장음표시 사용
301쪽
tenebratum intromissi, positorum termini omnigenis Coloribus tincti apparent, si Prismate juxta Oculum interposito inspiciantur ; quod sngulos Prismatis Colores s orsim incidentes pari intentione reflectant, idque longe debiliori, quam alba corpora, & quod alba, defectu Lucis, nigrescere videantur, ita ut corpus, quod revera album est , in debiliori Luce nigrius apparere possit. Denique de cinereis, ceterisque non primitivis Coloribus Propositio manifesta est;
siquidem cinereos ex albo, & nigro; ceterosque omnes ex rubro, flavo, & caerule componere norunt Pictores.
Primittii Colores per compostionem Colorum sbimet utrinque eonfiuiam exhiberi possunt . Hoc variis modis, perinde ut in Albedinis eompositione, sistendo aliquos e C loribus antequam compolitionem ingrediantur, tentari potest; & ipse aliquos expertus sum, quibus constitit luteum a croceo, & subflauo; porriaceum a subnavo, &thalassino, vel etiam, minus persecte, a luteo, & cyaneo ; & cyaneum a thalasSino , & indico ; aliosque omnes Colores a Coloribus hinc & inde conterminis
componi posse. Quinetiam, indicus. cum rubet extremitate contemperatus , purpurascebat; & minius cum extrema Purpura paululum conspersus, Coceineus evasit, tanquam si inter Colorum extremitates intercederet assinitas, qualis est in Sonis inter octavae termin .
Iidem Colores a Coloratis pulveribus componi possunt , sed minus persecte , ut opinor, proptera quod ipsi componentes ex aliis Coloribus, quorum aliqui sunt dis- smiliores, ) componuntur. Ceterum , ne nimius hic sim , breviter dicam , quo pacto prismatici Colores ire hos esse ius producendos optime misceri postunt. Nempe , Prisma G D E, Fie. 9o. b. XX. ex pellucidissimis N perpolitis lamellis vitreis in vasculum aquae plenum coaptatis, cssiciatur, quo Radiorum, in Colores per divergentiam discretorum, duo quaelibet genera , iuxta diveriss angulos D , & E , sat acutos & aequales transmissa,adrinvicem versus hi cogantur.
Corporum naturalium Colores e genere Radiorum derivantur , quo' maxime reseElunt.
Hoc e praemonstratig tanta necessitate & evidentia consequitur, ut supervacaneum esse videatur me aliquid de indultria hic in probationem ejus moliri. Utpote , cum ostensum sit , quod nullius generis uniformium Radiorum Color per Reflexionem a corpore physico mutari possit , sed unumquodque Colore Radiorum tinctum appareat , quibuscum illuminatur : Si corpus cuiuscunque subdialis Coloris a Solis iu-bri formibus Radiis in tenebroso cubiculo illuminetur, rubescit; si flavisormibus illuminetur , flavescit; si viridisormi hus , virescit; & sic praeterea. Sed in hujus rei maiorem evidentiam observandum est insuper, quod unumquodque corpus , proprium Colorem prae ceteris seorsim incidentibus , copiose reflectit . Sic , cinnabaris in Luce rubea maxime resplendet ; in viridi, minus; & adhuc mi nus in caerulea . Sic , indicum in violacea & caerulea Luce maxime resplendet , &splendor ejus gradatim diminuitur, prout in rubeam Lucem per gradus intermedios continuo transfertur . Sic porrus Lucem viridem , plusquam rubeam aut purpuream reflectere conspicitur ; & se in aliis. Et , quo corpora sub dio sunt intenti rum & magis specificorum Colorum, eo minus in aliena Luce resplendent Quamobrem , ut haec facilius di magis cum evidelitia pertentes, corpora seligere
302쪽
oportet intensis Coloribus , & , quam poteris, maxime simplicibus praedira ; id, quod cosnosces si , Prismate adhibito , t eligas , quae, ad extremitates Nigredini conterminas , distinctiora apparent & minus variegata . Praeterea , Colores Priis tum , quos in haec corpora projicis , debent else ab invicem , per plures Refractic-nes, optime discreti. Nam, si Colores per unici tantum Prismatis, juxta Luci; ingressum positi , Refractionem secernantur , non Color Lucis incidentis , sed alius quidem, inter corporis in aprico conspecti & Lucis huius incidentis Colorem intermedius, generabitur . Quemadmodum , si huiusmodi Lux flava in caeruleum Corpus incidat corpus illud non flavescet , sed virebit potius ; propterea quod plures e viridisormibus Radiis, in hac flava Luce latitantibus , quam e flavisormibus reflectere aptum sit ; & se , rubeum corpus in viridi Luce flavescere potest , I in cinrulea Luce virescere, si modo Lux illa ab aliis commistis Coloribus non bene purgetur. Et, ob hanc causam , summe cavendum est in faciendis hisce experimentis,
ut cubiculum fiat obicuri silinum , ne Lux erratica cum primatico Colore commi
Denique quo Coloris cujusvis , a corporibus sub dio diverse coloratis reflexi , quantitas innotescat melius , corpora illa in eadem Lucis qualibet specie iuxta potata conser , & videbis unumquodque in Luce proprii Coloris prae ceteris resplendere. Sic, indicum in caerulea, vel purpurea , Luce plusquam cinnabaris resplendet ἔ& minius in rubea . Aut , si sorte , propter alterutrius Coloris imperfectionem &oblcuritatem, ) amho aequaliter in Luce violacea resplendere contingat, tum in rubea Luce cinnataris fiet longe illustrior , aut , contra , longe debilior in Luce vic-lacea, si aequaliter resplendeant in rubea . Cinnabaris itaque plures e rubrisermibus, quam aliis quibuslibet Fadiis , reduelit, & proinde rubet . Indicum vero plures e caerulisormibus & eurpuriformibus reficelit, & proinde fit intermedii Coloris. Et ad
