장음표시 사용
281쪽
PARTIS II CAP. XIl. 143 3. 4. uo sensu anima humana sit mortalis. De eius vero immortesitate ut aliquid addam satis constat nos te nulla re creata poSSe dicere, quod eiu natura implicet, ut a p0tentia Dei non destruatur. Nam qui potestatem habuit rem creandi, etiam potestatem habet ipsam destruendi. Adde, quod iam satis
demonStravimus, nullam rem creatam sua natura ne momento quidem poSSe existere, sed continuo a Deo procreari. g. 5. uo vero sensu immortalis.
Veruin quamvis ita re sit, tamen clare et distincte videmus, nos nullani ideam habere, qua concipiamus substantiam destrui, sicut habemus ideas corruptioni et generationi modorum Clare enim concipimus, ubi ad corporis humani fabricam attendimus, talem fabricam posse destrui at non aeque, ubi ad substantiam corpoream attendimus, concipimus ipsam annihilari posse. De Dique phiI0s0phus non quaerit id quod summa potentia Deus p 0test sacere, sed de rerum natura ex legibus, quas Deus ipsis indidit, iudicat. Quare id iudicat fixum ac ratum esSe, qu0d ex illis legibus fixum esse ac ratum concluditur quamVi non eget, Deum illas leges et caetera omnia mutare posSe. Quapropter nos etiam n0n inquirimus, ubi de anima loquimur, quid Deus sacere possit, Sed tantum quid ex naturae legibus sequatur. g. 6. Illius immortalitas demonstratur.
Quum autem ex ipsi clare sequatur, substantiam uec per e, nec per aliam substantiam creatam deStrui posse, ut iam antehac, ni fallor, abunde demon Stravimus, mentem eSSe immortalem sta tuere cogimur ex legibus naturae. Et si rem adhuc penitius intro spicere V0lumus, Videntissime demonstrare poterimus, illam esse immortalem. Nam, ut modo demonStravimuS, animam im mortalem esse, ex legibu naturae clare sequitur. Lege autem illae naturae sunt decreta Dei lumine naturali revelata, ut etiam ex antecedentibus evideutissime constat. Decreta deinde Dei immutabilia esse, iam etiam demonstravimus. Ex quibus omnibus clare concludimus, Deum Suam immutabilem voluntatem circa durationem animarum hominibus non tantum revelatione, Sed
etiam lumine naturali patefeciSSe.
286쪽
3 7 suid sit Deum ron contra, sed supra naturam agere. Nec obstat, si aliquis obiiciat Deum leges illas naturales aliquando destruere axessicienda miracula. Nam plerique ex pr dentioribus theologis concedunt, Deum nihil contra naturam agere, Sed Supra naturam, hoc est, ut ego explico, Deum multaSetiam leges operandi habere, quas humano intellectui non c0mmunicavit, quae si humano intellectui communicatae essent, aeque naturale eSSent, quam caeterae. g. 8 suosdam putare voluntatem non esse liberam. Unde liquidissime constat mentes eSSe imm0rtaleS, nec vides,
quid de anima humana in genere hoc in loco dicendum restet. Nec etiam de ipsius stinctionibus speciatim aliquid restaret dicendum,
nisi argumenta quorundam auctorum, quibus emcere conantur, ut id, quod vident et Sentiunt, non Videant neque Sentiant, nae invitarent ad ipsi respondendum. Putant aliqui se posse oStendere, voluntatem n0 esse liberam,
sed semper ab alio determinari. tque hoc inde putant, quia per voluntatem intelligunt quid ab anima distinctum, quod ut sub
stantiam considerant, cuius natura in eo solo consistat, quod Sit indisserens. Nos autem, ut omnem amoveamus consuSi0nen ,
rem prius explicabimus, quo facto lacillime e0rum sallacias argil-mentorum detegemus
Mentem humanam diximus esse rem cogitantem. Unde Sequitur illam ex soIa sua natura in se sola spectata aliquid agere OSSe, videlicet cogitare, hoc est, assirmare et negare. Hae vero cogita ti0nes vel determinantur a rebus extra mentem poSitis, vel a Sola mente quandoquidem et ipsa S Substantia, ex cuius essentia cogitante multae actiones cogitativae sequi possunt et debent. Actiones autem illae cogitativae, quae nullam aliam Sui auSamagnoscunt quam mentem humanam volitiones Vocantur. Mens Ver humana, quatenus concipitur ut causa Sum ciens ad tales actione producendaS, voluntas Oeatur.
