장음표시 사용
161쪽
appestat, & in hoc sequitur veteres hunc humorem GaD sum determinantes . Ex altera parte perpendendo sententiam Hippocratis docentis lienem esse secem aquae, quod membrum statuitur etiain receptaculum melancholiar iudico recentiores ab Hipp. non dissentire describendo aliam disserentiam melancholiae quidam, & tenuem sub nomine lymphae, quae a liene sum originem , Ac principium re here non est dubitandum, etiam in sententia Recentiorum determinantituri in Liene sanguinem per hunc circulantem noua quadam sermentatione assici per quam attenuatur, subtiliatur, & volatilizatur, una cum sitis excrementis utilibus, quae per dictam sermentationem quodamodo disgregantur a partibus utilioribus, it1vt facilis postea euadat eorum segregatio, qua propter sanguis circulans per Harparibi relinctuit partes bisosas, amaras, & per glandulas Pa tes serosas acidas, & ita potest dici lienem esse principium humoris lymphatici, & melancholici, quia ab eo disponitur, ut in suis locis determinatis separetur ad animalis be
SAliua est Humor a glandulis parotidibus praeparatus,&
perductus sali resi0 oris cauitatem continua eman
tione transsiliis ; Materiam pro huius humoris praepar tione suscipiunt glandulae ab Artcrijs, quae istis inferuntur saliquali aciditate hanc materiam portundi persuadent dicta superius de saliua aciditate perfusa, & glandularum natura, quae institutae videntur ad sitscipiet adam, & praeparandam
Materiam serosam acidiusculam, ut superiori capite adnotaui & morbi, qui communiter glandulis eueniunt efficaciter hoc videntur confirmare, sunt enim intumescentiae ab humore condensato,& tumores duri, vel molas, sed ambo asulationem humorum repraesentantes, quae acidum n tur
162쪽
turaliter in glandulis dominans supponunt. Vlterius saliua in Vase collectit, & ibi relicta per aliquod tempus crasi scit non alia ratione, nisi virtute intrinsecae aciditatis, quae late: est, & occulta, eo modo quo in Saccharo, & melle occultatur virtus corrosiua, per destillationem horum corporum manifestata. et
Dictae glandulae parotides spiritum animalem a nenii, quorum ramificationes in eis inseruntur suscipiunt, quorum ope humor volatilis, & sermentati uis ab his glandulis Praeparatur, prout dictiim est de glandulis pancreatis, &aciditatem etiam Materiar a glandulis praeuietis susceptae
dulcificant, unde magis occultatur. Hanc virtutem fermentativam in se continere praeter di
ta in superiori capite de praeparatione alimentorum in oro experientia comprobatur, nam si panis frustulum optimε terratur multaeq; falave misceatur, deinde in compotenti Massa farinae indatur, & hanc sermentare facit, pari pacto, ac fermentatur a fermento ordinario. Materia praedicta ope fermenti, vel temperamenti glandularum supradictarum praeparata per ductus saliuales ab Illustrissimo D. Fra cisco Boldrino in Accadeinia Parmensi professore publico Anatomiae, & Chirurgiae detectos, in oris caintaica transfunditur. Hic humor praedicto modo praeparatiis diserta Impha,& a succo pancroatico, quamuis a glandulis elaboratus, in materia serosa sanguinis, prout illa, quia in saliua non est aciditas manifesta, nec tenuitas, sicuti in succo Pancreatico, & lympha, sed est magis crassa, & manifeste insipida, ideoque patuitae in qualitatibus essentialibus simili , qu
propter rituita iuremerito nuncupatur. Finis a natura intentus in generatione huius humoris, est multiplex. Primo facilem reddere deglutionein alisne toruin, quibus miscetur, nam sitientes ob istius humoris deiectum dissicilem experiuntur deglutitionem. Secundus in interiora oris, & loquellae organa continua irrigatione tu bricare ad vocem edendam, cum facilitate, quam non e
Puriunxur, ilitibus fauces in huius humoris de ii exsic
163쪽
cantur. Tertius est ad sitim moderandam, quapropter impedito huius humoris cursu in oris cauitatem, vel exsicca to praedicto humore, ut in febribus intensis, & in violento exercitio, & cursu, sitis valde excruciat. Quartus est a corporibus siccis masticatis,& dentibus trituratis saporem attrahere per dissolutionem salis dictorum Corporum is, huncque Organo gustus communicare. Vltimus est inseruire pro fermento alimentorum in ventriculo, ut superius dixi. Ex his colligitur saliuam non esse inutile excrementum, eum ad tot fines a Natura sit destinata, & per rationes si rerius allatas. . Haec saliua Recentiorum non differt ab Antiquorum pDtuita cuius sedein cerebrum, ventriculum, & intestina st tueriint, quia plurimum de hac sub specie saliuae a cerebro ad palatum denuere crediderunt, & multam per vomitum.& intestina cxcerni obseruauerunt 3 Anatomicae innacia ob
