장음표시 사용
222쪽
cogitandi, qui revera est ens, et ab alio modo cogitandi distingui tur verum hi modi cogitandi ideae vocari non poSSunt, neque veri aut salsi possunt dici, sicut etiam amor non potest veru aut salsu vocari, Sed bonus aut malus. Sic Plato quum dixit, honii nem esse animal bipes sine plumiS, non lagis erraVit, quam qui dixerunt hominem esse animal rationale . Nam Plato non minu qcognovit, hominem esse animal rationale, quam caeteri c0gnoscunt Verum ille hominem re ocavit ad certam claSSem, ut, quando vellet de homine cogitare ad illam clasSem recurrendo, cuius facile recordari potuerat, statim in cogitationem hominis incideret. mo Aristoteles gravissime erravit, si putavit se illa sua definitione humanam essentiam adaequat explicuisse. nxero Plato bene secerit, tantum quaeri posSet. Sed haec non sunt huius loci. g. In rerum investigatione entia realia cum entibus rationis
Ex omnibus supradictis inter ens reale et entis rationis idea lanullam dari convenientiam apparet. Unde etiam facile videre est. quam sedulo Sit cavendum in investigatione rerum, ne entia realia cum entibus rationis conmuri damus. Aliud enim est inquirere in rerum naturam, aliud in modoS, quibus res a nobis percipiuntur. Haec Vero Si confundantur, neque modo percipiendi, neque naturam pSam intelligere poterimus imo Vero, qu0d maximum eSt, in causa erit, quod in magnos errores incidemus, quemadmodum multis hucusque contigit. g. 10. suomodo ens rationis et erus tum distin anfur. Notandum etiam, quod multi confundunt en rationis cumonte ficto Putant enim ens fictum etiam esse en rationis, iii artussam extra mentem habet exiqientiam. Sed si ad entis rationis ot entis ficti definitiones modo traditas recte attendatur, reperietur inter ipsa tum ex ratione causae, tum etiam ex eorum natUra, abSque respectu causae magna disserentia. En sic tum enim nihil aliud esse diximus, quam duos terminos connexo ex Sola
223쪽
mera voluntate sine ullo ductu rationis; unde en sic tum casu pol est esse verum. En Verorationi nec a s0la volui a late dependet, nec ulli terminis inter se connexi constat, ut ex desinitione satis sit manifestum. Si qui igitur roget, an ens sic tum ens reale sit an vero ens rationiS, tantum repetendum atque regeren
dum est id, quod iam diximus, nempe male dividi en in ens
reale et en rationis, ideoque malo fundamento quaeritur, au ens fictum ens reale sit, an vero rationiS; Supponitur enim omne ens
dividi in ens reale et rationiS. I. 11. Eretis divisio.
Sed ad nostrum propoSitum revertamur, a quo Videmur ut cumque iam defexisse. Ex entis definitione vel, si mavis, descriptione iam tradita facile ridere est, quod ens dividendum sit in ens, quod Sua natura necessario existit, sive cuius essentia involvit exiStentiam, et in ens, cuius es Sentia non involvit existentiam nisi possibilem. Hoc ultimum dividitur in substantiam et modum, quoruni definitiones in Cartesii princ philos pari. 1. art. 51 52 et 56. traduntur quare non necesse est, eas hic repetere. Sed tantum notari volo circa
hanc dirisionem, quod expresse dicimus ens dividi in substantiam
et modum, non vero in Substantiam et accidens nam accidens nihil est praeter modum cogitandi, utpote quod solummodo re spectum denotat. x. gr. quum dico triangulum m0Veri, motus non est trianguli moduS, sed corporis, qu0d movetur unde motus respectu trianguli accidens vocatur respectu vero corporiSest sive en reale sive modus. Non enim potest motus concipi sine corpore; at quidem sine triangulo. Porro ut iam dicta et etiam quae sequentur melius intelligantur, explicare c0nabimur, quid per esse essentiae, esSe aetatentiae, esse ideae ac denique osse potentiae intelligendum sit. Quo etiam nos movet quorundam ignorantia, qui nullam distinctionem agnoscunt inter essentiam et existentiam, Vel Si agnoScunt, esse essentiae eum esse dea Vel esse potentia confundunt. Ut his
igitur et rei ipsi satisfaciamus, rem quam distincte pol erimus, in Sequentibus explicabimus.
226쪽
CAP. II. Quid sit osse essentiae, quid esse exiStentiae, quid Sse ideae, quid esse potentiae.
