장음표시 사용
161쪽
Adhaec, acidus sulphuris vapor , is videlicet , qui sub campana distillat in oleum sulphuris, ) vi introdans sese in corpus fixum nitri, spiritum nitri etiamnum expedit
ac laxat , ingentemque excitat fermentationem et qua porro & calor augetur , nitrique corpus fixum rarefit in sumum , quo explosio etiam adhuc vehementior fit a que acutior . Etenim si sal tartari insuper aci misceatur pulveri tormentario ; eaque permixtio calefiat gradatim; usque dum ignem concipiat; utique explosio porro adhuc etiam amplius violenta atque acuta reddetur . Id quod nulla alia sane ex minsa oriri potest, quam ex actione vaporis pulveris tormentarii in salem tartari , qua sal ille rarefiat . Explosio itaque pulveris tormentarii oritur ex celeri ac violenta actione , qua tota permixtio subito & vehementer calefacta, rarefit utique & convertit se in fumum sive vaporem qui denique vapor , aesionis istius violentia eodem tempore candefactus , flammae nimirum speciem exhibet.
Annon corpora magna calorem suum conservant diutissime , partibus suis se m tuo nimirum calefacientibus λ Et nonne fieri potest , ut corpus magnum , denium atque fixum, quum calefactum sit ultra certum δradum, lumen utique emittat adeo copiose, ut emissione illa ac reactione luminis sui, & reflexionibus refractionibusque radiorum intra occultos sui meatus, incalescat adhuc usque amplius ; caloris nimiarum plura perpetuo momenta ex hisce causis trahens , quam refrigerationis ex aliis causis ; donec ad certum tandem caloris gradum perveniat , qualis est calor
Item, An non Sol & Stellae fixae , ingentes simi terrarum globi , vehementer calidi ; quorum utique calor conservatur corporum ipsorum magnitudine , & mutunactione ac reae ione quae est inter ipsa & lumen quod emittunt et & quorum partes quidem ne in sumos abeant , facit non modo sua ipsorum adeo nxa admodum natura , verum etiam ingens pondus densitasque atmosphaerarum sibi circumcirca incumbentium , & ingenti nisu undique comprimentium , & condeniantium vapores atque exhalationes quotquot sese uspiam emiserint Etenim si aqua in vase aliquo pellucido te fiat, & aer deinde e vase exhauriatur ; aqua illa in vacuo ebulliet nia hilo minus vehementer, quam si in vase igni imposito calorem multo maiorem in
aperto aere concepisset . Nam atmosphaerae incumbentis pondus vapores deprimit , impeditque quominus aqua ebulliat . donec calorem contraxerit multo maiorem , uuam quo ad eiusdem in vacuo ebullitionem excitandam opus sit . Item , mixtura stanni & plumbi , ferro candenti in vacuo imposita , fumum emittit , atque etiamfammam: eadem autem mixtura, in aperto aere, propter atmosphaerae incumbentis
Pondus, ne fumum quidem, qui visu percipi possit , emittit . Similiter fieri potest, ut ingens atmosphaerae , quae globo Solis incumbit , pondus efficiat ne corpora ibi in vapores & sumos abire queant, nisi ope caloris longe maioris, quam qui eadem in terrae nostrae superficie facillime in vapores & sumos solveret , idemque illud ingens pondus, vapores & exhalationes, simul ac e Sole ascendunt, statim iterum condenset; inciatque , ut in Solis globum continuo recidant, caloremque ipsius actione sua eodem modo adaugeant , quo aer in terra nostra calorem ignis culinarii a get; itemque prohibeant ne ingens ille globus imminuatur, nisi sorte luminis & vaporum quorundam exhalationumque admodum tenuium emissione.
Annon radii luminis , incidendo in fundum oculi , excitant vibrationes quasdam in tunica retina quae quidem vibrationes, propagatae inde per solidas nervorum pticorum fibras in cerebrum usque, sensum ibi videndi excitenti Nam, quandoquidem corpora densa conservant calorem suum diutius ἔ & ut quodque corpus densi iasimum est , ita calorem suum diutissime construat ἱ utique vibrationes partium suam
162쪽
vum natura sunt durabili, adeoque propagari possunt ita longinqua usque spatia per ωlidas materiar uniformis ae deniae fibras, ad transmittendos in cerebrum videlicet motus sensuum omnium organis impressos. Etenim motus is, qui possit diu in una eademque parte alicujus corporis se conservare poterit itidem in longinquum N pagari ex una parte in aliam ; modo id corpus nomogeneum sit scilicet , ne adeo motus ille reflectatur forte , vel refringatur , vel interrumpatur & perturbetur per
inaequalitatem aliquam in corpore.
