장음표시 사용
411쪽
eam opinionem induxit, ut et ab illo silum simplici
ter pro orationis genere dictum contenderent. Cui quidem opinioni, quam parum tribuendum sit, ex sequentibus intelligetur. Est locus in Bruto 6. Ρmerea vicis doctis vel sollicitatus vel explicatus Cicero ibi contradicit eorum sententiae, qui orationem quandam anni oratoris, non ab eo solo conscriptam, sed a pluribus cousyam crederent. Itaque non trismodi
est , inquit, ut a pluribus confusa videatur: unus enim bonus est totius Fationis et idem silas Patruus meus, cum a Cicerone stilum non hoc modo, qua nos hodie dicimus, accipi solere persuasum sibi haberet, nam eam potius formatis uramque dicendi appellat, ut de Orat. , 3. 3, . de Opt gen dic Cap. s. flum in
illo loco legendum coniiciebat; eZelius autem, recentissimus Bruti interpres filiis pro orationis genere diu posse ex Suhellero suo defendit. Neutrum rectum est. Sono orationis vid quae ad hoc voc diximus internam eius indolem, charaes erem et genus, iis autem ipsum instrumentum, quod literas in cera singit, Cicero notauit die Rede is in ineris Manire. uod mit ineris Gree geschrieben. Ita demum, istam
Orationem non plurium, sed unius eiusdemque auctoris esse , recte colligi poterat. Neque accurate et subtiliter faciunt, qui, ut Ciceronem si pro ration et genere dicendi, elocutionisque charactere quodam dixisse uincant, adserunt locum ex Bruti Cap. 43. Ibi de C. Titio: huius orationes tantum argutiarum, tantum exemplorum, tantum urbanitatis listbent, ut aene Attie stilo scriptos
esse videanturi ' aoc verba, si vim Ciceroniana mentis plane assequi velimus, necessario ita vertenda
Iicet directe cogitauit Cicero, cum ista scriberet. Sed cum iam ea explicare volumus, et qui sensus subes isti volui imagini possit commutatis verbis declarare. tum orationes Attico sit scriptas, de orationibus ab Attico oratore, et Attico dicendi genere scriptis intelligi posse dicemus. Verum ex tali loco non debet demonstrari, apud Ciceronem stilum simpliciter scribendi et dicendi genus Stil, Manter, inuere Chara ter Aura des
412쪽
is ussueti vii Vortragi sigm sicare. Alia enim verbi significatio, alius eius elisus est. Sod vulgo
Grammatici haec duo mire commiscent incertamque et arbitrariam interpretationem omnem reddunt.
Plinii iunioris demum temporibus et sequentibus mos ille loquondi inualuisso videtur, ut litus pro ipsa
dicendi forma et ratione acciperetur vid. Lib. t. epist . 8. et , . ubi variandi gratia eundem sermonem appellat. Certe ita Macrobius Saturn f, . , Stili dicenda duo sunt inquit; unus est maturus et grauis, alter huic contrarius, ardens. Et erectus et infensus etc.
cf. Auet. Diat de Orati Cap. 39. Strepitu S. Felici cum acumine Quintilianus Lib. 4, 2. 37. illo verbo utitur, ut eum apparatum eloquentiae significet, quo se Orator veluti prodit, et sallendi auditoris consilium temere exponit. Itaque artem occultan ex simplicitatis imitatione illi opponit. Hanc artem cum Cicρroni tribuit Iot in loco illo componendo, qui extat in Orat pro xlii Cap. O. . Milo autem, cum in senatu fuisset eo die, isoad senatus est dimissus, domum enit, calceos et istimenta mutauit, paulisper, dum se uxor, ut sit, conlparat, commoratus es post ea hii caddit: Quam nihil praeparato, nihil festinato fecis videtur Milo Quod non solum rebus ipsis vir eloquentis limus, quibus moras et lentum profectionis ordiniunducit, sed verbis etiam vulgaribus t quotidianis et arte occulta consecutus est; quae si aliter dicta essent, strepitu ipsum iudicem ad custodiendum patronum excitassent. μ' id quae ad voc sonitus dicta sunt.
