장음표시 사용
221쪽
sa vellicatione pars, in qua contingit putredo, dolor in hac
promouetiae, & facile est putrescentem humorem acrim niam concipere, cum per putredinem exhalent primo partes. Balsamicae, & benignae humoris, quae aliarum partium ino dacitatem contemperare valent. unde his exhalatis , salia in omni corpore, & praecipuE sanguine existentia, suam sacrimoniam naturalem exercent, amisso omni dulcifican
Aliquando impeditur motus circulationis pcr aliquam . partem, nullo siccedente Tumore, vel inflammatione, ex eo quod sanguis inuento impedimento regurgitat, de per alias vasorum ramificationes ruum prosequitur cursum, & ab hac causa multoties pendet pulsatio arteriae caeliacae in hypocon-drijs, si obstruatur ramus arteriae splenicae, dum sanguis, inhalae ingressus, per impedimentum ulterius progredi non potest, ®urgitando ramum Caesiacae ingreditur, qui cum ferE sit impletus a sanguine ab alia parte adueniente ad hoc
ut locum intra suam cauitatem paret sibi, impetu proprio sanguinis arteriosi . Caeliacae arteriae tunicas distendit talivi, ut eius motus sensibilis oculis fiat. Per obstructiones partium, vel vasorum impeditur libera circulatio sanguinis sine febre, & inflammatione, quando obstructio non est totalis, sed patet aliquod exiguum s
ramen, & spiraculum, per quod possit pars subtilior habere continuationem siti motus, & exhalationes fermentativae ab humore detento tolutae expirant, relicta parte crassiori inepta ad putredinem concipiendam ob unionem suarum partium, nec ad sementi naturam induendam, quia fixis particulis constituta, & particulae, quae Paulatim separantur ab humore, dicto modo stagnante, vel a motu intestino, vel a calore partium adiacientium viam partis subtilioris s lientes, de aliundE translate prohibent, ne residuuin materiar in parte obstructa latente putrescat, sed ad incineram tum quoddam deueniat,inhabile ad febrem excitandam. Hac ratione inultar partes obstructae Hebre,&inflammatione immunes evadunt.
222쪽
obstructione vero totali vasorum facta in partibus intc nis, & praecipvh abdominis febris accenditur; Qtiotiescunque humor in obstructis vasis restrictus sermentatione prauternaturali concepta exaltatis in hac, & volatilietatis partiabus salinis,&siilphtireis extraneas acquirit conditiones feramentativas una cum acrimonia, qua perterrebrando obstri
entem materiam vi semitam sibi aperit, & circulationis cussum rcasunnit, una cum reliquo languine, cui admixtus sua virtute fermentativa in totum dispersa praeternaturalem CD seruescentiam in tota uniuersa massa sanguinea excitat, unde sebres periodicae, per determinatas accessiones redeuntes, dum impedimento superato sola Perterrebratione, non Crr
sone primaeuo statui propria virtute remittitur, impediendo cursum alteri humori, & disponendo illum ad praedictas conditiones morbosas si scipiendas, quarum auxilio sup rato de nouo impedimento, modo supradicto de nouo a
cenditur paroXismus. Motus circulationis nimis expeditus morborum calua exinistit, & praecipui inflammationum,dum ab arterijs fi uenti
pulsatione sanguis in partes in tanta copia expellitur, ut venarillam absorbere non possint, quapropter in parte remanens in ea tumorem, & infammationem parit. Hinc deducitur causa, perquam post violentum exercitium in calestente corpore ab huius restigeratione nimis celeri, & violento modo tentata inflammationes succedunt, nan a violento exercitio sanguis nimis expcdite circulatur ,& ita in parte exundat copioso assium, ut succedente stigore in partituri porositatibus adhuc detentus fixetur, ex impotens reddatur ad venas capillares ingrediendas , idcirco rc mancndo in parte,eam inflammat. Hoc modo etiam a febribus acutis inflammationes sunt ob sanguinem in copia per Partem aliquam circulantem ob febrile incendium, & in ea remanen tem acquisita fixitate.