An non radii diversorum generum vibrationes excitant diversa magnitudine ; quae scilicet vibrationes, pro sua cuiusque magnitudine , sensus diversorum excitent coimrum; simili sere ratione , ac vibrationes aeris , pro sua itidem ipsarum diversa magnitudine, sensus sonorum excitant' diversorum Et nominatim , annon radii maxime refrangibiles, vibrationes excitant brevissimas. ad sensum movendum coloris vi lacet saturi; radii minime refrangibiles , vibrationes longili imas , ad sensum coloris rubri saturi; & radii generum omnium intermediorum, vibrationes comparate in te medias, ad sensum colorum diversorum intermediorum excitandum
Annon fieri potest , ut harmonia & discordia colorum , oriatur e proportionibus vibrationum propagatarum per nervorum opticorum fibras in cerebrum ; similiter ac harmonia & discordia sonorum oritur e proportionibus vibrationum aeris' Sunt
enim alii colores, si juxta se invicem positi simul inspiciantur , oculis grati , ut auri& indici; alii autem minus grati.
Annon imagines rerum obiectarum , ambobus oculis visarum , coeunt in unum eo in loco , ubi nervi optici , antequam in cerebrum ingrediantur , conveniunt ac conjungunturὶ fibris nimirum, quae sunt in dexteriori parte utriusque nervi, coeuntibus illo in loco, & progredientibus deinceps coniunξtim ad cerebrum per nervum qui est a dexteriori parte capitis r fibrisque , quae sunt in sinisteriori parte utriusque nervi , coeuntibus itidem eodem in loco , & pmgredientibus deinceps conjunctim ad cerebrum per nervum qui est a sinisteriori parte capitis ; duobus autem nervis illis posterioribus in cerebro demum ita in unum convenientibus, ut fibrae ipsorum unam duntaxat ibi imaginem constituant ; cuius videlicet imaginis dimidium id , ruod sit a dexteriori parte sensorii , veniat a dextra parte amborum oculorum , Per
extram partem amborum nervorum opticorum , ad locum ubi nervi illi coeunt , indeque per nervum a dexteriori parte capitis in ipsum cerebrum ; dimidium autem alterum ; quod sit a sinisteriori parte seniorii , veniat similiter a sinistra parte amborum oculorum Etenim nervi optici eorum animalium , quorum ambo oculi e .dem spectant, ut hominum, canum , ovium , boum , &.c. coeunt in unum an aequam in cerebrum ingrediantur ; at nervi optici illorum animalium, quorum amabo oculi non spectant eodem , ut piscium & chamaeleontis , vel non coeunt mnino, vel non ita in unum coeunt ut eorum capillamenta invicem intermisceantur; siquidem vera audivi.
Siquis in loco tenebricoso alterutrum oculi sui angulum digito comprimat , oculumque interea in partem contrariam avertat; videbit is circulum coloribus Vari egulum , eorum similivus, qui in pluma caudae pavoniae conspiciuntur . Si oculus & d, gitus
163쪽
gitus immoti permaneant , colores isti intra minutum secundarium evanescent e di giti autem pressus se uentamento identidem apparebunt . Annon hi colores oriuntur ex similibus motibus excitatis iam digiti pressu ac motu in iundo oculi , ac alias lumine ibi excitari solent ad sensum videndi movendum i Et annon hi motus semel excitati , permanent circiter minutum unum secundarium antequam cessunt, Et quum aliquis oculi percussu , fulgorem qiiendam quasi luminis coruscantem sibi videre videtur ; an non istiusmodi motus in tunica retina tum excitantur isto percunsu ὶ Et quum carbo candens motu celerrimo in orbem actus , inicit ut totus iste orbis videatur igneus; an non hoc ex eo evenit , quod motus in iundo oculi a radiistium inis excitati , natura sua sint durabiles , pci maneantque usque eo , donec carbo candens , peracto orbe, eodem loci reverterit Et quandoquidem motus in fundcioculi lumine excitati ita sunt durabiles; annon natura utique sunt vibrantes
Quum lapis in aquam stagnantem proieci uς sit, undat isto percussu excitatae, alia quandiu eo in loco, ubi lapis in aquam inciderat, oriri pergunt; indeque per aquae superficiem in circulis concentricis ad longa usque intervalla propagantur. Item vi brationes sive tremores in aere percussit aliquo excitati . a nuncto percussus quoquoversum in sphaeris concentricis ad longa utque intervalla deserri aliquantisper perpunt. Similiter itaque, cum radiuς luminis in corporis alicuius pellucidi superficiem incidens, ibi refringitur aut reflectitur; annon fieri poteli, ut vibrationum sive tremorum undae eo pacto in medio refringente aut renectente ad punctum incidentiar excitentur, atque etiam suboriri pergant , & propagentur, quando in fundo oculi , vel pressu motuve digiti, vel carbonix candentis lumine, secundum experimenta iam memorata , snt excitatae Istaeque vibrationes , annon a puncto inciecntiae ad m gna usque intervalla propagantur Et annon radios luminiς , motus sui celeritate praevertunt; eosque identidem prinertendo, vices illas facilioris reflexionis faciliori μque transmissuς lupra descriptas ingenerant Etenim , si radii a densiori parte vibrationis recedere conantur, fieri utique potest, ut a vibrationibus istis se identidem prae-Vertentibus , accelerentur & retardemur alternis