eundem modum, ii in albis corporibus fiat experimentum, constabit , quod omnigenos reflectant aequaliter ; & sic in aliis. Antequam huic de Coloribus physic rum corporum Propositioni finem impono, placet annotare de quibusdam apparentiis quanta necessitate consequuntur e nostris principiis , quae alias mirae viderentur & explicatu dissicillimae . Et imprimis ; quia corpora evadunt colorata reflectendo quaedam genera Radiorum , & intromittendo cetera, si aliquatenus transpareant concludendum esse videtur , quod Colores maxime transmittantur , qui minime reflectuntur; & inde, quod alius sit eorum Color , cum transpiciuntur, atque alius cum cernuntur Luce reflexa . Et hoc , quam bene convenit cum experientia, videre est in libro M. Bolei de Coloribus conscripto. Scilicet, infuso ligni nepitritici, quando diversa Luce transpicitur, rubra, vel flava appareat ό & caerulea, cum cernitur ad plagas Lucis incidentis . E contra vero, aurum soliatum apparet flavum , & transparet caeruleum . Sic, vitri fragmenta per totam profunditatem colorata , qualia in antiquis templorum fenestris reperiucis tur, varios plerumque Colores . pro politione Spcctatoris , exhibent. Et craniorum
laminarum vitri pellucidissimi, qualia ad fabricanda Telescopia adhibentur, ) cum
obversas oras aspexi , caeruleum vidi reflexum ; & flavum triansmissum, cum perspexi e Caeruleus autem maxime apparuit cum illustrabatur iubare in obscuratum cubiculum immisso, & a Lente concava distracto , ne nimia Luce Color perfunderetur . Neque ullus dubito , Quin plurima existant hujus rei exempla , si quis operae pretium duxerit in variis liquoribus , aliisque corporibus trans parenter coloratas, examen instituere, interea cavendo, ne Lux e pluribus plagis smul incidat.
Quod autem illsoc non semper eveniat , quemadmodum in eadem infusione ligni nephritici, cum caeruleus Color salibus acidis deliruitur, & in aliis plerisque , quae undique sunt ejusdem Coloris . ratio est , quod corporibus non solum insit potestas reflectendi, vel transmittendi Radios , sed etiam suffocandi & in se termia
nandi . Sic, aliqua obstruunt Sc retinent omnigenos Radios, eoque pacto fiunt undique nigra ; alia reflectunt quosdam , ceterosque supprimunt , ut opacae colorata alia quoidam supprimunt , ceterosque partim reflectunt & partim transmi limi , ut
303쪽
transparenter colorata, quae circumcirca eiusdem sunt Coloris ἔ 8c alia quosdam reflec*unt , ceterosque transmitrent , ut in exemplis jam allatis constitit . Atque ita
Porro , quod liquoris colorati varia crassities aliquando speciem Coloris variare Poteli, cum nostris principiis quamoptime consentit . Sic , infusio ligni nephritici , pro varia eius crassitie, vel flavum, vel rubeum Colorem referre potest Cuius rei rationem ut intelligas, concipe, quod liquor ille sit antissimus ad reflectendum purpuriformes & caerulisormes Radios, ineptissimus ad renectendum rubri formes, & mediocriter aptus ad reflectendum mediocres; &, in Fig. yi. Tab. XX. posito ABC vitro conitormi hujus infusionis pleno, si F Ι crassities eius cum aut eo Colore splendentis; ΕΗ major crassities, ubi incipit rubescere; ac DG crassities, ubi fit intensoris & lubobscuri Ruboris . Et , cum caeruli formes & purpuriformes Radii citi Gsime reflectantur, ut ex eo patet, quod unius tantum guttulat crassities ad eos C
lores rcflectendos & Spectanti hus exhibendos sufficit , ex illis paucissimi penetrahunt ad profunditatem FI , sed plurimi viridi formes , & adhuc plutes flaviformes
una cum rubri formibus traiicientur, ex qua missura fiet iste Colox aureus . At, per profunditatem E H pauci e flavisormibus transbunt . & pauciores e viridisormibus ;ae soli sere rubri formes ad usque profunditatem D G pervadere valebunt; quin imo ex illis etiam complures in itinere reflectentur ἔ & inde Rubor trajectus subobscurus evadet
Ad eundem sere modum . cum Lux per plura corpora diversis Coloribus pellucide tincta trajicitur, Color ille ex advelso vidcbitur, qui iacillime pertransit omnia. Quod si nullus potest omnia pertransire , utcunque seorsm pellucida existunt, conjunctim tamen evadent maxime opaca . Quemadmodum , si lamina A B transmittat solos rubrisermes & CD solos. caeruli sermes s cum iuxta ponuntur , transmittent nullos. Cuius quidem re, exemplum habes in Nicrographia Mri. mohu de criruleo & ru o liquore , qui seorsim apparuere, &conjunctim fuere opaci. Denique huc referri potest, quod, cum aliquis e Coloribus prismaticis per corpus transparenter coloratum trajicitur, intermedius Color emergit . Sic , Viriditate, via Er. , in vitrum transparenter rubeum iacidente, flavi formes Radii, sui in illa Viriditate commisti latent, prae ceteris, vitrum furtalse pervadent, efficientque, ut Lux
emergens flavescat Sed videor officii limitest excessisse , in campum physicum nimis ex patiatns . Uisum quidem suerat haec attigisse, ut universa reriim consensio pateret; sed sisto gradum, ac tandem, coronidis loco , instrumeatum 'uoddam haud inelegans describam , quo praefata omnia summa cum evidentia tentari possimi.
