장음표시 사용
271쪽
Vlp.l. I s.f. I. D. locati :& Catonem De re rust. cap. 13 QTRvLI A , uasis uina ij genus. ut apud Paul. in l. i s. D.de instr.uel inst.leg.Trullae, inquit, quae circa coenam solent traiici. Et apud Vlp. l. i9. . s. D.de
auro arg.mund.Cic. Ver.v I .Erat etiam uas uinarium ex una gemma praegrandi : trulla excavata cum manubrio aureo.
TRVT I N A Ri una eademq; lance, pro pari iure csse, Iustinian.prouerbij figura dixit in i cum quis, Io.C.de nat.lib.ui de Aequa lance. TvavLr , fistulae maiores fictiles. Proeulus i. I. D. de seruit. urb. No licet autem tubulos habere admotos ad parietem c5munem: quod per eos i lam
TvERI, passive, Iulianus l.consilio 7.D de cur sur. Consilio&opera Curatoris tueri debet, non si luna patrimonium, sed & corporis ac salus furio-s.Sic l. s.& l. vlt.D.de legat. praest. TvG v Rii appellatione, inquit Pomponius, omne aedificium quod rusticae magis culicidiae couenit quam urbanis aedibus,signiscatur. Ofilius ait Tugurium a tecto,tanquam tegularium,este diebim: ut toga, quod ea tegamur. l. i So.D.dc ucst signi. TvNic A uestis breuior, & interior: et enim toga superimposita, crura & tibias contegebat. Paulus I. I. D.de coni. empl. Sed an sine numis uenditio dici hodieq: possit,dubitatur. ues uti si ego togam dedi,ut tunicam acciperem. Haec Paulus. PlutaD
chus autem in uita Coriolani di in Problein. Catonem tradit scriptum reliquille , fuisse in more ut candidati sine tunica uenirent ad supplicandu populo, sola toga candida , eaq; recincta induti.
Asconius autem in Oratim Scauio,& Val. Max. libro 3 .cap. 6.'aiunt Catonem Praetorem iudicia Scauri,quia aestate agebatur, sine tunica exercui Gne campestri sub toga cinctum. in forum quoque se descendisse,iusq; dixisse,idq; reperiisse ex uetere consuetudine,secundum quam & Romuli aetatis statuae in Capitolio,& in Rostris Camilli fuerunt, togatae sine tunicis. Tvnx A & rixa multum differunt: ait Vlp. nanq; turba multitudinis hominum est turbatio & coetus: Rixa , ctiam duorum.l.q. .. I. D. ut bon. rap. ubi Turbam appellatam Labeo ait ex genere tumul-tns:idq; uerbum ex Grsco tractu,από του θαμβειν TvREARE rationem,idem quod Conturbare. Vimbi . in s. D. de sicci corrup. Qui iactori persuadet ut rationem sibi commisiam turbaret. uide Coi
T ELA est uis ac potestas in capite libero,ad tuendum cum qui per aetatem suam sponte se defendere nequit, iure ciuili data ac permissa. l. I. D. de tutelis. Tu TELAM in suam uenire , uide In suam
TvTELARI 1 caussa, lis est quam tutor pupilli no mine intendit. Vlpi. l. . D.de in lix. iuri Videamus in tutelari caussa quis iurare , & aduersus quem possit. TvTOR s sunt qui uim ac potestatem in pupillos
habent exq: rc ipla nomen ceperunt. itaque appel. . Iantur Tutores,quali Tuitores,atque defensores: sicut Aeditui dicuntur , qui aedes tuemur. l. I. D. de tutelis.Eorum autem tria sunt genera.nam alii
dicuntnr Testamentaris,ali; Legitimi, alis moribus inducti. Testamentaris sunt , quos pateriam. impuberi filiosa itemq: nepoti, quem tamen non patris,sed suae potestati relicturus cst, in suo testamento e nstituit. l. I. & pass. D. se test. tui. sitimi sunt ut ait Vlpian. in Institui. qui ex lege aliqua descendunt.per ominentiam autem Legiti mi dicuntur, qui ex lege xl l .tabularum introducuntur,seu propalam,quales sunt agnati : eu per consequentiam,quales sunt patroni. l. l.& pas l. D. de legit. tui.Moribus inducti: uide, Tutor Prae
TvTOR Cessicus appellatur is, cui in iure tutela ces si est,qui sue mortuus fuerit, sue alii tutela ces.serit, redit ad legitimum tutorem tutela: scd R si legitimus decesserit, aut capite minutus fuerit, 'Cessitia quoq; tutela extinguit. Vip. cap. Inst. xl. TvTORLs dativi appellantur, qui testamento nominatim dati sunt:hos enim lex xi I. confirmat, ut ait Vlp. cap. Inst. xi. Datiuum tamen pro Attiliano aut Iuliano Modestin . posuit in l. 7. D. Rempup. sal scr.ubi Testamentarii, qui proprie Datiui sunt a Datiuis distinguuntur. & Iustinianus in L ao.C. de epist.de cleric.ubi Testamentarias tutelas a Datiuis separat. l Tu Tost fiduciarius dicitur, qui liberum caput mari. ei patum sibi,uel a parentc, uel a coemptore manit militud i: per similitudinem patroni. Vlpia. cap. l' Inst. xi .ues sic: Tvio κ fiduciarius is proprie dicitur, qui quum p . . ter esset fiduciarius filium sibi mancipatum manu
misit, nec remancipauit. haec Ulp. in Initit. Ponamus ergo contractam fuisse fiduciam,id est ultio citroq; factam emancipationem, patremul: fidum clarium uero patri filium remancipasse, Pater ue rus , quoniam alter sdem sunt liter eius sequutus est,fiduciarius eodem modo dici dcberet. at quoniam uerus est pater, suam retinci meliorem appellationem. Praeterea tutor citam s luctari ut, ite
ut alter, dici deberet sed quoniam qui legitimi
sunt i redes,il tutores sunt legitimi, pater quem. i' lax ad manumissi filii haereditatem uocat, suu hoc a lege nomen retinebit; diceturq: Legitimus, At quoniam emancipati frater haeres non est legiti- . Inus, quemadmodum docet Caius in Instititi. &l Vlpianus . in l. prima. D. Si a patre quis manum. fit. Tutor legitimus , ut patroni silaus, appellari non potest . Patroni enim filius uehaeres est legitimus , sic tutor legitimus appellatur. Quod igitur agnatus ille proximus filii 'manuuiis si irater, cum ad tutelam uocabitur
272쪽
nomen habebitλPater suum nomen fiduciarii ii toris,quo usus non est, in illum transferet , dic turii: Tutor fiduciarius. TUTOR honorarius dicitur, qui non administrationis & oneris,sed honoris tantum caulla datur. l. .f. l .D.de admin. tui.ubi Vlp.ai t, eos non iccirco extra periculum esse, si pupillos neglisant. Nam prius quidem excussis eius qui gesterit Discultatibus,conueniri oportere.
TOR E s Iuliani dicuntur,qui ex lege Iulia&Titia dati sunt,quae iubet mulieribus pupillisve non habentibus tutores dari in prouinciis a Praesidib.ea
TOR Praetorianus, Vlp.cap.Inst. x I Moribus tutor datur mulieri pupillove, qui cum tutore suo lege aut legitimo iudicio agere uult, ut auctore eo agat s ipse enim tutor in rem suam auctor fieri non potest qui Praetorianus tutor dicitur,quia i Praetore urbis dari consueuit. TYM PANvM,rota maioris ambitus, quae ab hominibus orbem eius introrsum calcantibus uersatur . Vlp. l. t 9.f. t. D. locat. Quod si regulis olea pre matur,& praelum,& suculam,& regulas,& tympanum,& trochleas,quibus releuatur praeluin, &c. Lucret. lib. q. Multaq; p trochleas, et tympana pondere magno Commouet,atq; leui sustollit machina nasu. TYMPANA,margaritae:de qui b Plin.libr. 9. cap. sCrassetant etiam in senecta, conchisq; adhaer scunt,nec ijs auelli queunt, nisi lima: quibus una tantum in facies,& ab ea rotunditas auersis planicies,ob id Tympana nomi nantur. Paul. l. 32. s. ult. D. M aur. arg. Quum quaedam ornamentum mamillarum ex tympanis margaritis trigintaquatuor legasset,&c.
