장음표시 사용
221쪽
Temperatis corporibus temperatus aer est prosectora di
Intemperatis corporibus is aer est optimuS . in quo con ἡ uiti trari qualitates exuperant verbi gratia aradis calidus da. calidis frigidus humidis siccus; Iccioribus humidus. Αer meridiano vel occideti soli Oino suppositus cuctis est magnopere insalubris Put Vitruvius,Cato, Varro notariat. Sedis vento Austro obnoxius aer humano generi est summe noxius, ut Hippocrates, 4 Aristoteles dixerunt Ra: 'x
Aquilonaris aura valetudin omnium nurum condia 3.Apiis ita. s.
cen d est fg Venti omneS magno Impetu putu culusSimperamen libr. aemor,sto plurimum incommodant. O .. h. . Ventosus tamen aer immotoaeri est anteponedus; quod Aptiorismori motione ventorum fiat ut surgentes a terra vapores facilius μ' & dispellantur; cincalescendo concoquantur. Venti vehementius pulsi non sunt admodum insalubres; cum aut longa commigratione di si appellunt aut tanguntur obiectis montibus, sylvis ita tamen, ut incolae sub ipsis montibus non degant. fc insinuem
Aer editis montibus in valle inclusus quesa nullum perta Δα tum recipit; humanae saluti est rinfensissimus Liber, ventilatus aer non sanis modo, sed, morbo cordae reptis corporibus utilis est g nisi aut nimia caliditate, aut Medicorum. immodica frioiditate noceat; capitis tamen laesiones. vul h lire 'm-
In diuturnis morbis mutare aerem in expedit. sobriiό ό Astrorum, tyderum ortus, occasusque mirificam im de aere noei Imutandi aeris vim habent i proindeque eos Medicus per Rq HG-M ' spectos habeat λ oportet toriis.
iis quae auumuntur habenda ratio est i bonit varii, n ocis. tisa mensuran, qualitatis, consuetudinis; delectatio 2 taur iunis ordinis tempori horae , aetatis. - -δ α
Aquam certissimum est solam nutriendi vi penitus ca- α --
222쪽
reres mixtam vero alimentis alijs commutari; nutria Gale.libros re a posse eo modo quo medicatis aquis, cuiusmodi sunt
z aqua mellis, sceniculi, innisi facultas alendi inest.
Arist. sectio. Cibus bonus est, qui humano corpori conuenientissi-P inum laccum procreat Hipp. in lib. Numnuam plus, aut minus cibi quam matura exigat; mine est ingerendum. G im ii, Ciborum adiectio quam detractio est periculosior. comment Nec tamen Inficias eo errore magno in tenui victu com Hipp. libr. missos plus haberes periculi, quam si in victu paulo ple-Muorio , latori commissi fuissent. Parum deterior cibus aut potus, suauior autem meliori Galen libriri bus quidem, sed minus suavibus esto praeferendus.
λαοῦ Ia Myeme plus, quam temporibus alijs comedendum est;
minus bibendum. Vtendum praeterea hyeme cibis, sotionibus corpus nostrum calefacientibus, exiccantibusare sunt carnes assae; vinum meracius 4 huiusmodi alia. Vere paulum cibo demendum adiiciendumque poti m t sed dilutius bibendum transeundumque paulatim ab assis ad elixa. Odyssi, Ex f Homero, g Atheneo, Q Seruio perspicuum est Iab. yelato Heroicis temporibus non solitos fuisse homines elixa carnet Anno cui vesci, tametsi non negauerim Athenaeum sibi ipsum contra-π' - , dicere,cuin scribat alio in loco Heroes elixas carnes ipsos sibi praeparasse. Cavendum aestate, ut corpus molle, frigidum sit demendumque maxime eo tempore cibis , potioni vero adij-ciendum. Hippo.lidii. Estate etenim, Autumno cibi difficillime feruntur
eme facillime secundo loco Vere.
Pueris humida victus ratio debetur adolescentibus victus temperamento medius est adhibendus iuuenibus quoniam impense calidiis sicci sunt, confert uti contraria vi- ratione: senibus cibi& potus, qui solidas eorum com Hipp. tib poris partes calefaeere, cliumesiare possunt, conducunt.