Motus hic circulationis expeditus nimis, & celer pendet abcaeccdenti huius fermentatione, vel ab admixtione alicuius extranei ; Vnde misio sanguine, ut huius concursiwad partem allaciam minuatur, exhibenda, quae effervescentiair ,
223쪽
181 - . POMPEI SACCHI PARMENfrs
sedant, vel extraneum debellant, pro ut inserius dicemuς. Sanguini extrauasato resoluentia, & suppurantia applicat
Ab hoc motu sanguinis sunt etiam huius fluxus, a circuI tione enim celeri, impetu concepto, hoc orificia vasomm . aperit cum sui effusione, cui occurrendum, vasa occludendo
aqua stiptica, vel liquore stiplico, & alijs superitia descriptis
esterilescentiam, & fermentationem excedentem, & extranei mixti actionem sedando, cum refrigerantibus, & opi iis, & acidis. Ratione huius motus aucti sanguis fuit ad aliquam partem eum impetu, & in copia, ut in febribus ardentibus delirium excitando suis copiosi effluuijs, de intensione sit caloris febrilis spiritus, ii quibus Phantasinata perturbantur, eX quo
colligitur inuadente delirio in magnis effervescentiiς melius esse mittere sanguinem, quam velicantia applicare partibus, prout inexperte, & sinc ratione aliqui medontes faciunt, nam a sale acri , & volatili chantaridum sata inem ingrediento, pro ut ostendit urinae ardor, post volicanthim applicationem succedens,) istius fermentatio,&effervescentia intenditur in magnis etiam doloribus incale cente parte, huius porontates dilatantur, aptae singuinem in copia recipere, &hic a calore partis aestum concipiens pleno gurgite in Caine undat, cum plenitudine particulari affectae partis, quia porositates istius dilatatae omnino implentur, cum periculo inflammationis, S: Sphauli eiusdem , unde in his doloribus Antiquorum etiam consilio , copiosd mittendus sanguis propra cruatione ab inflammatione. Ex quo detegitur etiam error eorumdem Antiquorum viserentium,dolorem sanguinem attrahere, nam non attrahitur, sed per dolorem paratur ei spatium amplum in parte implendum a circulante sanguine, cum inflammationis periculo. Motus sermentationis inest sanguini, SI perstiadetur a sua natura si Hippocrate multis in locis calidissima dicta,&in caliditate caeteros humores separan , quae autem tali caliditate sunt praedita,motu sermentationis valido donantur, quia est proprii im calori s , seu particillaruni calidarum se mouere,. . &
224쪽
& socias particulas agitare. Termentatio vero consistit in motu particularum componentium miXtum, sanguis in corde , vel pulmonibus continuo rarefit, & effervescit, Quae vero esseruescunt,sermentationem experiuntur. Idem probant Fuligines,qu s medici unanimiter dicunt a sanguine transpirare, Spiritus animales a sanguine extracti, & in cerebro prae parati , pro omnium operationum animalium, & rationalium CX- .crcitio, quaproptcr Hippocrates libro de flat. num. ao. scriptum reliquit,nihil magis ad prudentiam conserre, quam sap-guinem si in constanti habitu persistat sanguine vero permutato concideresimul, & prudentiam, quod confirmauit etiana in lib. I. de morb. num. 28. ia Fuliginum cxpiratio, &facilis extractio spirituum a sanguine sipponit motum inte,
stinum particularum in sanguine, qui aliud non est, quam
Datus est a natura sanguini motus fermentationis in plures vlus. Et primo, ut hoc motu continuo CXcr menta separ rentur, eo modo quo a vino per sermentationem faeces secem nuntur, & sc libera ab excrementis massa sanguinea purior,& pcrfectior euadit, & sua munia rectius cXequitur, tam quo ad nutritionem partium, quam pro spirituum generatione, & pro conseruando calore totius. Secundo, per sermentationem subtiliantur magis partes, sanguinem constituentes, & subtilitatem si sceptam liberius circulantur, & particular componentes ad unionem persectiorem inter se acquirendam nabiurantur, ad hoc enim, ut mixtio succedat persecta , debent miscibilia in partes minimas redigi, & agitari, quod facit motus sermentationis. Tertio, ut continuo motu a sermentatione praestito, partes spiritose, & calidae sanguinis excitentur in copia iussicienti ad conseruandum calorem in eo, & in toto. Diminuto hoc motu sermentationis suspcnditur CXcremet torum secretio cum uniuersali inquinamento Inassae sanguineae, & detrimento omnium partium, ut contingit in Chac hexia, quae semper sui primordia desumit ab excrementis in sanguinς retentis crassitie, & aciditate motum samentationis impedientibus, & excrementa in sanguine constringenti-