AC A M s mulier,pro vidua. Marcia. l. S.I. z. D.deuipub. Qui uacante muliere rapuit, uel nupta, ultimo supplicio punitur.
VACANTI A bona, uide Bona uacantia.
VACvA pecunia, id est ociose,inutilis,infructuosi nullam patiens usuram: Scaeuola l. 18. D.depos. Quibus ut primum prospicia, ne uaeua tibi sint: id est ut usuras eorum accipias,curae habebo. VACvA possessio dicitur, uel quam dominus alteri cedit,uel cuius non extat possessor.l. pen.in se. D. de acq. pols.l .in conuentionalib. I 2. D. de uessi. oblig. l.sed si, I 8.D.de coni. emp. Cic. in II i. de Orat.Nostra est omnis ista prudeliae doctrinaeq: possessio in quam homines 'uasi caducam atquo
uacuam abundantes octo,nobis occupatis, inu lauerunt. id est,cuius nemo extabat possessor.
VA A possessio tradi dicitur, cum ab eo qui illam alteri cedit,caussa bonorum,id est fructus de pariatus praestantur. Lm conuentionalib. I 2.in s.D. de uerb.oblis l.q. D de usur. VACvA postessio emptori tradita non intelligitur,si alius in ea legatorum fidei ve commissorum seruΞdorum eaussa in possessione est aut creditores bona possideant.L2. D.de act. empl. UACvvn ministerium dicitur eius, qui certam procurationem habet nullam, sed primum quodq; sibi impositum munus obire cogitur. Vlpianus de mediastino loquens,l. 1 .I. 2. De usust. Si sc ut usiisse uictus legatus est, cuius testator quasi ministerio uacuo utebat si ei a disciplinis uel arte instituerit usu fructuarius,arte eius uel peritia utet. VAs,sponsor erat sistendi aliquem iudicio, sue publico,siue priuato. Varro De ling. Latu. Vas, in quit,appellatus, qui pro altero uadimonium promittebat. Consuetudo erat,cum reus parum csset idoneus in coeptis rebus. ut pro se alterum daret. Acron in lib.Serm. i. Sat. I. ubi uersum hunc in
Ille datis vadibus qui rure extractus in urbe est rVadibus, inquit,id est sponsoribus, a Vadimonio: quod promittit is,qui ad iudiciti prouocatur, certo die affuturit. Vades ideo dicti, V qui eos dederit,uadedi habet potestate. Et Porphyrion. Vades inquit,sposores dici notu est: cP qui eos dederit, uadere,id est discedere interim liceat. Quae quanqua propter dissimilem syllabaru quantitate, dubitationis aliquid habeat,illud tame demonstrat, more hune ueteribus fuisse,ut qui lite uellet intendere,aduersario denunciaret, ut in itis ueniret: si. nollet uel eu cogeret,uel sponsore accipere, fore
ut costituto se die sisteret ulla aut demaciatio, Vadatio dicebatur. Na& qui denuciabat, &'cui de- nunciabatur,Vadari diccbatur.Cic.in Quintiana Vadari uisZpromittit .inius uocasZsequitur. Horatius Sermone primo,Satyra nona: I PVentum est ad Vestae, quarta iam parte diei Praeteritio casu tunc re ondere vadato, Debebat. Ereto qui lite alicui intcdere uolebant,a Praetore postulabant ut eu vadari liceret. Plaut. in Aululis Fulmentum pridem ei eripuit milvius, Homo ad Praetorem plorabundus deuenit: Infit ibi postulare, orans, eiulans, jVt liceret miluium vitarier. de Euclione loquitur. Est autem Vadari, des postulare, id e locupletes fideius orcs, qui alique certae pecuniae spontione uadimoniu obiturum praestabant.Hine apud Livium.Tot uadibus a dcusator vadatus est reum. Horatius, I .
. Ille datis uadibus,qui rure extractus in urbE est , Solos felices uiuentes clamat in urbe. Quod si sis uades dare nollet,& Vadimcinis pro mittere,qui uadabat,alique eo rii qui aderat, acce pia eius auricula, interrogabat, Licetne anteliari si ille responderet, Licet:iniecta manu ad A . iam ad Praeiqrem trahebant. Vide qu.e se ista Z mus
273쪽
mus in Orat.pro Quintio. VALET via I NARi v M , locus in quem aegroti ualetudinis curandae caussa diuertunt. hinc ut Columcll. lib. 2. cap. l .Siue alter. languidior est, in v letudiilarium confestim deducat, & conuenie tem ei ceteram curatione adhiberi iubeat. & lib. 3 2.cap. s.Valetudinaria quoque lici si vacent ab imbecillis,identidem aperire, & im inundiciis liberare, cet. Hine Valetudinarii, ualetudinariorum publicorum prssecti: apud Tarrentenum Luit. D.de ivr.immu . VARus dicitur,qui crurib.est introrsum obtortis: Vatius,qui extrorsu in. Vlp.l. io. in s. D. de aedit. edict.Quaestum est an uarias & uatius sinus sit.&Opinor eos sanos esse. VA T I us, uide Varus. VMQVE, pro ubicunque Iauol.l.in lege, 77. D. de coni.empl.In lege sundi vendundi lapidicinae in eo fundo,ubique essent,exceptae erant. Paul.t.' Inisi, ro. in fin. D. de oper.lib.Non esse iniungendam necessitatem liberto ubique eum sequi. VECTIGAL generaliter dicitur,quicquid iisco uel Reipub.imperii nomine praestatur. itaque sta te Rep.etiam stipendium: quod in pecunia numerata pendebatur, uectigalis nomine continebatur.Vectigalium autem tria erant genera: Decu marum , quae ex frumento uino, oleo, di frugiabus minutis exigebantur: Scripturae, quae ex pastuis: Portorii,quod ex mercibus exportandis uel
importandis recipiebatur. Vlpian usi. I7. D. de uerb.sign. Publica uectigalia intelligere debemus ex quibus uectigali sciis capit: quale est uectigal portus, uel uenalium rerum, item salinarum, dimetallorum,& picariarum. Sie in l. sed & hi, i 3.&c.D.de publi .l. to I. D. deuein.sgni f. Proprie autem & speciatim. VECTiGAL dicitur, quod fisco uel Reip. portorii nomine penditur:id est,pro mercibus, quae uel inuehuntur,uel euehuntur. Veteres autem etiam in priuatorum prouentibus hoc uerbo utebantur.