Ut ciare percipiatur, quid per haec quatuor intelligendum sit, tantum DeceSSe est, ut nobi ob oculos ponamus ea quae de sub- .stantia lucreata sive de Deo diximus, nempe S. I. Creaturas in Deo esse eminenter. 1 Deum eminenter continere id quod sormaliter in rebus creatis reperitur, hoc est Deum talia attributa habere, quibus
omnia creata eminentiori modo contineantur. Vide princ phil. pari. 1. axioma . et Oroll. l. r0p. 12. Ex gr. extenSionem clare concipimu sine ulla existentia, ideoque quum per Se nullam habeat vim existendi, a Deo creatam eSSe demonStra imus propos. ultima pari. 1. Et quia in cauS tantundem persectionis ad mini mum debet esse, quantum S in effectu, equitur, omne persectiones extensionis Deo ineSSe. Sed quia p0Stea rem extenSam ex sua natura divisibilem SS Videbamus, hoc St, imperfectionem continere, ideo Deo extenSionem tribuere non potuimus
pari. I. propos. 16); adeoque lateri c0gebamur, Deo aliquod a tributum inesse, quod omne materiae persectiones excellentiori modo continet schol prop. . part l. quodque vices materiae supplere potest.2 Deum se ipsum atque omnia alia intelligere, hoc est, omnia obiective etiam in se habere Vide pari. 1 prop. 9. 3 Deum esse omnium rerum cauSam eumque ex absoluta libertate voluntatis operari. g. uid sit esse essent ias, existentiae, deae ac potoratiae. Ex his itaque clare ridere est, quid per illa quatuor intelligendunt Sit Primum enim ess scilicet essentiae nihil aliud est, quain modus ille, quo res creatae in attributi Dei comprehenduntur. Esse deinde idsta dicitur, prout omnia obiective in dea Dei continentur. Esse porro potentiae dicitur tantum respectu p0tentiae Dei, qua omnia nondum adhuc existentia ex absoluta libertate voluntatis creare potuerat. Esse denique existentiae
227쪽
PARTIS CAP. II. 105 est ipsa rerum esSentia extra Deum et in se considerata, tribuitu que rebus, p0Si quam a Deo creatae sunt. S. 3. Haec quatuor a Soriuoicem non distingui, nisi tu
Ex quibus Iare apparet, haec quatuor non distingui inter se nisi in rebus creatis; in Deo vero nullo modo. Deum enim non concipimus suisse potentia in alio, et eius exiStentia eiusque intellectus ab eiusAESsentia non diStinguuntur. g. 4. Ad quaestiones quasdam de essentia revondetur. Ex his facile ad quaestiones, quae passim de eSSeutia circumseruntur, reSpondere possumus. Quaestione auten hae sunt Sequentes an essentia distinguatur ab exiStentia et Si distingua nur, an sit aliquid diversum ab dea; et si aliquid diversum ab idest sit, an habeat aliquod esse extra intellectum, quod postremum sane neceSSario satendum est. Λ primam autem Sub distin citone respondemus, quod essentia in Deo non distinguatur ab existentia quandoquidem sine hac illa non poteSt concipi in caeteris autem essentia disserta existentia potest nimirum sine hac concipi. Ad secundam vero dicimuS, qu0 res, quae extra intellectum clare et distincte Sive vere concipitur, aliquid diversum ab dea sit. Sed denuo quaeritur, an illud esse extra intellectum sit a Se ipso, an vero a Deo creatum. Λ quod respondemus,
esSentiam larmalem non esse a Se nec etiam creatam haec duo enim Supponerent rem actu existere Sed a Sola essentia divina pendere, in qua omnia continentur adeoque lioc Sensu iis asSentimur, qui dicunt essentia rerum aeternas SSe. Quaeri adhuc p0SSet, quomodo nos nondum intellecta natura Dei rerum essentias intelligamus, quum illae, ut modo dixinius, a sola Dei natura pendeant. Λd hoc dico, id ex e oriri, quod res iam creatae Sunt. Si enim n0 essent creatae, prorsus concederem, id impossibile fore, nisi post naturae Dei adaequatam c0gnitionem; eodem modo ac impossibile est, imo magis imp0SSibile, quam ex nondum n0ta natura parabolae naturam eiu ordinatim applicata
228쪽
3. 5. Cur auctor in desinitione esse 1htiae ad Dei attribula
Porro notandum, quod, quam iS SSentiae modorum non existentium in illorum substantii comprehendantur, et eorun esse essentia in illorum S Stantii Sit, nos tamen ad Deum recurrere VoluimuS, ut generaliter eSSentiam m0dorum et Substaritiarum explicaremus, et etiam, quia SSentia modorum non fuit in illorum substantiis, nisi p0St earum creati0nem, et D0S SAeessentiarum aeternum quaerebamus. g. 6. mir aliorum desinitiones non recensuit. Λd haec non puto operae pretium SSe, hic auctores, qui dixerSum a nobis Sentiunt, resutare, nec etiam eorum definitiones
aut descriptiones de essenii et existentia examinare. Nam h0c modo rem claram bscuriorem redderemus. Quid enim magis clarum, quam quid Sit eSSentia et existentia intelligere quandoquidem nullam de similionem alicuius rei dare possumuS, quin simul eius essentiam explicemus g. 7. uomodo distinctio inter essentiam et existentiam iacile
Denique si quis phil0Sophus adhuc dubitet, an esSentia ab existentia distinguatur in rebus creatiS, non est quod ni ultum de definitionibus essentiae et existentiae laboret, ut istud dubium tollatur. Si enim tantum adeat Statuarium aliquem aut labrum lignarium, illi ipsi ostendent, quom0do Statuam nondum existen
tem certo ordine concipiant, et p0Ste eam ipsi exiStentem prae bebunt.
