장음표시 사용
21쪽
ab eo qui manifestus fur est,exigitur: nee manisecti, tua a nec manifesto dupli ait Imp. s. ι7.de oblig.quae ex del. ACTIO furti non exhibiti aduersus eum datur, qui furtiuam rem apud se quaesitam & inuentam noexhibuit .ait Imp. f. .de oblig. quae ex delici. ΑCT o furti oblati, competit ei cui res furtiua Oblata est, ut apud cum potius, quam eum qui obtulit, conciperetur: ait Imp.s. . De oblig. quae ex delici. AC T io iurii prohibiti aduersus eum est, qui fur tum quaerere testibus piaesentibus uolentem prohibuerit s. .De oblig.quae ex delici. Acγio siue petitio haereditatis, est actio in rem, quae aduerius illos qui ius pro haerede uel pro possessore habent,uel rem haereditariam licet minimam possident, intenditur .l.9.D.de pet. haered. habet tamen praestationes quasdam personales, ut puta eorum quae a dcbitoribus sunt exacta,& preciorum . l.2 i s.eod est. AeTio furti ope consilioque facti adit ei sus cum latur, cuius ope consilioque furtum factum cst. ait Imper. β.9.de oblig. quae ex del. Eius sormulam. Cic.lib.denat. 3. nanc fuisse scribit, o Ρgconlisioq; tuo furtum aio factum esse. Acrio hypothecaria, quae & quasi Serviana , Sutilis Semiana,interdum Semiana,& Pignera-titia uocatur., est actio in rem,per quam credibtri res quib. res aliqua siue mobilis, siue immo bilis oppignerata est, rem illam si forte in alterius pincisionem inciderit,sibi uindicant uti do
Actio in rem, est quae conceditur ei, qui rem quam alter possidetinuam csse intendit: ut ea re, ipsi ustae pronuncietur.sicut Imp. docet in b. i. de action. Acyrio in personam;est quae aduersus cum intenditur qui ex contractu uel delicto obligatus est,tit aliquid dare sacere damnetur it Imp.f. i.de action. Acrio inofficiosi testamenti,quae interdum etiaAccusatio,interdum Querela nominatur, dicitur ea quae liberis inhaeredatis datur, ut test menta parentum rescindant,& a iudicibus p stulent, ut si notatum officium cognoscant, rescisso testamento haereditatum ijs quibus naturae iure debetur, adiudicent.l. i.& pall.I .de inomiae.
Aerso vis in rem scriptae dicuntur, quae iii ipsa in personam quidem iunt, simpliciter tamen &xbsolute sine ullius persenae notatione scriptae&conceptae suntaculi isti odi sunt Ad exhibendum, Quod metus caussa, Ibx causia interdici in iam . nam IN REM: κζus bHutio est quae, ut suo loco doeebimus nihil aliud significat, quam se neraliter,ins nite, A sine certae alicuius personae designatione uaq; Peubnales actiones semper aduersus eud hoc est eu qui i iis nominatus est,
dantur: at hae aduersus quemuis . uide I N
ACTIO malae tractationis, aduersus maritu facto diuortio dabatur uxori, diuortij eulpam in illutransferenti. Fabius libro v i I. cap. IIII. Nodissimiles autem abdicationum actionibus sunt malae tractationis actiones . nam & ipsae habent eandem in accusationibus moderationem. Idem libro quarto cap. II. Sed in scholasticis quoque nonnunquam euenit, ut pro narratione sit proposito. nam quid exponet, quae Zelotypum malae tractationis accusat e cuin totum eri men uno uerbo in qualibet actionis parte posto satis iudicetur. Eiusque iudicii exemplum
extat apud eundem Declamat. v I.&xv I II.
Ac Tio male gestae procurationis in foro,nominatur a Fabio 4ib .7.cap. l. Acrio institoria, est actio in personam, quae in eum qui seruum institorem tabernae presecit, ex eo quod cum eo seruo eius rei caulla gestu erit, in solidum conceditur. Est autem institor, qui quaestuariae alicui negociationi praeficitur: quod ut ait Vlpianus negocio gerendo instet. l. i. αpass. D.de institor.act. Acrio ingrati, excepta Macedonum gente nusquam data est: ut ait Seneca libro iii. de bene Nam eum difficilis esset, inquit incertae rei aestimatio, tantum odio damnauimus, ct interea reliquimus quae ad uindices deos remittimus.nain optima beneficii pars perit, sc ut certar pecunie ex conducto aut ex locato detur . Hoc enim est
in illo, quod dedimus uel perdituti, quod per misimus accipientium arbitrio, si appello, si ad iudicem uoco, incipit non beneficium esse, sed
creditum et nec erit gloriosa res, gratum esse nisi tutum est gratum non es le . Fabius de scholastitica exercitatione loquens libro v I I. cap.. IIII. 1RIn actione ingrati,inquit, lusi itur an is cum quuagitur,acceperit beneficium : quod raro nega dum est: ingratus est enim qui negat. an quantum acceperit, reddiderit: an protitius qui non reddiderit,ingratus st: an potuerit reddere: an id quod exigebatur,debuerIt. Tici locati,siue ex locato, est, actio in pers Lx nam, per quam qni quempiam uel in praedio eolendo, uel in opere faciendo locauit, ea quae in
contrahendo conueneiunt, illum ex aequo N bono praestare cogit .l.2 .R I7. C. locat. l. fi merces. 2 S. D .e d.
Ac Tio legis, uide Legis actio. item supra Actio. Acet io mandati dirceia, est actio in personam, per quam qui alicui mandatum dedit, quanti sua interest ob id quod alter.uel non confecit, uel non tempestiue renunciauit, ab ipso postulat .
Αmio . mandati contraria, est actio in personam, per quam qui alterius mandatu suscepit,quod i ieocos cicdo de suo impedit,in altero postulat. ΛHinc
22쪽
Hine tit.in Pand. Mandati, uel contraria. se nim legendum est. ACTro negatoria, est per quam actor negat ad uersario id licere, quod nisi sibi seruitus deberetur, ei liceret: uti docet Imp.9.2.de action. ACTIO negociorum gestorum, est actio inperis nam, qua qui alterius negocium sine mandato ac
sua sponte gessit, quicquid eo nomine illi uel
abest, uel abfuturum est, a domino repetit: ut Acissimque illi actus sui rationem probare, di siquid uel non ut oportuerit gesserit, uel ex his
negocijs retinet,praestare cogitur.uti docet Caius l. 2. D.de negot.gest. ACTIO negociorum gestorum, Directa quidem aduersus eum instituitur, qui ab lentis negocia, sine mandato gessit: Contraria uero, aduersus eum cuius negocia gesta sunt, de eo quod alteru alteri ex aequo & bono dare sacere oportet. Ac Tio noxalis, est actio in personam, per quam is, cuius seruus noxam aliquam commisit, aut litis aestimationem sufferre, aut ipsum hominem noxae dedere cogitur.uti docet Imp.tit. de non
act.in principio. ACTIO noxalis de pauperie, est actio in pers
nam, per quam is, cuius quadrupes, quae cicurunumero sit,alicui danii dederit, aut litis aestima tione praestare, aut ipsam quadrupede noxae de-i fidere cogitur .l. prima. D. Si quadrup. ubi ci scurius v ianus est locutus, quum ait hanc a- ct ionem locum habere, quum seritate comm ta nocuit quadrupes: & paulo post, Quum contra naturam sera mota, pauperiem dedit. Sisgnificat autem eas, ut dixi quae cicures sint . ut equum, bouem,mulum,quae nonnunquam seri tate commota, id est, lasciuia quadi ferociunt, ut si mulam equus olfecerit: & tamen contra naturam, id est, praeter naturalem mansuetudine. Cicures enim natura sunt infisuetae.Verum aliud
est in iis quae Cicures non sunt, sed Bestiae appel
tantur eodem loco ab Vlpiano, ueluti ursi, te nes, pantherae.Inliis enim cessat haec actio. Acri o oneris aucta, erat actio in per nam, que aduersus nautam intendebatur, cuius in naue mnus sid est sarcina aliqua interuersum ac surrep . tum esset . nam Avertere pro iurari apud antia quos ita frequens est , ut putidum sit exempla conquirere . Alianus l. 3 r.D.locat. In naue Saufeij quum complures frumentum conladerant, Saufeius uni ex his frumentum reddiderat de communi,&nauis yerierat . quaesitum est, an eaeteri pro sua parte frumenti cum nauta agere possint oneris auersi actione Z Item, Sive eius genetis essent merces quae nautis traderentur, ut continuo eius serent, & mercator in creditum iret, non uideretur onus esse auersum: qui re quod nauta iuisset. Alciatus autem aD ERst Oneris actionem appellat, quum uectorrem alienam non aduertit & curauit ut debuit.