223쪽
lunt secundo loco qui aetatem consistentem habenis munus adolescentes omnium minime pueri, praesertim qui inter ipsos sunt vividiores Vietus quantam fieri potest, simplex sit,& minime varius: δ quod si diuersa assumantur alimenta concoctu is Asaim com cilia:is, quae dithcii concoquuntur, Praemati s debent: ictus. Quae enim ex hoc ordine contingunt noxae, facilius emen V δὶςnath I
Quod a Galeno scriptum est tunc demum ventriculum g ό d. c.
aperire os inferius,cum cibos omnes persecte concox:t ad cu tatib Gnati ventriculum aut unico urentem alimento paut pluribus qui φ -- P
dem, sed valde similibus est referendum. Humida alimenta siccis,& aridis: ac lubrificantia adstringentibus debent antecedere. Galaa. Iiba Non tamen hinc recte colligat aliquis in omni refectione L. VI 2 potum cibo praemittendum me; nam siquidem vel humi M DAE A dus cibus in siccum ventriculum; vel temperatus in temperatum vel siccus in humidum sit ingerendus refectio commode quidem a cibo incipit, in potumdesinit: tota in ' di me asternatim cibo sotu constare debet. A cvi. Cibo vel humido in ventriculum humidum , vel humido in mediocrem,vel temperato in humidum praeparato; siq*dem humoris acessi S magnus sit; abstinendum omnino a potu est, ac nulla ratione bibendum,nisi peractas ventricu iudidii concoctione at si humoris excessus non sit ita magnus; comedendum antea est copiose, semelque bibendum Litatamen ut cibi frusto aliquo refectio concludatur. Cibo vel temperato in siccum ventriculum vel sicco intemperatum; vel sicco in siccum praeparato siquidem siemagnus excessiis siccitatis incipiendum a potu est; dei, de cibus cum potu alternatim permiscendus; rursusque I sectio potu concludenda: at si modice excedat siccitas 5 s lis fuerit refectionem potu concludere; ea a cibo inchoata: modo potus in tota refectione largiusculus existat. Sani cibum non sumant nisi antea modice fuerint exer Naidii
Cunctis est largius cenandum, quam S prandendum, iis αμ et
224쪽
ium disi j obno tum babent: ius , quibus facultas distribuendi concoctum cibum debilis est; es quia fortiter concoquenti facultati aut mediocria, aut angusta vasa respondeant vel quia virtutem medio ire commutantem angustae distri
aera Non bone colligunt aliqui, in viri alioqui doctissimi,
eadερ ima pis acacisSimi citius, meliu vigilando,quam dormiendo ccini ad K coctilonem fieris quod ili Misi cuius, quana post Om-num esuriamus quoniam das ributioni tarditas ventris lique ex retentis excrementis humectatio,& obtusio in ca sa sunt, quominus cibo bene cocto minus celeriter fame
.. Impura corpora quanto magis nutriuntur tantori magis laeduntur. Vinum omne seu talimentum, seu ut medicamentum:.άia ulό- considςretur, natura sua calidum, Q humidum existitiinen ii.&i, ii fieri tamen potest ex accidenti ut largiter sumptum humana, ilia. π corpora exsicce ac refrigeret. . satis libue ustum tamen f est plerumque frigidum 2-Στἰ, ViDum modicς haustum cum familiare alimentum sit ca-
inrex. Incerta iudicia sunt. plerumque fallacia, quae de vinis
mali succi fiunt ex illorum odore,in colore crassities, tenuitas, saporumque differentis fidem longe certiorem nobis faciunt de .. . . . et 'infum n tura, Vi licet Galenus contra sentire Visus
. ἀ α inuo facillim concoquitur vino tamen , i atque
succi cap. i. etiam came abstineant infantes.
.. h. Is cibi multa sunt cauenda; ne nimis nutriant; deinde, ire me ne vel Ob Ortem intemperiem stomacho reluctantem vel o durities, Vel obtenacitatem; vel ob copiam excremen- de sanita. tuin torum ex ij prouenientium, vel aliam ob causam ineptiores a symptoma auendum praeterea in cibis ne incocti Vel putrescant fa- ' us cile vel ob glutinosam cruditatem expulsa difficilas sim; ' Himis rasum,4 viscosum vel nimis tenue. Auia dum
225쪽
dum alimentum praebeant i 4 ne eduliis alijs incommode, cum periculo in concoctione iungantur. Non minus cauendum in cibis ne primis qualitatibus tantum, non autem secundis etiam qualitatibus concoquendo perquam similes fiant humano corpori. ne prima,vel secunda, vel tertia solum, non autem omnibus concoctionibus iacite immutentur:&ne sint denique aut nimis leues, aut nimis ad descendendum Proni. . Rationes cognoscendi, quae alimenta concoctu magis sint facilia;he sunt si calenti aque affusa ceὶerius tumeant, ' ''
celeratis soluantura si celerius corrumpantur aut si ii ai α maci succi sumptis citius esuriamus.