Si in duobus ampliς altisque vitris cylindraceis inversis duo parva thermo etra ita sint suspensa, ut vitrum non contingant ; aerque ex horum vitrorum altero sit exhaustus vitraque hoc modo comparata , e loco frigido in calidum deierantur utique thermometrorum id, quod erit in vacuo, incalescet nihilo minus, neque sere tardius , quam id quod non sit in vacuo . Annon jam calor ille exterior trans Vacuum desertur , vibrationi hus medii cujusdam lonse , quam est aer , subtilioris quod quidem medium, exhausto aere, tameta adhuc in vacuo supersit Mediumque hoc annota id ipsum est , quo lumen reliingitur & reflectitur, & cujus vibrationibus lumen calorem ita corpora transi eri, vicesque illis facilioris reflexionis faciliori Gque transmis is acquirit Huiusque medii vibrationes annon in corporibus calidis in eorum calor intensior sit & durabilior, ei iciunt Et corpora catacla, annon cal rem suum in frigida contigua transferunt , vibrationibus huiulce medii e calidis iit frigidae propagatis Atque medium hoc, an non longe longeque rarius est & subtialius Ruam aer , longeque etiam magis elasticum & actuosum i Et annon corpora .mnia facillime permeat, perque coelos universos vi sua elastica eli dissulum
164쪽
huiuq medii densitas maior est in spatiis liberis & apertis, quae sint aere aliisque coraporibus crassis vacua ἰ quam intra aquae , Vitri, crystalli , gemmarum , aliorumque corporum dentorum poros Etenim quum lumen per vitrum aut crystallum transmittitur , & oblique admodum in ulteriorem eius iuperficiem incidens , ex toto reflectitur; reflexio illa ex toto, a densitate potius & vigore medii quod est extra ultraque vitrum, quam ex ejusdem raritate & imbecillitate , oriri debet.
Annon medium hoc aethereum , pro eo ut ex aqua , vitro , crystallo , aliisque erassis densisque corporibus in spatia vacua eatur , densius evadit paulatim ; eoque pacto radios luminis refringit , non simul & semel in uno puncto , sed gradatim eos in curvas lineas flectendo Et an non medii huius condensatio , quae ita gradatim , ad usque intervalla aliqua a corporibus porrigitur ἔ eoque pacto in causa est quamohrem radii luminis, qui prope corporum deniorum extrema interiecto aliquo intervallo transeunt, inflectantur λ
Annon hoc medium multo rarius est intra corpora densa Solis, stellarum, plane. tarum & cometarum, suam in vacuis ipatiis coelestibus interiectis ὶ Et a corporibus isti et ad usque ingentia intervalla , an non densius perpetuo densiusque evadit eoque pxeho efficit, ut & magna ista corpora erga se invicem gravia sint, & ipsorum pamtes singulae erga ipsa corpora omnibus nimirum corporibus , qua parte medium densius est, ea ex parte recedere conantibus in partes rariores Etenim , si hoc medium rarius sit intra corpus Solis, quam in eiusdem superficie ; & in ipsa superficierarius, quam interiecto extrinsecus centesimae partis unciae unius a corpore Solis interuallo; & illo adhuc in loco rarius, quam interiecto quinquagesimae partis unciae a corpore Solis intervallo; & hoc pol remo in loco rarius , quam in orbe Saturni requidem nihil causae video , quamobrem increicenti dcnsitati usquam locorum ullus constitutus sit finis , quominus per omnia intervalla , & a Sole ad Saturnum, &adhuc usque, porrigatur . Quae quidem densitas, quanquam , ingentibus interiectis
intervallis, fortasse lentii simis augeatur accrementisὸ poterit tamen, siquidem vis elastica huius medii admodum sit magna , corpora vi ea omni, quam gravitatem a pellamus , a densioribus partibus medii ad rariores versus impellere . Ualde autem maenam esse medii huiusce vim elasticam , ex vibrationum suarum celeritate est colligere . Soni seruntur circiter Irs pedes Anglicos , intra minutum temporis secundarium; & munitorum lentem octove primariorum spatio , circiter centum milliaria Anglica emetiuntur . Lumen a Sole ad nos defertur, circiter septem oliove
minutorum primariorum spatio : quae ς' dem inter Solem & terram vistantia est circiter o milliarium Anglicorum ; squidem Solis parallaxis horietontalis fit circiter ia' . Iam vero vibrationes sive pulsus huius medii , quo vices illas alternas facilioris reflexionis faciliorisque transmissus generare queant, lumine celeri res sint oportet ; & consta uenter amplius 7 o partibus celeriores quam est m tus sonorum. Vis igitur elallica huius medii, pro ratione suae densitatis, debet esse amplius Noom x No 2 hoc est, amplius q9 oo partibus maior, quam est vis elastica aeris, pro ratione suae itidem densitatis. Nam velocitates pulluum in mediiq elasticis sunt in subduplicata ratione elasticitatum & raritatum megiorum, simul sumptarum.