Iib. Parerg. 6. ca. 28. quod sanὰ homine docto indignum est,ut nihil acerbius in eius παρέργαν libros nunc dicatur. AcTio Pauliana a Praetore Paulo instituta est,quacreditores quorum in fraudem bona sua debutor alienavit, bonorum possessione a Praetore impetrata, ea bona perinde ac si nunquam a debitore tradita tassent, uindicare possunt. nam ut ait Paulus i. 38. f. tertio. D. de usuri Peractionem Paulianam quae in fraudem eredit
rum alienata sunt, reuocantur . nam Praetor idtigit, ut perinde sint omnia, atque si nihil alienatum esset.
A TIONES perpetuae dicuntur, quae oli in nullo temporis spatio terminabantur: cuiusmodi erat omnes ciuiles actiones , id est, quae,ex legiabus , Senatusconsultis , aut constitutionibus
nascuntur . nunc . autem in remiactiones decem aut uiginti termitiantur annis per ales uero triginta .s.1 .de perpe. di temp. in. l. s. C. de praescrip. 3 .ann
Am i o pigneralitia, ut ex uerbi notatione intel- setitur, actio est ad pignus persequendum instituta . Est autem triplex e sed usurpatur proprie de ea que debitori aduersus creditorem,cuilua pecunia soluta est, repetendi pignoris cauco conceditur.l.s rem nono.f.tertio D.de pign. act.eaque Directa est. nam Contraria etiam prodita est, quae creditori aduersus debitorem da Ur obsumptus necessarios in rem oppignera tam factos l. s necessarias 8.&L tutor. 16 6. I. D eod. Itaque titulus intelligendus est, De pigneralitia actione, & contraria. sc enim legen, dum esse, iampridem docuimus .i Praeterea est Semiana pigneralitia duplex: nimirum prior a Praetore ,& posterior ad exemplum Praetorij a Iuristonsultis instituta: luae pigneralitiae nonun
Ac τι ovss poena riae dicuntur a Fabio,qu ae a nostris vulgo Poenales, quib. poenam commissam timuimur.ut iureti. rapinae, legis Aquiliae.Fab. lib. v I I cap. Ir tr. Sed etiam in sormulis, cum enariae sunt actiones, nos ita caussae partimur, an committa sit poena, an exigi debeat. AC TioNEs populares dicimus, quae suum ius p pulo tuentur: inquit Paulus in l. I. D. depop. in . inter Privatas autem, Publicas de Populares hoc interest,qubd priuatae actiones sunt quae rei priuatae sunt. N ei soli cuius interest, cone duntur . Populares uerb non quod priuatim alia
cuius , sed quod publice interest persequuntur:
ac proinde cuiuis de populo coceduntiata ueluti de albo praetoris corrupto, de sepulcro uiolato. Publicae uero accusationes sunt,quae lege aliqua certa publicoru iudicioru constitutae sunt: ut ius criminis de quo lex lata est A ceno Praetore
23쪽
uaestio exerceatur. Illae a Praetore urbano,lixe Quaestore certo exercebantur:.l. non distin-Peinus. I r. 6.de liberali. D.de recciam. ubi Paulus ait populares actiones maiores iudices habere debere. illae pecuniariam, hae capi tis poenam imponebant: illae infamiam non pariunt,liae Pa rium omnino. Popularium autem aliae rem publicam directb,proprie, ae per se:aliae colunctim spectant. propriὰ, ut actio de albo eorrupto .Lsi quis id quod,7. D. de iurisd itaq; si plures petant, praetor magis idonem deliget. l.si plures 2. de p aput ac proinde nemo eam in bonis suis habere dicitur .l.pen.eod. l. si quis pro eo. 6.9.ult. de fideiuls. Coniunctim, ut sepulchri uiolati. in quibus,is cuius maxime interest, praesertur, ac propterea constituere procuratorem potest.l. . eod. l. 3.de sepul. uio. De iisdem popularibus Mctioni b. Zonarae locus lib. i r .intelligendus est, ubi scribit Romulum eos omnes qui state miliutari essent, in Legiones distribuisse: τις δε ἀλλο ,
pretor t Aliis uero,pro populo id est, pro urbana multitudine est usus:eosque populi nomine eppellauit.qua de caussa etiam in libris ad leges
pertinetibus, popularis actio uocatur, qus a Gret cis με τι- nominatur. Sed eius loci tructus non ita magnus est. Aevro quanto minoris uide Quanto minoris, de Actiones aedilitiae. Acetio russ praeiudiciales, uide praeludicium. A T i o praescriptis uerbis. Ex conuentionibus iuris Gentium quibus causa subest, ita iure ciuili
comprobatis, ut eis tamen neque nomen proprium dederit,neque certam actionis formulam constituerit,Iurisconsilii olim litigatoribus actionis formulam ad id quod eonuenerat accommodatam concipiebant,quae in iactum praescriptis uerbis appellabatur.uti docent Iurisconsilii subiit.de praescrip.uerb.ui de Praescriptis uerbis
Acτ ro pro socio,in actio in personam, per quam
qui non rtuna sed uolutate res communes habent,dirempta communione quod ex dolo cuia pave inter se debent,postulare possunt. l. 3 i. &seq.D.pro socio. Acetio Publieiana duplex est :& altera alteri exaduerso respondet.Prior ei conceditur, qui cum rem alienam iusta ex caussa,bonaq; fide aliquan diu possedissEt, postea illam rasu amisit. nam si is qui nune possidet,dominus non est, Praetor equius esse eel et cum qui iusta ex caussa illam acquisiuit,quὰm eum qui casu eam nactus est, obtinere. Itaque permittit ei rem illam ita petere, quasi iam usucepisset. Posterior autem aduerso casu datur, cum quis aut Reipubl. caussa absens, aut apud hostes per subiectas sibi personas rem alienam usucepit: & is cuius res usucapta est, neminem in ciuitate natiscisci potuit absentis defensorem, aduersus quem agendo usucapionem interrumperet.nam Praetor ei promittit, ita rem suam petere,quali usucapta non suisset . f. nanq;
AcTro quasi serviana,quae Hypothecaria propriὰ uocatur, quemadmodum superius demonstratum est, eo dicitur, quia Serviana de rebus eo- Ioni proprie instituta est: quas is pro mercedi bus fundi oppignerasset. Aequitatis autem ratio postulauit, ut omnibus ctiam aliis creditoribus daretur. Ergo inter Seruianam & Ruasi Semianam triplex differentia est. nam illa decoloni, Eaee de cuiusuis alterius debitoris rebus instituta est.illa directa est, haee utilis illa de rebus mobilibus, haee de immobilibus conceditur.5.item Semiana.de actionib. Ami o quod iustu dicitur, quae aduersus eum datur,cuius seruus ipsius iussu cum aliquo ςontraxit,ut ipse in solidum quanti ea res eli damnetur. nam qui cum seruo iustu domini contrahit, non serui, sed ipsius domini fidem sequi uidetur .l. I.& passi in , D.quod iussu. Ac τ1o quod metus causa, est actio in personam, per quam is a quo per uim uel metum res extorta est, quadruplum ab eo qui rem extortam posisidet, consequitur. Eius autem natura tacite continetur, ut qui Iudicis iussu rem ipsam actori r stititat, absoluatur: uti docet Imper.9. 26. De actionibus. Acmio Redhibitoria, uide Actiones aedilitiae. AcΥio rei uxoriae, erat olim actio in rem, per quam uxor dotem suam soluto matrimonio re petebat. Dos enim ut scribit Loetius licet matrimonio constante in bonis uiri sit, est tamen in uxoris iure,& post diuortium uelut res uxoria peti potest. Et Imper. l. penes.C. detur. dcit. Dos & ab initio uxoris suit, di naturaliter in eius permanet dominio. non enim quod legum subtilitate transitus earum in patrimonium mariti uideatur fieri, ideo rei ueritas
