장음표시 사용
736쪽
394 ETHICES PROPOS. V. spectus orga rem, quam impliciter ot
non ut necesSariam neque ut possibilem, neque ut contingentem imaginamur, caeteris paribus
omnium est maximuS. DEΜοNSTR. Assectus erga rem, quam liberam esse imagina mur, mai0 est, quam erga neceSSariam perprop. 49 pari. 3.) et conSequenter adhuc mai0r, quam erga illam, quam ut posSibilem vel contingentem imaginamur per prop. 11. pari. 4.). Atrem aliquam ut liberam imaginari nihil aliud esse potest, quam quod rem simpliciter imaginamur, dum causas, a quibus ipSa ad agendum determinal suit, ignoramus per illa quae in Sch0l.
prop. 35. pari. 2. Stendimus). Ergo assectus erga rem, quam simpliciter imaginamur, caeteri paribus maior St, quam erga neceSsariam, possibilem vel contingentem, et conSequenter maximus; q. e. d.
PROPOS. I. Quatenus mens re omne Ut PCPS-sarias intelligit, eatenus maiorem in affectu po-tontiam ab ot, seu minus ab iisdem patitur.
DEΜONSTR. Men res omnes necessarias esse intelligit per pr0p. 29. part . . , et infinito causarum nexu determinari ad exi Stendum etiperandum per prop. 28 pari. 1.). Adeoque per pr0p. praec. eatenus efficit, ut ab assectibus, qui ex iis oriuntur. minus patiatur et per prop. 48. pari. 3. minus erga ipsas assicia
SCHOL. Quo haec cognitio, quod scilicet res necessariae Sint magis circa re singulares, quas distinctius et magis inride imaginamur, Versatur, eo haec mentis in assectu potentia maioreSt, quod ipsa etiam experientia testatur. Videmus enim tristitiam boni alicuius, quod periit, mitigari, Simulac homo, qui id per didit, considerat bonum illud servari nulla ratione potuisse. Sic etiam ridemus, quod nemo miseretur insaniis pr0pterea quod nescit loqui, ambulare, ratiocinari, et quod denique tot annos quasi sui inscius vivat. At si plerique adulti, et unus aut alter
insan naScerentur, tum unumquemque mi Sereret insantum quia
737쪽
tum ipsam insalitiam non ut rem naturalem et necessariam, Sed ut naturae vitium seu peccatum consideraret. Et ad hunc modum plura alia notare POSSemuS.
PROPOS. VII. Assoctus, qui ex rations oriuntur PloXcitantur, si ratio teniporis habeatur, Potentiores sunt iis, qui ad res singulare reseruntur, qua ut
DEMONSTR. Rem aliquam ut absentem non contemplamur ex assectu quo eandem imaginamur, sed ex eo, quod torpus alio assicitur asseelu, qui eiusdem rei existentiam secludit per prop. 17. Part. 2.). Quare assectus, qui ad rem, quam ut abSentem contemplamur, refertur, eiu naturae D0 eSt, ut reliquas homi ni actiones et potentiam superet de quibus Vide prop. si pari. 4.). sed contra eius naturae est, ut ab iis assectionibus, quae existen tiam externae eius causae secludunt, coerceri aliquo modo possit per prop. pari. 4.). t assectus, qui ex ratione oritur, refertur neceSSario ad communes rerum proprietates vide rationis desin in . Sehol pr0 p. 40. pari. 2.), qua Semper ut praeSente contem piamur nam nihil dari potest, quod earum praesentem existentiam secludat), et quas semper eodem modo imaginamur perprop. 38. part. 2.). Quare tali assectu idem semper manet, et consequenter per ax. l. huius assectus, qui eidem Sunt contrarii, quique a Suis causis externi non laventur, eidem magis magisque sese accomm0dare debebunt, donec non amplius Sint contrarii, et eatenus assectus, qui ex rati0ne oritur, Si potentior; q. e. d.
PROPOS. VIII. Quo associus aliquis a pluribu cau
sis Simul concurrentibus excitatur, e maior St. DEΜοNSTR. Plures causae Simul plus possunt, quam Si pauciore essent per pro p. 7. pari. 3.). Adeoque per prop. 5. pari. 4. quo assectus aliquis a pluribus causis Simul excitatur, eo lartior est; q. e. d. SCHOL. Haec propositio patet etiam ex axiomate 2 huius parti S.
738쪽
396 ETHICES PROPOS. IX. Affectus, qui ad plures et diversas
cauSa resertur, qua men cum ipso affectu simul contemplatur, minus noxiu est, et minus per ipsum patimur, et erga unam quamque cauSamminus assicimur, quam alius aeque magnu affectuS, qui ad unam solam vel pauciore causa resertur.
quatenus men ab eo impeditur, quo minu p0SSit cogitare perprop. 26 et 27 pari. 4. . Adeoque ille aspectus, a quo mens ad plura simul obiecta contemplandum determinatur, minus noxius eSt, quam alius aeque magnus assectus, pii mentem vi sola unius aut pauciorum obiectorum contemplatione ita detinet, ut de aliis cogitare nequeat quod erat primum. Deinde quia mentis S- Sentia, hoc est per prop. 7. pari. 3. potentia, in Sola cogitationec0nsistit perprop. ll. pari. 3.); ergo men per assectum, a quoad plura simul contemplandum determinatur, minus patitur, quam per aeque magnum assectum, qui mentem in sola unius aut pauciorum obiectorum contemplatione occupatam tenet; quod erat secundum Denique hic assectui per prop. 48. pari. 3. qu
tenus ad plures causas externa resertur, est etiam erga unam quamque minor; q. e. d.