Quemadmodum attractio in parvis magnetibus sortior est, pro ratione magnitudinis ipsorum, quam in maioribus ς & gravitas in superficiebus parvorum planetarum major est, pro ratione magnitudinis i piorum, quam in superficiebus planetarum m gnorum; & electrica atria iiqne agitantur corpora exigua inuito magis quam grandia: ita radiorum laminis exiguitate fieri potest, ut vas agentis , quo refringuntur,
165쪽
multo sit sortior. Et simili ratione, si quis existimet aetherem conflare posse seuti& aer noster constat ) ex particulis a se invicem recedere conantibus, iste enim aether quid sit non definio, & ejus particula, longe tenuiores esse quam aeris , vel etiam luminis ; utique mira particularum eius tenuitate fieri poterit , ut sortior sievis qua iliae particulae a se invicem recedant, atque inde ut medium istud longe magis sit rarum magitque elasticum quam aer, & conlequenter corporum proiecioru in motui longe minus res stat , longe autem magis corpora crassa apprimat eo conatu, qui est sese quoquoversum expandendi.
Annon planetae & cometae & crassa corpora omnia movebuntur multo liberius multoque eis minus . resistetur , in hoc aethereo medio , quam in ullo fluido quod spatium omne penitus nullisque interiectis meatibus in totum compleat , quodquet proinde multo densius sit quam argentum vivum aut aurum i Et resistentia hu)uς medii annon adeo exigua elle poterit, ut instar nihili reputetur Exempli gratia: Si aetherem hunc id enim ei nomen quidni imponam existimemus o partibus magis elasticum esse quam aerem nostrum , atque etiam amplius Io co partibus magis rarum ἰ jam e us resistentia amplius 6-o oco partibus minor foret , quam aquae . Tam exigua autem resistentia , per decem millia annorum vix planetarum
motibus variationem ullam induceret , quae sensu percipi posset . Quod si quis illud hic quaerat , qui fieri possit ut medium aliquod tam hi valde rarum ; ostendat is
velim , quomodo aer noster , in atmosphaera superiori , rarior esse queat quam au rum , amplius centies millies millenis partibus . Ostendat insuper , quomodo corpus clectricum, quum fricetur , exhalationem emittere Possit tam raram tamque subtilem,& tamen eodem tempore tanta vi praeditam, ut quamvis emissione ipsius nihiI
quicquam de corporis electrici pondere quod quidem sensu percipi queat diminu
tur, ipsaque per sphaeram diametro amplius binorum pedum sit usquequaque dissu- sit , valeat tamen , intervallo amplius pedali a corpore et cetrico , auri cuprive bracteas agitare & sursum sere: quove pacto magnetis emuvia tam rara atque subtilia esse possint, ut per laminam vitream transeuntibus minime resillatur, neque dec rum vi quicquam diminuatur; & tamen tanta esse vi praedita, ut acum magneticam ultra vitrum positam iacile circumagant.
An non Visus efficitur praecipue medii huiusce vibrationibus , quae in fundo oculi
radiis luminis excitentur, indeque per solida, pellucida, & uniformia, nervorum inplicorum capillamenta , utque in sentiendi locum propagentur ὶ Et Auditus annon citur vel hujusce vel alius cuiusdam medii vibrationibus, quae tremoribus aeris in nervis auditoriis excitentur , indeque per solida, pellucida , & uniformia nervorum istorum capillamenta ad usque sentiendi locum propagentur ὶ Et similiter in reliquissensuum
Annon motus animalis, medii eiusdem essicitur vibrationibus; quae in cerebro p testate voluntatis excitentur, indeque per solida, pellucida, & uniformia nervorum capillamenta, in musculos , eorum contrahendorum ac dilatandorum gratia, propagentur Nervorum capillamenta singula solida esse pono & uniformia ; ut motus vibrans medii aetherei , per ea uniformiter & non interrupte ab usque uno extremo ad alterum propagetur: nam obstructiones nervorum paralysin inducunt . Quo autem satis uniformia sint, existimo ea pellucida esse singula; quamvis reflexiones luminis in cylindraceis ipsorian superficiebu4, essiciant ut totus nervus ex capillamen iis
166쪽
iis permultis eompositus opacus videatur & albus. Etenim oracitas oritur ex superificiebus reflectentibus , quae medii hujusce motibus turbandis α interrumpendis aptat
An non aliae sunt adhuc radiorum luminis proprietates congenitae, praeter eas quae hactenus dei criniae sunt Utique aliam congenitam proprietatem aperit nobis resta-bio redistilli Blanaicae; quam quidem primo descripsit Emmus Bartholinus p accuratius autem postea Hvenias, in libro suo de lumine gallice edito. Eil cryilal lux illa la pis pellucidus & nssilis, aquam , vel crystallum de rupe , pelluciditate aequiparans ;coloris expers i caloris adeo patiens , ut etiam candefieri possit , nec tamen in posterum translucere desinat; & calore vehementissimo in calcem redigitur, nec tamen liquescit. In aqua diem unum vel alterum macerata, polituram tuam naturalem
mittit. Panno affricta, attrahit Ibi stramenta, & alia corpora levia , instar electri, vel vitri. Et, cum aqua sorti , ebullitionem ciet. Videtur esse lapis ejus generis , quod vulgo talcum appellant. Invenitur ea sere specie , quae est parallelopi di obliqui; lateribus sex parallelogrammis , & octo angulis solidis . Parallelogrammorum anguli obtuli sunt graduum Io I, ses; acuti autem graduum 78, 8 . Angulorum
solidorum duo , sibi invicem ex adverso oppositi , E & C, Fig. q. Tab. I. continentur ternis an ulis obtusis; reliqui autem lex, angulis obtusis singulis, & binis acutis . Findit se facile in plana , quae sint laterum cuivis parallela ; in alia autemplana, non item . Findit se in superficiem politam & nitentem , non illam quidem porsec e pIanam , sed as eram aliquantillum & inaequalem . Interraditur facillime ;&, propter nimiam mollitiem, aegre admodum perpolitur. Politur melius super vitro laevi & speculari, quam super metallo; & adhuc melius sortasse in pice, corio,
aut membrana. Oportebit autem deinceps oleo vel ovi albumine defricari, ad rasuras implendas & laevigandas ; quo demum pacto , valde perlucida evadet & expolita. Verum ad plurima quidem experimenta, nihil opus eii ut poliatur. Si huius lapidis crystallini frustum libro typis impresso imponatur ἱ literae singulae , per crystallum illam inspectae. gemina quadam refractione videbuntur binae. Et, si quis luminis radius in quamlibet eius superficiem incidat, vel ad perpendiculum , vel quovis obliquo angulo ἔ dividitur is continuo, gemina ista refractione , in duos radios.