Proprie dicta vox de equis macie consectis, adoratorem translata est, cuius tenuis, gracilis, et subtilis oratio esset. Sic Cic. Brut. 6. ylias, quamuis in eo saepe sint etiam lacerti, tamen genere toto imganzeu genommen frigosior dicitur de herrschei de Ton tini Charalter sine Vorti lige is i medere, Antichte, assectiose, issen chasiliche. Mox diserte hoc genus ad jubtilitatem reieri, quam aliis in locis Lysae propriam dicit vid. Oe Subtilis. Studio-
413쪽
Setidio ju S. Eloquontiae cultores, quos Cicero dicendi studio. sos appellare solet, seriori aetate simpliciter et κατἐ εοχη sudios diecti sunt. Sic Audi Herenn. 2, 24. Diat des orati Cap. I. Plinius etiam Lib. 3 epist. s. Plinii maioris librum, Studiosus inscriptum, et in sex
volumina diuisum commemorat, quibus oratorem ab in. cunabulis instituerit, et perfecerit. f. Lib. 8. 2. et Vossit des at et Const. Rhet. Cap. I. . . seqq. idem, quoniam eloquentiae praecspta e Rhetorum
scholis hauriebant, cholastici vocantur in Dial de r.
Cap. 26. vid ibi Schul Z. p. IO9. et cf. Quintil. 2. II. 6. Quamuis, et ipsos Rhetores Scholisicos nominatos esse, patet ex Plin. Lib. . epist. 2. Plura exempla collegit Cresoll. Theatr. Rhet. 3, 2. P. II 8. Si a mi Da S. Quemadmodum Graeci την χάριν vel 1 τητα vel γλυκυτητα τῆς λέξεως, ita Latini Rhetores suauitatem in uniuersum ei dicendi generi attribuerunt, in quo prae ceteris virtutibus elegantia inprimis et concinnitas emineret, quodque magis ad delectandum quam ad docendum vel commouendum verbis sententiisque comparatum esset. His veluti lineamentis diserto Cicero Partit. r. Cap. 6. illud genus dicendi adumbrauit: ,, Suave genus erit dicendi, rimum elegantia et iucunditate verbori bonantium et lenium deinde coniunctione, quae neque asperos habeat conelibus, neque disiunctos atque hiantes et si circumscripta non Iongo anfractu, sed ad spiritum vocis opto, habeatque millitudinem
aequalitatemque verborum, tum ex contrariis sumta er- his crebra crebris, paria paribus renondeant, relata.
que ad idem verbum et geminata atque duplicata, vel etiam saepius iterata ponantur, conseructioqtie verborum tum coniunctionibus copi uetur, tum dissolutionibus relaxetur. Fit etiam suavis oratio, cum aliquid aut inuisum, aut inauditum aut nouum dicas. Delectat enim, quicquid es admirabile, maximeque mouet ea, quae motum aliquem animi miscet, oratio quaeque signiscat oratoris ipsus amabiles mores etc. Quare etiam Cicero mediocris seu medii generis dicendi propriam virtutem et veluti dominantem silauitatem esse docuit. Nam cum reliqua duo genera vel solam tenuitatem et subti-
414쪽
litatem, vel vshementiam et copiam habeant hoc mediocre ex utroqu genere temperatum, et sui varietate habitus dei sectat, et maiori ornandae poliendaeque orationis venia gaudet Audiamus ipsum Ciceronem, hoc dicendi genus indumbrantem in Grai. cap. aT. Uberius est aliud, aliquantoque robustius, quam hoc humile, de quo dies um est; summissius autem, quam illud, de quo iam dicetur, amplissimum Hoc in ge-rfre, neruqrum vel minimum, suauitatis auteni s vel sutrimum mi omnia dicendi ornamenta contieniunt, is mumque est in hac orationis forma, suauitatis. Deinde Cap. sequenti, iratorum, qui in singulis illis generibus floreant, veluti characteres quosdam definiens: Ille summissus, quod acute et veteratorie dicit, sapiens iam: medius, suauis, hic autem copiosissimus, si nihil est aliud, vix satis sanus videri solet. Itaque iam in promtu est causa, quare Cicero de r. 3. et alibi, Isocrateae eloquentiae praecipuam virtutem Davitatem commemoret Nam Isocratis opera Omnis in epidictico illo genere quod non nisi delectationis causa comparatum erat, versabatur, et pleraque non ad iudiciorum certamen . sed ad voluptatem aurium scripserat vid. Cic. in Grat. Cap. z. Nequedisssimiles suauitatis notae sunt, quibus u linius Lib. . epist. 