PROPOS. X. Quam diu affectibus, qui noStrae natu
rae Sunt contrarii, non conflictamur, tam diu potestatem habemus ordinandi et concatenandi corporis affectiones secundum ordinem ad intellectum.
DEΜoNSTR. Mectus, qui nostrae naturae sunt contrarii,
hoc est per prop. 30 pari. 4. qui mali sunt, eatenus mali sunt, quatenus impediunt, quo minus mens intelligat per prop. 27. pari. 4.). Quam diu igitur assectibus, qui noStrae naturae contrarii sunt, non conssiciamur, tam diu mentis potentia, qua res intelligere conatur per prop. 26. pari. 4. non impeditur. tque adeo tam diu potestatem habet claras et distinctas ideas formandi et alias ex aliis deducendi videra schol prop. 40. et Schol. Pr0p. 47 pari. 2.); et consequenter per prop. l. huiuG tam diu pol
739쪽
statem habemus ordinandi et concatenandi assectiones corporis secundum ordinem ad intellectum; q. e. d. SCHOL. ac potestate recte ordinandi et concatenandi corporis assectiones emcere possumus, ut non iacile malis assectibus assiciamur. Nam per prop. 7 huius maior vis requiritur ad assectus secundum ordinem ad intellectum ordinatos et concatenatos coercendum, quam incerto et vagoS. Optimum igitur, quod
essicere possumus, quam diu nostrorum assectuum persectam eo gnitionem non habemus, est rectam vivendi rationem Seu certa vitae dogmata concipere, eaque memoriae mandare, et rebUSPa
ticularibus in vita frequenter obviis continuo applicare, ut Sic n0 stra imaginatio late iisdem amiciatur, et nobis in promptu Sint Semper. Ex gr. inter vitae dogmata poSuimus vide prop. 46.
pari. 4. cum eiusdem schol. , odium amore Seu gener0Sitate incendum, non autem reciproco odio compenSandum. Ut autem
hoc rationis praescriptum semper in promptu habeamus, ubi usu Serit, cogitandae et Saepe meditandae sunt communes hominum iniuriae, et quomodo et qua via generositate optime propulSentur. Sic enim imaginem iniuriae imaginationi huius dogmatis iungemus, et nobis per prop. 18. pari. 2. in promptu Semper erit, ubi nobis iniuria asseretur. Quod si etiam in promptu habuerimus rationem nostri veri utilis ac etiam boni, quod ex mutua amicitia et communi societate Sequitur, et praeterea quod ex recta vivendi ratione summa animi acquiescentia oriatur per prop. 52 part. 4.), et quod homines, ut reliqua, ex naturae necessitate agant tum iniuria sive odium, quod ex eadem oriri solet, minimam imaginationis partem occupabit et facile superabitur vel Si ira, quae ex maximis iniuriis oriri solet non adeo lacile superetur, Superabitur tamen, quamvis non sine animi luctuatione Ionge minore temporis patio, quam si haec non ita praemeditata habuissemus, ut patet ex prop. 6 7 et 8 huius partis. De animositate ad metum deponendum eodem modo cogitandum est enumeranda scilicet Sunt et saepe imaginanda communia vitae pericula, et quomodo animi praesentia et sortitudine optime vitari et superari possunt. Sed notandum quod nobis in ordinandis nostris cogitationibus et imaginibus semper attendendum eSt per coroll. prop. 63 pari. 4. et prop. 59. pari. 3.) ad illa, quae in unaquaque re bona Sunt, ut
740쪽
sic semper ex laetitiae assectu ad agendum determinemur. Ex gr. si quis videt, Semimi gloriam sectari, de eius recto uSu cogitet et in quem finem Sectanda sit, et quibus mediis acquiri possit: sed non de ipsius ab usu et vanitate et hominum inconstantia vel aliis huiusmodi, de quibus nemo nisi ex animi aegritudine cogitat. Talibus enim cogitationibus ambitiosi Se maxime amictant, quando
de assequendo honore, quem ambiunt, deSperant; et dum iram evomunt, Sapiente Videri volunt. Quare certum est, eos gloriae maxime esse cupid0S, qui de ipsius ab usu et mundi vanitate maxime clamant. Nec hoc ambitiosi proprium, Sed omnibus comis mune est, quibus fortuna est adversa, et animo impotentes sunt. Nam pauper etiam aVarus de abusu pecuniae et divitum vitiis non
cessat loqui quo nihil aliud efficit, quam se assii etare et aliis
ostendere, Se non tantum paupertatem suam, sed etiam aliorum
diritias iniquo animo serre. Sic etiam qui male ab amasia excepti sunt, nihil cogitant, quam de mulierum inconstantia et sallaci animo et reliquis earundem decantatis vitiis, quae omnia statini oblivioni tradunt, simulac ab amasia iterum recipiuntur. Qui itaque suo assectus et appetitus ex solo libertatis amore moderari
Studet, is, quantum potest, nitetur, Virtute earumque causas noscere, et animum gaudio, quod ex earum Vera cognitione ori
tur implere; at minime hominum vitia contemplari, hominesque obtrectare et salsa libertatis specie gaudere. Atque haec qui diligenter observavit neque enim dissicilia sunt et exercebit, nae ille brevi temporis spatio actiones sua ex rationi imperio plerumque dirigere poterit.
PROPOS. XI. Quo imago aliqua ad plures res reser
tur, eo frequentior Si Seu saeptu viget, o mentem magis occupat.
DEΜοNsTR. Quo enim imago Seu affectu ad plures res refertur, eo plures dantur cauSae, a quibus excitari et laveri potest, quas omnes menc per hypothesin ex ipso assectu simul contem platur. Atque adeo assectus eo frequentior est Seu Saepius viget, et per prop. 8 huius mentem magis occupat q. e. d.