Quorum quidem radiorum uterque eodem est colore , ac ipse radius incidens ; &inter se etiam pares, ad quantitatem luminis , vel serme pares videntur . Duarumis arum refractionum altera eo modo efficitur , quomodo ex ustatis optices legibus emci debet; ita nimirum, ut sinus incidentiae ex aere in hanc crystallum, eam haheat rationem ad sinum refractionis, quam habent S ad 3. Altera, quae appellari poteli restae io inusitata , emitur sequenti lege.
Sit A D B C, superficies crystalli restingens ; C , angulorum solidorum ad illam superficiem maximus; G E H F, superficies ex adverso opposita; & C Κ , linea isti
superficiei perpendicularis . Haec linea perpendicularis , cum crystalli acie extrema C F , angulum continet graduum I9 , 3 . Iunge Κ F ; & in ea sume Κ L ita, ut angulus L C L sit graduum 5, 4o ; angulus autem L C F, Aradum II, 23 . Quone o , si iam linea S T repraesentet radium aliquem luminis incidentem ad T , quovis angulo , in superficiem refringentem ADBC; esto T V radius refractus; is autem , quis sit, invenietur ex data illa proportione sinuum , 3 ad et , secundum usitatas optices leges. Ducatur deinde V X, parallela & aequalis lineae Κ L; ducatue
autem ita, ut jaceat illa ad easdem partes ab v, ad quas L iacet a K ; & junge T X ; eritque haec linea T X, radius refractus alter , inusitata videlicet refrathione delatus a T ad X. Iam si igitur radius ille incidens S T incidat utique ad perpendiculum in supermciem refringentem : erunt bini isti radii T V & T X , in quos ille refringendo erit
dispertitus, paralleli facti lineis C Κ A C L : altero nimirum istorum radiorum se
167쪽
ad perpendiculum per crystallum transmittente , quomodo ex usitatis optices legibus 1 fieri debet ; altero autem T X , per refractionem inusitatam , divergente a linea perpendiculari, & continente cum ea angulum U T X, graduum circiter 6L ; uti experientia suidem compertum est . Ataue hinc planum V T X , eique similia plana , quae quidem parallela sunt plano C F Κ, appellari poterunt Ilana Ierpendicularis refractionis: & plaga ea , quo spectant lineae L L&UX, a K&V ductae, appellari
poterit tlaga musitatae refractionis. Simili ratione , eustallus de rupe geminam habet refractionem . Verum differentia duarum refractioiuim minor et , nec tam mani sesta, quam in crystallo Istandica.
Quum radius ST, qui in primam crystalli Istandicae superficiem inciderat, dispe litus est in duos radios T V α T X ; iique duo radii aa posteriorem crystalli superficiem perveniunt; radius ille T V, qui in prima superficie refractus suerat rati ne usitata , idem, in secunda superficie , usitata iterum ratione integer refringetur; radiusque alter T X, qui in prima superficie refractus fuerat ratione inusitata, idem, in secunda superficie , inustata iterum ratione integer refringetur : adeo ut hi ambo radii emer: uri sint e secunda illa superficie , in lineis primo incidenti radio S Tparallelis. Quod si duarum crystalli Istandicae portionum altera post alteram ita si colloc ta, ut posterioris superficies singulae, sint prioris superficiebus singulis comparate parallelae; iam radii illi, qui in prioris crystalli superficie prima. refringebantur ratione usitata , iidem ussitata iterum ratione refringentur in posterioribus superficiebus omnibus : & qui radii in prioris crystalli superficie prima, refringebantur ratione inusitata , iidem inusitata iterum ratione in posterioribus omnibus superficiebus refringentur. Quod idem quoque similiter evenit , quocunque modo ad se invicem inclinatae fuerint crystallorum superficies ; dummodo plana sua refractionis perpendicularis sint inter se parallela. Est igitur congenita quaedam radiorum luminis differentia, qua fit ut, in hoc quidem experimento , radiorum alii perpetuo refringantur ratione usitata , alii autem perpetuo ratione inusitata. Etenim si differentia ista non esset congenita , sed oriretur ex novis modificationibus , quae quidem in prima refractione radiis imprimerentur ἔ utique ea novis itidem modificationibus , in tribus sequentibus refractionibus, porro immutaretur . Immutatur autem nequaquam; sed eaJςm manet perpetuo, unumque ac eundem in radiis effectum obtinet in refractionibus illis univerus . Quare refractio inustata pendet ex congenita quadam radiorum proprietate . Idque adhuc inquirendum restat, annon etiamnum aliae sint aliquae proprietates congenitae ra diorum , quas humana nondum observavit perspicacia.
