장음표시 사용
321쪽
veant, ne e0nceptus erroribus sorte obnoxios ac opiniones Suas certitudine destitutas de sacrae scripturae sensu essiciant normam vel lapidem Lydium sive veritatis, sive salsitatis, Vel eius, qu0d cum Sacro codice atque religione Christiana concordat aut disco dat. De his enim ex vero iudicare non tantum illi nullatenu possent, Sed etiam sorte relaberentur ad pristinas absurditates adeo ut verum et bonum tanquam salSum et malum, et id, quod cum sacro codice, ut et cum Christiana religione convenit, tanquam istis contrarium reiicerent. Nam quod Christiani in tot sectas dividantur, qui et omnes simul et singuli iactant summaque con lentione defendunt, articulo suoS, licet summopere inter se dis crepante et Secum ipsi pugnantes, esse d0gmata religionis Christianae qu0dque id, quod ab hoc tanquam d0gma divinum et tanquam bonum ac Sanctum laudetur, ab illo ut diabolicum, impium et malum repudietur; et quod denique tot turbae, tot contentiones, iam olim inter eos excitatae, in hunc usque diem adhuc perdurent horum omnium non alia fuit origo, quam qu0d
sibi salso persuaSerint, erroneo Suo conceptus incertaSque Opiniones de Sacrarum paginarum SenSi ipsam Scripturam et Dei in
saltibile suisse verbum, quae deinceps pro norma et lapide Lydio veritatis et salsitatis habent. Haec Schismata, hae contentionestam diu procul dubio durabunt Sine ulla emendationi spe, quamdiu Christiani nec ad veram et insallibilem veritatis et salsitatis normam, nec ad id, qu0 cum Sacra Scriptura et cum religione Christiana convenit vel ab iis discrepat, attendunt. Quia autem ex iis, quae dicta Sunt, facile colligitur, quae uam haec sit n0rma, quisve hic Sit lapis Lydius in qua re Christiani
inter se dissentiunt), minus necessarium erit id ipsum ostendere. Istamen, qui id scire teri examine desiderat, animo volvat primo, omnia Dei mandata, festimorii et leges esse aeternas et ipSam veritatem, hoc est, aeternas esse veritates; ' atque doctrinam evangelii, quae Christianam in se continet religionem, Sola Veritate fundari, prout omnes Christiani largiri coguntur. Secundo animo perpendat, veritatem et Sui et salsitatis esse indicem, eamque per Se S0lam, non autem per aliud quid cognosci posse. ine' Vid. Ps. 19, 10. s. 119 86 138. 142 144 151 152 160.
322쪽
namque Satis Superque patet, solam Veritatem Sse mem0ratam normam. Quare Christiani, qui veritatem eiuS, quod scriptura docet, intelligunt seu vera et pura habent perceptiones, iuxta ea, quae paulo ante de ipsa veritate vel de veris intellectualibus ideis protulimus, insallibiliter et abS0lute certi erunt, Se mentem Scripturae percepisse atque Dei verbum poSSidere. Porro quia Veritas, quemadmodum rerum natura Vel eSSentia, simplex et indi risibilis est, et quia non nisi unica cuiusque rei, ritas Verusque sensus dari potest, Christiani quatenus huius rei
veritatem intelligunt, necesSario in eadem mente et in eadem se tentia errant coagmentati teste Paulo l. ep. ad Cor. c. l. V. 10. 11. et ad Phil. c. 2. . . et c. 3. V. 16. Quin constanter et in aeternum cupient et volent praestare,
quod Spiritus sanctus de tolerantia praecipit; et ideo in mi in Ide porrigent manum Rom. c. 14. v. l. ii puta, quibu maior notitia deficit), et infrmoraim infrmitates sustinebunt Rom. c. 15. V. l. errantium intellige inScitias , proprium opus probabunt Gal. c. 6. v. 4. Rom. c. 14 a V 4 ad 14 2 Cor. c. l. V. 14.), nec dominabunt ur aliorumsdei 1 Petr. 5. V. 3.), Sed ema errantes erunt placidi, eosque cum mansuetudine erudient, ISpeeta turi, ia forte Deus illis sit daturus conversionem, ut a Oscant veritatem. )Τolerantiam hanc non tantum se extendere ad eo , qui levibus erroribus imbuti sunt, sed ad eos quoque, qui in fundamentalibus et essentialibus fidei articulis errant, docuit n0 Suo exemplo apostolus Paulus. Licet enim Galatae translati essent ad aliud evangelium Gai. c. l. V. 6. 7. quam quod de Christo annuntiatum fuerat, et in hoc verearentur errore, iustitiam et caetera spiritu opera neque ex fide, neque ex obedientia veritatis ), sed ex operibus legis et per legem acquiri id enim est errare in landamentali fidei articulo): eos tamen his omnibus transmissis'adies
SU0 GaI. c. l. V. II. c. 3. V. i5. g. 4. V. 12. nec non Ilios suos
appellat Gal. c. 4. V. I9. et alibi.
