장음표시 사용
251쪽
5. uomodo Deit iroseat peccata, entia rationis al. Quaeritur iam, an Deus noscat uiala Sive peccata, et entia rati0nis, et alia similla. Respondemus, Deum illa qu0rum Steausa, necessari debere intelligere praeSertim quum ne momento quidem possint existere ni Si concurrente c0ncursu dixino.Quum ergo mala et peccata in rebus nihil sint, sed tantum in mente humana re inter Se c0mparante, Sequitur Deum ipsa extra
gitandi diximus, et hac ratione a Deo intelligi debent, hoc est,
quatenus percipimus, illum mentem humanam, utut constitutaeSt, 0n Servare et procreare n0n vero qu0 Deu tales modos
cogitandi habeat in se, ut ea quae intelligit facilius retineat. At que ad haec pauca, quae diximus, Si modo recte altendatur, nihil circa Dei intellectum proponi poterit, quod facillimo negotio non
solvi queat. g. uomodo noscat singularia, quomodo iversalia. Sed interim non praetereundus err0 qu0rundam, qui Statuunt Deum nihil praeter re aeterna c0gnoscere, ut nempe angelo et coeloS, quo Sua natura ingenerabile et incorruptibile finxerunt; huius autem mundi nihil praeter species utpote etiam ingenera biles et incorruptibiles. Hi sane videntur quasi studio errare velle et absurdissima excogitare. Quid enim magis absurdum, quam Dei cognitionem a singularibus, quae Sine Dei concurSume
per momentum quidem eSSe possunt, arcere Deinde res realiter exiStentes Deum ignorare statuunt, uni VerSalium autem, quae non Sunt, nec ullam habent praeter singularium esSentiam, cognitionem Deo assingunt. Nos autem contra Deo singularium cognitionem tribuimus, univerSalium denegamus, ni Si quatenus mentes humanas intelligit. g. 6. In Deo a itum uriam esse et simplicem ideam. Denique, antequam huic argumento finem imponamus, Satis faciendum videtur quaeStioni, qua quaeritur an in Deo plures Sinti deae an tantum una et SimpliciSsima. Ad hanc respondeo, qu0 idea Dei, per quam mulScius vocatur, unica et simplici
252쪽
sima eSt. Nam re vera Deus nulla alia ratione Vocatur omniscius,
nisi quia habet ideam sui ipsius, quae idea sive cognitio Simul
Semper cum Deo exstitit nihil enim S praeter eiu eSSentiam, nec illa alio modo potuit eSSe. g. suae sit Dei scientia circa res creatas. At cognitio Dei circa res creata non adeo proprie ad scientiam Dei resere potest. Nam si Deu voluiSSet, aliam res creataeliabuissent eSSentiam, quod nullum obtinet locum in cognitione, quam Deus de se ipso habet. Quaeretur tamen, an illa proprie vel improprie dicta rerum creatarum cognitio Sit multiplex an unica. Verum, ut resp0Ddeamus, haec quaestio nihil dissert ab illis, quibus quaeritur, an Dei decreta et volitione Sint plures, vel non: et an Dei ubiquitas sive concursuS, quo e Singulare conSerVat. sit idem in omnibus de quibus iam diximus nos nullam distin. clam cogniti0nem habere p0SSe Attamen evidentiSSime Scimus, eodem modo, ac Dei concurSuS, Si ad Dei omnipotentiam reseratur, unicus eSSe debet, quamvis in essectis diversimode patefiat: sic etiam Dei volitiones et decreta sic enim vocare libet eius cognitionem circa re creatas tu De eonSiderata non SSe plura, quamvi per re creatas, Vel melius in rebus creatis diversimode expressa Sint. Denique Si ad analogiam totius naturae attendimus, ipsam ut unum en conSiderare p0SSumus, et per eonSequen una tantum erit Dei idea sive decretum de natura naturata.