Anncn radiorum luminis diversa sunt latera , diversis proprietatibus congenitis praedita Etenim , si plana perpendicularis refractionis secundae crystalli , posita sint ad rectos angulos cum planis perpendicularis refractionis primae crystalli ; iam radii
qui in traiectu primae crystalli refringebantur ratione usitata , iidem omnes in traiectu secundae refringentur ratione inusitata ; & qui radii in traiectu primae crystalli refringehantur ratione inusitata, iidem omnes in trajectu secundae restingentur ratione usitata . Quare non sunt duo diversa radiorum inter se natura sua differentium genera, quorum alteri quidem perpetuo & in omni positu refringantur ratione usiis lata , alteri autem lamper & in omni positu refringantur ratione inusitatar sed duo illa radiorum genera in experimento jam supra in XXV. quaestione memorato , hoc solum inter se differebant, uuod radii, pro diverso suo politu, diversis suis lateribus spectabant plana perΡendicularis refractionis crystalli. Nam , in praesenti experimento , unus idemque radius refringitur alias ustata ratione , alias inusitata ; pro eo squo positu latera ipsius sint ad crystallos coavina . Si eadem radii alicujus latera ,
168쪽
spectent ad easdem partes utriusque crystalli ; iam raditas iste refringetur una eadem que ratione in utraque crystallo . Sin autem radii latus id , quod conversum sit ad plagam inusitatae retractionis prioris crystalli , distet nonaginta gradibus ab eo elusedem radii latere , quod spectet ad plagam inusitatae restiactionis secundae collatii ; quod quidem effici potest , ita convertendo secundam crystallum , ut illa diverso iam potitu priorem cryl allum, & consequenter radios ipso, luminis, spectet; iam radius iste refringetur diversis rationibus in diversis crystallis . Ut definire possis, trum radii , qui incidunt in secundam crystallum , refringendi sint ratione usitata , an vero inusitata ; nihil aliud opus eἱ , quam ut secunda illa cryllallus ita convertatur , ut ejus plaga inustatae res actionis sit ab hoc vel illo radii latere posita .
Quare unusquisque radius ita considerari poterit, ut in eo quatuor concipiantur plagae sive latera ; quorum quidem duo inter se ex adverso opposita , faciant ut radius toties refringatur ratione inusitata , quoties alterutrum eorum conversum sit ad crystalli plagam inusitatae refractionis; reliqua autem duo, quoties corum quidem alterutrum convertum sit ad plagam is tars refractιoms , non tamen efficiant ut radius alia ulla , praeterquam usitata , ratione refringatur . Quorum itaque laterum priora
quidem duo, appellari poterunt latera inusitatae refractionis. Et quoniam hae disposta tones in radiis inerant, antequam ii in secundam, tertiam, & quartam binarum cryst .illorum superficiem inciderent; nec quicquam omnino immutabantur hae dispoim tiones , quod quidem percipi potuerit , refractione radiorum in transitu suo peristas superiacies; radii autem refringebantur unis eisdemque legibus in unaquaque s perficierum quatuor: videtur utique, hasce dispositiones radiis suisse congenitas, nec prima refractione quicquam omnino fuisse immutatas verum earum quidem ipsarum essicientia , radios i a primam superficiem cryilalli primae iacidentes , refractos fuisse ; alius quidem ratione usitata , alios vero inusitata ; pro eo ac ipsorum latera inusitatae refractionis, tunc temporis vel spectarent plagam inustatae refractionis illius crystalli , vel situ ei transverso essent posita. Habent igitur singuli radii luminis, bina latera inter se ex adverso opposita, quihus quidem lateribus congenita est proprietas ea , e qua pendet refractis inusitata altera autem hina latera , proprietatis iii ius expertia . Idque adhuc inquirendum restat. annon etiamnum aliae proprietateς sint luminis, quibus latera radiorum disterant di inter se distinguantur . Hactenus laterum radiorum differentiam ita explicavi , ut radios in primam crystallum ad perpendiculum posuerim incidentes . Verum , si oblique incidant , idem plane erit expetimenti exitus . Qui radii in prima crystaIlo refringuntur ratione usitata, iidem in secunda crystallo refringentur ratione inusitata; quoties binarum crystallorum plana perpendicularis refractionis, sint inter se , ut supra , ad rectos me los posita : & contra . Si binarum crystallorum plana perpendicularis refractionis , sint inter se neque parallela , neque ad perpendiculum posita, sed angulum acutum contineant ἱ iam duorum illorum radiorum e prima cryllatio emergentium uterque dividetur in luper in hinos radios , in ingressu lecundae cryllalli . Etenim , in hoc casu, radioli , ex quibus uterque duorum illorum radiorum constat , habebunt alii latera lua inusitatae refractionis , alii autem latera sua altera , eonversa ad plagam inusitatae refractionis secundae crystalli ia
Annon errantes sunt hypotheses illae omnes, quaς usque adhuc in id confinxerunt philosophi, ut phaenomena luminis per novas radiorum modificationes explicarent tNon enim pendent phaenomena illa ex novis modificationibus, quomodo commenti
sunt physici sed ex congenitis & immutabilibus radiorum proprietatibus.