Quidquid facile concoquitur biarum quoque ut pluri a. dii uiamum nutrit :&quod plurimum nutrit aegrς ta m. concose faciadacibus .
Osaigim sorbilia sicut facilius coquuntur; ita minuS nutriunt oua α sicut difficilius coquitatur; ita solidius nutriunt quod egregie annotauit Simeon Lethi. Panis est cibus pluribus causi, haud a te laudatissimus; si sudissimus; si bene fermentatus si probe iubacta. si ..uta
moderato igne agatus sit. culi cap.
Quorum differentiae ex animalis specie ex tempore a quo nata sunt in ex praeparatione detumuntur ex praeparatione vero optima sunt, i quae suffocata dicuntur; quα sic .: Vibi. parari debent; oua franguntur; illis additur vini parum facultatibus c. aceri paucissimum ibutyri quarta ovorum pars, suchari tan hi Δ''a tundem , salis quod satis esu deinde omnia miscentur abun labr. . de aree de , in dupi ci vase, donec probe consistanta incalescunt
Olerum mullum quidem boni luc caeli boni tamen ma de cibis boni,
lique succi in medio lactuca fuerit deinde malua ab hac rexi in i cadcinceps atriplex ι portulacae xblitum 4 rumex. ' Non assentior Avicennae scribenti lactucam plurimum ., tu,' sanguinis generare i cum primis calefacere humana corpora: neque Dioscoridi affirmantia ex lactuca ingentem in lactis prouentum fieri. Quae sin alimento cuique viris,& facultates optime om- Cc nium
226쪽
nium explicauit Galenustum in libris de alimentorum s cultatibus tum in eo, qui est de succorum bonitate, de vitio. Non omnino probatum est alimentum quod ex contuisui an ' gignitur, J quod declarant solutae, biliosae illius fisces. ζ, 'M.ὸ Ma Consultius est decoctis, quam destillatis aquis uti. OIὰ Aqua modice hausta in bilios,ventriculo illescit coaratio. vita , in piose affatim bibita bilis feruorem p reprimitiquod pleria
Vin i s. i. hu non intelligentes,ausi sum scribere pugnantia Galenum
Methodi cis in contradictoria scripsisse . . Aqua non ita facile refrigerat, ac sitim tollit solas sicut idem oties cum rei alicui penetrationem facienti immista est, v. g. libr-x si ii . oxymeliti, aut modico vinos quod colligo ex Galeno com- V '' ment. . in libr.deratione victus in acutis; hinc alibi ab eo-e Litai de raem Galeno scribitur poscam abunde refrigerare;&siar,. -- 'se timefficacissime tollere. Inter hos est Non assentior doctissimis quibusdam nostrae aetatis Mecta a 2 4 dicis, a quibus scribitur aquam laudabilem, aliquantisper P. . feruefactam, frigido aeri expositam, longe fifigidiorem euadere neque illis fauere Romanorum dicoctam puto. Galenus saepissime meminit Melchar; Chondri; de Halico quid vero haec sint, paucissimi intelligunt. Constantinus Csfar lib. 18.de Agricultura docet Melcam non aliud esse, quam lac repositum, reconditum in fictile
nouum,seruenti aceto prius perfusum,atque imbutum proindeque antiquus Galeni interpres Melcham rectissime est interpretatu iuncatam. Plinius libri ondrus Halicanon sunt ex tritici genere;sed res sunt, ridi tibi , plan factitiae , g atque inter se non parum' differunt; t Δ 8 S libr.3 metsi utraque fiat ex Ma.