Sit ABC abe, Fig. ya T ib. XX. Prisma, quod Radios, per soramen F in
obscuratum cubiculum transmillas, refringat versus Lentem M N , ut Colores, quos viscit in ρ, g, r, s, i, per Lentem deinde transiiciantur ad X , & ibidem commilceantur in Alsedinem componendam , sicut in praecedentibus ollendi . Deinde aliud Prisma DEG ged, priori parallelum, ad locum X, ubi Albedo redintegrata est, statuatur , quod Lucem versus V refringat . Huius autem Prismatis verticalis angulus G g sit aequalis angulo verticali C e Prismati v anterioris , aut eo sorte minor , & smiliter postus, ut incidentes Radios in parallelismum reducat, quos Prisma anterius dispersit
His positis , obleivabis , an Lux Y, redes aliquot distans iraiecta , aeque alba maneat , ac suerit in X , vel sensim aheat in Colores . Si penitus appareat alba , tune Prismata cum Lente ricte disposuisti; sin aliqui Colores ad Y cernantur, Prisema DEG circa suum axem eo modo parum converti debet, ut Colores minuantur & , cum penitus evanuere , & Lux in totum albescit , siste nil ma . Quod si nequeas hoc modo efficere , quin Lux, inter transeundum ab X ad Y , ex aliqua sua parte transmigret in Colores ,. Lentem M N paulo longius a Ptismate ABC transier ; & , loco X rursus invento , ubi Colores in Albedinem accuratissime con vergunt, in eo statue Pii lina DEG, ut prius; di rursus exserire, an possis Lucem.
304쪽
sne Coloribus ad Y proiicere ἱ &. cum eo usque mutaveris positiones Prist turn& I entis , dum effeceris Lucem ad Y trajectam , quam minime possis , coloratam , Prismata cum Lente in eo situ figantur, idque, vel ope trabis, ut in schemate deferiis bitur, vel tubi , aut instrumenti cuiusvis in eum finem fabricati. Cum habeas .hanc machinam e Prismatibus & Lente, ut dictum est, compositam; ope Lucis per eam transmissae cuncta possis ex riri, quae hactenus fuerunt tradita. Hate enim Lux XY jubari a Sole directo persimilis elt. & easdem omnes appare tias exhibet , ac si a Gramine F reeta promanasset , nullam omnino Refractionem palia , adeoque ejusdem esse constitutionis facile creὸamus . Et tamen , cum in sua principia componentia, hoc est , in Radios digersorum generum, apud Lentem M Ndiscreta fuerit, facile erit modos examini subiicere , quibus posthac in Colores comverti potest , idque tantum sistendo hoc , vel illud Radiorum genus apud M N, ut constitutio Lucis X Y , quoad eius conversionem in Colores, pateat. Quemadmodum , si desideretur , ut sensui planissime pateat , quod Prisma convertit Lucem in Colores, non transmutando proprietates ejus intrinsecas , sed segregando tantum Radios , ad excitandum varia Colorum phantasmata dispositos , ex
quibus Lux omnis albens conitituitur . Nihil aliud agendum est , quam ut Prisma aliquod HIΚ ita statuatur, ut Lucem XY excipiat, & refringendo transmutet in Colores P, Q, R, S, T in papyrum aliquam procidentes . Deinde . si Colorem quemlibet apud Lentem M N interposito obitaculo sistas, videbis eunetem Colorema papyro LU deficere . Sic, Purpuram p obitritendo , disparebit Purpura P ceteris
Coloribus non omnino mutatis dempto sorte caeruleo, quatenus aliquid Purpurae
commixtum habeat. Sic, viridem r intercipiendo , viridis R evanescet; & lac de aliis. Atque ita videre est, quot iidem Colores apud papyrum LV,& apud Lentem M N pertinent ad eosdem Radios, iisque non communicantur a Refractione Priis ijs HIΚ; siquidem praeextilebant, segregati quidem ad Lentem MN, & congregati in Luce X Y . . Ad eundem modum , si cupias experimenta penitus rimari, quibus aliqua genera Radiorum omnino reflecti possint , dum alia , licet similiter incidentia , partim
transmittantur; Prisma H IK circa axem ejus converte, donec altera pars Colorum ,
t violacea nempe , & caerulea , postquam obliquissime refracta fuerit versus L V , ahinde penitus dispareat versus π deflexa parte tamen altera ad L U pervadente . Deinde . si dimidium Colorum , Rubedinem versus, intercipias ad ΜΝ, Rubor A. fladus disparebunt ad LV,& Lux ad η reflexa fiet admodum caerulea. Sin alterum dimidium, Purpuram versus, intercipias, Rubor apud LV non mutabitur, sed Luxin π , propter ablatum purpureum. & caeruleum , ) flavescet , aut rubescet . Id, quod indicat purpuriformia , & caeruli formia , R idiorum genera penitus ad x refleeti, dum cetera partim refranguntur ad L V. Praeterea , s corpus aliquod coloratum , v. gr. , cinnabaris , hac Luce X Y illuminetur , sub proprio Colore perinde apparebit, quasi in Luce subdiali constitutum aspiceres. Quod si caeruliformes & viridisormes Radios iuxta Lentem praelapsuros intercipias. Rubor eius intendetur: At, cum rubri formes Radios intercipis, cinnabaris non amplius rubebit, sed Flavedinem, aut Viriditatem , aliumve quemvis Colorem , pro specie Radiorum , quos praetermittis, induet . Nec secus alia Colorum phaenomena , quae Prismata ab immediata Solis Luce eliciunt , ope Lucis hujus X Y, poteris experiri, &, intercipiendo quodvis Radiorum genus apud M N , eorum causas intueri. Si quis autem velit instrumentum , quale iam descripsmus , aὸ experimenta huiusmodi inlii tuenda conficere, Lentem adhibeat latam tres digitos, & amplius, quae Radios parallelos ad focum duos pedes, circiter, distantem congregat; atque ita Pti semata distabunt octo pedibus, & conficient instrumetitum satis magnum, quo omnia strictius examini subjiciantur. Ruod ad positionem Lentis attinet, s Prismatum anguli verticales ACB , & DGE, sunt a quales , puta 6o, vel γο ε graduum, psa aequaliter ab utrilque ὀ litabit. Sin alter angulus sit major altero , Lens illi Prisma ti viciator collocetur , cujus angulus verticalis existit maior . Et nota , quod iubar
305쪽
gg DE RADIORUM LUCIS COLORIBUS.