287쪽
g. 10. Dari vol fatem. Quod autem anima talem potentiam habeat, quamvis a nullis rebus externis determinetur, commodissime explicari potest exemplo asinae Buridani. Si enim h0minem I0co asinae ponamus in tali aequilibrio positum, h0m non pro re cogitante, Sed pro turpissimo asino erit habendus, si iam et siti pereat. Deinde etiam idem liquet ex eo, quod, ut antehac diximus, etiam de rebus omnibus dubitare, et non tantum ipsa, quae in dubium revocari possunt, ut dubia iudicare, Sed tanquam salsa explodere v0luimus id Cartesii princ phil. pari. 1. art. 39. g. II. Eamque esse liberam. Porro notandum, quamvis anima a rebus externis determinetur ad aliquid assirmandum aut negandum, non tamen ipsam ita de terminari, ne Si a rebus externis c0geretur Sed ipsam Semper liberam manere. Nam nulla res habet potestatem ipsius essentiam destruendi. tiare id quod affirmat et negat, semper libere assir mat et negat, ut salis in Cartesii medilatione de prima phil. IV. explicatum est. Unde si quis quaerat cur anima hoc aut illud vult, hoc aut illud non vult ipsi respondebimus quia anima estres e0gitans, hoc est, re quae ex Sua natura potestalem habet x0lendi et n0lendi, stirmandi et negandi hoc enim est esse rem
cogitantem. g. l2. Nec confundendam cum appetitu. Hisce sic explicatis argumenta adversariorum videamuS. Primum argumentum tale est Si vol fas possit velle contra Ri-m mn Di felle tua di famen, si possit appetere contraritim bono abnliimo in felle fundi famine praescripto, poterit appetere malitIn sub ration o mali; at absurdun est posterius ergo et prius. Ex
hoc argumento clare videre est, ipsos non intelligere, quid sit voluntas. Confundunt enim ipsam cum appetitu quem habet anima, p0Stquam aliquid assirmavit aut negavit, quod didicerunt a suo magistro, qui voluntatem definirat, appetitum Sub rationeb0ni. Nos vero voluntatem dicimus esse τὰ vis mare hoc bonum
esse e co/ltra, ut iam antehac abunde explicuimus circa causam errori S , quem demonstravimus ex e oriri, quod voluntas latius in a I. li
288쪽
pateat, quam intellectus. Si autem naen non assi masset id bonum eSSe, ex eo quod libera est, nihil appeteret. Quare ad argumentum resp0udemus c0ncedendo, mentem illi posse velle contra ultimum intellectus dictamen hoc est, nihil posse velle, quatenus supponitur nolle, ut hic Supp0nitur, ubi dicitur ipsam aliquam rem iudicasse malam, hoc est, aliquid nolui Sse. Negamus tamen illam absolute id quod malum eSt, non potuisse velle, hoc est, bonum iudicare id enim Sset contra ipSam experientiam. Multa enim quae mala Sunt bona, et c0ntra quae bona Sunt mala eSSe iudicamuS. g. 13. Nec aliquid esse praeter ipsam mentem. Secundum argumentum St, vel si mavis primum, quia hucusque nullum fuit Si voli/ntas ad volendum non determinefi/r ab intimo intellectus practici iudicio, ergo Se ipsan doterminabit.