1 Vid. 2 Tim. 2, 21. 25. 26. 1 Thess. 5 14. 15. Matth. 12 19. 20. in quo loco arundo quassata ac lucerna crepitans eos homines denotat, qui multis dubiis immersi sunt et in quibus sol veritatis necdum ortus, Sed sub nebulis et ignorantiae et erroris occultus St. 2 Vid. Gal. 2, 21. item cap. 3. et 5 P sim.
323쪽
0uum praeterea doctor geritium epist ad Philippense c. 3. V. tb dicit Hoc sensiamus nempe quod iam modo de Iesu Christi comitione eiusque virtute docueiat, quibus nostra vixificatio, iustificatio etc. perficiuntur , et si quid aliter sentitis, etiam hoc Deus revelabit vobis: manifestissime innuit, Se eos Velle tolerare, qui in articulo rundamentali de iustificatione aliter, ac ipSe, nec ita, ut oportebat, sentiebant; sed et eos se pro fratribus et ecclesiae membris velle agnoScere.
Quandoquidem ii, qui ex impotentia et ignorantia non minus, quam alii inviti errent, et insans in Christo eum puta, qui demdamentalibus fidei articulis tale sentit aeque neceSSario sit insans, ac insan naturaliS, et insuper ad adolescentiam et drilem aetatem in Christo consequendam et educatio et longum tempus requirantur, et Sacra scriptura insantem, ad0lescentem et virum in Christo respectu graduum e0gnitionis distinguat, patet eoS, qui in fundamentalibus, imo quocumque errant modo, esse tolerandOS. Quod ergo Christiani, quia flavent diversas opiniones, ab in vicem discedant, se invicem pro Dei hostibus habeant, haeretic0s alii alios appellent, atro carbone n0tent, persequantur et lacinora patrent, a quibus Veri Christiani abhorrent, nullatenus veritatem, sed necessario salsam opinionem pro undamento habent. Negari nequit id, quod nunc de Christiana religione ostensum est ex scriptura, rideri cum iis pugnare, quae philosophus intractatu theologico - politi eo demonstranda sumserat; nempe religionem in Sola obedientia consistere, et veritatis inda gationem et meditationem ad pure intellectuales atque adaequataSacquirendum ideas earum rerum, qua Scriptura docet, nullum obtinere locum. Quicumque vero hunc tractatum bene eVolVerit, non erit ignaria rati0num, quae subtilissimum virum moverunt ad hoc propugnandum, et simul comperiet nostrum auctorem a tionalem agnoscere religi0nem. Quem latet, n0biScum ita comparatum esse et nos in eo StatuesSe constitutos, ut necessario s0lambedientia, non vero c0gni
tione ducamur Quem fugit, multos in eodem. Statu ad vitae ex tremum termitium permanere Horum respectu concedi facile potest, quod vir acutus in dicto tractatu demonstrat, quod scilicet Deus in sacro volumine non aliam sui notitiam stagitat, quam Se
324쪽
iustissimum summeque misericordem et unicum eSSe Vitae exemplar seque duntaxat obedientiae et charitatis iustitiaeque exercitio colendum. Indicat variis in Iocis apostolus multos, ut per cognitionem ducantur, non aeque apto esSe, et plurimos, Si cum toto genere humano conserantur, per obedientiam ducendos esse. Scribit enim in 1 epistola ad Cor. c. 3. v. l. 2. Et ego, fratres met, Non potui loqui vobiscum tanquam cum spiritualibet , hoc est, qui spiritu et intellectu ducuntur, sed tanquam cum a libru et tanquam infantibus in Christo, hoc est, qui per obedientiam ducendi sunt Lac praebui bibendum vobis, hoc est, monstra ivobis viam bedientiae eaque vos alui, et non dedi vobis cibum, hoc est, non dedi cognitionem. No=ι enim adhuc poteratis, sed nec etiam nunc potestis edere Solidiorem cibum. M praeterea idem apostolus 1 Cor. c. 2. v. 6. Sapientiam loquimur intor perfectos, hoc St, loquimur