Paulus i. 9.D.de usus Caesae harundinis uel pali compendium, si in eo quoque fundi uestigal esse consueuit , ad fructuarium pertinet. Sic a pus Ciceronem in Paradox. Ex meo tenui uectigali id est,agrorum mercedibus,sive reditib. detractis sumptib. cupiditatis,aliquid etia redudabit. Uxc T i GALEs agri sunt 'ui in perpetuum locatur. id est hae lege ut quandiu pro his uectigal pendatur,tandiu neque ipsis qui conduxerint, neque his qui in locum eorum successerunt, auferri eos liceat. Non uectigales sunt, qui ita colendi da tur ut priuatim agros nostros dare solemus. L I. D.si ager uectig. VELAΜEN TvM , est artis precium:id est, Precium quod arti sex accipit,velat atque abscondit iplius
artem, facit ut nulla eius ratio ducatur.Vlp. l. r. s. i . D.pro soc.Si incocuda societate, arte opera
ve pollicitus est alte ueluti quum agrum polit ri damus in commune quaerendistrictibus, nisi. rum ibi etiam culpa praestanda est: precium enim operae artis cst uela metu .Quod ut intelligamus, sciendum est eos qui artem quapia eximiam in an 'terius usum conferunt,non culpam,sed dolum tatummodo praestare.ut patet ex l. l. D. Si mens.fals ni Od.quamobrem quum iste politor suam agri poliendi solertiam in usum socii conserat, nouidebatur cogendus culpam etiam praestare. V rum quia non honorarium artis suae, ut mensor, sed uerum precium percipit, nimirum fructuum parte:qa prceiu uelat,id est ita operit atq; abscondit artis ipsius praestantiam, ut nulla eius ratio habeatuC. propterea quasi nullam industriam in so cietatem contulistet, ita culp.e nomine obligatur. Na aut Operae artis,pro operae N artis sic posuit. ut quii dicimus usus fructus,ire agere, & quae sunt generis eiusdem:aut Operae artisve legendii est,
ut paulo ante Artem operamve. uanactu aut nasi legeremus,ut eruditis quibusda placere uideo,n prirnu,et honorariu intelligi posset,qd ab hoc loco alienu est:deinde non artis, sed operae tantu in
re laboris leuamentum dici, opinor, potest. Perme tamen cuiuis frui suo sensu licebit. VENALEs proprie pno uitiis intelliguxur: ut scribit Fab.lib 8.cap. 2. Itaq; qd Cicero in Orat. post Reditum dixit, De grege uenalium: in Pisoniana
diserte,De grege noviciorum,divit. Hinc UENALi Ti A fainilia, quae uetralis est. I. sed in s. Diae donat.int. uir.& ux. Hinc VENALITIARII, , qui seruos uenales habent,eamque negociationem exercent qui &in agones di cuntur.l. merces, 2 Ο 7.D.de uerb. ligni f. l. I. I. D. de tributor.
VENATION Es dicebantur ludi,in quibus ferae maj no discrimine ab iis qui depugnabant, conscieantur. l. I. 6.bestias, D.de postuta. ciuitatibus, I 22. D. de legat. primo. Hinc ULNATORI us ludus,genus illud poenae . l. 8.I.ult. D. de poenis VENEN vhi qui dicit, ait Caius,adiicere debet utrumlu,an bonu .na& medicam et a uenena sui: quia eo nomine oc cotinetur,qJadbibitu natura eius
cui adhibitu esset,inutat:quu id qJ nos Venenu ppellamur Grsci dicut.apud illos quo
que tam medicamenta,quam quae nocet hoc nomine continentur. unde adiecti me alterius nomini, distinctio sit:admonet nos summus apud eos Poetarum Homerus. nam sic ait, se in . πολλα tu πιαμεμαρογα, δελαδῆ λνγρα. l. 2 3 6. D. de Uerb.sig. l. I.f. persuadere,D.de ser.corrupi. l. 3 .s. I. D.de sicar.
VENTRALE uidetur sacculi genus fuisse, pecuniae ad usum quotidianum necessariae gestandae ac
commodatum ,&sub uentrem appensum. Vlpianus l.6.D.debon.dainnat. Zonam a Ventrali
se distinguit.Nec si rona circa se habuerit, protinus aliquis sibi uindicare debebit:scd uestem qua
274쪽
is fuerit indutus.aut mimulos in uentralem, quos uictui sui caussa in promptu liabuerit. Legit ueta
VENTREM facere paries ab Alfeno dicitur, qui intumescit,qui procumbit,qui proiectus est. l. 17. D. Si seruit uind. Vsis NTA vi inter lapillos non pellucidae materiae
numerantur ab Ulp.in l. I 9.f. 6.D.de aur. arg. v bi tamen v NIENTANI legitur. Plinius tamen
gemmam appellat lib. ς 7.ca. 19. Veientana Italica gemma est Veiis reperta,nigram materiam distinguente limite albo. VERBERARA & Pullare , quid differanti uidepulsare.
VER ais contralii obligatio dicitur, que per stipulationem concipitur: quia non quibusvis uerbis contrahebatur,ted solennibus duntax t, & certis: quorum formule a Iurisconsultis conscribebantur.itaque ut interrogatio concepta erat, ita subsequi responsionem oportebat.l. obligamur, 2.D.de oblig.&act. Paulus lib.Sent.v.c.vI II. Obligationum firmandarum gratia stipulationes inductae sunt,qua: quadam uerborum solennitate concipiuntur.
UERBO RuM autem obligationis tres sunt species rStipulatio,i .cum patrem, C.de iur. dot. & de qua iam dixi mus. Dotis, quae uerbis quoque solennibus fiebat, nulla interrogatione praecedente. NaCaius I i. instit.scribit dictione dotis sine interrog atione tres tantum personas obligari: mulierem quae nuptura est,debitorem mulieris , parentem mulieris uirilis sexus.Tertia species est, lusiurandum liberti iurantis se domum , munus, operas
patrono daturum : nam ut ibidem Caius se tibit, libertu sine interrogatione promittens uerbis obligatur. VER v si , pro Oratio. Modest.l. 6. I.D. de uulg.
N pupill.Sed si alter pubes, alter impubes, hoc co
sibi fuerint substituti. Paul.l. t s. D. rat. rem hab. Amolius non peto uerbum Labeo ita accipiebat si tuaicio petitum esset.Teret. Uerum hercle hoc uerbum est,uulgo quod dici solet. VERNAE appellantur ex ancillis ciuium R. uere nati, quod tempus anni maxime naturalis steturae est Festus lib. t 9.Nonius autem sic,Vemas uete . res appellabant,qui uero sacro fuerant nati:&habebatur nomen pro uitabili & maledicto. VER sus, uide Paragraphus. VcRςvM in rem dicitur sub titve in rem uersq Lcunque domini facultates aliqua ex parte amplisi cauit:dummodo necessarius sumptus ille silerit. l. 3. D.dein rem vers. Hinc DE IN REM uers actio,quae datur indominum, siue cuius uoluntate dominus contraxit, ut quod in rem ipsius uersum est, solidum praestet: reli
quum ex peeulii uiribus distatuat
VE R sv R A M facere, mutuam pecuniam sumere ex eo dictum, quod initio qui mutabantur ab ali)s, non ut domum ferrent,sed ut aliis soluerent: ue lut uerterem creditorem. Festus.Vel sic:
VER svRA seri proprie dicitur,quum creditoris couersio quaedam,& mutatio fit: id est quum quis
alii ut soluat,ab alio pecuniam mutuatur.nOnunquam tamen uersuram facere simplieiter sani ficat aes alicnum contrahere.Cicerb pro Cstio, Tabulas qui in patris potestate.est, nullas consciit
uersuram nunquam omnino fecit ullam. Donat. in Phormion. Versuram facere dicitur,qui aes alienum ex aere alieno soluit. Dicitur etiam Versura facere, cum minore scenore acceptam quis pecuniam maiore occupat. V Es Pictio NEs, uide B Is PELLIONE s.