Atio ita se ipsam non determinat, quia in se et natura Sua est indeterminata. inc sic argumentari pergunt: Si voluntas eis e sua natura est indisserens ad volendum et non volendinn, non potest a se ipsa determinari ad volendum quod erὶim delerminat, tam debet esse determinatum, quam est indeterminatum, quod determinatur. At voti/ntas considerat a vi deterVninans seipsam, tam est indeterm rata, quam est considerata eadem rat leterani ianda. Nihil e=tim ponunt adversarui in olim fate determ minante, quod non idem sit in olimsas aut defet minianda aut defer minata neque vero aliqllid hic po/ri potest. Ergo volu itas io=ι potest a se ipsa ad volendim detor mi rari. Si rion a s ipsa:
ergo altim de . Haec sunt ipsissima verba Heerebo ordii professoris eidensis ' Quibus satis ostendit se per voluntatem non mentem ipsam intelligere, sed aliquid aliud extra mentem aut in mente, veluti tabulana raSam omni cogitatione carentem, et ea pacem uiri picturae recipiendae, Vel potius tanquam pondus in
aequilibrio, qu0d a quolibet pondere in utram is partem pellitur,
' Andreas eortior philosophiae professor universitatis literarum Lugdunensis obiit 25. Dec. a. 1659. scripsit naeletemata philosophica, logicum, collegium ethicum, philosophiam naturalem, morate: n, rationalem, neumaticam al.
289쪽
'ARTIS II CAP. XII. 147 prout pondus adventilium deternunatum est vel denique aliquid
quod nec ipse, nec ullus mortalium ulla cogitatione assequi pse est. Nos modo diximus, in clare ostendimus, voluntatem nihil eSSe praeter mentem pSam, quam rem cogitantem vocamus, h0c est, stirmantem et negantem. Unde clare colligimus, ubi ad S0lam naturam menti attendimus, eam aequalem potestatem habere stirmandi et negandi id enim, inquam, Si cogitare. Si nos itaque ex eo, qu0d men c0gitat, concludimus, ipsam p0te statem habere affirmandi et negandi cur igitur cauSa quaerimuS adventitias emciendi id, quod ex sola natura rei sequitur At dices ipsa mens non magis eSt determinata ad assirmandum, quam ad negandum; ideoque concludes, nos necesSario cauSam quRe rere debere, qua ipSa determinetur. Sed ego contra argumentor: , , Si men ex Se et Sua natura tantum eSset determinata ad amrmandum quamvis impossibile sit hoc concipere, quam diu ipSam rem cogitantem Sse cogitamus), tum illa ex S0la Sua natura tantum
amrmare, nunquam Vero, quam i concurrant quotVi cauSae,
negare posset. Si vero neque ad amrmandum neque ad negandum determinata sit, neutrum sacere p0terit. Si denique ad utrum que habet potestatem, quod habere modo oStendimuS, utrumque essicere poterit ex Sola sua natura, nulla adiuvante alia causa, quod clare constabit iis omnibus, qui rem cogitantem ut rem cogitantem considerant hoc est, qui attributum cogitationis a re ipsa cogitante, a qua non nisi rati0ne distinguitur, nullo modo Separant, quemadmodum adversarii faciunt qui rem c0gitantem ab omni cogitatione denudant, ipsamque ut materiam illam primam Peripateticorum fingunt. Quare ad argumentum Sic resp0nde0, et quidem ad maiorem , , Si per voluntatem intelligit rem omni cogitatione Sp0liatam, c0ncedimu Voluntatem ex Sua natura esse indeterminatam. At negamus, voluntatem esse quid omni cogi tali 0ne spoliatum, et contra statuimu eSSe c0gitationem, hoc est, potentiam ad utrumque, nempe ad assirmandum et ad negandum, qua certe nihil aliud intelligi potest, quam causa Sufficiens ad utrumque Deinde etiam negamuS, qu0d, Si voluntas indete minata esset, hoc est, omni cogitatione Spoliata, alia aliqua causa adventitia, quam Deus infinita sua potentia creandi ipsam de te minare p0sset Bem enim e0gitantem Sine ulla cogitatione con-