장음표시 사용
721쪽
Statuit antimam seu mentem unitam praecipue esse cuidam parucerebri, glandulae scilicet pineali dictae, cuiu ope mens motus omnes, qui in corpore excitantur, et obiecta externa Sentit, quamque men e Solo, quod vult, varie movere potest. Hanc glandulam in medio cerebri ita suspensam esse statuit, ut minimo piri tuum animalium Ilio tu possit moveri. Deinde Statuit, quod haec glans tot variis modis in medio cerebro suspendatur, quot Variis modis spiritus animales in eandem impingunt, et quod praeterea tot varia vestigia in eadem imprimantur, qu0t varia obiecta externa ipsos spiritu animales versus eandem propellunt; unde sit, ut si glans poStea ab animae voluntate illam diversimode movente hoc aut illo modo suspendatur, quo semel fuit Suspensa a spiritibush0 aut illo modo agitalis tum ipsa glans ipS0s spiritus animales eodem modo propellet et determinabit, ae antea a Simili glandulae suspensione repulsi fuerant. Praeterea Statuit, namquam que mentis oluntatem natura esSe unitam certo cuidam glandis na0tui. Ex gr. Si quis 3 0luntatem habet obiectum remotum in
tuendi, haec voluntas emciet, ut pupilla dilatetur sed si de sola dilatanda pupilla cogitet, nihil proderit eius rei habere voluntalem, quia natura non iunxit motum glandis, qui inservit impellendis spiritibus versus nervum opticum modo c0nveniente dilatandae vel contrahendae pupillae cum voluntate eandem dilatandi vel contrahendi Sed demum cum voluntate intuendi obiecta remota vel proxima. Denique Statuit, qu0d, et Si unusquisque motus huius glandulae videatur connexu e SSe per naturam Singulis ex nostris c0gitationibus ab initio n0Strae itae, aliis tamen per habitum possunt iungi, quod probare c0 natur de passi0nibus animae part l. arti c. 50. Ex his concludit, nullam esse tam imbecillem animam, quae non possit, quum bene dirigitur, a quirere p0testa leni absolutam in suas paSsiones. Nam hac, ut ab eo desiniuntur, sunt perceptiones aut sensus aut commotioneSanimae, quae ad eam speciatim reseruntur, quaeque producun-
' Passiones animae per Benatum de Cartes Gallice ab ipso e0nscriptae, nunc autem in exterorum gratiam Latina civitate donatae abi. D. M. Amstet Od. 656. . P.M. De passionibus in genere, et ea occasione de tota hominis natura. I. De numero et ordine passionum, et explicati sex primitivarum III. De passionibus particularibus.
724쪽
tur, c0nServantur et corr orantur per aliquem motum Spirituum. Vide Cartes pass. anim part l. art. 27. t quandoquidem cuili bet voluntati poSSumus iungere m0 tum quemcumque glandis, et consequenter Spirituum, et determinati Voluntatis a sola nostra potestate pendet. Si igitur nostram voluntatem certis et firmis iudiciis, secundum quae nostrae vitae actione dirigere volumus, determinemus et motu paSsionum, quaS habere VolumuS, hisce iudiciis iungamus, imperium acquiremus abSolutum in nostras passiones. Haec est clarissimi huius viri Sententia quantum ex ipsius verbis coniicio), quam ego vix credidi SSem a tanto viro pro latam esse, Si minus acuta suisset. Prosecto mirari satis non
P0SSum, quod Vir philosophus, qui firmiter statuerat, nihil deducere nisi ex principiis per se notis, et nihil assirmare nisi quod clare et distincte perciperet, et qui toties Scholasticos reprehenderat, quod per occultas qualitates res obScuras Voluerint expli clare, hypothesin sumat omni occulta qualitate occultiorem. Quid, quaeSo, per mentis et corporis unionem intelligit Quem inquam, clarum et distinctum c0nceptum habet cogitationis a