g. l. suomodo Dei essentia et intellectus quo se intelligit, et
voluntas qua Se amas, distinguarὶtur, nos neScire. Voluntas Dei, qua e vult amare, neceSSario equitur ex infimit eius intellectu, quo se intelligit. Qu0modo autem haec tria inter sese distinguantur, eiu Scilicet SSentia, intellectuS, quos intelligit, et Voluntas, qua Se amare Iuli, inter desiderata reponimuS. Nec sugit nos vocabulum personalitatis scilicet), quod theologi passim usurpant ad rem explicandam. Verum quamvis vocabulum non ignoremus, eius tamen Significationem iὁ noramuS, nec ullum clarum et distiuctum conceptum illius lase
253쪽
PARTIS II CAP. VIII. 131mare poSSumuS; quam is c0nstanter credamus in visione Dei beatissima, quae delibu promittitur, De una hoc Suis re vel
g. . Voluntatem et potentiam Dei quoad eaetra non distingui ab eius intellectu. Voluntas et potentia quoad extra non distinguuntur a Dei in tellectu, ut iam Satis ex antecedentibu conStat. Nam ostendi mus Deum non tantum decreviSse res exstituras, sed etiam tali natura exStituras, hoc est, earum eSSentiam et earum existentiam a Dei voluntate et potentia pendere debuisse; ex quibus clare et distincte percipimus, intellectum Dei eiu Sque potentiam et voluntatem, qua res creata creavit, intellexit et conservat sive amat, nullo modo inter se distingui, Sed tantum reSpectu nostrae cogitationiS. g. 3. Deum improprie quaedam odio habere, quaedam amare. Quum autem dicimus, Deum quaedam odio habere, quaedam amare, haec eodem Sensu dicuntur, quo Scriptura habet, ter ram homines evomituram, et id genus alia. Qu0 autem Deus nemini sit iratus, nec res tali modo amat, quali vulgus sibi per suadet, satis ex ipsa scriptura colligere est. it enim Esaias, 45, 9 sq. et clarius Paulus apoSt ad Roman cap. 9. V. 11. Sqq.
Nondum rerim natis filiis nempe Isaaci quum neque boni quippiamiecissent neque mali, ut secundum electionem propositum Dei maneret, non eae operibus, sed eae vocant . dictun os illi, quod maior servisturus esset minori etc. Et paulo poSt v. 18-2l Itaque cuius vult, miseretur, quem autem vult, indurat. Dices
ergo mihi: ni adhuc conqueritur nam Doluntati illius quis restitit Vere, o homo tu quis es, qui in adtera revondes Deo Num dicet fgmentum ei qui s is cur me si isti hoc pacto An non habet potestatemfgulus lusi, tit in eadem maSSafaciat aliud quoddam vas in honorem, aliud in ignominiam etc.
g. Cur Deus homines moneat, cur non salvet absque moniatione, et cur impii ptiniantur.
Si iam quaeras cur ergo Deus homines monet ad hoc facile respondetur, scilicet Deum ideo ab aeterno decrevisse illo tem-
254쪽
pore homines monere, ut illi converterentur, quo voluit salVOS. Si porro quaeris a Deus non potuerat illos salvare sine illa monitione respondemus potuisset. Cur ergo non salvat sorSauiterum quaereS. Ad hoc reSpondebo, postquam mihi dixeris, cur Deus mare rubrum Sine Vento orientali vehementi non e vium reddiderio , et omnes motus singulares sine aliis non persi ciat, aliaque infinita, quae Deus agit mediantibus causis. Bogabis denuo cur igitur impii puniuntur sua enim natura agunt et secundum decretum divinum. At respondeo, etiam ex decreto divino esse, ut puniantur et si tantum illi, quos non nisi ex libertate singimus peccare, essent puniendi, cur homines serpentes Venenoso exterminare conantur Ex natura enim propria tantum peecant, nec aliud poSSunt. s. 5. Scripsuram sacram nihil docere quod lumini naturae re-
Denique si quae adhuc alia occurrunt in Sacri scripturis, quae scrupulum iniiciant, non est huius loci illa explicare. Nam hic tantum in ea inquirimuS, quae ratione naturali certissime assequi possumus, et Sati est, nos illa evidenter demonstrare, ut sciamus Sacram paginam eadem etiam docere debere; nam veritas veritati non repugnat, nec Scriptura nugas, quale Vulgo fingunt, docere potest. Si enim in ipsa inveniremus aliquid, quod lumini naturali esset contrarium, eadem libertate, qua Alcoranum et Τhalmud refellimus, illam refellere possemus. Sed absit cogitare, quod in sacris literis aliquid reperiri possit, quod lumini
