siquidem, & fortassis ostiolum illud lymphaticorum, quod grandius in ulcerata parte admitto, non xejici videtur , cuna hac ratione fortassis non absorbeaturi supra cutem, & maXime supra callosam cutem , & Vasa absorbentia diametro crescant quo magis ab origine decedunt. Interini absorbetur vi-xus cum animali materia, cui jungitur: videtur enim non agere virus , nisi animali materiae suerit junctum. Praeterea facilior redditur haeo absorptio ob moram , quae supra cutem raro obtinet; praeser tim ob actionem athmosphcerae , & caloris animantium , quibus facilius Vel rapitur , vel difflatur quidquid corpori applicitur. Postremo ob moram jungitur humori a parte secreto , qui fortasse visci, ditatem, qua pollebat, solvit, ut attrahi queat a vasis inhalantibus ; hinc simplomata absorpti virus non tam cito manifestantur etsi & ipsius pars po-

112쪽

animadvertendus. Quod si veteres, ct nonnulli infimul neotericorum illum admiserinta confusione tantum hujus morbi cum scro-phulis derivandum ei Has enim strumas vocavere; quid' quod Nauchari strumas

vocaverit tumores in Besophago ; tumores maxillarum , & hoepatis Blan cardus; tumorem brachii Schenckius; coXae LeniveniuS ; tumorem supra ventriculum strumam stomachi dixit Franken au ; tumores in toto corpore dispersos strumas nuncupaverit Pectilinus; &Nicolaus Fontanus in Re p. ta Cruci Strum. ς

strumas vocitet tumoreS in toto abdomine ,

thorace, circa pulmones, ct collum in homine inventos, qui ab ipsis suffocatus obiit. Scro-phulae autem cum hisce procedunt, licet Die- merbroeckius Anat. L. C. aliique observaverint scrophulas ipsas cum iis insimi venixis non incessisse. Profecto scrophulae, & struma invicem non confundendae, quin imo tales prostant inter strumam , & scrophulas disserentiae, ut

ne tuisset jam absorpta esse.) Cum novo interim anil nantis humore aggregatum virus absorbetur, cum quo Veluti cum fido comite, Vci ac si larvatus, intima admirandin fabricae penetralia tutius ingredilicolis

113쪽

ne d 'bium quidem remaneat circa diversam

horum morborum naturam; praeter aliaS, sequentes adponere juvabit. 1. Simplomata praecedentia, & concomitantia eadem non sunt praecipue , quod assectiones insimi ventris concomitentur scrophulas, non autem strumas. 2. Struma est morbus localis nullum alium, nisi a compressione oriundum

scro-Strumosi optime aliquando se habent praesertim, ubi morbus fuerit sporadicus; quosque progignit morbos, ii nonnisi a partium vicinarum compressione & distractione sunt repetendi. Hinc simpliciter strumosi fi obcesitate mentis laborant, a jugularium compressione fere semper id habetur, cum & educatione prava. Interirn vidi horribiliter strumosos, quorum struma ad pubem perveniebat, Μittermaye rus vidit Bunsgenses usque ad genua, & iconem dedit,) ut potuerint eodem modo, ac Lappones

Reminae mammas, retrorsum super armos eam de

mittere , qui vero optime se habebant, ita tamen , ut qui duriori , compactiori laborarent str 'ma, majori eti m animae segnitie defaedarentur, quam qui molliori. Bonetus S ulcru L. 4. 2. vicinas

glandulas nil passas fuisse memorat, & ego, & alii

saepe vidimus. Barbelle observavit praeter alios salivalem interdum glandulam vel superiorem, vel iΠ- seriorem infarctam fuisse : sed hoc etiam a comprensione vasorum, vel partis ipsius oriri potuit, μ ix-

114쪽

strophulae, minime autem strumae. 4. Struma insontes non relinquit juvenes ac viro S, quo Sraro invadunt scropI1ulor. 5. Redeunt in senibus scrophialae , minime autem strumae.