ctissime unitae cuidam quantitatis portiuncaeae Vellem sane, uthnne unionem per proximam Suam causam explicuisset. Sed ille mentem a corpore adeo distinctam conceperat, ut nec huiu unio Dis, nec ipsius mentis ullam singularem causam Ssignare P0- tuerit, Sed necesse ipsi fuerit, ad causam totius universi, h0c St, ad Deum recurrere. Deinde pervelim scire quot motu gradus potest glandulae isti pineali mens tribuere, et quanta cum Pean dem Suspensam tenere potest Nam nescio an haec glans tardius vel celerius a mente circumagatur, quam a spiritibus animalibuS, et an motus pasSionum, quos firmis iudiciis arcte iunximus, non possint ab iisdem iterum a causis corporeis disiungi ex quo Sequeretur, ut, quamui men firmiter proposuerit contra pericula ire, atque huic decreto motus audaciae iunxerit, viso tamen peri culo glans ita suspendatur, ut mens non nisi de fuga possit cogi tare. Et Sane quum nulla detur ratio voluntatis ad motum, nulla etiam datur comparati inter mentis et corporis p0tentiam Seu Vires et conSequenter huius vires nequaquam viribus illius deter minari possunt. His adde, quod nec haec glans ita in medio cerebro sita reperiatur, ut tam lacile totque modis circumagi possit,
725쪽
et quod n0n inues nervi ad cavitates usque cerebri protendantur. Denique omnia, quae de voluntate eiusque libertate asserit, omitto, quandoquidem haec salsa esse Satis Superque OS tenderim. Igitur quia mentis potentia, ut supra ostendi, sola intelligentia definitur, affectuum remedia, quae omne experiri quidem, Sed non accurate observare, nec diStincte videre credo, s0la mentis c0gnitione determinabimus, et ex eadem illa omnia, quae ad ipsius beatitudinem spectant, deducemuS.
I. si in eodem subiecto duae contrariae actiones excitentur, debebit necessario vel in utraque, vel in una sola mutatio fieri, donec desinant contrariae SSe. II. Eilectus polentia definitur p0tentia ipsius causae, quatenti eius essentia per ipsius causae essentiam explicatur vel definitur. Patet h0e axioma ex prop. 7. pari. 3.
PROPOS. I. Prout cogitatione rerum qu idea Ordinantur et concatenantur in monto, ita corporis assectiones Seu rerum imagines ad amussim ordinantur et concatenantur in corpore. D ΕΜΟΝsTR. ordo et connexio idearum idem est per prop. 7. pari. 2. ac ordo et e0nnexio rerum, et vice Versa ordo et connexio rerum idem est per coroll. prop. 6. et 7 pari. 2. ae ordo et connexio id earum. Quare sicuti ordo et connexio idearum in mente sit secundum ordinem et concatenationem assectionum corporis per pr0p. 18. pari. 2.), Sic vice versa per prop. 2 pari. 3. Ordo et connexio assectionum corporis fit, prout cogitationes rerumque ideae ordinantur et concatenantur in mente; q. e. d.
PROPOS. II. Si animi commotionem seu affectum a
cauSae eriernae cogitatione ramoveamus is aliis
728쪽
392 THICES iungatim cogitationibus, tum amor seu odium erga causam Xternam, ut et animi fluctuationes, quae sex his assoctibus oriuntur, destruentur.
DEMONSTR. Id enim, quod formam amoris vel odii constituit, est laetitia vel tristitia concomitante idea causae externae per desin. 6. et 7 assecl. . Hac igitur Sublata amoris vel odii forma simul tollitur adeoque hi assectuS, et qui ex his oriuntur, destruuntur; q. e. d.