3. Antonini sermones et stilum laudat: et loquenti tibi illa Homerici senis Nestoris ilia d. . 40.)mesia prostuere, et, quae scribis, compigre apes foribus et nectare videntur Hominemne Ron anum tam Graece loqui 1ion, medius filius, tuas Athenas tam Atticas dixerim. Sed cin singulis etiam partibus orationis
fuanitas tum locum habet, cum praeter res necessarias ad fidem saciendam, etiam ea astum untur, quae orna
tum edi delectationem quandam labent Quo sensii fuatiis narratio dicitur Ciceroni Partit. r. cap. 9. quae
habeat admirationes, expectationes, exitus inopinatos, intest positos motus animorum, Colloquia personarum, dolores, iracundias, metus etc. vid. Lex. gr. technol. in γλυκυτης.
tur, quicquid acutam veluti et scita in stultitiam prodit, et cum per se salsum aut contiarium sit, . tamen ita
415쪽
eum inopinato sale effertur, ut rideatur: das hollige, Maiust schnurrige. Huius vim generis Cicero de Orat. a 68. explicare mihi videtur: Genus hoc leuius, inquit, et, ut diXi, mimicum sed habet nonnunquam
aliquid etiam apud nos loci, ut vel non sulfus qua si suste cum ale dicat aliquid. Valde haec ridentur, et hercle omnia, quae a praudentibus, qua si per diffinitilationem intelligendi, subaburde alpeque dicuntur. Exempla huius generis, quae Cicer h. l. assert, digna sunt, quae legantur et iudicentur. Subcit u S.
Vt Graeci το αυτοσχεδια θιν vel αυτοθεν, ἐκ του παραχρῆμια, ε τοῦ παρατυχοντος λεγειν, ita Latini Dbitam ιstionem et O ubito dicere iis oratoribus tribuerunt, qui extemporali oratione, et sine praeuia meditatione repent effusa terentur. Sic Cic. de r. I,
33. in istis ipsis exercitationibus, et viil est, inquit, etiam ubito saepe dicere, tamen illud utilius, sumto spatio ad cogitandum, paratius atque accuratius ducere. paucis interiectis, jubitas dictiones, subitamque et fortuitam orationem, commemorat, quibus alio quoque loco Cap. O. commentationes accuratas et meditatas opponit. Commentandi et commentariorum,
in quibus accuratae meditataeque scriptionis notati exprimitur, subitae et extemporali elocutioni contraria, nota et peruulgata exempla sunt vid. Clau. Cic. in Commentari. cf. Dial de rati. O. ubi fortuitae et subiatae dictionis impetus eodem sensu dicitur vid. Omnino quae ad Oc. Extemporalis notauimus.
Auctor Herenn. 4, 3. Jribiem est, inquit, cum interrogamus aduersarios, et quaerimus ipsi, quid ab illis aut quid contra nos dici positi, deinde adiicimus. id, quod dici oportet, aut non oportet, aut nobis adiumento futurum sit, aut offuturum illis e contrario. Simile est schema per jubiensionem, quod commemorat Quintilianus Lib. 0, a. s. hanc vim habens, Vt, cum rogaueris alium, non exspectes responsum, sed statim subiicias Domus tibi deerat at habebas. Pecunia superabat at egebas vid. Lex. gr. techn. in ανθυποφορα et ποφορα manc subiectionem inter varios argu- Aa s ment
416쪽
mentationi modos enumerat Georg. Trapezunt. Lib. 3. Rhet. p. 28. hae addita interpretatione is Subtemo est argumentatio, in qua quaerimus, quid pro aduersario, aut contra nos dici possit, deinde per singulas interrogationes propere subiicimus rationem, qua id, quod dictum est non ita esse ostendimus. - Ab ea δistinguit jummissionem qua nosmet ipsi petimus rationem quare quidque dicamus.