V mTl ARivM quantum satis est uestium, pro cuiusque personae conditione. Ulp.l. 2 I. D.de cib.&alim. Diatijs uel cibariis relictis, neque habitatio 'nem,neoue uestiariunt,neque calciarium deberi, palam est. In l. s. Vestitus appellatur. VrsricvLA , uide Vestispica. V Esetis appellatione, inquit Callistratus, tam uiri-Fs quam muliebris,& scenica,etiamsi tragica, aut citharoedica sit, continetur.l. I 2 7. D. de uerb.sg. V Es Tis P i CA , ancilla uestiu custos, &inspectrix ut ait Nonius. quo uerbo usus in Trinumo est Plautus: Paulusque noster in l. 8. g. 8. De inst. uel inst.ut Haloander putauit, a quo dissentire
non possum, si modo ex Codice hane habuit seripturam.Nam quidisii vpsΤICvLΑ in Florentinis libris,non dispieio. Paulum autem de mancipio loqui.testamenti uerba declarant. VFsTi CL Ps, pubes Opinor a Cellio appellatur lib. . cap. 9.Sed arrogari,inquit , non potest, nisi iam uesticeps.Cui uerbo inuestis apud Te tullianum respondet in lib. De uirgini b. ueland Si uirgo mulier non est, nec uir inuestis aesto. Si non operitur uirgo,quia mulier non sit, operiatur inuestis,quia uir non sit. Et aliquanto post , Materfamiliae uocatur, licet uirgo:& Paterfamiliae,licet inuestis. V TERANI , qui legitima stipendia confecerunt.
cur.& alibi persaepe. VETERATOR seruus nonDacio seruiendi, sed genere de caussa aestimatur.nam quicunque ex uenalitio nouitiorum emptus,alicui ministerio praepositus sit, stati in is ueteratorum numero est. I. ula. D. de aedit .ediet. Vs Tani NARII , ueterinorum medici. sunt autem Veterina,animalia quorum opera in uehedo eoni sumitur.Tarruntenus I.ult. D. de iur. immunit. Veterinarii architectias, gubernatores .Colliniel.
lib.6.cap. 8. Solet etia fastidia cibo afferre uitiosa incremeta lingue,quas Ranas Veterinaria uocant.
Vt A istatue semita, siue iter est:ait Gallus i. Is 7.
275쪽
VIA, est ius eundi,& agendi, & ambulandi.l. I.D.
de ser.praed. rustis VI A totum eli eius partes duae sunt ,iter &actus. uti constat ex l. 3 3I. D. de accepti l. Vt A est ius eundi,&aetendi,& ambulandi. riam&iter & actum uia in sicontinet.ait Iinp.tit. De seruit.in princip. Ut A auehendo dicta est quasi uelia. Varro r. Dere rust.Villicus agri colendi caulla constitui us, atque appellatus a uilla ,.quod ab eo in eam conuehuntur fructus , & uehuntur: a quo ruitici etiamnunc quoque Viam Vcam appellant, propter uecturas:& Vellam, non uillam, quo uctant. Haec
Varro. Proprie igitur Via cum de seruitute loqui
num . Eius latitudo lege xH.t ab detinita est:in porrectana pedes octo, in anfractum sedecim.l S. D .de seruit .rustic. Vi AM aperire, inquit Vlpiakest ad ueterem altitudinem latitudineque restituere l. t . D.de uia pubia Via RuM ait Vlp. quaedam publicae sunt, quaedam priuatae,quaedam uicinales. Publicas uias diei-
consulares uias appellant. Privatae i unt,quas agrarias quidam dicunt. Vicinales sunt uiae, quae in uicis sunt,uel que in uicos ducunt: quae de publicae sunt, si non ex collatione priuatorum hoc iter constitutum est. Privatae uiae dupliciter accipi possunt:uel hae que sunt in agris,quibus imposita est
seruitus , ut adagrum alterius ducantauel lis que ad agro ducunt,per quas omnibus per meare liceat, in quos exitur de uia consulari:& sic post illam excipit uia,uel uer, uel actus ad uillam du
de itin. publicia VI AT I C v M , est pecunia ad prosectionix sumptum
Ei ATORrx olim dicti sunt,qui uilla in curiam Senatores accersebant: ut Cicero in Cat. - & Colum. lib. .cap. I .testantur.hinc consuetudine sermonis translatum ad eos est Loc uerbum, qui Magistratus iussu reos inius uocarent: qui tum Arparito res,tu m Executores litium plerunque appellantur.ut Imp.docet in F.2 2. De aetio. Tripli, inquit agimus,quum quidam maiorem uera aestimatione quantitatem in libello eo entionis inserunt,ut ex hac caussa uiatores,id est. executores
litium,ampliorem summam sportularum nomine exigerent.Nam de apparitoribus sentire Iustin. constat etiam ex L 3 I .s. .C.de episse. & cler Vlp. l. s. g. 2I.D.ut inpoll. legat. Missus in possessiones no admittatur, babet interdictum propositiunt aut per uiatore , aut per ossicialem praelecti , aut per magistratum introducendus est. Plin. lib. I 8. cap. 3.Aranti quatuor sua iugera Cincinnato Viator attulit Dictaturam,& quidem nudo plenoque pulueris etiamnum ore.Cui Viator, Vela corpus, inquit,ut proferam Senatus populiq; Ro.mandata. les tu etiam uiatores erant, quod ipsum nomen inditum est subinde & ex agris senatum tacesque accersentibus.Festus autem se:
VIATOR Es appellantur,qui magistratibus apparet eo quia initio omnium tribuum quum agri in μpinquo erant urbis,atque assidue nomines rustica Dantur,crebrior opera eorum erat in via , quam urbe:quod cx agris plerunque homines uocabantur a magistratibus,& frequens eorum erat ab agris ad urbem uia. VICARivs, & Ordinarius nomina sunt seruorum,
inter se conseruntur.Nam ille in huius, quasi domini,peculio seruus est. Ulpianus L 7. D. de ρο- cul. Si seruus meus ordinarius uicarios habeat, id quod uicarii mihi debent an deducata ex peculio tetri ordinari, Martialis, Esse ut est seruum,iam nolo uicari ux esse . VICE si MA haereditatum uectigal fuit ab Augusto locupletandi aerarii caussa in simitum: quod extraneis haeredibus non inopibus imperaretur.auctor Dio libro Lu.eius mentio sit in Luit. C. te edici.
in Panegyr.& in aliquot inscript.unde constat Aemiliu i lactu duos de ea lib. scripsisse. Fuit & alia VICE si MA , de qua Pompon. scribit A. Ostium primum scripssisle.l. 2.9.cxliis, D. de orig. iar. sed ut opinor illa fuit de qua Liuius lib. vii ita scribit: Cn. Manli iis Cosul lege de uicesima eoru si manumittereturdulit.Pres M ea leget aud paruit uectigal inopi aerario additii esset,auciores fuerunt. UIC A mutua,pro uicissim locutio est nostris familiarissimaeut in l.pemit. D.de praescript..uerb.l.6.D.li cert. petat .Lqui non militabat,78. D.haered instit. I filius quem, 2 q.C. fanati ercIlc
VICINI sent,quorum praedia non linea, sed paries communis disterminat,nam in urbanis praediis, Vicini:in rusticis,Confines appellantur. Paulus I. q.6.ult. D. lin. rcg. Hoc iudicium locum habet in confinio praediorum rusticorum . urbanorum displicuit: neque enim confines hi,sed magis uicini dicunturi&ea communibus parietibus plerunq;
disterminantur VICT1MARivs apud Tarruminum inl.ult.D. detur immun.qui quς ad uictimarum sacrificia pertinebaut, praestabat. VICTus uerbo continentur, inquit Vlpianus, quae usui, potuique cultuique corporis, quaeque ad uiuendum homini necessaria sunt. uestem quoque uictus habere uicem Labeo est. & cetera, inquit Gaius,quibus tuendi curandive eorporis nostri gratia utimur appellatione significantur. l.4 I. N M. D.de uerb.sign. VIDE Ri fecisse, formula qua ueteres in sententiis utebantur. Cicero lib. Acad.quaest. I I. Quam rationem, inquit, maiorum etiam comprobat diligentia , qui primum iurare, Scetera. 'uaeque
iurati iudices cognouissent, ut ea non esse facta,
sed ut uideri pronunciarent. Idem Verrina 4. vix
276쪽
Vix ille hoe dixeratiquum iste pronunciat,Sthenium literas publicas corrupisse uideri. Item alibi, Fecille ut leti pronunciant, Idem lib. De sinib.