deleta uel eoniasa est. haec illae. Quod si in danda dote interuenisset stipulatio, eam dirempto matrimonio reditum iri, Ex stipulatu actio nascebatur. quam solam Iustinianus illa subi in superesse doti repetendae uoluit: sue stipulistio interuenisset,siue nulla aut inutilis interv nisset usi tratet ex l .un.C.de rei uxor M. Acrio rescissoria, est in rem actio, quam Prae tor es, cuius rem aduersarius dum ex iusta causa abesset, usucepit, rescissa pro imperio & pro nihilo habita usucapione , concedit e ut eam rem nihilominus quam si usucapta non esset, uindicet. uti docet imper.*. s. De actitan .unde
intelligitur, finem huic actioni non hunc est propositum
24쪽
propositum, ut usucapionem rescindat: ipsum cnim praetorem id pro imperio causi cognita iacere: led ut res a pol sessore uindicetur. ut patet ex l. 2 l .& l. 22. D.ex quib.cau. maior. AC Tio restitutoria dicitur,quae in ueterem debitorem, pro quo mulier intercesserat, ea muliere liberata restituitur. l.quamuis,8. 9.6. & 7. D. ad Velleian. l. 8.C.eod. ΑCI r o reuocandae donationi dicitur, qua utituris qui rem quampiam donauit induersus eum cui donauit,si eum ingratum probauerit Rem enim donatam per hanc actionem recuperat. l .ult. C. de reuoc. lonat.& 3. L. De donat. ACTIO Seruiana est, perquam dom nus praedii eius rei, quam ei colonus pro mercedibus oppignerauit,possessionem ab eo qui eam tenet,uindicat.nam,ut ait Papinianus in l.66.D. de euicri et si Semiana in rem actio est,nudam tamen possessionem avocat. Ac Tio serui corrupti, competit in eum cuius holtatu eonsiliove seruus alienus fugerit, aut con tumax aduersus dominum factus est, aut luxu riose uiuere coeperit, aut denique quolibet modo deterior factus sit.in qua actione earlim etiarerum , quas fugiendo ieruus abstulerit, aestimatio deducitur .l. prima & pass. D. de ser
Acrio Sequestraria, est actio in personam, per quam is qui rem aliquam litigiosam apud sequestrum deposuit, eam impleta depositionis eo ditione ab ipso repetit. uti patet ex .l. 9. f. 2. D. de dolo malo. Pomp.l. si in Asia. i 2. D. depos. Cum sequestre recte agetur depositi sequestraria actione. Vlpian. l.si quis. 9.f. t. de dol. mal. Quoniam neque mandati, neque sequestraria Seium conuenire potes,dcc. Aerio subsidiaria diciturea quae eontra magistratu, instituta est, qui aut omnino a tutoribus uel curatoribus satis dari non curauerunt, aut non idonee passi sunt caueri . f. sciendum . De satis
ex eo reperit. nam quemadmodum Subsidiatis propriὰ dicebantur Triari j, qui dum primus Nseeundus ordo pugnabam , ut ait Festus, subsidebant: eodem modo primo loco tutores, tum eorum fideiussores postremo quasi res ad Tri rios pupillo redierit,magistratus conueniuntur Ami o tributoria, est actio in personam, quae in dominum datur, quo sciente una cum seruo in merce peculiari contractum est, nisi res aequabilites inter creditores partitus silmi mirum ut alia tributio sat .l. i in pass D.de tributact Acet 1 o tutelae & rationibus distrahendis est, quae aduersus tutorem in duplum datur. qui pupilli pecuniam intercepit, abstulit, furatus est a. tres tutores. s . D. M aminist. t. l. i .s. Rationibus. DAetuita ratio. Distrahendis autem rationibus eodem modo dictum puto, ut Communi diuidundo, Finibus regundis,Familiae erciscundae: pro ad distrahendas rationes, hoc est, ad ineu dam subducendamque acceptorum expensorumque rationem:& quia quod alteri ab altero debetur, id quasi coniunctum N contractum est, ad coniunctionem illam distrahenda,& dirimenda. Fab.I.7.c. . In tuteis iudicio, inquit, solet quaeri, an alia de re quam de calculis cognosci opori ait an fides praestari debeat tantum, non etiam consilium & euentus. ACT 1 o Vectigalis, est actio in rem, qua utitur is qui uectigalem fundum conduxit,aduersus possciorem & eos a quibus eum sundum conduxit. l. I .D.si ager uectig. Ulpianus I. is . rs. D. de damno infec. Si de uectigalibus aedibus non caueatur, decernedum est,ut eodem iure e siet, quo foret is qui non cauerat. post quod dccretum uectigili actione uti poterit.
Aerio uenditi, siue ex uendito, est actio inpe Tonatri,per qua qui rem uendidit, precium,eiu que post rei traditionem, quamuis praecariam, usi ras,itemque sumptus in rem fictos, & quod anter contrahendum pactum sit,postulata ut ido ret Vlpian.l. t s.f.i7.D.de actio.empl. Aeet to ut bonoru raptorum est, per quam abi eo qui rem eripuit,quadruplum intra annum exigitur,in quo simpluim inest: post annum, simplum duntaxat.ait Imperator, sub titulo, Vi bon. rap.
Actio utilis,uide Miles actiones. Aerost, in iudici js dieitur quicunque caussam LX tr quemadmodum actores in theatris, qui fabulas agunt. Cicero in Bruto, Eodem anno etiam Moloni Rhodio dedimus operam ,α actori summo eatissarum & magistro. noratius
in Arte, Consultus iuris,&actor causariim me. dioetis. Terentius in Prol. Heautoni. orato rein uoluit esse me,non prologum: uestium iu
dis in fecit: me actorem dedit. Sed hic asot tantii iii poterit a facundia, quantum ille potuit cogitare commode, qui oratione hane scripsit, quam dicturui sum. Haee propriE. Factum est Avutem loquendi consuetudine,ut actores dicam tur nune ij tantum,qui ad iudicium prouocaue rimiGieero in Partit.Cum est in inficiando re-DMaccusatori hec duo prima sint: sed Aecusam . rem pro omni actore N petitore appello. Idem
etiam in uocabulo Reus usuue . . l .