X Y per spatium eo latius diffunditur , quo Lens statuitur anteriori Prismati ABCvicinior . Atque adeo , siquando opus si amplo iubare , debes tantum efficere ut Lens sit aliquanto vicinior anteriori Prismati , quam posteriori , & adhibere Prisma posterius, cujus angulus verticalis si tanto sere minor, quam angulus verticalis a
terioris . Denique, si velis , ut Colores in Lentem illam procidentes sint magis directi & ab invicem distracti , quam more iam descripto contingat , ea nempe de causa, ut singula Radiorum genera pro lubitu distinctius , sive magis sejunctim intercipiantur; id, quod in experimentis nonnullis necessarium duco; nihil aliud agendum est , quam ut Lux per duo parva foramina F , & f, ah invicem longe
diitantia, prius traiiciatur, quam incidat in Prismata ; vel , ut alia Lens non procul ab interiori Prismate collocetur , quae apta sit , ut Lucem , a longinquo foramine F divergentem, congreget ad alteram subsequentem Lentem M N. Ceterum , hoc inifrumentum sic recte visponere invenio molestissimum esse, ut & effectus eius haud ita distinctos & lim sui patentes ac in praecedentibus , ubi per pauciores Refractiones & maiora vitrorum intervalla ostendebantur. Et eapropter Auditores imprimis illa simpliciora & saciliora experimenta examini consultius subjicient.
PARS SECUNDA.sECTIO SECUNDA . De variis Colorum Phaenomenis.
De Phaenomenis Lucis per Proma ad parietem trajectae. Hinusque iundamenta struxi , quibus Colorum quocunque modo este forum
phaenomena explicari possunt; effectuum vero, quos supra minus attigi, jam causas particulares & immeὸiatas , non Geometrarum , quibus , scio, supervacaneum videatur, sed aliorum gratia, sigillatim describam. Malo enim hic aliqua, quae plerisque superflua fortasse videbuntur, interserere, quam quicquam alicujus m menti omittere, quod incautis & praejudicio laborantibus dissicultatem subministrare possit. Et imprimis , circa Prismatis vulgo notos effectus, quorum causam abunde satis retexi,) circumstantiae nonnullae supersunt explicandae: ut pote, cur primitivi Colores non omnes eliciuntur, cum Lux, cuius Radios ab origine heterogentos Prisma per inaequales Refractiones dispergit non transit per angultum foramen , sicut passim in praecedentibus supposui, sed ex unica tantum parte limitatur. Uerbi eratia, s corpus aliquod opacum FG Fig. 93., Tab. XX. Soli interponatur & Prismati , iuxta halem ejus AB, quod umbram projiciat in M P Colores efficiat in spatio PT, & Lucem permittat in ipsum N T influere: in ΡT, confinio Lucis &umbrae, nulli Colores generabuntur pmter purpureum & caeruleum cum variis e rum gradibus. Et ratio est, quod ex Radiis omnium formarum , qui transeunt per extremitatem dicti corporis opaci FG. soli purpurisormes, propter maximam eorum
Refractionem , possunt ad P usque denecti , unde Color purpureus ibi conspicitur . Deinde caerulisormes, cum paulo minus refrangibiles existant, incident in totum spatium N Q, non potentes ulterius versus M ὸeflecti , quam ad Q. Atque ita duae Radiorum species, eaeque solae, incident in Q, & Colorem ex purpureo & caeruleo
compositum exhibebunt. Praeterea, viridi sermes , minus adhuc refrangibiles, in sp t O NR non ultra extendentur, quam ad R . Flavi formes autem terminabuntur in S. Quare tres tantum species Colorum miscebuntur ad R , & Color ex iis omnibus I
306쪽
huς. nempe ex purpureo, caeruleo, & viridi, generabitur . At, cum purpureus& viridis commixti producant caeruleum , ut iacile est ex antedictis expetiri , liquet Colorem ad R non fore alium, quam caetuleum. Denique, cum Radii rubri formes minime omnium refringantur, ut in spatium N T incidentes non magis de
flectantur versus Μ , quam ad T, liquet , quod in dicto spatio N T fiet mistura Colorum omnium , & proinde albescet ; sed in ipso S , ubi Color omnis , de
pto rubeo, miscetur, caeruleus ad Uiriditatem nonnihil vergens apparebit; sed maxime dilutus, propterea quod solus Rubor ex Albedinis compositione desit. Porro, fi corpus opacum H Soli interponatur & Prismati iuxta verticem eius C, scut videre est in Schemate 94. Tab. XXL inter obscuratum spatium NT , & lucidam PM , cemes alios duos Colores , rubeum in T , & flavum in R ; idque , propter iam dictas rationes . Quippe Raὸii , prout apti sunt ad hos ordine Colorest rubeum, flavum , viridem , caeruleum, & violaceum , generandos , intenduntur per spatia MT, MS, MR, M., ∓ cum soli rubri formes extenduntur iiDque ad T , ceteris , propter mararem Refractionem, citius terminatis , necesse est,
ut iste Color in T sit rubeus . Item , cum tria Radiorum genera in R incidant , Color ex istis nempe rubeo, flavo, & viridi compositus ibidem cernetur. Rubeus autem & viridis flavum constituunt , atque adeo flavus apparebit in R. Praeterea , cum omnium formarum Radii misceantur in P, & postea perpetuo versus M, spatium illud PM apparebit album . Nec secus constat, quod citreus in S, &in Q flavus ad Viriditatem vergens apparebit , sed adeo dilutus tamen & caeruleo re
dundans , ut nomen Viriditatis non mereatur.