seruationes demonstrant Antiquos errasse in stabiliendo deascensu saliuae a cerebro, cum per ductus saliuales a Parotidibus derivatos constet saliuam in os depluere 3 Quae per vomitum, & sec sitim excernitur est eadem saliua deglutita, quae in ventriculo remanendo, qualitates inferius dicendaς contrahit, nisi cas secum traxerit a sito principio,& quae in intestinis obseruatur, est eadem saliua a ventriculo in intestina dilabens, ab effervescentia bilis, & succi pancreatici residua, & incrassata , congrediendo enim, &ipsa in hac pitana necessitate naturali, quod reliquum si perest in crassum, & mucosum humorem transit ue Necessitas haec apparet a confluxu eiusdem saliuae in loco congres.sus bilis, & succi pancreatici, & dicta mucositas resedita inseruit pro tegenda superficie interna intestinorum ue in reliquis si comparabimus qualitates pituitae ab Antiquis tria butas, cum qualitatibus, quae insunt saliuae videbimus recentiores cui si eis conuenire in ratione humoris pituitosi. Vitia Pitutis, & saliuae a Recentioribus eadem statuuntur, cum eis qtiae Antiquorum consensit determinata fit riint; & consistunt in alteratione partium componentium, a. quibus
164쪽
quibus, vel saporis desectiis, vel alicuius excessus oritur in hoc humore, vel a tali textura partium comionentium, Qua alteratur eius modus cibstantiae, ciun dispositione adendas aliquas operationes nostri corporis, quae dispositio considerari debet in omnibus vitiis, ad hoc, ut talia debeant dici, & ab his varias pituitae differentias colligunt Antiqui. quas admittunt Neoterici. Insipida ni pituita, & saliua, quando nihil de sese acido ei inis cetur, ex eo quod parum in venis de hoc reperiatur ob bilis siperistinuantiam, acidum omne mortificantis sua praeualenti activitate, vel quia serum, & aquea substantia in excedenti copia ad istius compositionem concurrerit, acidum ab Arteriis acceptum opprimendo,& sufibrando. Ab hac saliuae constitutione deprauatur, immo tollitur illa alteratio, seu sermentatio, quam alimenta in ore masticata a saliua commixta suseipiunt, ex cuius defictu e rum concoctio in ventriculo potest deprauari,sicuti minui potest a saliua insipida, & nimis aquosa acidum ventriculi famis excitatiuum enervando, qua de cauti dixit Hippocrates in lib. de Coa. prenot. num. I. quibus seliuae multum, dicibi fastidia sunt, de si verum est, quod sitiua inseritiat pro
fermento alimentorum in ventriculo ab hac vitiata siti comstitutione in acidi deseetii, vel oppressione, laedetur dicta se mentatio, & concoctio alimentorum, & etiam si conced mus ad hanc non concurerrere, adhuc partem potest hab re in deprauatione dictae operationis, sia aquoutate ventrieuli fibras laxando sermentum concoctionis operativum dia luendo, & qualitatem acid filsam sermentativam nimia humiditate debilitando, eo modo quo videmus ab humoreaqueo excedenti omnes qualitates sepidas infiingi, & pr cipue haec succedent si huiusnodi selitia in quantitate e ceserit, & nihil fimosus in Antiquorum Schola, quam: ab
humore destillante in os, & dilabente ad ventriculum concoctionem alimentorum vitiari,excrementa cumulari in ve triculo, & intestinis, quod magis verificatur per Rece tiores, mina ab aquosa saliua copiosa enervetur sermentum
bilis, & Pancreatis, cum degeneratione Chyli depurandi ab
165쪽
ab his, in Naturam inhnobiliorem, & excrementitiam Huic vitio occurrendum est cum eis, quae acidum remittunt iuxta praecepta Antiquorum acida in appetitus deficientia praescribentias & talis deficientia semper obseruatur in ventriculi fermento debilitato a conueniunt etiam, quia bilem appetitum extinguentem minuunt iuxta sancita ab Antiquis demonstrantibus a bile appetitum instingi,& coctionem laedi ; minuunt etiam serositatem acida, hanc per vias urinae e corpore expcllcndo, & hoc docuerunt etiam Antiqui inter diuretica, acida conumerando. In abundantia serositatis saliuam deprauantis conueniunx vltra acida, ea, quae exsiccant, & resoluunt, & sunt omnia calefacientia, & haec,& acida multis in locis descripta
Cqgnoscemus saliuam inspidam prouenire a desectu acidi , obseruando bilis excessum in Corpore, seri abundantiam , quae CX temperamento, habitu corporis, Sc ab erroribus antecedentibus demonstrantur.