CAP. III. Do eo quod est necessarium, impossibilo. possibile et contingenS.
g. l. suid hic por assectiones intelligendum sit. Natura entis, quatenus en est, sic explicata ad aliquas eius assectiones explicandas transimus ubi notandum Venit, quod perasse fiones hic intelligimus illinito alias per attributa denotavit Cartesius in princ philos pari. 1. art. 52 Nam ens, quatenti S
229쪽
eias St, per Se Solum ut Sub Stantia D0S 0 asscit quare per altiluod attributum ex liticanduni est, a quo tamen non nisi ratione distinguitur. Unde non satis nitrari possum ill 0rum ingenia sui, tilissima, qui meditana quaesiverunt non sine magno detrimento veritatis inter ens et nihil. Sed in eorum errorem resulando non morabor, quandoquidem ipsi, ubi talium affectionum desinitiones tradere m0liuntur, in vana Sua subtilitate prorsu evanescunt.
Nos igitur rem nostram agemus, dicimuSque entis asso fionos
esSe quaedam attribula , sub qui Dis uniuscuiusque esSentiam vel exist ni iam in leti 'imus, a qua tamen non nisi a Dione distinguuntur. De hi quasdam non enim omnes pertractare mihi assum0 hic explicare, et a denominationibus, quae nullius entis sunt assectiones, Separare conabor. Ac primo quidem agam de e qu0d est necessarium et impossibile. g. 3. suo modis res dicatur necessaria et impossibilis. Duobus m0dis res dicitur necessaria et impossibilis, vel re spectu suae essentiae Vel respectu causae. Respectu essentiae Deum neceSSario existere novimus nam eius essentia non potest concipi sine existentia chimaera vero respectu implicantiae suae essentiae n0 p0tis est, ut existat. Respectu cauSae dicuntur reS, . g. materiales, SSe impossibile aut necessariae; nam si tantum ad earum esSentiam respicimuS illam concipere posSumii clare et distincte sine existentia. Quapropter nunquam existere s0SSUnt vi et necessit ale eSSentiae, sed tantum D causae, Dei nempe m-nium rerum creatoriS. Si itaque in decreto divino est, ut res aliqua existat, necessario existet; sin minus, impossibile erit ut existat. Nam per se manifestum est, id quod nullam causam, internam Scilicet aut externam, habet ad existendum, impossibile esse ut existat. Atqui res in hac secunda hypothesi ponitur talis,
ut neque Vi Suae essentiae, quam per causam internam intelligo, neque id decreti divini, unicae Omnium reriun causae externae, existere posSit. Unde Sequitur, res, ut in se . h7p. a nobis Si suuntur, imp0ssibile esse ut existant.
230쪽
S. 4. Chimaeram commode ens verbale vocari. Ubi notandum venit 1 chimaeram, quia neque in intellectu est neque in imaginatione, a nobis en verbale commode vocari poSSe; nam ea non DiSi verbi exprimi poteSt. I. gr. circulum quadratum verbi quidem exprimimuS, imaginari autem nullo modo, et multo minu intelligere poSSumus. Quapropter himaera praeter verbum nihil est, ideoque impossibilitas inter asse cliones enti numerari non poteSt est enim mera negatio. g. 5. ne creatas quoad essentiam et existentiam a Deo δε-
2. Notandum venit, quod non tantum rerum creatarum existentia. Verum etiam, ut iusta in Secunda parte evidentissime demonStrabimuS, earum Ssentia et natura a solo Dei decreto de pendet. Ex quo clare equitur, re creatas nullam ex se ipsis habere necessitatem nempe quia ex se ipSi nullam habent essen tiam, nec a Se ipsis exiStunt. s. 6. Necessitatem, quae in robus creatis a caina est, esse vel essentiae vel existentiae; at haec duo in Deo non distingui. 3. Denique notandum eSt, quod necessitas, qualis vi causae in rebus creatis est, dicatur vel respectu earum SSentiae, vel re- Spectu emam existentiae. Nam haec duo in rebus creatis distin muntur. Illa enim a legibus naturae aeternis dependet, haec vero a Serie et ordine causarum. Verum in Deo, cuius essentia ab illius existentia non distinguitur, SSentiae necessita etiani non distinguitur a necessitate existentiae. Unde equitur, quod si totum ordinem naturae conciperemuS, inveniremuS, quod niuita, quorum naturam clare et distincte percipimuS, hoc est, quorum essentia necessario talis eSt, nullo m0do p0Ssent existere. Nam tales res in natura existere aeque impossibile reperiremus, ac iam cognoscimus impossibile esse, ut magnus elephantii in acus soramine recipi possit quamvis utriusque naturam clare percipia DimS. Unde exi Stentia illariim rerum non SSet nisi chimaera, quam neque imaginari neque intelligere p0SSem .