Tertio, si opaca duo corpora GF & ef, Fig. 93. Tab. XXI. Soli & ptismati
interponantur , ut Radii inter utrumque , quasi per oblongam rimam Prismati parallelam, transeant, atque diltantia I 1 sit satis magna, pro utroque termino F, ias, generabuntur Colores purpureus nempe ad P, & caeruleus aci R per terminum F; atque flavus ad r, & rubeus ad t, per terminum f. sicut modo explicatum sui trEritque T p spatium album utrisque Coloribus interkltum. Iam, si obstacula GF,& gs, ad se invicem paululum admoveantur, ut intermedium spatium F f evadat angustius , isto pacto Spatium album quoque T ρ fiet angustius , donec tandem evanescat & Colores utrinque coeant. Sin spatium Ff magis adhuc coarctetur , Uiriditas in medio Colorum emerget vice Albedinis , quae jam evanuit; quae quidem
Uiriditas non antea apparuit , propter commisturam Radiorum heteroseneorum ,
quibus involuta latuit ; iam vero , heterogeneis istis per obstacula duo tibi proseu admota alterne interceptis , Uiriditas ea paulatim detegitur , patet , & evadit perfectior , donee cum dictum F f satis angustum est , ab omni sere mistura liberatur, & eruitur , propriaque specie non minus, quam ceteri Colores , elucet . Et hinc in transitu colligitur, quod Uiriditas inter Colores medictatem exacte obtinet, non magis ad rubeum vergens quam ad violaceum, neque ad flavum quam ad caeruleum; hoc est , in specie Coloris , & respectu multitudinis Radiorum ad Colores
utrinque pertinentium. Nam, in gradu Refrangibilitatis , minus differt a parte rubea , flavaque, & in alia qua)am proprietate , cui jam explicandae non est locus, minus differt a parte purpurea & caerulea. Praeterea , cum Albedo T ρ, propter angustiam pervii spatii Ff incipit evanescere, Cetores etiam Contractiores paulatim apparebunt; ita ut , cum istud Ff fit valde angustum , flavus ad rubeum , & caeruleus ad violaceum , quasi duplo vicinior evadat, quam, cum amplitudo eius permisit Albedinem in medio Colorum produci ; & ut quinque Colores, Viriditate iam internata, non occupent plus lpatii, quam eorum duo prius occupavere . Cuius rei ratio ex schematum inspectione patebit animadvertenti, quod flavus ad r , & caeruleus ad R , ex heterogeneis Radiis compositus, mutatur in sere uniformem flavum ad loca S & s incibentem , & in s re uniformem caeruleum ad loca & q smiliter incidentem , heterogeneis Radiis emistura , per angustiam spatii Ff. magna ex parte sublatis. Quarto , si Lux terminetur obstaculo G g , cuius extremitas perpendiculariter Pars II. M trant-
307쪽
transversa est ad longitudinem Prismatis , Colores omnino nulli . virtute termini ii lius , generabuntur. Etenim, ponamus parallelos Radios o F, & os, ceterosque , Fig. ς s. Treb. XXI. iuxta extremitatem dictam G 8 in Prisma A B C prolans os , ibidemque refractos elle ad pT &pt, atque MN eisse umbram ipsus G s. Iam, licet Radii purpurisor s FP, magis refringantur quam rubriformes FT, &ft, tamen, illa Refractione secundum terminum umbrae facta, ita ut ex dictis Radiis multi magis deflectant versus umbram, quam ceteri; palam est, quod ubicunque purpuriformes incidunt, rubriformes etiam incident in eundem locum , & econtra . Quod idem de Radiis intermediis pari modo concipiatur . Et sic , Radiis omnium specierum ubique per extremitatem umbrae commixtis , umbra bene definietur sne aliquo Colore, meter album, vel fuscum ex Luce & umbra mixtis, conspecto. Sed cavendum est , ne Colores, per limites Prismatis A a vel Ce generati , habeantur pro generatis a limite G g . Quamobrem Prismata , quae ex vitro in totum fiunt , ad examen hujus & proxime praecedentis commode instituendum , nimis sani exitua ς propterea quod Colores, per extremitatem verticis & basis ducti, interrectum spatium album haud relinquent satis amplum, in quo generatio Gilorum praedictis modis probetur . Itaque , ut Prisma conficiatur ex vitris planis& beue holitis , qualia ad Specula conspicienda adhibentur, moneo ἰ quibus in m rem cunei connexi g, & in vasculum dein prismisorme completis, ut supra dictum, vaseulum istud impleatur aqua limpidissima oc sudatur, & sic Prilmata ad arbitrium
Quinto , ut omnia iam uno comprehendam specimine , si G t Fig. D. Tab.