a.Reque eκ utraque larde audita , pronunciaret
eum non talem uideri fuisse in imperio , quales eius maiores fuissent.Sext. Pompeius lib. q. Parii callisle uideri pronunciat magistratus, qua de cosilai sentetia capitis quem condemnaturus est. 'i Vi DuAM non solium eam quae aliquando nupta sui stetsed eam quoque mulierem quae uirum non babuisset, appellari ait l .abeo. uia uidua sic dicta est,quali uecors uesanus, liti sine corde aut sanitate esset limiliter uiduam θictam esse sine duitate.L2 2 s. s. D.de item .sig. VI GiLAx, pro uigilans , mdustrius , solicitus. Caius i. i8.UAesdil.edict. Si constantem, aut laborioilari, aut curaeein , uigilacem esse , aut frugalitate tua peculium acquirentem adfi
Vi possidet,ait Vlpianus qui expulso uetere possesinenirem, Ze in eo agro uim aliquam alter altetidicis caussa faceret id est, non ueram de solidam, sed fictam S simulatam : quam Cicero in illa oratione , uim quotidianam appellat : & Gellius
libro uicesimo,cap. 9.ciuilem ac festucariam . VINARIAM nauem Vlpian. in L 2I.f. s. D.de serta
eam interpretatur, In quam uinum effunditur, leunde postea hauritur. re acquisitam perruim postes ionem obtinet raut qui in hoc ipsum aptatus & praeparatus uenit ut contra bonos mores,auxilio ne prohiberi pos Vsit ingrediens in postes sionem facit. l. I .f. II. D. deui&ui arm. Ut ipsa, id est,non revera,& actu ipso,ut uulgd i quimur sed facultatriri Qui sibi loquim- Vtur.ueluti quum quid nominatim dictum non est,sed aut uerborum, aut ipsius negocil uis haec est. Marcel.l.7 2.D de sola.vi quide ipsa & hie ex his dari stipulatus est, qui eius no erant. id est, qua
uis id no expresserit,se stipulari homine ex iis qui sui noli sunt, tamen ex ui negocii satis intelligitur neminem scilicet quod suum est stipulari. nam
ERANT pro ERAT legendum opinor.
Vi factam id uidetur esse, ait Mutius, qua de requis,quum prohiberetur,fecit:clam,quod quis':
quum controuersiam haberet,habiturumve seputaret, fecit.l.7s.f. a. D de iur.
Vi facit, qui prohibitus facit,sive a domino.siue ab Qalio ipsius nomine prohibeatur: uti constat ex L3 D.Quod ui aut clam.
VILLATurbana. Columella lib. I .cap.6.4 Villam in tres partes diuidit,Vrbanam,Rustica,& l8ructua- riam. Vrbanam Dille apparet, quam sibi dominus qui urbem incolebat, aedificabat: Rusticam, quam uillico,procuratori,inst tumentisque rei rusticae Fructuariam,quae frugibus condendis par
batur.Vlpian l. I l .f. . ID.locat. inter conductorem & locatorem conuenerat, ne in uilla urbana
Vtra facere moribus,Cicero dicit in Orat. pro Caecina per pe. Moris enim erat ut quum cle agro quopiam controuersia institueretur, quia propter commoda possessionis magna iurgia, & pugnae interdum ac caedes oriebamur, litigatores amicorum sententia diem inter se sumerent, qua die. Iarem Praetentem, id eit,in agrum illum uua VINA Rivs , pro ebrioso,&uinolento. VIp.I. . . r. D.de aedil.edict. Item aleatores & isnarios hone tincti edicto.& leg. 2 .g. 3 .eod. A Ieator fortὰ
uel uinarius uel erro euasit. V I NACIA , grana uuae compresse.Iulianust. I .in sn.D.decond. furt. Idem iuris est uuis subreptis:
nam de mustum & uinacia iure condici possimi.
Vlpianus L 12. g. 8. D. desuri. Idem est&in
rum S: musti& vinaceorum nomine furti'a'ere potest.. o Vt NARTA uasa,inquit Iulianus,proprie uasiatorcularia esse placet. Dolia autem & serias, tamdiu in ea caussa esse, quamdiu uinum haberent : quum
sine uino esse desinerent, meo numero non esisse di quoniam ad alium usum transferri possent. ueluti si frumentum in his addatur. Eandem
caussam amphorarum' esse : ut quum uinum habeant , tum in uasis uinari s r quum inanes sint, tum extra numerum uinariorum sint: quia
aliud in his addi possit .l. 2o6. D. de uerborum
VINCvLostv M appellatio in maioribus in integ. restituendis non ad compedibus uinctos tantum pertinet,sed etiam ad parietibus , ueluti Lat mi is in lutos. l. 9. In uinculis etiam ij accipiuntur qui ita lalligati sunt , ut sine dedecore in publico parere non possint. I. ror ex q4ibus
VINC v I ORvM'appellatione, ait Venuleiusuel priuata,vel publica uincula significant: Custodiς uem,tantum publicam custodiam. I. itfi D. deuein. lign.Subauditur autem, Hi de 'uibus Venuleius loqtiebam r. Uerum est autem ut aieVlpianus in l. 2 r s. D.deuein.sgn. eum qui in
carcere clusus est, non uideri neque vinctum,
neque in uinculis esse, nisi corpori eius uincula sint adhibita.
VINDICO, concretum esse uocabulam, coniuga
ta uerba demonstram: Iudico, Praedico ,Dedico. Indico. Et,nali me animus fallit,a viri &Dico inum est: quemadmodum Varro,Iudico a Ius MDi eo derivatinam in Vindicationibus manus Gstri ' uim quandam adhiberi solitam, quam Cicero Quotidianam , Gellius Festucariam appellaciam pridem tin Commenta Orat. pro Caecina demonstrati imus docuimusque uim quam Cicero moribus fieri dicit, Festuea fieri solitam tquam ctiam Vindictam appellari Boetius in To pica testis estnibi vindictam Festucam interpre-Z 3 tatura
277쪽
tatur. Idem etiam ex Persio intelligitur: qui non ullo sensu dixit, IVindicta post uam meus a Praetore recesset quam illo loco,
adn in festuca lictor quam Esut inani. Itaque
Vi ND ic AT r o uidetur ex antiquis Vindiciis originem duxisse . nam Cicero in Miloniana, cum actiones calumniosas ligniticaret, ita scribit: Eum denique,qui non calui iniis litium, no mi ustis uindicijs ac sacraunentis alienos fundos, sed castris: exercitu, signis inserendis petebat.Sed tamen longe aliud Vindiciae oli in fuerunt,aliud hodie Vinia dicatio est quod ex Asconis uerbis in Verrin. m. . inteli gitur. Vi Nni CrARuxi Iis,inquit,est,cuni litigatur de ea
re apud Praetorem ,cuius incertum cit, quis de-ὸ et eat esse possessor. Et ideo qui eant tenet, satisdat pro praede litis uindiciarum a tueri rio suo, quo illi satisfaciat nihil se deterius in possessione facturum, de qua iurgium ellet. Rursus sponsione ipsa
prouocatur ab aduersario,certae pecuniae aut aestimationi sequam amittat, ni sua sit hereditas de qua contendit. Ex his constat,
Viti Dici As nihil aliud tu significasse, quam pos
sessionem controuersς alicui magistratus decreto usque ad finem iudicis attributam . Quod etiasaribus uerbis demonstrauimus ex Liuio, in Coinent.intra t. lnst. De actionibus . ubi has inter Vindicationem di Vindicias differentias esse ostendimus. Vi Noic A Tio.eli ipsa uinliciarum postulatio: Vindicie uerbi ira possessionem significant , ut
etiam interdum rem ipsa in posscitani complectis tur. nam Festus lib. ult.Vindictae,inquit, appellantur res eae de qui b.cotrouersia est.de quibus Cincius sie est: Vindicis olim dicebantur, quae ex fundo sumptae, inius allatae erant.Ser. Sulpitius Vinia die iam esse est ab eo,quod uindicantur res ex controuersia.