169쪽
Annon errantes sunt hypotheses illae omnes , quibus lumen in pressu quodam , seu motu per medium fluidum propagato, consistere fingitur ὶ Nam in his omnibus hypothesibus phaenomena luminis usque adhuc ita explicarunt Philosophi , ut ea ex novis quibusdam radiorum modificationibus oriri posuerint . Quae est opinio er
Si lumen consisteret in pressu solummodo , propagato sine motu actuali ; utique non posset id agitare & calefacere corpora , quae id refringunt & reflectunt . Si lumen consisteret in motu . propagato ad omnia intervalla in puncto temporis ἱ jam ad motum istum generandum opus esset vi infinita , singulis momentis , in particulis singulis lucentibus . Et , si lumen consisteret vel in pressu vel in motu , propagato per medium fluidum ; sive in momento id fieret , sive in spatio temporis ; uintique futurum esset , ut id in umbram sese inflecteret . Etenim pressus vel motus in medio fluido , ultra quodvis obstaculum , quod partem aliquam motus impediat, propagari non potest in lineis rectis ; sed omnino sese inflectet & diffundet quaqua- verius, in medium quiescens quod ultra id obstaculum iaceat . Vis gravitans deorsum tendit . attamen aquae pressus , qui ex vi Sravitatatis oritur, tendit quaquavem ius vi aequabili; & pari facilitate, paribusque etiam viribus, propasatur in latus, ac deorsum & per curvas vias , ac per rectas. Undae in superncie aquae stagnantis, dum oras lati cujusvis obstaculi praeterlabuntur, quod eas partim impedit; inflectunt sese & dilatant diffunduntque gradatim in aquam ultra id obstaculum quiescem tem. Undae, pulsus , seu vibrationes aeris , in quibus soni consistunt inflediunt se manifesto , licet non tantum quantum undae aquae . Nam sinus campanae vel tommenti bellici audiri potest trans montem, cujus interpos tu corpus id quod sonum mittit, ne possit oculis cerni , intercluditur ; & soni propagantur pari facilitate per tubas incurvas , ac per rectas . At lumen nunquam compertum est vias incurvas ingredi , nec sese in umbram inflectere. Nam stellae fixae, planetarum cuiusvis interpo. ii tu, continuo evanel cunt ἱ itemque Solis partes aliquae , interpositu Lunae , Mercurii, aut Veneris. Radii, qui proxime ipsas alicujus corporis extremitates transeunt , inflectuntur quidem aliquantillum , corporis illius actione ; quomodo supra est expositum e verum haec quidem inflexio , non ad umbram versus , sed ad contrarias fit partes ; idque in ipsa duntaxat transitione radii prope corpus extremum. Simul ac id corpus prςtervectus sit , recta deinceps progreditur. Inusitatam crystalli Istandicae refractionem ope pressus vel motus propagati explicare , nemo quod sciam usque adhuc conatus est , praeter unum Husenium p qui quidem ad hunc finem duo diversa in illa crystallo inesse media vibrantia confinxit . Verum ipse , postquam refractiones istius crystalli , quaenam essent , in hinis frustis adpositis cxpertus tuli let; easque tales , quales supra expostae sunt, comperasset ἔ fasiasus est se ad eas explicandas, quo se verteret, plane jam nescire. Etenim pressus vel motus a lucente corpore per medium uniforme propagati, necesse est ut sint ab omni sui parte consimiles. At radios luminis, per experimenta illa in binis crystallis fae .i, constat in diversis suis lateribus diversas habere proprietates. Suspicatus est Hugenias , aetheris Pulsus, inter transeundum per primam crystallum , acquirere sibi posse novas quasdam modificationes; quibus utique essiceretur, ut iidem in secunda crystallo, per hoc vel illud deinceps medium . pro positu illius crystalli , propagarentur : at qualexillae modificationes essent , explicare non potuit: nec quicquam Omnino comminisci , quod sibi ipsi posset sacere satis . Quod si is illud porro intellexisset , utique
inustatam refractionem non ex novis modificationibus , sed ex congenitis & immutabilibus radiorum proprietatibus pendere ; iam & hoc ei visum suisset nihilo minus dissicile explicatu , quemadmodum dispositiones istae , quas ille a prima crystallo radiis
170쪽