In luminibus et figuris sententiarum a Cicerone de Orat. 3, 3. nominatur rerum, quasi gerantur, sub pectum paene subiectis quam Graeci ναργειαν et ποτύπωσιν, διατυπωσιν , εκφρασιν diXerunt. Quintilianus ,
a. o. eandem jubiectionem sub oculos appellans ita definit: cum re non esu indicatur, ed, ut gestabit, Uenditur nec niueba, sed per partes. Hanc dicendi formam Gellius .ib. O, 3. Ciceronis loco ei tribuit,
in quo vim et flectum ratorium maxime declarauerat, eamque reseraesentationem vocat.
Apud Rhotores Latinos sublimitatis eius, quam
Longinus in ταὶ ψει τω ὀιαρματι et τα περὶ τα νοη- σεις ὀρε πιβολα coliocauit, et recentiores aestheticaedi seiplinae doctores explicare solent, das rhabene
rara mentio est, cum de generibus orationi disputant; sive quod in Oratore instituendo, et in ipso oratoris artificio, illa virtus non requireretur, quae magis poetica, nec satis apta videretur populari intelligentiae, cui nata eloquentia esset siue quod rem andem non semper Verbo jublimitatis, sed et aliis exprimerent, in quibus illius veluti partes quaedam et variae formae inessent ut severitatis, vehementiae, acrimoniae, concitationis, elationis, granditatis, magni licentiae, quas virtutes passim legimus oratoribus tributas. Nominatim Quintilianus, cum jublimia in oratione commemorat, notare Videtur, quae alibi audacia, grandia, ampla elata, et magnifica vocat: nam his contraria praecipitantia ponit, ut Lib. Ia, IO. 3. Quod enim Lib. IO, 3. I9. Trachallum oratorem
sublimem appellat, grandiloquum et magnifico grandique vocis sono dicentem voluit ut ibidem I. 8. Sophoclis cothurnum et grauitatem et sonum jublimiorem ἀommemorat, et J. T. Oetarum verbis sublimitatem
417쪽
tribuorat, os magna sonaturum oratii Sat. I, 4. 44. Et Lib. Ir, . . ad virtutem apte dicendi pertinere ait, ut ne sublime genus paruis in causis adhib atur; pro quo alibi pastini vehemens, et acre et seuerum est concitatum, et graue, vel grande dixit. cf. Georg. Trapez. Rhet. Lib. s. p. o. ubi inimis igura orationis ιθεα λεξεως dicitur, quae Constet e verborum grauium magna et ornata compositione. Quo sensu
Cic. in Bruto s. sublate et ample dicere iunxit. Et Ausonius in Grypho vers. 66. Trinum dicendi genus est, Iublime, modestum, Et tenui filo. Cui addimus elegantem locum Saleii Bassi carm. ad
Pisonem 47 seqq. qui trium cillorum generum orationis poeticam descriptionem habet . similibus metaphorarum coloribus disti nectam: Nam tu, ita libet pariter cum grandine nimbos, Densaque vibrata iaculari fulmina lingua; Seu iuuat adstrictas in nodum cogere voces, Et dare subtili vivacia verba catenae, Vim Laertiadae, breuitatem vincis Atridae. Dulcia seu mauis liquidoque fluentia cursa Verba, nec incluso, sed aperto pingere flore, Inclita Nestorei cedit tibi gratia mellis. Neque aliam Quintilianus notionem jublimitatis concepit, cum Libr. 6, 2. I9. in morata oratione, quae τὸ ἀνθος oratoris, mollioresque asseetui habeat, dicendi genus postulat placidum et mite, io superbum, monetatum aut jubIime. Et cum Lib. . . 'G. iudicat in suadendo aliquid etiam sublimius poscere senatum significat genus dicendi paullo seuerius et grauius et adsuctoritatem dignitatemque senatus in elocutione etiam accommodatum In latone quoque Jhblimitas laudatur, in linio quidem Lib. l. p. IO et in Dial de Orati. I. ubi altitudo vocatur Sed utriusque vim Cicero et Quintilianus duculentius explicarunt lles in Orat. Cap. GO. , Video, inquit, visum esse nonnullis, Platonis et Democriti locutionem, iis absit a versu, tamen quod incitatius feratur, ut clarissimis verborum