de via sapientiao inter spirituales conser eiusdem cap. Vers. 15.), qui Spiritu vel intellectu aguntur. Denique in epistola 2 ad imoth. c. 3. v. 7. tales describit, qui omni tempore discunt et nunquam ad cognitionem veritatis venire possunt, ut Scilicet ea, quae ad Salutem Sunt neceSSaria,c0gnoscant. Etenim per legem aut scripturam scire Iudaeis et insantibus in Christo est proprium, et omnes, Sene et uVeneS, docti et indocti, ingenio pollentes aut eo destituti, aeque ad illud idonei sunt. Qui modo dicta et a nostro philos0pho in tractatu memorato demonStrata, Deum nimirum in Scriptura solam obedientiam etc. 3xigere et philosophiam cum theologia nihil habere commune, quum utraque proprio nitatur talo , pro noxii et seditiosis opinionibus habuerunt, easque Summo Studio salSas esse demonstrare conati sunt, assenSum iis praebebunt, quae de Christiana religione, quantum eiu Spectatur cognitio, Stendimus. Haec tam ad ethicam, quam ad Sententiam auctoris nostri defendendam visum sui adducere, quae praeter opinionem prolixius tractata sunt. Sed hic subsistendum, ne lectori taedium
325쪽
propositionum, flnitioni/m M. quae in ethice continentur.
Desinitiones. I. Causa sui. I. Res nila. I. Substantia. A. At tributum. I. Nodus. m. Deus. I. Res libera et necessaria V. coacta. m. Aeternitas. Axiomata 1-I. Propos. 1. Substantia prior est natura suis assectibus. 2. Duae substantiae diversa attriuiita habentes nihil inter se commune habeut. a. Quae res nihil inter se commune habent, earum una alterius causa
q. Duae aut plures res distinctae vel inter se distinguuntur ex diversitate attributorum substantiarum , vel ex diversitate earundem asse
5. In rerum natura non possunt dari duae aut plures substantiae eius dem naturae sive attributi. 6. In substantia non potest produci ab alia substantia. Corollar. Substantia ab alio produci non potest. T. Ad naturam substantiae pertinet existere. 8. Omnis substantia est necessario infinita.
Schol. 1.2.9. Quo pluris realitatis aut esse aliqua res habet, eo plura attribula ipsi competunt. is . Unumquodque unius substantiae attributum per se concipi debet. scholium. it. Deus sive substantia constans infinitis attributis, quorum numquodque aeternam et in sinitam existentiam exprimit, necessario existit. Seholium. te. ullum substantiae attributum potest vere concipi, ex quo Sequatur, substantiam posse dividi. 13. Substantia absolute infinita est indivisibilis. Corollar. Nulla substantia et consequenter nulla substantia corporea quatenus substantia est, est divisibilis. Schol. Pars substantiae est substantia finita.
326쪽
14. Praeter Deum nulla dari neque concipi potest substantia Corollar. 1. Deus est unicus. Coro Har. 2. Res extensa et res cogitans sunt Dei attributa. 15. Quidquid est in Deo est, et nihil sine Deo esse neque concipi potest. Scholium. Vulgi errores de Deo. 16. x necessitate divinae naturae infinita infinitis modis h. e. omnia quae sub intellectum infinitum cadere possunt sequi debent.
Coronar. 1 II. Deus ex solis suae naturae legibus et a nemine coactus agit. Coro Har. 1. 2. Scholium. Deus est causa libera. 18. Deus est omnium rerum causa immanens, non vero transiem. 19. Deus sive omnia Dei attributa sunt aeterna. et o I. Dei existentia aeterna est veritaS. 20 . Dei existentia eiusque essentia unum et idem sunt. Corollar. 1.2.21. Omnia quae ex absoluta natura alicuius attributi Dei sequuntur semper et infinita existere debuerunt, sive per idem attributum aeterna et infinita sunt.