225쪽
bus, lpiritibusq; fontem caloris fixantibus,&diminuto mota
praedicto attenuante sanguinem crassitiem hic contrahit curri vitio circulationis eiusdein in tarditate consistente, a quo ali quando etiam prouenit respirandi difficultas, oppressis pulmonibus a copia sanguinis ex retardata circulatione in suis vasis cumulata, cordis tremor, S palpitatio ab eadem copia sanguinis crassicor grauante, quod docuit Hi p. in lib de morbo sacro num. I. scribendo,cum desiccnderit pituita stigia da ad pulmonem, aut ad cor, perfrigeratur sanguis, venae autem violenter perfrineratae ad pulmonem,& cor assiliunt,&cor palpitat, ut praehac necessitate anhelationis incidant,& spiratio ceruice ore sta, non enim spiritum suscipere potest, donec id, quod influxit,a sanguine suerit stiperatum, &calefactum, in venas fuerit dissusum. Ab eadem crastitie vasorum obstructione partes depratiantur , & earumdein nutritio diminuitur , sanguine ob sui
crauitiem porositates Carum non ingrCdiente cum nutritionis diininutione, sublata materia alimentali. Caloris defectum morboso proXimum concipit sanguis ex diminuto motu fermentationis, cum languore omnium op
rationum corporis, dum destituuntur principali instrumento, quod est calor necessarius, non soliun ad sanguinis perlecti nem , dc ad sui muneris executionem, sed ad persectum actio- nuin exercitium, dc praecipue pro cxcitandis,&adustiandis fermentis partium, principia dictarum actionum, & quae solo motu casdem perficiunt, unde diminutis particulis calidi sis
sanguine suo motu perturbato fermenta partium continua, sed adaequata commotione agitantia illa otiantur, vel diminute suos motus CXequuntur, cum damno totius corpori , &ctiam cum vitae deperditione,iuxta Hi p. sententiam lib. r. emorb. num. 8. sub his:verbis,cum atra bilis in capite commota fluxerit maxime in partem, in qua plurima sunt venae in collum inquam, ac pectus, syderatus fit homo, ac impotens sanguine nimirum perfrigerato,& ii superior eiserit. ita ut sanguis calescat siue ab his, qus exhibentur, sime a se ipso i hec verba designant sanguinis fermentationem propriam) attollitur , ac mox tur, ac diffviditur, & s rationem inducit, &
226쪽
spumescit,& a bile separatur,& sanus euadit. Si vero superior non cuaserit,adhuc magis perfrigeratur, & ubi penitus perfri- ratus fuerit & calor ex ipso deieceri congelatur,& moueri non potest, sed moritur, & idem confirmauit codem libroniim. 8. hac sententia, cum venae in capite fuerint calefacta trahunt in se ipsas pituitam,deinde neccsse est prae pituitae frugi litate sanguinem nunc magis sisti, & peririgeratum este
quam priori tempore, dum autem sanguis non mouetur, fieri . Non potest, Vt non etiam corpus quiescat, ac torpeat,& siquidem sanguis, ac reliquum corpus superarint, ita ut cales. cant, homo euadit, si vero pituita praenia luerit, sanguis magis perfriseratur, ac congelatur, de si frigiditas, & congelatio augescant, penitus congelascit, & peririgeratur homo, de moritur, quae omnia indicant strinouationem finguinis, quacessante sanguis refrigeratur, nec mouetur, & mors imminor,& hoc est, calorem partium a sanguine deprauato vitiari, de temperamentum, & calorem innatum partium a sanguine o
timo conservari. Motum fermentationis diminutum massar sanguineae augent praecipue omnia salia volatilia,ut spiritus cornu Cerui,de
Ialis eiusdem, fuliginis, charabs, sanguinis humani, Vrinae, de salis armoniaci ; i alia etiam fixa, dc praecipue carphalica, veRosmarini, Saluiae, Lauenditiae, Maioranae & sin ulla,quae a tenuando,& visciditatem sanguini auferendo, sermentationis
motum adaugcnt, quod praestant cliam omnia Aromatica, de aquae ab his extractae vel decoctaeae liis parata,& omnes hesbae fale volatili, & acri prediis, & omnia remedia superius recensita pro acido Lymphe aues o,g pro succo Pancreatico ab