Vivo ic ATio igitur proprie est actio in rem, per quam quis rem suam ab alterius possessione in dominium suum uindicat. l. actionum , 2 s. D. de
obligin act. Improprie tamen Vindicatio triplex
reperitur. una proprietatis lse ra seruitutis, tertia
pignoris,l. s.f.est autem,& s. Pomponius, D. a de diib. unde Hypothecaria actio Vindicatio Pi gnoris appellatur inl.si fundus, i 6. f. s. D. de pignoribus . Vis Dic TA , inquit Boetius in Topica Ciceroni, est uirgula quaedam, quam lictor manumittendi serui capiti imponensgundem seruum in libertatem uindicabat, dicens quaedam uerba solennia. itque ideo illa uirgula Vindicta uocabatur. Plutarchus de iis qui tardius a Deo puniunturi
ribus quos in libertatem efferunt.tenue festucam imponunt. Festuca igitur uindicta nominatura uindice ut scribit Liti ius lib. II. qui seruus cum adolescentum nobilium coniurationcm patefecisset,libertate & ciuitate donatus est.Quare uiti.dicta ide est ut sestucamec alio sensu dixit Persius , Vindicta poli quam meus a praetore recem: quam alio loco,
7 infestuca lictor quamgestit inani. Hi ne
& Vindicta liberare. Vindictam imponere passim sub illo tit.& alibi sub tit.De manumis s.
VINI legato quae contineantur: cognosce ex I. 9.D.de trit . uin .legat.
V i R i boni arbitratu:uide Boni uiri.
UIRitii A & Viridiaria,loca gramine &arbutis anicenitatis causa confinia. l . D.de ieruit. l. 79. D. de uerb.sig. l. 2 6. D. de inst.uel inst. lega t.in l. tr. D.deseruit .urb. mentio sit eorum que supra edia seia habebantur. . VI R Es partes dicuntur, cum in capita. id est in uiros diuisio fit. l. i. F. nunc tractemus, D. de Iut .dc rat. dist. I. J. D. de re.iud. l. 7. D. de fideius tui UIR tvor ENs uirgo nubilis, matura uiro.l. mulieris, 1 s. D.de uerb.sig.l. pr, i ol .D.de cond. de de monti. Iustinian. b. tit. Qui b. mod . ius pat. post duodecim annos copletos uiripotentes appel l at. Vi Ri Lis uigor post aetate in annorum xxv. completur:ait Vlp. l. i.D. de ui morib. Vi Rio LA , muliebre ornamentum cx auro, uel gemis.aureae mentio fit apud Vlpa. Iq. D. de coni. empl.Suraragdinae apud Scaevolam l.ult. Dcau .m,mund.& arg. Vipian.I. Iq. I .du col. empl. Cohaeredes uiri olam. quae aurea dicebatur, praecio exquisito uni haeredi uendiderunt,eaque inuenta cist
Vis, uerbum est anceps: quod etiam accipi bonam in partem potest . ut quam Magistratus recte inseri,scilicet iure licito,de iure honoris quem susti
Vis est maioris rei impetus,qui repelli non potest
l. 2. D. quod met.caussVis est &tuc,quoties quis id qd deberi sibi putat,
non per iudicem reposcit.l. 1 9. D.quod met.cau. Vis maior est,inquit Caius, quam Graeci θεου c, appellant.l. 2 .s. . D. locat.id est ea quae conli lio humano neque prouideri neque uitari pote:t. Nest animaduersio Dei in homines, cuius euitadae ipse facultate ademit ueluti fulgura , grandines. Cic. i I .De inuen.Defensoris, inquit, conquestio calamitatis eius,quae non culpa,sed ut maiore quadam acciderit m c. Plinius lib. i 8.cap. 2 8.in s. Ante omnia autem duo genera esse coelestis iniuriae incini ni sie debemus. Vnum quod tempestates uocamus:in quib. grandines, procellae, ceteraque mmilia intelliguntur: quae quum acciderint, uis maior appellat. Haec ab horridis syderibus exeut,ueluti Arcturo, tione,Hcedis. Alia sunt illa quae silente coelo, serenisque noctibus fiunt,nullo sentiente
278쪽
tiente nisi quum facia sunt. Publiea haec de m gnae ditarentiae a prioribus, aliis rubiginem, aliis
uredinem, aliis carbunculum appellantibus, omnibus uero sterilitate in . Similiter, Vis diuina dicitur, quae non ab hominibus sed admirabili quada Dei potentia inscrtur.Vlp. l. 2 .f. s. D. deda. in L Ita eum teneriai aedificii uitio id acciderit, non si ut i dentia uetorum, uel qua alia ratione quae uim habet diuinam.quod enim ta in firmum .edificiue si ut ilia minis, aut maris aut tempestatis, aut ruinae,uice dii, aut icrraemotus uim lustinere possit Vis alia publica dicitur, ilia piluata. Publica esst, quae armis sit adhibitis: priuata, quae sine arriss. Imp. b. s. de interd. Qui aliquem de posset sicine per uim deiecerit, tenetur Iese Iulia de ui priuata. si sine armis uim fecerit : sin autem cum armis, de ui publica tenetur. Publica autem iccirco
appellari uidetur,quod armis, niti publice, id est
populi magistratusve iussu, titi non licet.
Vis arma tan non armata: uide Deiectio.
Vis ΡεLLio,vide Bis pellio. Vas CERAT i o. largitio carnis, quae publicis epulis fiebat. Pomponi us l. s . De legat. & fid. lib. r. L. Titius plebi quina mi ilia dedit, hoc amplius Seius uiscerationem. Cic. lib.de offic. r. Prodigi qui epulis N uisc crationibus, & gladiatorum muneribus, ludorum uenationumq; apparatu pecunias profundunt. Paulus in l. . 2. Deleg. lib. o. uiscerationem intelligere uidetur, quu ait qa ad diuisionem sngulorum ciuium relictu uidetur. Visio, consideratio, quaestio, prudens cogitatio.
Imp. de compos digest. Et in his partibus in qui
bus persectissime uisiones expositae ueteriim fuerant, quoia particulatim in cas fuerat spat sum, hoc se palare penitus erat inciuile . in Graeca constitutione nominatur: οῦκ -rs. - μι- oro se , i in, S. c. sive quod ita plerunque obstrirari totius uisionis continuationem Opoitcbat, &c. V ipia n. l. 2I . g. lo. D. de
haered. petit. Sed in proposita quaestione tribus uisionibus relatis, una pruna , deinde alia, posse dici totum quod supercii restituere eum debere. Idem in l. 8. b. r. D. ad s. C. Vclleian. Proinde secundum Eanc suam distinctionem in prima uisone ubi quasi debitrix delegata est , excepti nem ei Senatusconsulti Marcellus non daret. item apud eundem in l. 29. β. -mand.& l. a S . S. . D. de probat. ViTIs bacillus uiteus, quo Centuriones serire milites quum quid peccassent, solebant. Macer l. i s. s. 3 . D. de re milit. Eum qui centurioni castigare se uolenti restiterit, ueteres notauerunt si uitem tenuit militiam mutat: si ex industria fregit, uel manum centurioni intulit, capite punitur. Plinius lib. t cap. i . in sine: Quid Z quod insertae castris de uitibus loquitur γ summam rerum imperiumque continent. Centurionum in manu uitis, & opinio praemio tardos ordines ad lentas perducit aquilas, atque etiam in delictis poenam ipsam honorat. VIT ivri facere dicuntur parietes, qui ruinam minatur. Caius L Io. D. locat. Dominus insidiae, quia aedificia uitium facere diceret , demolierat eam. Paulo post, uitiatum aedificii im appellat. idem I. 32. D. de damn. inf. Si aedibus meis proximae sint aedes incae & tuae, quaeritur an li haec uitium mihi faciant, cauere mihi debeas. Item.Nam &si unas aedes communes tecum habui, caeque uitium faciant. Cicero in Top. Si aedes excita comruerunt, uitium v c fecerunt.