laminibus utatur, Totius crema putandum, quam Ο-micorum poetarum, apud quos, nisi quod versiculi sunt,
nihil est aliud quotidiani dissimiles sermonis Quinti. lianus autem Lib. IO, I. Si ita iudicat: se Philosopho
418쪽
rum, ex quibus plurimum se traxisse eloquentiae M. Tullius confitetur, quis dubitet Platonem esse praecipuum, siue acumine disserendi, siue eloquendi facultato diuina quadam et Homerica multum enim Iupra prosam orationem, et quam edeprem Graeci vocant, surgit ut mihi non hominis ingenio, sed quodam H-phico videatur oraculo instinctus. Porro Plinius etiam Lib. I, 6. Saturnino historico narrandi sublimitarem et splendorem tribuit propterea, quod historiae suae conciones ὀημηγοριας intertexuisset; quae cum habere debeant dicendi genus amplius, acrius et copiosius, quam historiae simplicitas desiderat, ipsi historia aliquam grauitatem et maiorem dignitatem Gncilioni. Hanc igitur ille nunc sublimitatem hunc plaudorem dixit der christ Iesier rheb schisus dem te. derii hisorischen Stilisur oher Sphare de Re ers; las de ruhigen simplenteschiehiston ait dem Gerstui ch-
Collarn, rhabeneru, saerher Tone des redneriVehen Vor-frag abiectela. - Seneca denique in Controu pag. 393. Biponi cum ingentibus ententiis plenam Callidorationem dicit, nec alium sensum, nec aliam metaphoram secutus esse videtur quam qui easdem altas, elatas, sublimes , grande appellauere. Omnino, quae Latini in Rhetoricis ublimia dixerunt, proxime accedere ad vim illorum videntur, quibus Aristoteles τονογκον, Demetr Phaler. μεγαλοπρέπenae aut Hermogenes το μέγεθος tribuerunt. Ex recentioribus inprimis digni sunt qui conserantur, Bergerus des at pilicr. r. p. 43. 4 . et 347. et erenselsius Diss de Meteor. r. S. q. Et hi quidem cum sublimitatem ad recentioris philosophiae decreta accommodate explicet in medio tamen relinquens, το σφος Longini, et μέγεθος er. mogenis idem sit, nec ne is non semper necesse est, ii
quit, ut res, de qua dicit orator sit magna iudicio philosophorum qiu in pretis rebus statuendo cum vulgo non conueniunt: us'eit. talis est, aut commMni homimιm opinione, aut Pud eos, apud quos dicimus, tum eum diximus aut ibi, ubi dicimus. s. quoque Casaub ad Persi Sat. I. p. 6 sqq.
Quintilianus Tib. I. s. ' aT in eo loco, In quo usum et rationem sententiarum, quas Oi r Graeci
419쪽
exponit, densitatem illarum in oratione ideo reprehendit, tuo concisam orationem faciant, . . Comprehensionem illam et contextum, quem oratio bene sir cta habεre debeat, interrumpant et veluti concidant. Qua de causa autem id sententiae iaciant, ita enuntiatris Subrisit enim Omnis sententia itaque post eam ti- quo aliud est initium; hoc est, sententia unaquaeque per se sola subsistit, et sensum habet separatum a reliquis partibus orationis. Ergo cum ceteris veluti non coit, non coniungitur; unde concisa et dissipata membra vel potius orationis frusta quaedam oriuntur.