g. l. suomodo Dei omnipotentia intelligenda sit. Quod Deus sit omnipotens, iam satis demonstratum est. Hic tantum breviter explicare conabimur, quomodo hoc attributum intelligendum sit. Nam multi non satis pie, nec secundum eritatem de eo loquuntur. Ἀiunt enim res quasdam Sua natura et
255쪽
PARTIS II IX. 133 non ex tecreto Dei esSe possibiles, quasdam impossibiles, et d
ni lite quasdam neceSSarias, eique omnipotentiam tantum circa possit, ilia locum habere. Nos vero, qui iam ostendimus omnia a decreto Dei absolute dependere , dicimus Deum eSSe omnipotentem. At postquam intelleximus, eum quaedam decreviSSe ex mera libertate suae voluntatis, ac deinde eum esse immutabilem, dicinius iam contra sua decreta nihil agere posse ideoque SSe impoSsibile ex eo solo, quod pugnet cum persectione Dei. g. omnia esse necessaria respectu decreti Dei, non aulem quaedam in se, quaedam respectu decreti. Sed sorte quis arguet, nos non invenire quaedam neceSsaria esse nisi ad Dei decretum attendentes, quaedam vero e contra ad Dei decretum non attendentes; I. gr. qu0d Iosias OSSa idololatrarum Super ara Ieroboam combureret ' Nam si tantum ad voluntatem Iosiae attendamus, rem ut poSsibilem iudicabimus, nec ullo modo necessario suturam dicemus, nisi ex eo, quod pr0pheta
ex decreto Dei hoc praedixerat. At quod tres anguli trianguli ae quales debeant esse duobus rectis, ipsa res indicat. Sed sane hi ex sua ignorantia distinctiones in rebus fingunt. Nam si h 0mines
clare totum ordinem naturae intelligerent, Omnia aeque neceSSaria reperirent, atque omnia illa quae in mathesi tractantur; sed quia hoc supra humanam cognitionem est, ideo a nobis quaedam possibilia, non Fero necessaria iudicantur. Quocirca vel dicendum, quod Deus nihil potest, quoniam omnia re Vera neceSSaria sunt, Vel Deum omnia p0Sse, et neceSSitatem, quam in rebuS reperimu , a solo Dei decreto provenisSe. g. uod si Deus aliamiecisset rerum naturam, etiam nobis alium debuisset dare intellectum. Si iam quaeratur, quid, si Deus res aliter decrevisset, et illa quae iam vera sunt, HS esse sectSset, an non illa tamen pro verissimi agnoSceremuS. mo profecto, Si Deus nobis naturam, quam dedit, reliquisset. Sed etiam tum potuiSSet, si voluiSSet, nobis dare talem naturam, ut iam fecit, qua rerum naturam et
' Videri Reg. 23, 15 sqq. coli. 1 Beg. 13, 31 Sq.
260쪽
l34 0GITATORUM META PHYSICORUM
leges, prout a Deo sancitae essent, intelligeremus imo si ad ipsius veracitatem attendamus, dare debuisset. Quod idem etiam
patet ex eo, quod Supra diximus, nimirum quod tota natura naturata non Sit nisi unicum ens. Unde sequitur hominem partemPSSe naturae, quae cum caeteris cohaerere debet. Quare ex sim- 'plicitate decreti Dei etiam sequeretur, quod si Deus re alio m0do creasset, Simul etiam DStram naturam ita constituisset, ut reS, prout a Deo creatae Ssent, intelligeremus. Unde nos, quam iS eandem distinctionem potentiae Dei, quam vulgo tradunt phil0S0phi retiuere cupiamus, ipsam tamen aliter explicare c0gimur.
g. uotvpleae sit potentia Dei. Diridimus itaque potentiam Dei in ordinatam et absolutam. g. . uid absoluta, quid ordinata, quid ordinaria, quid emtraordinaria.
Absolutam potentiam Dei esse dicimus , quum eius omnipotentiam ad eius decreta non altendentes consideramuS; ordinatam Vero, quum reSpicimus ad eius decreta. Porro datur potentia ordinaria et extraordinaria Dei. Ordinaria eSt, qua mundum certo ordine conServat extraordinaria, quum aliquid agit praeter naturae ordinem, ut ex gr. Omnia miracula, qualia sunt locuti asinae, appariti angelorum et Similia quamvis de hac postrema non immerito valde dubitari posset, quum maius rideatur SSe miraculum, si Deus mundum semper uno eodemque certo atque immutabili ordine gubernaret, quam Sileges, quas ipse in natura optime et ex mera ibertate sancivit quod a nemine nisi penitus occaecato inficias iri potest) propter stultitiam hominum abrogaret. Verum h0 decernere the0logis relinquimus. g. De aliis quibusdam quaestionibus. Denique quaeStiones alias, quae circa potentiam Dei communiter adserri solent, nimirum, utrum ad praeterita intendatur Dei potentia an possit meliorata ere ea quaeiacit num possit plura alias acere, quamiecit, mittimus; facillime enim ex antedictis ad eas responderi poteSt.