V i Tivbi uide Morbum. Vι T i v xi aedium & loci esse I abeo ait, quod accidens intrinsecus infirmiores cas facit.l. 2 f. I. D. de dam.in LV1T R EA M i NA,uascula vitrea qui ornatus caussa parantur. Paulus i. I S. . 8. I . de inst. uel inst. Quum in diem mortis ibi libros,& vitreamina, & uesticulam habuerit,an cadem,&c. VITRI Cus,matiis uir ex alio uiro natus appellaturrait Modeli. l. q. s. D. de gradibus. V IvAR r A,cubilia poeudum sylvestrium,quae nemo tibus clausis custodiuntur ait Colum. lib. 8 .ca. I. Triphoninus l. 62. s. i . D.de usus Si uiuariis inclusae serae in ea posscssione custodiebantur, Sc. De uiuariis faciendis, & includendis seris, uide Col. lib. 2.cap. I. Paulus i. R. 6.9. D. de ac q. pos s. Item feras bellias, quas uiuariis incluserimus, & pistes quos in piscinas,&c. Vi. ERE uerbum,inquit Caius, quidam putant ad cibum pertinere. sed Offilius ad Atti eum ait, his
uerbis de uestimenta ,& stramenta contineri sine his enim uiuere neminem posse l. 2 s q. s. 2. D. de uerbo. signisi . Vltimum supplicium esse mortem sola interpretamur: inquit Caius i. 2 l. D.de poen. l. pen. C.I H.de ossi c. cci . proii.& l. capitalium, 28. D. de poen ubi Callist. sic scribit: Summum supplicium cile uidetur ad turcam damnatio, uiui crematio, capitis amputatior proxima morti poena est, in metallum damnatio, deinde in insulam
VLTRO, pro prius. Paulust .si inempti 'ne, et . f. ites,3 .D.de coni. empl. Nec tamen ex uendito quicquam consequitur, nisi ultro quod conuenerit praestet. Africanus l. ii priusquam, i . D. de Oper. noti .nunc . Cauere iuberet non prius se aedificaturum qua in ultro egisset ius sibi esse altius tollere. Nam vLTRO abundat hoc loco: ut l. i . f. interdi-etum, D. uti post. Actio nunquam ultro possessori datur, quippe quum suificiat ei quod possidet.
Sic apud Papinianum l. r. in s. D. de usur. Tutori ultro conuenit pupillum, cique pecuniam offert, id est prius quam a pullillo conueniatur. VLTRo, pro ipso iure, Sitne aliouo ficto aduentitio. Paulus i. r. D. de l. Rhou. imo etsi non retineat merces magister, ultro ex locato habiturus est actionem. id ei lictima sne retentione. uox ta
279쪽
men NON inlibtis Flori deest. Ulpianus I. 3. D. de cond.causdati.Quinimo etsi nihil tibi dedi in
manumitteres,placuerat tamen ut darem , ultro
tibi competere actionem quae ex hoc contractunas itur . Viri Ro, stra sponte.Scaeuola l.cum quis, 37.f. nise plura,q.D.deleg.& iad.lib. An maritus doli mali exceptione se tueri possit:& an ultro ex caussa fideicommisit actio ei competit. id essisua spote id ab illo possit petere, quod per exceptionem
retineret. Papinianust. I. in ii.D.de usur. Plane si tutelae iudicio nolentem experiri tutor ultro couenerit ,& pecuniam obtulerit, &c. Item apud Paulum l. Ergo. 2 2. D. ex quib.caus maior. VOCARE inius, est iuris experiundi caussa uocarel. I .D. de in ius uoc. Vocare autem est uel uoler tem ducere,uel inuitum trahere . unde illud H
ratii,Rapit in ius:clamor utrinq;: Undiq; concursus. Hinc edictum Prael. Ne quis eum qui in ius uocatus est,ut eximat. Hinc Caius I. s. D. qui satisd .cog.Non quaelibet, inquit, iniuria est, duci in ius eum qui latis idoneum fideiussorem dat. Vol v ERO & Volam hoc differunt, quod etsi utrunque uerbum suturum tempus significat, illud tamen praecise momento ipso temporis quo quis
uoluntatem suam semel elocutus est, includitur: boelongius ianditur,& temporis tractum habet.ut docet Pompon.l. I I 2.D.de uerbo. oblig. L6.D. ad s.C.Tertyll. VoLvPTARIAE impensae dicuntur,que ad uoluptat em sunt,& species exornant, non etiam fructu augent. .7. D. de impens. in res dot. l. impensae, 79.D.de uerb. sig. VOTvM , pro charitate& indulgentia paterna.Papinian.I.scripto,7.D.si tab. test. Liberos naturae simul & parentum commune uotum ad haereditatem parentum admittit. Et l. nam etsi, I s. D. de inoff.test. Propter uotum parentum, & naturalem erga liberos charitatem.
VP lLIo , pastor ovium,opilio qui uulgo dicitur Alfenus h6o.insin.De legat. & iid. libro Ir. Item oues quae stercorandi fundi caussa pararen. tur, item Vpilionem, si eius generis oves curaret.Virgil. Venit Nilio, tardi uenere bubulci. VRRANA praedia, inquit Vlpianus, omnia Niseia accipimus,non soluin ea quς sunt in oppidis, sed& si sorte stabula sunt,uel alia meritoria in uillis& in uicis: uel si praetoria uoluptati tantum deseruientia:quia urbanum praediuin non locus facit, sed materia. proinde hortos quoque , si qui sunt in aedificiis constitui, dicendum sit urban rum appellatione contineri. plane si plurimum horti in reditu sunt, uinea ij sorte , uel etiam olitorii , magis hsc non sunt urbana. I. I98.D. de uerb.signi f. URBANICIANI milites, uel ut uulgatis in
libris legimus Vrbantes , dicuntur , qua in
praesidio urbis Iocati sunt.I. 3 s.f. r. D. ex quita
URBICAM procurationem Vlpianus in I. ri. s. iscundo.D. de minoribus appellare uidetur camnue propter certam ciuitatis controuersiam mandata esset. Vstus , inquit Pomponius, ab urbo appellata est. labare est aratro definire.& iVarus ait, Vrbum appellari curuaturam aratri, quod in urbe condenda adhiberi solet l. 13 9.6.5. D.de uerb.sig. VRBs est Roma,inquit Marcellus, quae muro cimgitur. Roma est etiam, qua continentia aedificia sunt. nam Romam non murotenus existimari, ex consuetudine quotidiana potest intelligi, quudiceremus Romam nos ire,etiam si extra urbem habitaremus l. 87.D.de uerb.sig. VRBis appellatio muris, ait Paulus, Romae autem continentibus aedificiis finitur,quod latius patet. l. 2.D. M uerb. signi f. VRCEOLI , vascula parandae potioni accommoda
VRI NATOR Es , qui sub aqua natant ab Urinare, id est mergi Callistratus l. .g. i. D. de .l. Rhocl.
Si aliquorum mercatorum merces per urinatores extractae sunt data mercede.