Acida quandoque euadit saliua, ut dentes ad instar succi limonum stupidos reddat, & tunc acidum in ea supera undat plusquam conueniat illius conditioni naturali, ex eo quod acidum in sero, vel lympha arteriosa sit excedens
vel ratione temperamenti mesancholici, vel ratione alia mentorum acidorum in copia assumptorum, quae maxime conducunt ad melancholiae copiosam generationem, vel ratione sermenti glandularum ad acidum vergentis quod ni-inis exaltatum, aciditatem adeo sensibilem silitiae imprimit Praeteream, quam contraxit a Materia, a qua generatnr. Exaltatur autem praedictum fermentum acidum a calore oexcedenti, & a defficientia spirituum, quorum virtute acida modificantur, & ex his duobus confirmatur Antiquorum sententia de generatione acidi, qua stabilitum fuit a frigido . prouenire, nam calor acidum efficit, partes sulphureas Mat lxire dissipando, ut contingit vino in acetum degcnecanti, a calore enim ebullit, osteruescit, postea acessit evaporantibus ab eo sulphureis particulis, & cxaltatis salinis acidis, &Wr hoc acetum ab Antiquis dicitur frigidum, & nihil com- :
166쪽
munitis, S magis vulgare in schola medica, quam calorem hamatis frigiditatis ventriculi causam esse, unde non damnandi Recentiores,afferentes acidum, quod est frigidum,a calore operati, cum id sit intelligendum occasionaliter, & de conse- Quenti, non effective, & principaliter, ut Antiqui discurrunt
de Hydrope, qui est morbus frigidus, & quandoque in eorum
sententia a calore excedente prolaciscitur ed magis aperi in hac sententia Neotericos erudierunt quando cruditatem acidam coniunctam cum hepatis incendio,& a stu hypocondriorum,a calore dictarum partium,tamquam a causa pendere determinauerunt modo eXplicato de hepate calido,ventriculum
refrigerania . Materia vero sine partibus sulphureis frigida dicitur, pari pacto quae spiritibus priuantur, frigida fiunt, & ideo ad aciditatem disponuntur iuxta Antiquorum
sententiam, frigiditatem induci a spirituum desectu, illi prius
docuerunt, in spiricii calorem ponentes, qui ab corum dissipatione debet minui, de cum tali proportione, ut quantum de calore deperditur , tantum de Digiditate acquiratur , Δ ouamuis haec doctrinaPropriE spiritibus vitalibus applicetur clebet etiam applicari spiritibus animalibus, a quibus non parum subsidii habet calor pro sui conseruatione ab eoruin
dissipatione humorem acidum melancholicum augeri, norunt etiam in antiqua medicina Tyrones, cum inter causas melancholiam,augentes enumerentiirAnimi passiones,&curae,quae
hoc possunt praestare per dissipationem etiam spirituum antimalium , qui ab eis maxime patiuntur, & cum his loquuntur Neotcrici,quado docent curas, S animi passiones aciditatem in humoribus, augere quamuis diuerso modo hoc explicent: Nam Antiqui dicunt anima passiones acidum augero, quia frigiditatem inducunt concentrando, & spiritiis dissipado, Neoterici vero asserunt spiritus humores dulcificare, &vbidissipantur, dulcificationis essectu cessire, & humores acredinem coopere dum causa diis pans spiritus exaltat acidum, vel istis
diuipatis haec fit sensibilior, signa demonstrantia praedictas
causas praecesisse, aciditatem saliuae demonstrabunt. In cura ariditatis saliuae conueniunt calida, & Aromatica, utpote acidum infringentia, &quae acidiun Imbabunt toties I res
167쪽
repetita, quae conueniunt etiam in fermento acido nimis misaltato. Et si calor huic exaltationi,&aciditati hui nomina , contribuat, ad frigida omnes recurrunt, nec alio modo cri ditatem acidam a caloris excessii curant antiqui, aciditas adissipatione spirituum,&a curis ab omnibus laetificantibus,& a spiritus reparanti bus,ut sunt spiritosa,caephallica, curatur, causae calefacientes si praecesserint aciditatem a calore cor
Pituita intestinatis, est ipsa saliua, quae a ventriculo ad intestinum descendit, & in his crassitem acquirendo in nati colitatem pituitosam transit,unde si sa liua suerit acida haec muc stas de aciditate participat, saliuam ad intestini descendere mihi videtur ab omni dubitatione alienum, nam si tota saliua,
quae deglutitur, intra ventriculi limites contineretur, quam citissimξ istius cauitas impleretur, vel in ea filiem copiose e undaris,quod cum non succedat, stabiliendrina cst,a ventriculicauitate ad cam Intestinorum saliuam descelidero,& praeter aciditatem excedentem, quam potest in se colligere iri sui generatione nempe in glandulis, ubi conficitur, quandoq; nimia aciditate vitiari potest per miscellam succi pancreatici niamis 'acidi.