22. Quidquid ex alio Dei attributo, quatenus modificatum est tali modificatione, quae et necessario et infinita per idem exi Stit, sequitur debet quoque et necessario et in sinitum existere. 23. Omnis modus qui et necessario et infinitus existit, necessario sequi debuit vel ex absoluta natura alicuius attributi Dei, vel ex aliquo attributo modificat modificatione, quae et necessario et infinita existit. 2Φ. Rerum a Deo productarum essentia non involvit existentiam. C. Pol Lar Deus est causa essendi rerum. Scholast. 25. Deus non tantum est causa efficiens rerum existentiae, sed etiam
Si hil Deus est causa sui et omnium rerum cauSa. Corollar. Res particulares nihil sunt nisi Dei attributorum asse
26 Res quae ad aliquid operandum determinata est, a Deo necessario sic sui determinata et quae a Deo non est determinata, non poteSt se ipsam ad operandum determinare. 27. Res quae a Deo ad aliquid operandum determinata est, se ipsam indeterminatam reddere non potest.28. Quodcumque Singulare, sive quaevis res quae finita est et determinatam habet existentiam, non potest existere nec ad operandum determinari, nisi ad existendum et operandum determinetur ab alia causa, quae etiam finita est et determinatam habet existentiam et rursus haec causa non potest etiam existere neque ad operandum determinari, nisi ab alia, quae etiam finita est et determinetur ad existendum et operandum, et sic in infinitum. Sehol. me Deo rerum cauSa.
327쪽
29. ii rerum natura nullum datur contingens, sed omnia ex necessitatelli vinae naturae determinata sunt ad certo modo existendum et operandum.
Si hil Natura naturans et natura naturata.
30. Intellectus actu finitus aut actu infinitus Dei attributa eique assectiones comprehendere debet, et nihil aliud.
di. Intellectus actu sive is finitus sit sive infinitus, ut et voluntas, cupiditas amor et c. ad naturam naturatam, non ero ad naturantem referri debent. Scholium. 22. Volumias non potest vocari causa libera, sed tantum necessaria. Corollar. 1. Deus non operatur ex libertate voluntatis. Corollar. 2. Voluntas ad Dei naturam non pertinet. 33. Res nullo alio modo neque alio ordine a Deo produci potuerunt, quam productae Sunt.
Schol. 1. Necessarium impossibile, contingens. Schol. 2. De voluntate Dei. 34. Dei potentia est ipsa ipsius essentia. 35. Quidquid concipimus in Dei potestate esse, id necessario est. 36. Nihil existit ex cuius natura aliquis esse eius non sequatur. Appendix De praeiudiciis quibusdam.
Praefatio. Desinitiones. I. Corpus et Essentia. I. Id ea. A. Id ea ad aequata. I. Duratio. i. Realitas et persectio. I. Res singulares. Pro Do s. i. Cogitatio attributum Dei est, Sive Deus est res cogitans. Seholium. 2. Eaete ui attributum Dei est, sive Deus est res extensa. 3. In Deo datur necessario idea tam eius essentiae, quam omnium quae ex ipsius essentia necessario sequuntur.
Si hi l. Errores de Dei potentia. 4. Id ea Dei, ex qua infinita infinitis modis sequuntur, unica tantum
esse poteSt. 5. sse sor male id earum Deum qualenti tantum ut res cogitans Onsideratur pro causa agnoscit, et non quatenus alio attributo explicatur; h. e. tam Dei attributorum quam rerum singularium deae non ipsa deala fixe res perceptas pro causa efficiente agnoscunt, sed ipsum Deum quatenus est res cogitans. 6. Cuiuscumque attributi modi Deum quatenus tantum sub illo attributo cuius modi Sunt et non quatenus sub ullo ali consideratur, pro causa habent. Corollarium. . ordo et connexio id earum idem est ac Ordo et connexio rerum. Corollarium. Scholium. 8. Id eae rerum singularium sive modorum non existentium ita debent
328쪽
comprehendi in Del infinita idea, ac rerum singularium sive modorum essentiae larmales in Dei attributis continentur. Coro uarium. Scholium. 9. de rei singularis actu existentis Deum pro causa habet, non quatenus infinitus est, sed quatenus alia rei singularis actu existentis idea assectus consideratur, cuius etiam Deus est causa, quatenus alia tertia assectus est, et sic in infinitum. 10. Ad essentiam hominis non pertinet esse substantiae, sive substantia sormam hominis non constituit. Scholium L. Torollarium. Scholium . 11. Primum quod actuale mentis humanae esse constituit nihil aliud est, quam idea re alicuius singularis actu existentis. Coroll. mens humana pars est infiniti intellectus Dei. Scholium. 12 Quidquid in obiecto ideae humanam mentem constituentis contingit, id ab humana mente debet percipi, sive eius rei dabitur in mente
necessario idea h. e. si Obiectum ideae humanam mentem constituentis sit corpus, nihil in eo corpore poterit contingere quod a mente non percipiatur. scholium. 13. Obiectum deae humanam mentem constituentis est corpus, Sive certus extensionis modus actu existens, et nihil aliud. Corollar. momo mente et corpore Constat, et corpus humanum existit. Si hi l. Praemittenda de natura corporum. Axioma 1.2. aem m. 1-3 Corollarium. Axioma 1. 2. Desinitio. In dividuum Axioma 3. Lem m. 5-7. Scholium. Postulata 1 .i . Mens humana apta est ad plurima percipiendum, et e aptior, quo eius corpus pluribus modis disponi potest.