Acisa, seruus dicitur idem qui dispensator, nimini sui pecuniae domini tum exigendae, tum dispensandae praeest. l. quinta. . tertio. D. de doli except. l. Sticho. 4o.f. s. D.de statvliber. Hi ne apud Vlpianum, Actor, pro seruo praestantis. umo & optimo, in l. legato, trigesimoseptimo D. de leg.& fid.lib. Io. Legato generaliter relicto, ueluti hominis, nec optimus, nec pessimus accipitur.Itaq; homine legato,actorem no posse
25쪽
eligi. Vide Dispesitori Pla. Atrienses appellat. Ac τοR dicitur qui&syndicus: id est, qui aliorucaussam agit . ut Cicero , cum Siculorum caucsam aduersus Verrem agitct: Me, inquit, acto rem delegerunt. Hinc, qui a municipiis, collegiis , alijsque corpori b. actionum instituendarum caussa constituebantur, Actores a nostris appellantur. Caius i. I. s. I. D. quod cuiusq; uniuertit. Quibus autem permissum est corpus habere collegii, s.cietatis, siue cuiusque alte-
. rius eorum nomine proprium cst. ad exemplum reipublicae habere res communes, arcam communemn actorem, siue syndicum: per quem tanquam in repu blica quod communiter agi seriq; oporteat,agatur fiat. Ac τοR publicus, seruus publicus.Tacitus lib. 2. Mancitari singulos actori publico iubet, scilicet ut in Libonem ex seruis saluo S.C.quaercrctur. Ac Tost in tribus mixtis iudicijs dicitur, qui ad iudicium prouocauit.l. is .D.de iudi c.
AcTOR dicitur is,quem tutor uel curator ad agendum quasi procuratorem auctore Praetore constituit . l. I. C. De act. a tui. uci cur .l. tutor .6.
D. quand. ex fact.l. si actor. I o. C. de appellat. Ergo Curator ad patrimonis totius: Actor MIitium. tantum administrationem instituitur. 1lle a magistratu deligitur: hic a tutore uel cura xore proditur,a masistratu confirmatur. Tutor curatoris adiuncti sibi periculu no praestat MN Iis uero prsstat.9.ult. de curat.ubi copiosius haec exposui. AC TvΑRivs, pro seruo publico. Tranquillusin Iulio: Quam orationem non immerito Augustus existimat magis ab actuarijs exccptam males ibsequent. uerba dicentis, quam ab ipso edita. AC TvM cst, Donatus in Andr. In summa rerum desperatione ponitur Actum est, Ilicet. Haec res secundum ius ciuile dicitur: in quo cauctur nequis rem actam apud Iudices repetat. Sic ipse in Phormione : Actum, aiunt, ne agas. Idem
in Adelph. Actum est,escitur in ea re, de qua ialata sit sententia. Ac Tvs generale uerbum est,ait Vlpianus,sue uerbis, siue re quid agatur: ut in stipulatione, uel
numeratione. Cont clus autem ultro citroq;
obligatio, quod Graeci uocant, uerluti emptio, venditio, locatio,conductio ocietas. Gestus rem significat sine uerbis factam .LI9.D.de uetb.signi f. Acetus ab asendo dictus est : estque seruitus praedialis,quae ius armentum gregemve per praedia alienum agendi complectitur. A uia autem dc
itinere hoc differt, quod iter est proprium hominum, actus pecudum uia uehiculorum. v de sequitur, ut itinere actus, actu uia latior atq;
amplior sit: homo enim transire per angusti rem aditum, quam Srex aut arm tum potest . A rursus grex per spacium angustius quam uehiculu. Quare qui actu habet, habet & iter: qui
uiam, actum &itcr. at hoc non reciprocatur:
tametsi quoniam is qui uehem ducit, iumentum agit. nequenter Agendi uerbo uia quoque continetur, ueluti si quis cundi agendi seruitutem
promittat. haec enim formula & pecoris coniuncti uehicularis actum complectitur. itaque
illud serui, in quartum Aeneidos,intelligendum est: Via, inquit, est actus dimidius, qua potestim uehiculum . nam Actus duo carpenta capit propter euntium & redetantium occursum. R
ut Varro in libris de ling. Lat. Viam octo pe es latam Dile,dicit, Actum uero quatuor duntaxat. quod Caius co firmat in l. 8.de serui. rust. Prgterea lustinian .sib tit.de seruit.praed. Et iter, inquit,& actum in se uia cotinet. Vsum ergo & lo- uendi consuetudinem Seruius respexit: sed in esinitionibus ae differenti s proprietas uerborum explicanda est. AD agnato & sentiles, prouerbium est .c iure sumptu,cum quem mente captu usse significamus,propter leg. I 2.tab. Si seriosus existet, astrator u getali usi; in eo pecuniaq, eius potestas cito. Varro li. I . De re rust.de uiti b. loquens: Duo inprimis spectasse uidentur Italici homines in colendo: possent ne fructus pro impensa ac labore reddere:& utrum saluber locus esset an no quo- rum si alterutriim de collat, & nihilominus uult coJere,mente est captu itque ad agnatos S ge- illas est deducendus. Columeui. l . Porcius quidem Cato censebat in cinedo agro insipici edom praecipud duo esse coiisderanda, silubritaten coeli,& uberyatem loci:quorum Ralteriitrii deesset, nilliloisinus uellci incolere,mente esse ci1-ptum, atque aa agnatos & gentiles deducendii. Ati bellias dari, bitariam usurpamus , primum deda natis,qui Iucrandi bestiis obisciuntur l.quod
de filiis. itaque ad bestias damnati crebro dicuntur:ut in l.ad bestias. s I .D.de poen. l. 6.D.de pecul. l.eiuς qui. 8.in s. D.de test.Tum praeterea de iis qui operas suas ut cum bestiis pugnent, locare consueuerant: quos Cicero in Sex stiana Bestiarios appellat.Sic accipienda lex I .D.de aedit. edict. l. 3.3. lege Iul. D. de testib. t aa. de accusat.l. I. f.qui operas.D ad Tertuli. Α TVs , dispensatio, administratio pecuniae. Scaeuola l. o. . I. D. de statu lib . Stichus seruus meus actor, si rationem omnem actus sui haeredimeo reddiderit liber esto. Ac vis fg uinum dicitur ab Vlpiano in I. i.D. de peric.& comm. rei uend. quod in acetum degenerauit. Si uinum uenditum acuerit, inquit, uel quid aliud viiij sustinuerit,eptoris erit tanu. ACus cum margarita quam mulieres habere solent, enumerantur ab Vlpiano in largumento, a F.S.
26쪽
2 s. .ornamentorum.D.de aur.& arg.Itaque Festiis: Acus dicitur, inquit, qua ornatrix utitur. I. Pertinebat autem ad comam exornandam. Hi
Figat acus tortas,sustineatq; comas. Et Tertullianus de poenit . Cedo acum erini-
bus distinguendit , & puluerem dentibus elimandis. AC TvARI A nauis uide Naues actuariae.