Ab hac dolores omnes intestinorum protieniunt, qui cor iunguntur cum sensu frigiditatis, & horum dolorum causam omnes Antiqui tribuerunt pituitae vitrcς de acido participat ii, ideo omnia Ammatica calida in his doloribus conueniunt, ut sunt aqua Theriacalis,Cinamomi, spiritus carminatiuiis,
spiritus nitri, Oleum Gariosiorum Consec. Dia mini Diatrion, Pi percon, Theriaca, Mithridatum, & similia
debent tamen praecedere cilacuantia pituitam intestina
.. Pituita, vel saliua acida in ventriculo colle ita, & alimentis permixta in horum Praeparatione ea contingunt mala, quae citato Capite acido stiperfluuo vcntriculi tribuimus, quae aliam curationem non exigunt, quam ea, quae acido sitrerfluo conuenit,& perficitur per medica inenta ibidem descripta. Salsedine peccat Saliua, quia materia, a qua Originem trahit ncmpὰ tecum corioso sale ab audat hoc virio inulta in- sort
168쪽
sert data mai partes oris, per quas transit, corrosiua Mise-dine corrouendo, & ulcerando: In ventriculum vero admissa una cum alimentis, haec salsedine prieternaturali inficit, de nimia dissolutione attenuat, vi E sanguis postea tenuis, & salsus multorum malorum causa generatur tib ro ab alimentis ventriculo collecta ibi saliua, hac falsedine dolores in eo excitare solet, & lethalus corrosiones intestinates. Pituita salsedinem potest contrahere a saliua modo supe. Hi s dicto de vitio bilis, & sicci pancrearici in suis qualitatibus excedentibus , dum ob auctam eorum acrimoniam plus solito in congressit mutuo effervescentes, partim in saliuinvolatile, & partim in fixum transmutantur, & hoc remanens unitum partibus crassis a dicta effervescentia residuis, & mi tum cum saliua descendente pituitam intestinatem magis vitiosina salsedine reddit; & hoc confirmatur Antiquorum doctrina de ortu salse dinis a calore, nam inordinata efferuesccntia supradicta est cum calore statum naturalem excedente, prout demonstrauimus etiam superiori capite is quarto, de preparatione massae Chylone in intestinis, &capite de bile, & succo pancreatico, & ex bile, &succo pancreatico salsuin fieri ab Avicenna, Recentiores desumin scrunt, qui pituitae salse generationem explicando ait fieri si pituitae tenui, & exigui saporis misceatur bilis amara hoc est analica, de salsa a Recentioribus illud exigui saporis existentis in saliua explicatur per acidum saliuae, quod exiguum saporem huic conciliat, quia est occultum, nec talem explicationem sine ratione concluserunt docti ab experientia acidum athalico unitum in salsum migrare. Huius pituitae salse vitio tenesmus inducitur frequenti irritamento salsedinis sphinetere ani irritato, ac si iacccssitas citet f mes deponendi ; Possunt etiam ab hac pendere fluxus Alui, dum salsedine abstergente mucositatem, qua teguntur innumerae glandulae per intestina conglobatae ab cadem dicta vasa vel irritantur, vel corroduntur, cum copiosa humoris prosessione, aqua Alui fluxus, & alii morbi, quos diximus oriri a falso in sanguine existente cap. 7.