PROPOS. III. Affectus, qui passio est, desiuit esse
passio, Simulatque eiu claram et distinctant sormamus ideam. DEΜΟΝSTR. spectus, qui passi est, idea est confusa per gener assect desim.). Si itaque ipsius asseetus claram et distin clam sormemus ideam, haec idea ab pSo assectu, quatenus ad Solam mentem resertur, non nisi ratione diStinguetur per prop. 21. pari 2 cum eiuSdem Sch0l.); adeoque per prop. 3. pari. 3.)assectus desinet esSe paSSio m. e. d. COROLL. ffectus igitur e magis in nostra p0testate est et mens ab eo minus patitur, quo nobis est notior.
PROPOS. IV. Nulla os corporis assoctio, cuius aliquom clarum et distinctum non possumus formaro
conceptum. DEΜοNSTR. Quae omnibus communia sunt, non possunt concipi nisi adaequale per pr0p. 38. pari. 2.). Adeoque perprop. 12 et lemma 2 quod habetur p0S Schol. pr0 p. 13. part. 2.)nulla est corpori assectio, cuius aliquem clarum et distinctum non possumus formare c0neeptum; q. e. d. COROLL. Hinc sequitur, nullum SSe aspectum, Cuiu noupossumus aliquem claruni et distinetum formare conceptum. Est
namque assectus corporis assectionis idea per gen assect delin.), quae propterea per prop. praec. aliquem clarum et distinctum involvere debet conceptum.
729쪽
PARS V. 393 SCHOL. Quandoquidem nihil datur, ex quo aliqui essectus
non Sequatur per prop. 36. pari. 1.), et quicquid ex idea, quae in nobis est adaequata, Sequitur, id ni ne clare et distincte intelli gimus per prop. 10 pari. 2.): hinc equitur, unumquemque potestatem habere, se suosque assectus, Si non absolute, ex parte saltem clare et distincte intelligendi, et consequente essiciendi, ut ab iisdem minus patiatur. Huic igitur rei praecipue danda est
opera, ut unumquemque assectum, quantum fieri potest, clare et distincte cognoscamus, ut sic mens ex assectu ad illa cogitandum determinetur, quae clare et distincte percipit, et in quibus plane acquiescit atque adeo ut ipSe assectus a cogitatione causae exter uae Separetur et Veri iungatur cogitati0nibus. Ex quo siet, ut non tantum amor, odium etc. destruantur perprop. 2 huiuS), Sed ut etiam appetitus seu cupiditates, quae ex tali assectu oriri Solent, excessum habere nequeant per prop. iii pari. 4.). Nam apprime notandum est, unum eundemque esse appetitum, per quem homo tam agere quam pati dicitur. Ex gr. cum Datura humana ita comparatum esse ostendimus, ut UnusquiSque appetat,
ut reliqui ex ipsius ingenio vivant viderichol prop. 3l pari. 3.): qui quidem appetitus in homine, qui ratione non ducitur, passio
eSt, quae ambitio Vocatur, ne multum a superbia discrepat et contra in homine, qui ex rationis dictamine vivit, actio seu virtus est, quae pietas appellatur. Vide Schol. I. pr0p. 37 pari. 4 et 2. demonStrat eiusdem pr0p. Et hoc modo omnes appetitus Seu cupiditates eatenus tantum paSSione Sunt, quatenus excideis in adaequatis oriuntur; atque eaedem virtuti accensentur, quando ab deis adaequatis excitantur Vel generantur. Nam omne cupiditates, quibus ad aliquid agendum determinamur, tam oriri p0S- sunt ab adaequatis, quam ab inadaequatis deis. Vide prop. 59. pari. 4. Atque hoc ut eo, unde digreSSUS sum, revertor asse-ctuum remedio, quod scilicet in eorum vera cognitione consistit, nullum praestantius aliud, quod a nostra poteState pendeat, e cogitari potest, quandoquidem nulla alia mentis potentia datur, quam cogitandi et adaequatas ideas formandi, ut Supra per prop. 3 pari. 3. ostendimus.