Λ D manum,in promptu:quod Vlpianus dixit, premanu. Africanus I. 9.f. 2. D.ad S.C. Veli. Ego, quia ad manum nummos non habebam,stipulanti tibi promisi. Α o Sabinum, Ad Plautium, Ad Urscium Feroce, Ad Minicium,Ad QMutium, quum in Pandectis legimus, hoe intelligimus,Ad libros Sabini, Plautii, Vrseij, Minicis, Mutii. Et sere notae sunt
posteriorum iuriscosultorum,qui ueterum scri- ta uel corrigunt,uel interpretantur: ut patet ex I 8. De haered. insta. ΙΑΟ. de uerb. Oblia. 2 de instit. uel inst. l. 8. D. de iur. t. & l. 8. O. q. D. deaur Rare. & muta. itemq: locis i numeris. -- --.Αn urbem magistratus direbantur, qui cum potestate prouinciali,aut nuper e prouincia reuerti se sent,aut nondum in prouinciam prosecti essent.
sed extra urbem manerenti.ut in Verrin. I I I .explicauimus. ADDiCER R. uerbum est summum e tribus Prael rijsinoe est ex illis tribus.quibus uniuersum Praetoris imperium ac potestas continebatur: DO, Dico, Addico.nam addicendo ius faciebat:ueluti eum in cessionib. addicebat: cum in uindicijs, cium in bonorum possessionibus: item cum aliquem suis creditoribus in seruitutem addi ecbat,
aut furiosum atque a metem caussa cognita d
Anor CERE in bonorii cessionibus. Vide Cessio. ADDICERE, bona,meo iudicio,Praetor tum dicitur , cum aut secundo decreto bonorum possensionem largitur,hoc est, possidere iubet: aut cum eius bona qui iudicatum iacere non potest,petitori attribuit. De priore exemplum est in Verrina III .Domus erat plenamoua iura, noua decreta,noua iudicia petebantur: milii det possessionem,mihi ne adimat:in me iudicium ne det, mihi bona addicat. De posteriore apud Plautum in
Quid tu dubitas, quin extemplo tibi Duplicet,ubi auri & hominis fur leno siet, Neque id unde efficiat, habet: ubi in ius
Addicet Praetor familiam totam tibi. Vtriuiq: exemplum est in Verrina II. Simul in iure dicendo bonorum possessionumqς, contra omnium instituta addictio de condonatio. AnnicER a dementem & insanum rationibus necessariis,Cicero in Paradoxis translate dixit, coasuetudinem Praetoris exprimens, qui legis x l I. tab.imperio furiosos 3e dementes eorumq; iamiliam,id est,sortunas omnes agnatis gentilibusq; addicebat. Ego uero inquit, de Clodio amico
suo sentiens te non stultum ut saepe, non improbum, ut semper, sed dementem dc insanum rationibus addicam necessariis. ADDic E RE litem, in x I i.tabulis, pro secundum aliquem iudicare. Geli. E. i 7.c. 2. Post meridiem praesenti litem addicito. ADDICERE proprium est Praetoris, rem alicui ut eius fiat pro potestate attribuentis. Traducta postea uerbum in magistros auctionum: a qui bus in eos qui rem, nisi precium intra diem. ce tum augeat ur,emptori attribuunt, postea deri . uatum est. Hinc tit. lib. Pand.xvi r i. De in diem addictione : quum uenditor ea conditione rem emptori addicit si intra certum tempus nulla
ad precium fiat adiectio.Ad eam Plautus alludit in captiueis: Age sis roga emptum:nisi quis meliorem
Quae tibi atq; amicis placeat conditio magis. Quasi sundia uedam,meis me addici legibus.
Alloquitur Aegio Parasitum, cui coenam pro mittit.sed parcam quare illum monet, ut si molior offeratur,arripiat. ADDICTt dicebantur apud ueteres, qui pecunim Gmnati quod iudicatum facere non possent, nzxi in seruitutem ereditoribus addicebantur. ut ille Veturius, te quo scribit Val. Max. li. 6. cap. I. Quintil. lib. s. Quod autem proprium non erit, dii serens erit: ut aliud est seruum esse, aliud seruire:qualis esse in addictis quaestio solet. Qui se
uus est,si manumittatur,sit libertinus: non item addictus. Et lib. 7. Seruus quum manumittitur, fit libertinus:Addictus,recepta libertate est ingeamus. Seruus inuito domino libertatem non consequetur:Addiditas, soluendo citra uoluntatem domini consequetur.Ad seruum nulla lex pertianet : addictus legem habet. Propria liberi, quae
nenio habet nisi liber, pr omen, nomc, cognomen , tribum: habet hyc addictus. Cicero pro Flacco, Iste cum iudicatum no saceretiaddicius Hermippo,& ab hoe ductus est. Hoc aute quoddam seruitutis genus Lisse, argumento est Livii
locus ex I. v t. que subi sciam: Tum uero ego, i quit, necquicqtiam hac dextra Capitolium asecemq; seruauerim , si ciuem commilitonemq: meum tanquam Gallis uictoribus captum in seruitutem ac uincula duci uideam. Inde rem ereditori palam populo soluit : libraq; & aere libera
Annici iudex, pro dari a Praetore,& certae eo trouersae disceptandae attribui, apud Papinianuin leg .cum furiosus, 3 9. Paulum in l. ludex,q6. de Pomponium in leg. si in iudicis,8o.D. de iudici
Itaque legitur in Florentinis libris: cum in alijs Additus
27쪽
Additus Iegatur. item ut apud Paulum in l. debitor, 9.in in . D. ad Trebell.& leg. q. in sit. De eo
quod eerto loco. ADD ici bona libertatis caussa in iure legimus
multis locis,ut l. vlt.C.de testam . manum.l. 2.&4.D.de fidei c. lib. dc apud imp. De eo cui liberi. hoc autem sic intelligendu est, ut cui haeres non extat,eius bona cuiuis, qui se aes alienum soluturum caueat, libertatum conseruandarum causta attribuantur:ut etiam seruorum manumittendorum,s consentiant, patronus efficiatur. quod si si scias ua cantem haereditatem occupet, liberta res, praes ct .quod ius a D. Marco institutum traditur in I.6.& ult.C.detest.manum. AD AERA Rr,aest imare: quasi ad aeris praeciiim redigere. Vnde A da rata praedia, ex quibus aes certupra stabatur l. I.C.de collat. donat. poss.li .X.Vnde Adhaeratio, aestimatio ad aeris precium.l.ulta
ADEMPTIO legatorum dicitur , cum testator ea legata quae alicui attribuerat, adimit:uel his uerbis,non do, non lego: uel alijs mutatam testatoris uoluntatem ligni licantibus. l. I .& poli. D. de adim.&transfleg. AD I ECT I o,melior conditio: quum quis rei uenditae intra praestitutam diem precium uel pecunia uel qua alia ratione adauget . Vlpia n. l. D dein diem adici. Si res in diem additia interciderit , uel ancilla deces erit,an parius uel fruetiis citis nomine adiectio admitti possit: id est prscii amplificatio. Item l . io.& ii .& alibi per Gpe,sub eodem tit. A Di GERE arbitrium,uetus locutio, pro Agere ad arbitrium. Vtrunq; autem dicimus, Arbitrium
adigere e Arbitrum adigere. & est similis significatio quae illius, Agere in iudicium, uel ad iudicium.Cicero pro Q Roscio,Quae quum ita sint cur non arbitrium pro socio adegeris in Roscium,quaero. Idem lib. De offic. 3. Itaque Caupurnius quum demolitus csset, cognouissetq;
Clodium aedes postea proscripsisse quam esset ab Auguribus demoliri iustiis, arbitrum illum adegit, Quicquid tibi dare iacere oporteret ex fide bona . Et in Topicis, Quemadmodum si in
urbe de finibus controuersia cst, quia fines m gis agrorum uidentur esse, quam urbis, finibus
regundis adigere arbitrii non possis: sies aqua
pluuia in urbe nocri, quoniam res tota magis ogrorum cst, aquae pluuiae arcendae adigere non possis arbitrum.