15. Id ea, quae esse sormale humanae mentis constituit, non est simplex, sed ex plurimis id eis composita. 16. Idea cuiuscumque modi, quo corpus humanum a corporibus externis afficitur, involvere debet naturam corporis humani, et simul naturam corporis externi. Corollar. 1.2.17. Si humanum corpus assectum est modo qui naturam corporis alicuius externi involvit, mens humana idem corpus externum ut actu existens vel ut sibi praesens contemplabitur, donec corpus afficiatur assectu, qui eiusdem corporis existentiam vel praesentiam secludat. Corollar. Schol. mentis imaginationes. 18. Si corpus humanum a duobus vel pluribus corporibus simul assectum fuerit semel, ubi mens postea eorum aliquod imaginabitur, statim et aliorum recordabitur.
329쪽
1l, Mens humana ipsum humanum corpus non cognoscit, nec ipSumoxistere scit, nisi per ideas assectionum, quibus corpus assicitur. 20. Mentis humanae datur etiam in Deo idea sive cogniti', quae in Deo eodem modo sequitur et ad Deum eodem modo resertur, ac dea sive cognitio corporis humani. 2 l. aec mentis idea eodem modo unita est menti ac ipsa mens unita est
se holium. 22. Mens humana non tantum corporis assectiones, sed etiam harum assectionum ideas percipit. 23. Mens se ipsam non cognoscit, nisi quatenus corporis assectionum ideas percipit. 24. Mens humana partium corpus humanum componentium adaequa tam cognitionen non involvit. 25. Id eam cuiuscumque assectionis corporis humani adaequatam corporis externi cognitionem non involvit. 26. Mens humana nullum corpus externum ut actu existens percipit, nisi per ideas assectionum sui corporis. Corollarium. 2I. Id ea cuiuscumque assectionis corporis humani ad aequatam ipsiustium an corporis cognitionem non involvit. 28. Id ea assectionum corporis humani, quatenus ad humanam mentem tantum reseruntur, non sunt clarae et distinctae, sed confusae. Seholium. 29. Id ea deae cuiuscumque affectionis corporis humani adaequatam humanae mentis cognitionem non involvit. Corollarium. Scholium. 30. Nos de duratione nostri corporis nullam nisi admodum inadaequatam cognitionem habere pos Sumus. 31. Nos de duratione rerum singularium, quae extra nos sunt, nullam nisi admodum inadaequatam cognitionem habere poSSum US. Corollar. Omnes res particulares contingentes et corruptibiles Sunt. 32. Omnes ideae quatenus ad Deum reseruntur Verae Sunt.
33. Nihil in id eis positivum est, propter quod salsae dicuntur.3 Omnis idea, quae in nobi, est absoluta sive adaequata et persecta,
35. Falsitas consistit in cognitionis privatione, quam ideae in adaequatae sive mutilatae et confusae involvunt. et Ol. me salsitate et errore. 36. Ideae in adaequatae et confusae eadem neces Sitate consequuntur ac ad aequatae sive clarae et distinctae ideae. 37. Id quod omnibus commune quodque aeque in parte ac in toto est, nullius rei singularis essentiam constituit. 38. Illa quae omnibus communia quaeque aeque in parte ac in toto sunt non possunt concipi nisi adaequate. Coroll. Quaedam ideae s. uotiones omnibus hominibus sunt com