sum, per quod Lux in Prisma traiiciatur; ubi cum refracta fuerit, proiicitur iii pa purum, vel quodvis album corpus MN, quasi semisse pedis a Ptismate postpositum ;videbis illuminatum spatium PYTZ rotundum ad modum seraminis Ff, album 'in ejus medietate, & duabus semiiunulis Colorum terminatum, purpureo & caeruleo ad P , flavo autem & rubeo ad T , qui Colores paulatim deficiunt versus V &Z , ubi nulli omnino conspiciuntur . Praeterea , si papyrum ad majorem distantiam paulatim distuleris, velut ad nan ; videbis Colores distendi & augeri , & intermediam Albedinem usque comminui , dum prorsus evanescat , totumque spatium Coloribus. rubeo, flavo, caeruleo , dc purpureo , tinctum appareat & papyrum longius dimerendo , Viriditas e medio emerget , & crescet , tum amplitudine spatii ,
tum persee ione speciei , totumque spatium coloratum distrahetur in oblongam se mam . Quorum omnium rationes ex sueradictis depromantur. Ad haec, si Lux obstaculo ad quamvis distantiam post Prisma collocato terminetur, cons milis erit Colorum generatio. Sit, v. gr. , obstaculum G g Fig. o8. I ab
ABC collocatum . Prisma autem satis amplum adhibeatur , quale ex laminis vitreis , ut supra, possis escere, ne Lux omnis prius abeat in Colores , quam attingat stramen F; & Lux illa, postquam transiit per F , non secus convertetur in
Colores apud P, Q, R , S , T , quam contigit in praecedentibus . Scilicet, inspicienti schema patebit, quomodo Radii diversorum generum inaequaliter refracti convergant a diverss partibus Prismatis ad illud F . ubi , ut & ni ne inde versus G& x , γ componunt Albedinem ; sed inibi decussantes divergunt postea , diversique Colores in diversi spatia P, Q, R, S, T, tendunt. Et hinc, cum Radii repagulo quolibet H ex utravis parte Prismatis intercipiuntur, e Coloribus P, Q, R, S, T,
aliqui tollentur . Si Radios nempe vertici C vicinos intercipias , tolles purpureum Ρ; vel tolles rubeum T, si intercipias eos basi AB vicinos . Et sic de aliis; ita ut quoslibet pro arbitrio possis tollere, vel efficere, ut quilibet istus appareat. Denique , si Lux ex unica tantum parie pone Prisma limitetur , vel si duo statuantur limites, iique , vel ad easdem , vel ad oppositas partes Prismatis, vel siti
eunque alio more Lux terminetur ἰ modus, quo Colores exinde generantur, ex an
tedictis facile patebit, ut iacturam temporis tecero de hac re plura verba facturus. Quin-
308쪽
Quin etiam, si duo, vel plura, Prilinata quocunque modo inter se disponantur, peritus optices facile explorabit causam. Ceterum de modo tollendi quoslibet Colores in FQ. 98. per interpositionem o staculi H hic obiter notandum venit , quantum ista circumstantia adversatur hypothesibus Philosophorum , quae de Coloribus huc usque suerunt excogitatae . Ex illis enim positis, refracta Lux ad eas semper liartes cum caeruleo & violaceo terminanda est, versus quas fit Refractio; quandoquidem gyrationes globulorum, ex opini ne Canesi ; vel partes anteriores pulsuum aetheris oblique vibrantis , ex hypothesi Alri. μοριι , per viciniam quiescentis medii ad eas semper partes impediuntur &hebescunt. Et tamen hic videre e i , Quod admoto obstaculo H , ut Radios vertici Prismatis vicinos intercidat , postis violaccum & caeruleum tollere , & essicere , ut viridis , vel flavus , aut etiam ruber , ad eas Partes maneat extimus , versus quas Refractio peragitur . Nec hypothesis eorum tutior est , qui supponunt Colores ex Lucis & umhrat mistura renerari ; nam eadem videtur esse in eorum confinio m stura , sive aliqui ex Radiis ante Refractionem limite H intercidaotur , sive omnes per Prisma libere transeant. Huiusmodi etiam hypotheses ex aliis experimentis passim occurrentibus everti possent, modo id instituto meo necessarium ducerem. Quemadmodum ex illis, ubi Lucem partim reflecti polle , & partim transmitti , docebam : nam Lux transmissa dabat flavum rubeumque , idque in meditullio eius, ubi a nullo quiescente medio, vel tenebris, terminabatur. Sic etiam maxime valet , quod ol eruli Colorem Lucis ex uniformibus Radiis consantis non posse per quaslibet Refractiones mutari . Ceterum non opus eii , ut hypotheses refutem , quae , ex inventa tandem veritate, sua
Phaenomenis iam ante explicatis amnia sunt sequentia , quae circa compositionem Albedinis versantur . Prismata duo A B C, & ab e , Fig. 99. Tab. XXII.) qu rum anguli verticales ACB, & a e b, aequentur , ita parallelis axibus dispone , ut alterius linea verticalis A C cum b , extremitate basis alterius , conveniat , planas B C & b e in direchum iacentibus. uo facto , si Sol transluceat ca in papyrum MN, octo, vel duodecim, digitos postpositam, Colores quidem generabuntur ad M,& N , per exteriores Prismatum terminos B , & e , non autem per luteriores C,& b; sed medium spatium PT totum apparebit album. Sin alterutrum Prisma tollas, alterius extremitas C, vel b, generabit Colores ad PT, ac dein, si relii tuas, Albedo etiam restituetur. Scilicet , Albedo ista componitur ex Coloribus ab extremitate C , & b, Prismatis utriusque prolapsis ; id, quod facile constet ex praefatis . Nam , Radii purpuri sermes ab utroque Prismate refrachi limitantur in eodem puncto P ; ita ut ab uno Prismate manantes incidant in PM , ab altero in P N, &ab utroque simul in totum M N, non secus ac si omnes ab unico Prismate venissent. Eodem modo , caerulisormes extenduntur per totum spatium MN , & corum terminus communis est d, prout manant a diversis Prismatibus , dc sic de ceteris.