ADIRE & cernere haereditatem temq; pro hqrede gerere, haeredis est alieni: Immiscere, sui aenecessarii.Namille aliunde ad alienam familiam accedebat: eoq; his utebatur uerbis, Quum me. Maevius haeredem instituerit, eam haereditatem adeo cernoq:: ut ait Vlpianus tit. Q. At si liussa. permanebat, neq; aliud quippiam moui coeptabat , nisi quod quas res anica non ditiSerat, earum se liberae, administrationia tumet immi.
A D r R s de repudiare dicitur haeres qui alienus
ac uolutarius eth Immiscere dc abstinere, qui necessarius. apud Imp. g.6. De haered.qualit. ΑDiv Dr CARE est. non ut in actionibus in rem seri solet declarare de pronunciare aliquem alicuius rei dominum esse, sed rei dominium alicui iudicio suo attribuere. quod iudicibus mixtariia tionum permittitur.uti docet Imp. sub ti.De ossic. iud. unde rectissime colligimus ,horum iudicum atque arbitrorum sententias ius tacere, dominiumq; transferre. Id enim eorum ossicio continetur, ut ait Vlpianuς I. ir .& alibi petia pe, D famil ercisc. ADiu Di CARE &abiudicare contraria sunt. Cicero contra Rullum ad Quirit. Volet esse popul ris , populo R.adiudicabit non sumet sibi tantunon appetet:iudicabit Alexandriam Regis esse, a populo R. .abiudicabit.
log. ubi Praeses prouinciae ex nominibus haerceitariorem debitorum Misit)doneae ninnina ac incautim legati Reip. adiudicat post cuius sciver tiam Reipublica a pleritq; adiudicatis libi pecunias percipit. Adiudicat,id est,iudicio attribuit
atagirat,proprium clite decernit . . II.
ADIvDICARE caustim alicui, secundum aliquem iudicare. Cicero de Orata ii. Nam hoc necesse .cit, ut is qui nobis causam adiudicaturus fit, aut inclinatione uoluntatis propendeat in nos, dc
Cicero de Ora. ii. Qui locus est talis, ut plus habeat adiumenti,quam incommodi, hunc iudico esse discenduimubi plus mali, quam boni rine
rio,id totum abiudico atque reiicio. AD I vTOR tutelae dicitur,quem ut scribit Pomponius solet Praetorpermittere tutoribus constituere,qui non positini sufficere administratumio
tutelaerita tamen ut suo titulo cum constat m. l. solet, 1 3.D.de tutet.
An MIssIONALEs dicebantur, qui admittendis, siue introducendis ad Imp.homini b. praeerant .l, ult.De diuersost. lib. Cod. 1 r. Lamprid. in Alex. Salutabatur uero quas unus de senatoribu ,Paritente uelo, admissionalibus remotis. AD N vos, adneptis: hi sunt, abnepotis uel abrineptis filius, filia : pro potis uel proneptis in
ADNOTARI dicitur, qui absens in reos resertur. nam in grauioribuscriminibus Magistratus qui absentem in reos recipiciat, edicta proponebat , quibus illi denunciabat fore, ut nisi intra annum adesset,eius bona confiscarentur . uti Ma tianus docet l. I.&2. D.de requir. labsent.
AD NOTAT r o apud Macrum in L eod.tit. illa in
28쪽
ADNOTATus censibus in I.quisquis, I 6.C.de epi.& cler.ide qui Ascriptitius.Nam in I.si quis, 2 .cod.Censibus ascriptus appellatur. ADNOTARE quoque est cum praeses notat qua quemq; damnatum poena dignum censeat, idq; ad Imperatorem rescribit .Li. D. quas .appell. l.
6.9.praesdes. D. de interd. & releg. l. I .f. I .D.n, hil innovand. Plin. lib. episto.x. Fuerunt smilis amentiar,quos quia Romani ciues erant, adnotaui in urbem remittendos. ADOLEsCENs a nostris dicitur, qui inter annum decimumquarium & uicesimumquintum aetate agit .nam ante decimumquartum pupillus appellatur. Hine titulus Rem pupilli uel adolescentis saluam sere. lib. Dig. 6.uiae Aetatis gradus.
ADOPTAT I T I v s, ex adoptato filio natus Festus. AD O PTI o nomen generale est, cuius altera spe
cies Adoptio, altera Arrogatio appellatur. illa, quum eos qui in parentis potestate sunt, imperio Magistratus adoptamus:haec, quum eos qui sui iuris sunt, & principis auctoritateJ.2. D. de adoptionib. ADOPTIO est actus legitimus , per quem extraneus in alienam familiam iusque filii iam. suscipitur. Dixi, Actus legitimus, Papinianum imitatuu in l. 77.D.de rcg.mnquia non moribus, sed lege duodecim tabularum institutus est. Dixi, Extraneus, eum significans qui suus non est:siue plane sit extraneus, siue etiam agnatus. Dixi, Inius filiisam. quia nullius alterius cognationis ius
quaeri per adoptionem potest. Est igitur adoptare idem quod optione facta deligere, atque in familiam suam adiscere.quemadmodii cooptari in senatum dicebantur,qui delecti a Censoribus in
Senatorum numerum referebantur.
ADOPT Io,inquit Caius in Instit. est naturat similitudo,ut aliquis situm habere possit, quem non
ADOPTIO Ni s duae sunt species. nam quum in familiam, inq; liberorum locum extranei sumit
tur, aut per Praetorem id sit , aut per populum.
Quod per Praetorem fit, adoptio dicitur: quod
perpopul dorrogatio. Adoptantur autem,cum a parentae,in cuius potestate lunt, tertia mancipatione in iure ceduntur: atque ab eo qui adoptat, apud eum penes quem legis actio est, uindicantur.Arrogantur ij, qui quum sui iuris sint in alienam sese potestatem tradunt: ei usq: rei ipsi auctores fiunt . Sed arrogationes non temere nec inexplorate committuntur. Nam comitia arbitris etiam Pontificibus praebentur, quae Curiata appellatur. Aetas quoque eius qui arrogare uult,
an liberis postea gignundis idonea sit : bonaq;
eius qui arrogatur,ne insidiose appetita sint,consideratur. Iusq; iurandum a QMutio Pontifice Maximo conceptum dicitur, quod in arrogado iuraretur. Sed arrogari non potest,nisi iam uesticeps. Arrogatio aut dicta, quia genus hoc in alienam familiam transitus per populi rogatio se nem sit eius rogationis uerba haec tiunt: Velitis.' iubeatis. ut L. Valerius L. Titio tam iure lageq; filius set , quam si ex eo patre matreq; familias eius natus essetratique ei uitae necisq; in eum potestas siet, uti pariedo filio est.hoe ita,ut dixi,uos Quirites rogo. Haec ex Gellio lib. .cap. I P. ADOPTIO , inquit Theopli est actus legitimuς naturam imitans, d eorum qui liberos non habet,
solatium inuentus.I. I. De adopt. Verum utrum
hoc ex Accursit g ssa sumptum est,& ex Placentini Ioannisve commentariis. ut Theophilus illorum aetate posterior esse uideatur : an contratum illi,tum hic noster ex tertio quopiam,cuius Latina extaret haec definitio,totum hoc exscripserunt.