diis impressas existimavit , in eis jam ante , quam in istam crystallum inciderent , inella potuerint; &. in universum, qui fieri pollit , ut otianes radii , quos corpora lucida emittunt, dii positiones illas in se ab initio & ab usque prima sua origine haheant . Mihi sane haec res nullos omnino videtur habere poste explicatus, si lumen nihil sit aliud quam pretius quidam vel motus per aetherem propagatus . Porro, ex his hypothesibus , illud etiam nihilo minus difficile eit explicatu , qui fieri possit, ut radii sint alternatim in vicibus facilioris reflexionis & facilioris transse missus. Nisi quis hoc sorte sibi comminisci velit; utique in omni loco inesse duo me
dia aetherea vitirantia ; quorum quidem alterius vibrationes , lumen constituant ; vibrationes autem alterius, quoniam celeriores fingentur, efficiant , quoties prioris vi-hrationes illas privertunt, ut illae prioriς vihrationes sint in illis vicibus . Uerum qui fieri queat, ut per spatium universum diffusa sint duo aetherum genera, quorum hoc in illud, & illud cons equenter in hoc vicissim agat , nec tamen mutuos suos motus retardent, diffringant, dispergant & perturbent ἔ concipi uti ave non potes . Quom, nus autem coeli mediis fluidis nisi supra modum rara sint illa repleri debeant, faciunt omnino planetarum & cometarum per spatia coelestia undique & quaquaversum restulares atque durabiles motus. Inde enim liquet, spatia coelestia omnis sensibilis resistentiae, & consequenter omnis sensibilis materiae, expertia esse. Etenim vis resistens mediorum fluidorum , oritur nartim ex attritu partium medii , & partim ex vi inertiae materiae . Quae pars res stentiae corporis sphaerici , oK-tur ex attritu. partium medii ν ea est quam Proxime ut diameter , vel , ad summum , ut factum ex giametro & velocitate corporis istius sphaerici . Quae autem illius rerustentiae pars oritur ex vi inertiae materiae ea eli ut quadratum ei uidem facti . A que hac quidem disserentia , distingui poterunt inter se bina illa resistentiae genera in quovis medio. Distincta autem illa cum fuerint , apparebit resulentiam corporum , quae quidem idonea sint magnitudine , & idonea aliqua velocitate moveantur in aere , aqua , argento vivo , Vel quovis istiusmodi fluido , oriri sere totam ex vi inertiae partium fluidi. 'Iam quidem ea pars resilientiae cuiusvis medii, quae oritur ex tenacitate, frictu, vel attritu partium medii, diminui poterit, dividendo materiam in minores partes, efficiendoque ut partes eae magis lubricae fiant & laevigatae : At vero ea resilentiae pars, quae oritur ex vi inertiis , proportione respondet densitati materiae ; & diminui nequit , nec dividendo materiam in partes minores , nec alia ulla ratione , nisi ita si, densitas ipsa diminuatur . Atque hisce de causs , mediorum fluidorum densitas pro-- poritone respondet resistentiae tesorum quamproxime . Qui liquores parum inter se differunt densitate ; ut aqua, spiritus vini, spiritus resinae terebinthinae, oleum calis dum , & similia ; iidem etiam parum inter se differunt vi resiliente . Aqua tredecim vel quatuordecim panibus levior est , quam argentum vivum .' & continuenter Igvel 14 partibus rarior : & eiusdem vis quidem resistens, tanto vel circiter tanto minor eit quam argenti vivi; uti in pendulis experiendo comperi. Αer apertus, quem spiritu ducimus , octingentis vel nongentis partibus levior est quam aqua ; & co sequenter totidem partisius rarior : & ejusdem vis quidem resistens, eadem vel sere eadem proporitone minor est quam aquae; uti in pendulis similiter experiendo comperi . Porro in tenuiori aere, vis resistens utque diminuitur; donec tandem, raresce te ulterius aere , minor ea iacta sit quam quae sentu omnino percipi queat . Nam plumulis in aperto aere cadentibus , multum quidem resistitur : at eaedem in vitro alto, e quo aer, quam poterat maxime, exhaustus fuerit, pari celeritate, ac plum-hum ipsum vel aurum , cadere cernuntur : uti saepius expertus sum . Unde videtur
sane resistentia usque diminui, qua proportione desitas ipsa diminuitur fluidi. Neque enim ullis experimentis comperio, corpora quae moventur in argento vi VO ,
qua, vel aere , aliam sibi ullam offendere resilientiam sensibilem , praeter eam quae ex illorum ipsorum fluidorum sensibilium densitate & tenacitate oritur: quam tamen aliam aliquam resistentiam omnino offendere de rent, si occultos fluidorum istorum
meatus, & quidem alia etiam spatia omnia, repleret aliud adhuc subtile atque de sum