Quare omnigeni Radii commiscentur in unaquaque parte spatii PT, & Albedinem ideo component ; sin alterutrum Prisma tollas , puta ABC, vel Luce in ei potius occludas, tum Radiis Hibri formibus ab ΜT, flavisormibus ah AIS, viridi formibus ab M R , caerulisormibus ab M Q, & purpuriformibus ab M P, sublatis, manebunt rubri formes in NT, flavi formes in NS, vitidisermes in N R , caerulis mes in NQ, & purpuriformes in NP: Adeoque purpureus apparebit in P,&eaeruleus in R, ut ostendimuς ante. Et simili ratione, si I .ux occludatur alteri Prismati abe, ne per meet , Rubor apparebit in T, & Flavedo in R . In istis autem experiendis requiritur, ut anguli ACB,& aeb, sint aequales I id, quod tentabis, si Prismata secundum longitudinem eorum ita connectaς, ut duo explanis dictos angulos comprehendentibus, puta BC.& be, Fig. r . Tab. XXII.
fiant contigua, & reliqua AC, & a c, sibi opposita. Quo se , si Radii Solis in
309쪽
nullo interiecto obstaculo , tum plana AC , & ae, sunt parallela , & anguli ACB, & aeb, aeuuales ; sin istud non eveniat, sunt inaequales . In quo casu notetur praeterea , quod inclinando plana B C , & h e , , Fig. 99. Tas. XXII. vel ab invicem reclinando, possis Albedinem in PT haud iecus componere, ac si dicti anguli suissent aequales, & plana BC , & be, in directum jacentia. Quinetiam possis hoc idem cum unico tantum Prismate perficere , dummodo se iis magnum sit ; puta, cuius refringentia latera AC, & B C , Fig. Ior. Tab. XXIII. snt sex , vel octo , distitos lata . Etenim lint F G , &fe duo corpora opaca, plana, rectangula, & ad Prismatis planum AC ea secundum planitiem eiu ς sic applicata , ut eorum angularia punc a G Α & g , iuxta plani illius centrum Iemutuo contingant , & latera concurrentia , quorum F G & Ira sint ad axem Prissematis parallela, ex adverso iaceant in directum. Quo faeso, si Lux refracta projiciatur in papyrum MN X , pedes quasi duos distantem , obstaculum F G projiciet umbram in Id H, purpuram efficiet in PH I Q, ac caeruleum Colorem in ILT,& permittet Lucem in I. N . Dico iam , si Speculo aliquo μν X Colores ex alterutra parte linear H L , velut H Lyt , ita reflectantur, ut incidant in papyrum ad
eundem locum cum Coloribus HLPT, ex altera parte Color omnis evanescet . totumque HL PT apparebit album . Nam . purpuriformes Radii a Prismate ad P HI Q diree e tendunt , & cetera quatuor Radiorum genera ad eundem locum reflectuntur a Speculo, incidentes , puta , in HI πχ. Item , purpuriformes & caeruli sormes directe tendunt ad QI X R ,& cetera tria genera illuc reflectuntur ab I Xρ γ :& sic de reliquis: Adeo ut omnes omnium generum Radii passim per spatium P HLT misceantur, ibidemque componant Albedinem. Sed notandum est, quod, cum I ux Reflexione semper gebilitatur, Radiis quam plurimis inter reflecten sum amissis, exinde forsan eveniat, quod Lux directa nonnihil praevalebit reflexae, & Color eius dominabitur, nisi compensatio fiat , ita papyrum inclinando , ut direeta Lux paulo obliquius in eam incidat, quam reflexa; de qua re facile judicium seras ex persectione Albedinis emergentis. Antequam ad aliud experimentorum genuς transeo, necessarium erit, ut formam imaginis coloratae , quam Lux per arctum orbiculare soramen in tenehrosum cubiculum influens , & per Prisma deinde transmilla effingit , paulo magis articulatim inspiciamus, & singulorum eius Colorum dimensiones ac distantias ah invicem, nec non Refrangibilitatis gradus singulis Radiorum generibus competentes sedulo rimc-
Ostendebatur sub initio, quod, ubi Prisma , cuius angulus verticalis erat quasic u grad. , imaginem aὸ distantiam 2 a pedum proiiciebat , longitudo ejus erat 13 - dig. , & latitudo 2 - dig.; Adeoque centra extimorum circulorum , ex quibus 8 sin longum dispositis imago illa constitit, dulabant io - dig. Iam , ad hanc distanistiam, sive distractam lonstitudinem imaginis, ceteras eius dimensiones referre convenit , propterea quod ad absolutam eius longitudinem , quae a magnitudine componentium circulorum dependet, non habent certam relationem . Quo autem dimensi nes eius maiori εία investigarem , loca , ubi Colores in suo genere peries illimi, eorumque confinia in transversam papyrum incidebant, calamo scriptorio notabam. &, observationibus hujusmodi saepius repetitis & inter se collatis , has tandem conclusiones sigillatim perdidici. I. Caeruleus & violaceus ex una parte, dc viridis, ac rubeus ex altera imaginem bipartiebantur ; adeo ut viridis , & caerulei confinium , quod thalassinum appellare possim, meditullium e)us occuparet. 2. Locus, ubi porracea , sive floridissima , Viriditas apparuit, divisit imaginis distr. lam longitudinem in ratione 3 ad 3; utpote longitudine illa in 3 partes di- vita . Viriditas illa tribus partibus a rubeo termino distabat, & quinque partibuS a
310쪽
Spatium, per ouod Viriditas omnis, adusque caerulei & flavi confinium, disten. debatur, suit quasi sexta pars totius distractae longitudini g. 4. Caerulei & purpurei confinium, sive indicus perfectissimilet a confinio rubet flavique, sive a periectissimo citrino , quasi L partibus totius distractae longitudinis distabat.