ADPLvΜ3ATun A & Ferruminatio sedisserunt, quod haec per eandem materiam facit eonias nem:illa non idem efiicit, sed coniungit & connectit tantum: ait Paulus in l.in rem, 2 .f. q. D. de rei uindic.
ADPROM I sso R est, qui quod suo nomine promist,idem pro altero quoque promittit: inquit Festus quo tamen loco haud scio an uox ALTER desideretur:ut locus sic legatur: Qv I QUOD ALTER,suo nomine promist. nam Pomponius in I. s.f.2. De uerb. oblig.Satisacceptio, imquit,est stipulatio, quae ita obligat promissore, .ut ad promissores quoque ab eo accipiantur: id est, qui ide promittant. Item Vlpa.in omnibus,M DAesolui. In omnibus speciebus stipulationum etiam accessiones liberantur: huta ad promissores. rypothecae, pignora. Quibus ex locis constat,Aὸpromissorem eundem esse qui & fide iustar dicitur. l.s uerb.Dublui. t. An sc Rin Eng sibi in testamento dicuntur , qui Hieno in testamento sibi aliquid quas a testatore attributum uel sua, uel eorum qui in sua parte sum, trianu adscribunt. de sit. De his qui sibi in testadscrib. AnscRI PTI,inquit Festus,dicebantur,qui in colonias nomina dedissent,ut essent coloni. Hinc ad
seriptitii serui dicti sunt, certis coloniis sic attriabutimi ijs adhaerescerent, quas possessionum ipsarum pars essent: bonaq; omnia dominis praediorum acquirerent. L6ae passCaleagricol de
An si saevRE quod Cicero Adesse: patrocinari,as uocatu est e.Vlpianus I. .D. De rei uendi Nee propterea quis , s postea cognouerit rem ad se pertinere,quod alij eam uindicanti suam esse adsistebat,dominium suum amisit. An v v NA est, quem Graeci appellant: ait Pompona.2 s 9.f. l. D. De uerborum signif
29쪽
ADVENTr Ti A dicunriir,quae riuiid de aliunde quam ex usitata consuetudine manarunt . Itaq; de testametaria haereditate Cicero loquens Uerrina Ili. Homo Ligurem accusare uenit, qui in aduentitia atque nae reditaria tam diligens, ta attentus eiici. Item in Orat pro Posthumo: Ad uentitia pecunia petitur ab co, cui sua non redditur.Sie Iurisconsulti Adventitium peculium,ite Adventitiam dolent appellam cam, quae aliun de quam a patre profecta est .vide Peculium, ites os . Sic Adventitium lucrum in l. non debet, q1 . D. de reg.iuta in re obscura melius est fauere repetitioni,quam aduentitio lucro. ADvENTI Trum peculium,uide Peculium. ADvERSARIA dicuntur tabulae ad quotidianum
usum paratae,in quibus cursim & negligenter ea scribimus , quae poli accuratius in certas & pe petuo inansuras tabulas ordine ac disposite per se cibimus: deductaq; ex eo appellatio iudetur, quod ibi statui soleant, ubi nobis assidue obuere sentur: quali aduersus nos posita. unde etiam ad uersarii dicti , quasi in quos perpetuo incurramus, uel qui se nobis assidue opponant .hoc .n.' proprie aduersari significat.Cicero pro Q. Ros. Non habere se hoc nonacn in eodicem accepti& expensi relatum confitetur, sed in aduersariis
patere contendit. ADVERsus,inquit Festus, aut contrarium signi metat, aut idem quod Erga. Et Cliarisius, Aduersus,inquit ad animi motum refertur: ut, aduer sus illuni facio. Interdum autem promiscuca cipitur. Hinc . IAnvERsus pro secundum. Vlpian. tit. ro.Qui dedititio in numero est, nec quasi peregrinus tellari potest, quoniam nullius certae ciuitatis sit, ut aduersus leges ciuitatis sua testetur. Item tit. 1 8. ἴBonorum possessio datur, aut contra tabulas tostameti,aut aduersus tabulas intestati. quod pau4o post interpretatur Secundum tabulas . de Chius i. s. D. de usurpat & usucap. Naturaliteri
eterrumpitur passessio , quum quis de post si ne ui deijcitiir, uel alicui res eripitur. quo casu Non aduersus eum tantum qui eripit interrumpi ur possessio: ted aduersus omnes. id est, ipsius
AouLTER & adultera dicuntur,quia & ille ad alteram,& haec ad alterum se conserunt. Festus. AD vi τε R i v M & stuprum differunt. na proprio, inquit Papinianus, adulterium in nupta committitur, propter parium ex altero conceptum composito nomine: stuprum uem in uirginem , uisedua inve comittatur. Quod Grecipθυαν apellant. L6.I I.D. ad leg. Iul.de adulter. Hi ne Λ Dur TER A RE pro corrumper .ut,adulterare mo , netam,in Laut facta, t6.in ii. D.de poen. adulterare rationes. in Li.D. de seruo corrunt. Hine An v LT E RI NVΜ, pro corruptiam. ut Adulterini nuini,pass.sub tit. ad leg. Cor.de Falcadulterinae statem,l. 6. .ult.D. de extraord .eriminib. adulterinum testamentum,l.6.D.ad leg.Corn. de FalsADvo CARR generaliter,significat couocare. pro
prie aiit ad uis stinet:&significat, holesuel patro .cini,vel colitis, uel testimonij caussa conuoca ne. Hine Alconius Verrin. l. Advocatum in iudicio dicit eum esse,qui uel ius suggerit, uel praesentia suam amico commodat. cicnim moris erat in iudiciis tum priuatis,tum publicis, amicos omnes aduocare, quorum auctoritate moucri posse i dices putabantur e ut in ea pro Quintio docuis .mus. Hinc Vlpianus in l. I f.aduocatos. D de extraod.criminibus. Advocatos scribit aecipiemdos omnes omnino qui agendis causiis quoquo studio operantur. Quanquam Aseonius illo e dein loco patronum desiniat ea, qui orator es , . & uerba sacit:& Vlpianus in l. I. D.de praeuarie. mater. in l. s. d.tit. Patronum ab Advocato distinguat e generaliter tamen saepe usurpatur.ut cum legimus Advocationibus interdicere . l.
octaua D. de postulat.Lnoris. D. demen. Ad uocationes postulare.l. 2ῖ .f.q. D. exquib. cauc maior. Ad uocationem suscipere I. 9. D. deosta.
praelid. Atq: haec quidem de patrocinii & contali j aduocationibus. Festimonii autem causa co- uocatos , uulgo Advocatos dici patet ex orat. pro Cecim,ubi Advocati dicuntur ii qui in rem praesentein deducebantur, ut de ui moribus f cienda testes essent. Patet etiam ex Poenulo Plautii, ubi certis aduocatis praesentibus Agorast cles suum apud lenonem seruum de pecuniam deprehendit. Pomponius I. I 8.D.rat.rem his. Prout intersit agentis quod litigat,quoil cons mit,quod aduocat, quod damnatus soluit Nisi forte Advocat pro aduocatos iurisperitos comsulit .sed superior magis arridet. Hinc enim M-Luocatio apud Marcianu iu l. l. D. ad leg. Corn. de fal. Item inquit, ob instruendam aduocati nem, testimoniave pecuniam acceperit, pactusve Isuerit. Et Hermogen l. Lo.eiusdem tit I alii pinna coercentur, & qui ad litem instruendam a uocationeaestibus,pecuniam acceperunt. Non
igitur is Plautini aduocati tenebanturi, qui ab Agorastocle sine mercede dimissi, inter se illud
Iniuriam illie insignite postulat; αNostro sibi seruire nos censet cibo. Veriim ut de redi mus , Locus ille significare uidetur Ad uocationes futile hominum iuris no
imperitorum Testes uero,quorumvis.