aciditate nimia deprauato quae conueniunt etiam in Cache-Xia ab acido exuberante, at, iisdem etiana remedus calor sanguini restituitur, & excrementorum facilis segregatio coadiuuatur. Dum enim visciditas languini aufertur una cum carinteris partibus hunc constituentibus,excrementa subtilianturλ ctiam vinculum illud, quod areth haec cum alijs partibus viaiebat, laxatur , & lac. te solubile euadit ; idcirco Ob contractam subtilitatem, & vinculi laxitatem facile dis- grcgantur, & a caeteris separantur, pari pacto calor augetur,
227쪽
cum ablata visciditate per fermentationem particulae calida spiritotie in imiori copia explicentur, clun renouatione debi-rae tormentationis, & ita in correctione illius visciditatis cor-xiguntur omnia vitia supradicta, & praecipue Cachexia. Motus sermentationis a naturae instituto defcctit, quando modum excedit, hac enim via ad dissolutionem, & putredinem tendit, a valido motu dissoluto vinculo partes ad inuicem connectente, vel ablata illa textura, quae anasar sanguineae dat esse, & cx cuius ablatione dictum esse amittit. In hoc motu sermentationis aueto, & praeternaturali consistit sebrium Natura, & cssentia, de qua alibi; ab hac constituitur plenitudo quaedam vasorum, quae quandoq; fluxui sanguinis occasionem praebet, quod innuit Hip. lib. a. de orator b. num . . dicendo,cum igitur calcfactae suerint venaride sanguis in ipsis efferbuerit c cccc fermentatio aucta) quae qui- dem in capite sunt , Vcnar distribuunt ipsum ad nares, &ados, loca vero, pcr quae fuit sangui , sunt Os, nares,uterus &c. N post cibum huius vitio in toto corpore masna accidit inc lescentia cum dolore capitis. Huic motui inordinato sermentationis febrem constituenti occurrendum est cuin febris uSis refrigerantibus. de b, quibus iam dictuin suit in ali)s casibus eadem refrigerantia cum incrassantibus coniuncta, sunt unicum remedium prosedando.dicto motu sine febre, per incrassantia intelligenda sint etiam acida, quae figunt, α condensant, optata etiam mirifice motum sermentationis languinis inorainatum si
DE NUTRITIONE, ET AUGMENTATIONE.
DEfinitur ab Aristotele facultas nutritiua, quod sit principium, quo vivens potest conscruare se ipsum, quatera ab est tale, reparando partes deperditas. Et quia non potest,iucno reparare partes deperditas, nisi conuerrundo alimen
228쪽
tum in fiam substantiam, ideo viticiis indiget alimento, tamquam materia, circa quam operetur Pro sui conseruatione , quasi careat, conseruari non potest. Ad nutritionem tria concurrunt secundum praedi stum in Aristotelem in lib. r. de anima cap. 6. Primo id, quod nutrit, secundo, quod nutritur,& tertio id, quo nutritur. Id, quod nutrit, primo, & principaliter est anima vegetatiua in plantis, sensititia in animalibus, rationalis in homine eminenter continens vegetatiuam,&sensititiam; videntur enim conuenire principium nutritionis, & principium generationis, cum principitiin nutritionis materiam pro conseruanda parte prae paratam disponat, eadein organizatione , dc teXtura, qua disposita sitit a principio generante pro partis conserna tione, cum autem principium generationis sit anima, dirigens in materia seminali particulas dispositas ad generationem cuiuslibet partis, decisas a generante, & sermento generativo, a testib. masculi semini communicato impraegnatas, pari pacto censendum est, principium nutritionis esse cainuem animam, dirigentem materiam dispositam a calido innato partis, & vi talis dispositionis redactam ad Naturam materiar seminalis, a qua pars nutrienda suam trahit originem, & eo magis videtur hoc ratione stabiliendum, cum in conseruatio non sit, nisi continuata generatio, quapropter cum per nutritionem animal conseruetur, continuo per hal facultatem generatur, & consequenter principium effectivum generationis , &nutritionis in vitum conuenient, definis non valde dimini lis, quia in generatione hominis i tum Corpuς organiZatur, in nutritione eius parua portio, quidquid enim additur in locum deperditi, ad hoc, ut vere fiat pars, dcbet organirari iuxta partis organizationem.