Od- x Halica gypso, arena veluti Chondrus non repurgab λαώ.hi e tur, sed crura candorem, persectionemque suam assequeb Illi, tur Tragus chondri similitudinem, ac figuram gerebat; aόVI ζ mae' apsa erat factitia res. tib L '' Bibendo, 3 quam comedendo facilius decipimur; α: UI grauius delinquimus..ta Concoctione non bene persecta ciborum i corruptelae fiunt s
227쪽
fiunt; quas cruditates vocanti quarum altera acida est; ni. dori similem qualitatemhabor it Aciditas quidem semper ex frigore fit; nidori autem 1 ia' inse
si, contra scripserit Ructus acidus, qui non antea apparebat sid b Vmm , is, s . longis laenitatibus intestinorum,sicut Hippocratας pronun ait, ruina iacimtiquia significat,Galeno interprete,calorem lamatar diconcoctionem Quamquam cruditas inde semper fiat, quod calor nat resis entriculi minor est, quam alimento perfecte comm tando sufficiat; aut quod frigidi succi in ventriculo reo dent: esse tamen potest vires valde calidam ventriculo non
fristido dacescat,quia sit coctu difficilis; quem acorem con IV m:
statvsu similium rerum ut etiam calidiorum, mod'&ip- ωλει sint ad concoquendum difficiles rauctum iri fragidiorum autem rerum usu, coctuque facillum curatum iri id videre est ex vinis generosis quae acescunt in ventriculis non bene calidis Constatuem posse fieri,ut in ventriculo, quem vehemens Usus habet; cibus non acescat; sed omnino impermutatusmiaeat qui tamen cor nonnihil, sed non suis aucto
Prioris concoctionis ex imminutione vitium sequenti concoctione potest ad unguom emendari malo aliment in . - bonum commutato: at numquam fiet, 'quin primi coctio eam:
nis quodcumque vitium secundam concoctionem ma ora -- excrementorum secernendorum onere fatiget. Quoniam vero illud minime verum est,nisi in iis hominibus qui facultatem concoquentem hepati multo robusti rem habent,in concoquente facultate,quq in ventriculo est;
ideo uniuerse Galenus pronunciauit in quarto de tuenda valetud.cap.vltimo,quq in ventre male sint confecta non posse ea concoctione, quae peragitur in venis recte coqui ut neque quae secunda concoctione sunt consecta male,possunt in tertia concoctione persecte coqui.
228쪽
De Arte Medica De alundaminia e la simiambus T.
- . Bi Ni Α, a duplex est, una qualitatis; P in qua nuda qualitas citra humorem exce- dit astera quantitatis est, cibi scilicet aut ramorum: cibi abundatia satietas dicitur;quae Galen 'ib α mi in v duplex est, isnaad vasas cum scilicet tanta OphφΠ ς' M iborum copia assumitur; ut hinc disto' iventriculum contingat altera ad virtutem, ubi plus cibi m- geritur, quam Natura, aut faculta corpus nostrum gubernans superare possit - Abundantia quantitatis, quae sit omnibus humoribus si-: O-''inih-yῖ mul auctis plathora, plenitudo absolute se appellatur: 'ς μ' ea qui fit lo sanguine non vitioso exuberante Milior
pH 4 Deeeptus est igitur quidam,credes nullam plenitudinem c Meno prop te fieri, ti dici, nisi ex omnibus humoribus a V lae, aut iuxta proportionem redundantibus quasi cum unus rediind*t sanguisa cacochymiae sit siue planitudine. Abundantia humorum ipsa quoque duplex est, altera ad vasa cum cilla et vasa humorum copia distenduntur ad , virtutem altera i cum naturali faculaate humorum onere Galen.li pressa, vitalis, Manimalis facultas in illius passionem tra, iuri huntur conaturque vitalis faculta inutile pondus motu aliquo excutere; visque animalis illud cum trittitia sentire incipit. Consensas vero hic conspiratio facultatum inde ortum habet: quod arteria venis , venae arterijs utrisque nerui ..t Id mirabili quadam, ς&diuina ratione committuntur. p. ' Nullustrium humorum absolute redundare potestinue-ν controuersi nis solus f usque ad sensum grauitatis, aut distensionis, assis
au ictus en in P, i quibus illi soli redundant cacochymia sunt; caesi: TI in quibus neque grauitatis , neque tensionis est sensus ullus; 'tis uias tamen quidumque illorum plus alijs potes redundare supra
cap. iii de proportionem usque ad grauiratem aut tensionem appe
s ... et laturque redundantia huiuisiodi plectora vel pituitosa,
229쪽
vel biliosa vel melancholica quae cacochymiae nonnihil semper permixtum habet.