ΑEDEs ab aditur: quod plano pede adibant. itaq; ex aedibus efferri praeco etiam eos dicit, qui e taberius efferuntur, & omnes in censu uillas,inde etia dicimus aedes. Haec Varro lib. de ling. iiii, Festus autem sic: Aedes,domicilium in aditu positum smplex , atque unius aditus. Florentinus autem in Mundi, I Ii. Digest.de uerb. signifIn usu inquit,urbana aedificia, ades. rustica,viri di
30쪽
cuntur. Quod etiam Cicero & alij obseruant.
Duobus autem aedes constant: solo siue area, desuperlicie.l.solam, st. D. De rei uind.l .eum qui, 2 3 .D.de usurpat.l. ii tundum, 8I .f. 3. D. de legat. primo.
ApD I CvL Α, aedis sacrae particula, alicui Deo proprie dicata , quae & cella dicitur. Paulus i. 9. Diges .de leg. Iul. pecul. At qui priuata sacra uel
ediculas tentaverint,amplius quam fures,minusquam sacrilegi merentur. Liuius libro 3 s . Iisdedem diebus aediculum Victoriae uirginis prope aedem Victoriae M. Portius Cato de scauit biennio postquam uouit. A E D i LE s , Vide in appendice Indicem magistra
Ax Di Liri AE stipulationes dicu tur, quae ab aedilibus ex ipsoru officio ac iurisdictione decernu-tur ijs in rebus, quarum ipsi iurisdictionem habent. l.stipulationum, s. D.de uerb.oblig.& laiuenditor, D.de aedit. edict. AxNvM Paulus in i .cum de Canionis, i 8.I. 2.D.de instit.leg. dicit esse uas, quod supra focum pendet, in quo aqua ad potandum calefit. ΑΕ ivvsi dicitur,quod usque quaque par&simile est proprieq; in eo magistratu dicitur, qui nouarie ius dicit:ut potentibus aliter, tenuibus uord de infimae sortis hominibus aliter : sed pariter aequabiliterq; omnibus.Cicero in ea pro Muraena, Huius sors ea fuit quam omnes tibi optabamus, iuris dicundi, in qua gloriam conciliat magnitudo nes ij: gratiam,aequitatis largitio . qua in sorte sapiens Praetor offensionem uitat aequabilitate decernendi, beneuolentiam adiungit lenitate audiendi: Itaque proprie nihil aliud Aequum, au t Aequitatem este, quam ius, facile mihi persuadeo. uideoq; Ciceronem in Partit. se usurpasse, Aequitatis, inquit, uis est duplex:cuius altera directi,& ueri,& iusti, de ut dicitur aequi& boni ratione defenditur:altera, Δ c.Cum autebenignius aliquanto de mitius ageretur, Aequubonum,pro Ius benignum quasi prouei bii figura dictum puto. nam Ilanum, benignum este, de Iouem optimum dici, quasi beneficentissimum, nemo ne est. Hinc illa formula Aequum bonu, de Aequius melius in arbitrio rei uxoriae: ut ipse in Ostic.scribit. Sic in Bruto , Deindet aequum
bonum,testamentum, sententias uoluntatesq; tutatus est . Hinc sensim consuctudine loquendi Aequum de bonum coniunctim, tandem etiam seorsin Aequum.Teretius, Nimium ipse durus est,praeter aequumq; & bonum .ubi Donat iis, Potuit,inquit, ET , non addi:Praeter aequum bonii. Cicero in Bruto, Crassus multa contra scriptum pro aequo& bono dixit . Et pro Caecina , Ex aequo Ae bono., no cx callido uersutoq; iure rem iudicari oportet. lmp.l. i .C.de legib.Inter aequitatem iusq; interpositam interprctationem, nobis solis e de oportet de licet inspicere. Hinc illa desinitio apud VIp.in I. I . D. de iustit. & iur.Iunest ars aequi δή boni:hoc est, Disciplina iuris, est
disciplina controuersias ex bono de aequo disceptandi. Hinc illud Costantini in l.8.C. de iudic. Placuit in omnib. rebus praecipuam esse iusticiae aequitatisq; scriptae, quam stricti iuris rationem. Hinc Paulus in l.quod si, 2 q. De minorib. Non
semperanquit,ea ciue cum minoribus geruntur, rescindenda sunt,sed ad bonum de aequum redigenda sunt . Suetonius in Claudio: Nec semper praescripta legum secutus, duritiam lenitatemq; multarum ex bono de aequo perinde ut assicere
Allet. A lance seruari Modestinus dixit in i . non tantiam,2o.D.de re iudic. prouerbiali loquendi genere,pro pariter aequabiliter ς, ut apud Graecos ἔσ*-Maritus, inquit, in quantum facere potest condemnandus est: quod & in Dersona mulieris aequa lance seruari aequitatis suggerit ratio . Sic linp. in.l.cum quis,l o.in s. D.dena tur.lib.Quapropter, inquit, sancimus, in liuiusmodi casibus omnes liberos siue ante dotalia ii strumenta editi sint, siue postea,una eademq; lance trutinari.
Αpnvi TATEM Iurisconsulti aliam naturalem faciunt, aliam ciuilem. Naturalis est, quam uniuer sum genus hominum socictatis communis retinendae causa, sola natura duce ac magistra constituerunt. ueluti depositum reddere,emptorem acceptare precium ibi uere: de uicissim uendito
rem accepto Precio rem tradere, mercedem
perario pendere. Ciuilis autem dicitur, quam non omnes homines, sed unius tantum ciuitatis
participes , solius suae ciuitatis caussa constituerunt: ueluti ut si reus caritalis iudicii aliquid apud me deposuerit , id in publicum relictam. Vtriusq; autem exem um est praeclarissimum pud Triphon. l. 3 i. D. de pos& l. ι .D.si is qui
testam.lib. AERA R l ubi, in aede Saturni Romae , ubi tum quae signata in urbe suerat, tum quae ex uectigalib. deportata pecunia erat , recondebatur, cui tum Tribuni, tum Quaestores aerarii praeerant e &quae pecunia ab Senatu alicui attributa erat, milli adnumerabant. Differt autem a fisco sic, ut illud populi, hic Principis dicatur . Interdum
AERAR. IvM de fiscus pro codem usurpantur.Marcianus L I . . s. D. de leg. Cor.de Fals Qui officio deposito non rostituerunt tutelam,cum fisco contrahere non possunt .ac si quis aduersus bane legem proscctiis aerario obrepserit : ut perinde puniatur, ac si falsum commisisset. Paulus i. t 3. D. de iur.fisci , Si quis antequam caussa eius ad aetatium deferatur, professus esset,eam rem qua poIsideret capere sibi non licere ex ea partem fiaico inseret. AERos Λ Pecunia, aere mixta. Scaeuola l. I o 2.D.desoluta