6. Cui libet, fere dicam, venit struma, si ea in

regione is habitaverit, ea fuerit usus diaeta , qua strumosi fruuntur; scrophulae neutiquam. . Scrophialae locis quibuslibet non parcunt , ct civiliores, delicatiores, optima etitim diaeta pastos, graciliores adoriuntur; struma rusticos, etsi aliquando fortes , licet laXOS, ct male pastos tantum defoedare audet. 8.Strumae sunt horribiliter endemicae, epidem i-cae etiam memorante Brelimio in Dissert. destruma, numquam autem vel rarissime, &adeo generaliter scrophialae. 9. Struma cum imbecillitate mentis , & cretinismo procedit,

Drophulae vero saepe cum acutie. 1Ο. Rachytis saepe invadit scrophulosos cum eXtenuatione artuum, & peculiari in ossium morbosten ritatione, vel distractione partium. Interea assectiones istae possunt cum struma procedere quamquam non ab eadem proveniant; sed quod magis , ipso confudit scrophulas cum strumis , inde non sidendum relationi. Callisen monuit morbum aliquando localem esse , aliquando genii scrophulosi; sed ego eredo potius accidentaliter strumam cum scrophulis

oriri posse, quam genii scrophulosi esse, vel tunc

Rrumam spuriam esse.

115쪽

IO3etendentia, dum struma eas partes Omnino relinquit: vidi revera rarissimam in his Provinciis rachytidem. 11. Ab iisdem caussis non semper procedit morbus, & cura differt: Te Vera mercurius pro scrophiilis specificum audit, & alumen, & Vitrioli acidum, uti Bellius ; contra ab alumine , & vitrioli acido potius strumas generari videbimus; &wercurius nisi damnosus , uti Gibbs , Favre experti sunt, saltem inutilis sit; quamquam Clarmus Hamilton eum in struma laudaverit

in uber hie Stro fe Intrantheit,

ct Beli in struma incipiente ). Contra spongia optima est in struma, in scrophiilis vero

') oportet omnino strumas a tumoribus vicinis discri

minare. Hac animadversione in mentem revocata

proruunt plurimae circa strumas sic dictas contradictoriae observationes; in nonnullos quapropter tumores prope glandulam thyro ideam non inficior mercurium egisse, sed in strumam ipsam vald opere dubito; interim si mercurius egisse dicitur, est a confusione jam numerata strumarum cum scrophulis, vel & tumorum prope glandulam thyroideam , Vel alios in toto etiam corpore diffusos. Profecto quis crederet veras fuisse strumas eas , quas Zacutus Lusitanus de Med. Princ. His. L. 1. his. 83. contagiosas refert; vel eas, quas Theophilus de Bordeua nutrice in puerum, & e puero ad nutricem Propagari vidit Τ

116쪽

purant, struma raro. 13. Struma non est, erus morbus haereditarius, Cum mutato coelo, ct cibis abeat, vel neque appareat: econtrario scrophialae haereditariae sint, & mutata regione, Victu praesentes. 14. Denique quia cum Wilimeri observationibus raro strumas cum scrophiilis associatas vidi.

Cum igitur struma longe a scrophulis dinferat sat clare videndum extat glandularum me saerat carum aflectiones scrophulis , aut aliis morbis proprias tantum esse, non BUtem strumae, qui morbus est solitarius. 2Id dendum tamen morbum hunc nonniam quam instrumosis animadverti; cum ob relaXationem partium , Viciniam S actionem arteriae carotidis, summam in pueris, haberi queat etiam glandularum colli tumor; sed videtur etiam speciem tumoris illius nonnihil a veris scro-phulis differre. Observandum postremo est simplomata

plurima peculiaria tantum esse vero Cretino, nonnulla strumoso: alia interim illi, quam Uterque morbus premit, quorum spectobilis numerus his in regionibus non deest. Satis essem aliis adducendis contra hanc opinionem circa lymphatica Vasa; abundantissi-

117쪽

tissimam namque suppetunt frugem Clarissimorum Virorum , & nonnulla propria observata. Ea tamen ne limites tranSgrediar, reticebo. Satis profecto esse autumo paucis iisque firmis rem suffulcire argumentis, quam inani fortasse facundia, plurima a dictis eruenda indigitare , commonstrare : Caeterum haec ad dilucidandam meam opinionem erant

necessario adponenda; si paucis enim plurima complecti voluissem, mihi accidisset, quod Horatio evenit de se ipso dicenti . . dum brevis est e laboro

Hora

tam vero devehimur ad eas caussas considerandas, quae laxitatem solidorum promovere , vel & sanguinem ad ea loca magis determinare queant; & quidem prius ad parentes. Jam dixi morbum non esse haereditari-Um, neque argumenta defecere; cum tollatur unica regioniS mutatione; cum illo S 'on adoriatur, qui eam reliquerint ante morbi ortum ; cum advenis hic loci perstantibus, ct incolis non parcat aegritudo, si ea vivendi methodo fuerint usi, ac indigenorum plurimi Sc. Attamen fatendum est aliquid si liis in Iabem a parentibus impertiri: neque enim stupidus bubo generosum Iovis alitem erit