Cacochymiam voco impuri succi redundantiam seu ad . r
vasa seu ad virtutem illa sit, seu ad neutrum da cap.9. lib. .
Vitiatur succus vel comparata aliqua a vitiosis humori r et fit t.
bus mala qualitate, vel putriSisci uS. 92.6.
Sanguine vitioso scatet corpus cum ob alias causas; tum
quod excrementa, Minutiles humoreS, quor mlepra isti O to cap. i j , ne sanguis inficitur vel copiosissime gignuntur; vel amet fi T 'P modico prouentu fiunt; non tamen satis puro sanguine excernuntur; aut vitio membri in quod pertrahi, reponiaque separatim a reliquo sanguine deberent; aut vitio via. rum, per quas rerum inutilium excretioni transitus est interclusus humorum cum sanguine permisitionis modi sunt, quot humores; potest enim ς sanguis aut biliosus, aut pi e Calenor 3ituit0suS, aut melancholicus aut serosus fieri actum caco inin' i ς ε chyinia est exquisita cum aliquis vitiosorum humorum redundat soluS. Naturalis melancholiae in toto sanguine redundantianumQuam fit ex intemnerie aliqua heoatis, haud veoarum d Aviceniinlia sed Vel ex prauo uti ain vel ex vitio :enrSS vel ex viarum ob =ilia. structione. Cum ex omnibus humoribus sanguis isnusa moderato e Galem lib.
calore gignatur; numore autem reliqui aut ab immodera naturalibus.
to calore; aut ab alijs causis ridendus merito est uicenna, qui naturalem melancholiam a temperato calore fieri scripserit; quae tamen non caloris in massa sanguinaria ullo vitio fit sed ex materiae inaequalitat hoc est ex varia partium sanguinariae massae dispositione. Non ciborum modo. humorum sed aliarum quoque rerum in humano corpore abundantia quaedam. mustitudo est; carnis scilicet pinguedinis ficum ; ex excremen fialan in lib
rorram de sumoribus oriara . . praeternarauasa
Pinguedinis, carnis abundantiam quadam ad virtutem v Lesse inde perspicuum est; quod aliqui tam sunt Maesi, ut senarieatificultati carmeae,&pingue partes oneri existant. Necesse
230쪽
Necesse est ex quacumque concoctione aliquod excre- hae Stercora non gignuntur in ventriculo, ut sensisse videtur Lib. 3 is G Avicenna.' sed in intestinis gracitibus , maturae,in propriorum accidentium formam primum induunt icut Arsez - φ stoteles, Galenus 4 censuerunt. LibL; des Non igitur solute pronunciandu stercora primae con-z: Δ, τψ' coctionis excrementum esse. Menstrua muliebria secundae concoctionis excrementa sunt 3 quae quantitate peccant ac praeterea qualitate; non iuda quidem occulta, veneficaque, o Fernelius putat, sed manifestae calore scilicet, acrimonia. Quod si menstrua vltra statutum tempus cohibeantur haud dubium est cunctatione illa malignitatem quandam, Σταχύ in venenatam qualitatem cinduere; quae morborum pluri-
de locis affectis morum causa esse solet.
Iά ta Praegnantis menstrua alio nodam modo se habent: qu
να s. iam sanguine constant etherogeneo, hoc est partim excre, mentitio; partim apto ad alendum foetum & partim id neo ut in lactis naturam conuertatur eo tempore, quo scelus formari desse: sicut egregie notauit Avicenna Mens orum causa est necessitas conformandi ex eo sce, tum τι frigidius ac humidius mulierum temperamentum svirique proinde menstruis carent. Sanguis menstruus tametsi mensibus singulis per uterum excernitur: singulis tamen diebus fit; quotidie illius pars aliqua minima a reliquo sanguine separatur, in uteroque colligitur: quotidiana menstrua cruditate sola a reliquo san-
Galen lib. . guine disserunt;& quantitate tantum peccant;at menstrua, vi causis sym quae excernuntur mota calorem praeter naturam, acrimo- mam contraxerunt. Excrementa omnia vere abundant cum ultra consu
tum naturae tempus in proprijs vasis, receptaculis contia
- lassitudo tum a causas manifesta;tum etiam spontes fiu, Galen ii . M sponte facta lassitinio humorum praesertini abundantiae