Usu Avio, est adieictio dominii per eontinuati nem possessionis temporis lege definiti .l. s. D.de usurpat. Vel sic: V CAPIO , est adeptio dominii per continuationem possessionis anni, uel biennii: rerum mobilium anni, immobilium biennii. Ulpianus cap. IInst. x I x. Vel sic: VsvCAPro, est acquisitio rei per usum legitimi te poris iure ciuili insti tuta.ex quo intelligitur, non usucapione dici posse, ut Gellius putat lib. .cap. Io.seὸ usucapione in; quia illus non capitur . sed res per usum, hoc est per possessionem. Usu Avio MEM Vlpianus in l. 23.s. q. D. ex quib. .cau .maior.per usum acquisitione appellat. Quid autem a prescriptione differat,dixi sub uerbo Preseriptio. VSIO, uetuste pro usustauctore Nonio. Alfenus L6O.f. 2. Delega.& fid. lib. I 2.Nain si itina diffudisset,liabiturus usioni ipse,& haeres eius. Ulp. l.27.
s. .D. de aur.arg.Siue id suae liue alterius ulionis caussa paratum e siet. V S. v RPARE Se usucapere, uerba sunt inter se contrarie relata: nam V sucapere, est utenda ae. quirerer Vsurpare uero, utendo retinere. Paulus l. 2. D. de usurpa.&usurp. Vsurpatio, inquit, est usucapionis interruptio.Oratores aute Usu pationem frequentem usum uocant.Iurisconsulti etiam ueterem consuetudinem retinuerunt in l.
naturaliteris. D.eod.&alibi persaepe. Magnope re autem notatu dignum est, quod Cicero lib.de Oratore III . significat.moris fuistis in possessi ne usurpanda,ut surculus defringeretur. Etiam, inquit, hac instituendo diuisione utuntur sed itae.
280쪽
non ut iure,aut iudicio , ut denique recuperarea mi isam possessionem, sed ut ex iure ciuili surculo defringendo usurpare uideantur. Quo tamen in loco ut hoc obiter admoneamὰ uocem RH ETOR Es omnino desiderari arbitror: ut sic legatur Rhetores etiam hac instituendo, &c. locum autesic aperiam. Peripatetici Sc Academici omnem ciuilem quaestionem aut finitam aut infinitam esse dicunt. Rhetores etiam qui soli res istas olim tractare consueuerant, nunc uerlia philosophis de possessione depulsi sunt, dum suos insti tuunt,hac quidem diuisione utuntur,docentq; quaestionem aliam finitam, aliam infinitam esse. Sed ita tamen docent,ut non tanquam in disputatione artis suae propria quasi suo iure uersentur, & aperte prosi teantur philosophos nullum in ea ius habere : litemq: iis intendant, quod in alienam possessione Irruerint:uerum quemadmodum solet ii,qui suos agros ab aliis possideri scium ae uident: sic isti Rhetores, ne longo tempore res sup inlcapiatur, possessionem interrumpunt,de quod in illa re uotatum est,surculum detringunt. Nam finitam quidem quastionem obtinent: ueim lacinia, id est, parua aliqua ex parte.Philosophi enim Academici,qui nune apuὸ Philonem se exercent, precipuo . has caussas tractant. Infinitam autem isdem diem di magistri nominant tantum,& tanquam primoribus digitis leuiter attingunt. VsvRPARE honore,uti honore. Marcianus l. 7. D. de mun.& hon.Eum contra quem propter honores appellatum est,si pedente appellatione honorem usurpaverit,coercetur.
VsvRA, proprie usus:sed postea loquendi consuetudine usurae merces,Vsura nominata est.Cic.: r. v. Quis hoc fieri posse iudicauit, ut quu Senatus publicanos usura saepe iuvisset, magistrat us a pii blicanis pecuniam pro usuris auderet auferre. &lib.Tuscul. t .Natura dedit usuram uitae tanquam pecuniae,nulla praestituta die.quid e igitur quod quaerare,si repetit quum uult Z Ergo: Vsust A est ut consuetudo loquendi tulit merces uel aestimatio usus pecuniae.ea uero duplex es maaltera in generis sui nomine cosistit:altera scenus
VsvRA,est compensatio eius quod creditoris inte est usu caruisse suae pecuniae,dum ea debitor uteretur.nam usurae non propter lucrum petentium sed propter moram non soluentium inlliguntur. l.cum quidam .F.li pupillo.D. de usur. Foenus autem suo loco explicauimus. VsvRARuM autem species ex Assis partibus den minantur. quod ut intelligaturi illud scire oportet , sortem omnem semper ad centenarium n merum reuocari: summam autem usuram esse ,
cum pars sortis centesima singulis mensibus per soluitur. Et quoniam ista ratione summa haec usura duodecim aureos annuos in centenos efficit , duodenarius numerus Iuriscosultos monuit,
ut Assem hune usii rarium appellarent. Quemadmodum aut ein hic As non ex menstrua ,sed ex annua pensione aestimadus est, similiter omnes eius partes ex anni ratione intelligcdae sunt. ut si unus
In centenos annuatim pendatur,Vnciaria usura: si
bini, Sextans:s terni, Quadrans: si quaterni,Tites si quini, Quincunx : si leni, Semis: si septeni,Septunax : si octoni, Bes: si nouem, Dodrans: si deni, Dextans: si undent, munx i si duodeni, Αs. Hinc VsvRA centesima qui est Asusurarius dicitur, quupars sortis centesima singulis mensibus penditur. Romani enim Graecorum morem imitari, qui facilioris δ: commodioris doctrinae caussa quamuis summam sortis ad Minam, quς centum drachmas ualebat,perpetuo redegerui: quantamcunq; sortem similiter ad numerum centenarium reu
carunt. Itaq; Vsura centesima, de parte sortis centesina, sicuti apud Graecos Drachmalis a drachma, quae pars est sortis ad minam redactae centesima, nomen inuenit . quapropter eam Plutarchus in Lucullo mata appellat. Eius exempla apud
plius quo pbst saluam, poenae nomine in dies triginta, in S; denarios centenos, denarios singulos dari stipulatus est. P. Maevius.
VsvRA bessis, cum in singulos centenos quotanis octoni soluuntiir.l.pen.C.dc usur. UsvRA maritima,uide Farnus nauticum. V vRA maxima&grauissima, intelligitur centes-ma.in l. 7.9. 8.& l. q. D.de ad min. tui.& L38.D. de nego.gest. VsvRA quadrans est, quum pars centesimae quarta quotannis fungitur:hoc est ex cc tenis terni:apud
Scaevolam l. 2 I . . q.D. de ann. legat.
VsvRAE quincunces, quum pars centesimae quinta quotannis penditur : hoc est ex centenis , quini. quarum sit mentio in l. i7. D. de usur. de L, S.& I6. . 2. D.de alim. de cibar.l.7.D. de admi.
Quid petis ut nima quos bis quicunce modesto utrieras, peragant avidos putare deunces' VsvRA semis est, quum pars centesimae dimidia, id
est ueni pro centenis penduntur. nam quum centesima sitas usurarum,reliquae usurae ex eius assis non autem ex sortis ratione appellatione simiut.
Eius mentio fit in l. s . D.de operibus piab.I. IO 1. De solui. Semissatis autem appellatur a Modestino I. I o. D.de pollicit. VsvR Α triens est, quum pars centesimae tertia, hoc est quaterni in centenos penduntur. Eius mentiost in l. 26.f. I.D. Quandoq.dies leg.& l. 34. uli. Dad leg. Falc. l. 7.f. 9.D.de ad min. tui. Vsu Ra unciaria, quum pars centesimae duodecima singulis mensibus soluitur,hoc est, unus in centenos. l. q7.9q. D. de admin.t ut . ubi tame VNC i Asusuras legitur.