Sed huc quoque pertinet discrimen subtile illud, quo idem Lib. . q. 94 sub flere et sedere discernit. Disputat ibi, quid intersit, ultima umbri vel periodi syllaba breuis an longa sit quamuis enim utraque essit, tamen longam quodammodo edere, breuem subses se. Nempe in longa syllaba clausulae sedes firmior est et stabilior, in breui autem incertior et solutior. Quiescit uterque, et qui sedet et qui subsistit sed sedentis certior et firmior et verior quam subsistentis quies est.
vid. quae ad voc in sere dicta sunt. Sibytiis duo. Vox subsurda, qualis sit ex mente Quintiliani Lib.
II, 3. 8a dissicillimum videtur certo pronuntiare Gennerus suspicabatur notari eam, quam Cicero Orat. 3. i. extra modum ab nam et absurdam dixerit ut enset φωκὴ ἐκμελὴς Pollucis in nom. I, 26. Sed puto tum Quintilianum alterutro verbo potius sum fuisses, quam illo minus usitato jubsurdus, quod videtur a senisse aurium ad ipsam vocis naturam transtulisse, quoniam vox non nisi ad aures pertinet. Itaque propius ad veritatem accessiste mihi visus est Caussimus de Eloq. facta et hum. Lib. . Cap. 6. qui confert Pollucis φωνη, ασαφῆ, quae, ut Aspendius Citharista, sonum intus retineat, nec vocales habeat emissiones die hohis verschi sene, dum e tin desinesse meni horbare tinime. Nam surdus Latinis non modo is dicitur, qui non audit, sed et is, qui non auditur, cuiusmodi exempla Spoetis inprimis exica copiosa habent. Neque tamen silentio praetermittendus est alius
Quintiliani locus, e quo fortasse illa subsurdi significatio
420쪽
catio luculentius etiam illustrari possit. Is Iocus stLib. 2. O. 28. Vbi rationem eloquendi Graecam a luatina ita discrepare dicit, ut Graecae linguae iucundissi. mas iteras, eloquendique dulcedinem quandam, Latinae autem sonum duriorem tribuat. Itaque in F xis et Zopyris, cum apud Graecos veluti hilarior oratio renideat propter gratiam et iucunditatem, qua literas et vocales et Consonantes eloquantur; contra si
Latinis literis illa verba scribantur, dicit jurdum quiddam et barbarum erici, et in illarum locum tris se et horridas literas, v v pro , succedere, quibus GraΟ-cia carpat. Quidni ergo in illo quoque loco, quem supra tractauimus, Quintilianus jubjurdam vocem appellauerit eam, quae duriores, crassiores et fere rusti cos sonos esticiat et litcrarum appellationi sua ui est tenerae contraria sit die grobe. hcturi he, derbe Stim-κre, obe in de Ausprache das eine, delicate, unda unde verDhren Lehi. Sed procliuiorem me sentio ad illam priorem sententiam, ut suburda voce obscuritatem potius ot --φειαν, quam crassitiem notari existimem praesertim Cum animaduerterim etiam Irtrdum colorem Plinio diei, pro minus acuto et splendido, Lib. 37, . de maragdis Cypriis , , ad hoc quibusdam intercurrit umbra. furdusque si colore qui inprobatur etiam dilucidior. Ad hunc locum consulendus os Salm: sus Plin. X r- citi. p. 4O ubi de his similibusque metaphoris, etiam ad vocem humanam traductis, docte disseritur.
Vt accurate vim subtilitatis eius, quae ad eloquentiam veterem pertinebat, explicare et delinire possimus, exordiendum nobis est ab illis Rhestorum Latinorum locis, in quibtis subtilis dicendi generis mentio fit. Hic enim tanquam fons est, unde omnis illius virtutis, quae in subtilitat inest, intelligendae ratio hauritur. Iam illi cum uniuerse tria oratoris ossicia
statuerunt . num probantii alterum delectandi, tertium flectesndi his totidem tiam ξ nera dicendi, vel elocutionis oratoria formas respondire voluerunt jublιle,
quod in probundo et docendo, medium quod in delectando, graue vel vehemens , quod in flectendo et continouendo cerneretur Hoc igitur inprimis ensen