Aliud cst principium nutritionis, sed selum dispositiuiuo,& est calidum illud innatum a primordio generationis caemateria Calida,&humida seminali,&sanguinea conflatum,& iuxta cuiuslibet partis exigentiam, & ossicium dispositum, & diuersimode contextum, cuius activitate consition-tC non soli ira in caliditate, & humiditate, sed in specifica Virtute seriuentativa, quae inerat in particulis seminalibus,
229쪽
ex quibus contextum fuit, materia disponitur ad sinitIm-dinem partis ei ex toto imprimendam ab anima . Sub his
considerationibus hoc calidum innatum constituit temperiem partium, cum in se uniat prima elementa, unita particulis salis, & sulphuris, & ab aliis 'nomine fermenti appellatur, quia motu quodam sermentativo materiae actuandor aliquas particulas mouet, agitat, im Proprias expellendo,
cum tali modificatione neces laria ad talem configurationem, organytationem, & calidas , & humidas vi talis modificationis reaucit, ad talem texturam similem illi, quam habet, ivi ut calidum , de humidum in materia pro muritione existens, cum tali textura evadat calidum innatum, qito adessentiam, & cilicaciam, si non quo ad originom, nec alio modo potest explicari quomodo pars in nutritione addita calido innato insermetur. Verum tamen est iiiiiiismodi calidum innatum pro supradicto officio, S: munere indigere semper calido influente, hoc est spiritu, vol stbstantia calida spiritosi in sangiti ne latitante, hic enim dum circula-Titcr per corpus mouetur, partes perlustrando sua substantalia fluxibili si tritosi, intimiores partium recessus penetrat,& hac non solium deperditas calidi innati particulas reparat,
sed etiam illud suo motu excitat, & agitatione mouet, ut suasnctiones in solo motu consistentes exerceat, huic addunt spiritum animalem recentiores conuicti ab experientia demonsti ante paralyticas partes destitutas spiritu animali, Hon nutriri, sed emaciatas exsiccari. organizatio, & partis constitutio concurrit etiam adipsius nutritionis opus, si non instrumentaliter ciliciendo, saltem conditionalitcr, & videtur CXperientia, adeo cCrtum, Ut probatione non indigeat cum observemus partes male O gari ratas, vel laesas, ut ulcere, tumore, &alijs morbis ompanizati cm laedciatibus in nutritione laedi, est enim nC stadia organi ratio pro rccipienda materia, & pro eius icio
Secundum quod requiritur ad nutritionem est alimentum, quod ab Aristotele loco cit. determinatur esse contrarium
alito, quia in substantiam istius conuertitur, sed conuersito est
230쪽
est mutatio contrarij in contrarium, & consequenter ali mentum debet esse contrarium alito, & talis contrarietas a Recentioribus recte explicatur per diuersimodam, & con trariam texturam particularum , nam alimentum, pro ut alimentii,inanet sub textura fuissis debita , & sub illa debita v. g. sanguini,& per quam sanguis est sanguis, & ad hoc ut fiat pars
aliti textura soliciis c5uenienti eccile est,ut exornetur, & illa propria suae conditionis spolietur. Hanc teraurae rationem
explicarunt Antiqui per formam, dantem esse fluidi, vel soludi, & sanguinis, quod esse sola textura particularum praebet. Alteram conditionem voluit Aristoteles in alimento nempe , quM hoc non solum sit contrarium alito , sed etiam ita sit
contrarium, ut alitum non solum possit nutriri, & augeri eae tali contrario, verum etiam generari, & tertiam addit condiationem alimento, quae est, ut possit ab altero praeexistente
conuerti in se ipsum,ad se se conseruandum, & augendum explicat ignis, & aquae exemplo, nam licet ignis coinre riatur in aquam &aqua in ignem, adhuc ignis non dicitur alimentum aquae, sed aqua, vel potius corpora humida dicrentur alia mentum ignis, quia ignis praemistens videtur conuertere humidum in suam lubstantiam ad se conseruandum, & augenta. Huiusmodi contrarietas in sepradicta textura posita, nam secundum qualitates non potest reperiri contrarietas,dum alimentum , quod est sanguiu, est calidum, & pars nutrienda est pariter calida , tollitur a parte actitante simentum delatum
& in ista actuatione simile sibi reddit,ex quo colligitur, quod
si consideremus alimentum a parte non actuatu, vel in princiario actitationis, cst vere contrariu parri. si vero consideremus alimen tu a parte dispositu , licet non adhuc ci conqlutinatum, tunc debet dici simile parti, & ita secundu ha ac diuersa contaderationem alimentum dicitur contrarium, & simile alato. . Tertium, quod requiritur.ad nutritionem est id, quod nimiritur nemPE animal, quo idebet re 28 nutriri, debet et, am esse insignitum conditionibus sipradustis ad perfectam naturae regulam, cuicunq; parti destinatam. Fit ergo nutritio, dum particillae sanguiuis, per partem esseculantis motu circulationis impelluntur intra cauitatescius-