. Denique , laaec indici & citrini distantia , per confinium viridis & caerulei , in ratione 2 ad 3 dividebatur ; ita scilicet, ut confinium illud, sive meditullium ima-
ginis , ab indieci - partibus totius distractae longitudinis distaret , & - partibus a
Cum isthaec , quanta potui diligentia 4 observassem , non proprio tantum sensu confisus, sed , propter summam dissicultatem praecise distinguendi confinia Colorum , & loca maximae persectionis , aliorum judiciis fretus ; imaginis dimentiones iuxta haec inventa delineavi , quemadmodum videre est in Fig. Ioa. Tab. XXIII. Scilicet, centris X& Y, Io l. unciis distantibus, & semidiametris I L. unciis, semicirculos duos AP C, & BT D e ragione descripsi, & rediis AB &.C D tangentibus
Deinde linea XY, quam supra denominavi distractam longitudinem imaginis, In ω partes aequales divisa , sum si LY - 9 , IY - ao , H Y - 3o , & FY - 44 partes eiusmodi . Et , perpendiculis ad illa puncta ere elis , imaginem in quinque partes , Coloribus quinque insignioribus competentes , distinxi ; parte P Freferente ex pannonem violacet, & F H expansionem caerulei, & sic deinceps . Quo facto , coloratam Lucem in hanc figuram proieci, ut conliaret denuo , an Color quilibet intra limites sic assignatos contineretur; & , cum tota imago totam occupabat figuram , singuli etiam Colores cum singulis partibus quamoptime conveniebant . Interea vero in spatiis istis loca observabam , qualia in hoc schemate pun-ictim notantur , ubi singuli Colores saturi , & in suo genere illustrissimi , appa
Jam , horum locorum & limitum , Colores disterminantium , intervalla non alia sore mani sellum est , etiamsi circulos ex quibus imVo conflatur, per methodos saepius recensitas , centris non mutatis , quantumvis minueres . Ea scilicet de causa , ut heterogenei plus segregarentur , & Colores evaderent simpliciores. Ruippe, cum in ipsissimis rectilineis terminis A B, & C D , Colores sint absolute simplices , &Colores in media imagine prope lineam X Y, cum illis, quibus interjacent , marginalibus congeneri appareatit , ratio etiam suadet , quod heterogeneorum misti ira non sensibiliter mutet locum alicuius Coloris ; siquidem , hinc & inde venientcs , se mutuo contemperant . Sic , Radii viridi fornies di purpurisormes per caeruleum sparsi aequi pollent, & ideo non dimovent, aut conturbant Colorem illum, ut soli, quamvis nulli purpuriformes intermi curentur, ibidem componerent & exhiberent. Sed hic excipienda sunt spatia circulis terminalibus AC, & BD comprehensa. vhi contemperamentum illud ex parte exteriori gradatim deficit, & ideo saturi Rub ris , qui solus, e praefinitis , in circulum terminalem se extendit , positionem in imagine e parte marginali , ubi transibit circulus , expedivi , ut indicat Fig. Ioῖ Tab. XXIII. In his autem ii quid haestes , pollis experimenta de novo instituere, contrahendo imaginis latitudinem, ut circuli, ceteris paribus , minores evadam, &nullus dubito, quin omnia quadraverint. Ceterum , quamvis Colorum confinia in lineas ad F, H, I,&L, erectas incidebant, tamen loca , ubi saturi & intensi apparuere , non omnia constitere In meis dio interjecti spatii ; nam caeruleus , qui in tua specie illustrissimus erat & nullatenus purpurascens , propius ad F cadebat, quam ad X ; & plenissima Flavedo videbatur esse aliquantulum propior ad H, quam ad I. Atque ita , Rubedo & Purpura propius ad centra X , & Y , quam ad alteros limites intentae apparuerunt ἔ solaque Viriditas in medio limitum Ε, & H , effloruit . Unde constat ratio , quod,