169쪽
Pituita seliasacit etiam ulcera, pruritus, scabies . Hoc vitium corrigendum est cum aqueis, & mucilaginosis sup riori etiam capite septimo de succo pancreatico recensitis,& haec adeo certa sunt in quacumque secta, ut nulla indigeant ponderatione ; qualitas huius humoris salsa in fluviabus patet a mucositatibus, excretis etiam in principio-mo bi. & ubi peccat salsedo sunt magis copiosa, quam in fluxu bilioso in quo nisi post aliquos dies apparent corrosiones pruritus, ulcera Glitiae salsedo erit huius salsedinis signum demonstrativum.
Dulcis aliquando apparet saliua, sed dulcedine nauseabunda, qualis est in liqui ritia, & eius succo, & huius cauti est po tio rulphuris multa serositate perfusa , una cum vnione salis lixiviosi ; a sulphure enim cum oleositate habetur dulcedo, &h iale lixiviolo, ratio per quam nauseabunda uadit, sciitiei uncilia acria subtilissimis exhalationibus illi hureis mixta odores ingratos, & nauseabundos ciliciunt, ita pari pacto s ilia lixiuioti, cum stilphure oleoso mixta sipores natuCam e citantes reddere postulat, materiam resertam sulphureis particulis, crassis. oleolis, & salsis sanguis suppeditat ad productionem huius humoris. Vitia hanc saliuae differentiam coim comitantia sunt nausea, qtis scrὰ continua ab hoc humore ii sertur,& impedita alteratio alimentorum in ore latius debita, duin per hanc dulcedinem alvisit rationem sermenti, quae in acido spiritose, quamuis occillio sundatur ; Hac dulcedine etiam fermentum ventriculi eneruatur, clun videamus omnia dulcia pinguia,&oleoia, acida mitigare, & minuere, unde alimentorum concoctio deprauata ob fermentum acidum enervatum, de qua mentionem secimus in capite tertio de alia ment. Pr par. in Ventriculo, unde patet acidis hoc vitium se- liue esse corrigendum de quibus actum est superius multis in
In intestinis potest cumulari huiusmodi pituita a saliua, que& bilis, & succi pancreatici actionem laedere potest eorum acrimoniam nimis demulcendo i cum deprauatione chyli, impedita faecum sequestratione a debilitata utriusque humoris actione , & etiam huic acida superius dicta Pro
170쪽
pro emendatione conueniunt. Is enim ad suuna naturalem
statum reducetur, & sanguinis constitutio hanc materiam vitiosam subministrans emendabitur. Si succus pancreaticus in magna copia pituitae viscidae seu limpidae, seu saliuae in intestinis milceatur, resultat altera species pituitae, vitrea dicta, eo quod vitro fiso sit similis, & hanc similitudinem optimε recipit a saliua cracia, quae sit limpida, & a succo pancreatico pariter liinpia ido simul mixtis, ab hac pituita atrocissimi intestinorum dolores suscitantur, a quibus videntur intestina quasi re
terrebrari, eo quia per aciditatem sit i pancreatici intensam corrodit, & per crassitiem, ita adhaeret, ut dolor sem-i perfixus parti inhaereat; unde patet Aromaticis oppugnandam esse malitiam huius humoris, cum aciditatem instingant , dc partes crinas attenuent, & si acrimoniam huius hi moris spectemus, a qua dolores adeo atroces oriuntur, percipiemus Recentiores melius naturam huius explicare, quam antiquos, qui volunt vitream pituitam a frigido excedenti condensari,& ab eodem dolores illos intensos, quos causat
hic humor, oriri , nam non cst reperibilis talis frigiditas in corpore vivente, & in humoribus in internis paribus cxistentibus, ut valeat condensare humores ad vitri sis similitudinem, &dolores adeo atroces generate, nisi per frigidum acidum intelligant, vel frigiditati coniunctiina admittant. Si huic pituitae acidae terreae partes admisceantur amus 'limpiditate, & aciditatc austeritatem concipit, & resultat illa differentia ab Avicenna pontica dicta, cuius generationcm cxplicat exco quod in terrestreitatem sensim mutata sit, unde Reccntiores huius Auctoris sensum sequentes a particulis terreis austeritatem sumere, pituitam stabilierunt,quae I in mesancholia nypocondriaca saepe obseruatur, & a qua alui stiplicitas, dum sua austeritate taces condensat ,& resistet
tesino tui intestinonim reddit ue ab hac etiam dolores atrocissimi quales hypocondri cicXperiuntur in intestinis ,.eo quia rigiditate suaruin particularum intime membranosam intes Mtinorum substantiam vellicat, unde dolor magis acutus,&fixus. Corrigo xur hic humor, cum eisdem Aromaticis, sed .