118쪽

generaturus. Latet quapropter praedispositio ad morbum, qu tamen manifestari haud auderet, nisi ansam eXporrigerent plurimae hic loci vigentes caussae, in pauperibus necessariae. Graviditate praesente non desistunt a graviorum numerum functione matres inopia coercitae, quod aerumnosum foetui ipsi saepe fu-3sse scio. Partus autem ipse , si obstetricis auXilio fuerit necessum, quomodo sit insecuturus , ii dignoscent, qui animo crassissimae

earum ignorantiae adverterint. GrateS tamen consultissimae reddantur naturae , quae quo defecerint salutis media, eo minorem adneXuit eorum necessitatem.

Educatio alia est morbi caussa. Sub judice lis est, an natura magis, vel educatio in corpus, ct spiritum agant. Quocumque tamen ferar, seinper certo constitutum remanebit, plurimi in quolibet vitae genere faciendam esse educationem; prout eum saltem naturae compedem, qui adhuc rudes ejuS motus , Vel dirigere, vel excitare , vel obtundere queat. Parum a brutis differremus, nisi invaluisset morum cultura; penes hos monticolas ea fere nulla. Quid revera eXpectabis a matre salii namque labori committuntur , vel incultissimi educationem , qua ipsi

119쪽

omnino carent instituere nequeunt) jam in- Culta, quae tota die, ut panis frustulum sibi Iucretur, opus perficere tentat Z A matre , inquam, quae paucisSimis edendis verbis est par ' Quae nullis gesticulationibus animi mo

tus patefacit ) ' Quaeque somniculosa to

tam ') Summum illud fuit naturae consilium, ut infantes

committeremur foeminarum curae; Verbosissimae nam

que matres, & nutrices continuo ad loquendum excitant insantes , & ab ossicio hoc non desistunt ob amorem, quo parvulos prosequialitur; eademeenties, millies patientissime repetita de die exagitant, ut tandem eloqui ediscamus. Gesticulationes dein, & animi affectus, saltem quoad externa, ediscimus, ut profecto mentis ipsius evolutio plurimum a nutrice dependeat. Animadvertendum est Tyro lis partem, quae Italiam conspectat, prout viris frumosis & cretinis, sic etiam puerulis satuis minus donari; ibi namque nutrices, & matres vividiores sunt: idcirco oculis, gestibus, voce jam assuencunt filii iis evocandis, quae desiderium excitant. Incassum propterea aliis Tyrolentibus rusticis, Carynthiis, & Styriis diceret Virgilius

Iracipe par Me Puer risu cognUCErs matrem. Nam & ipsi neque matrem aliquando noscunt, risu autem rarissime, cum tetra potius, lurida, & flebili facie , quam denti designentnr ; ac si in matre malorum sontem interpretarentur. Profecto quoniagis ab Italia deferimur septemtrionem petentes ,

120쪽

tam sere lucem praeter tenebrosas horas Μorpheo dicat 8 Vidi revera vel ipsis incunabulis adnixam dormire, nec non stertere matrem , quam eXpergefacere non poterat stridentissimus infantis luctus; vel automatis ad intar mussitare nonnulla verba. Sed & illi fetus nonne infantem ad strumam praedis ponent, Vel jam praedis positum nonne perficere poterunt 8 Summa postremo spurcities viget, ct inobservantia parentum quoad cibOS, quoad usus, quoad habitus in prolem ipsam , quam inobservantiam progignit eX parte paupertas , fovet ignavia.

Porro nutritio insantibus concessa hic Ioci prava morbos potius , quam sanitatem,& debilitatem potius , quam robur pollicetur. Nullus in humano corpore humor est, qui a ciborum qualitate magis lacte ipso dependeat; eae pravis igitur cibis pravum lacin nutrice. At quod habeatur caseos a fere semper in struma materies, & concretio, non a pravo lacte illuc delato reseram. Fuit error hic aliquando penes medicos Gallos, ut lymphaticos, vel lactiformes colore liquo-

Te Seo minus elucet in facie animus, eo major austeriatas Viget, ut absque criminis nota novi furti occaso Promaetheo saepe adstaret.