장음표시 사용
231쪽
ex quibus contextum fuit, materia disponitur ad similitii-dinem partis ei ex toto imprimendam ab anima . Sub his coissiderationibus hoc calidum innatum constituit temperiem partium, cum in se uniat prima elementa, unita particulis salis, & sulphuris, & ab alijs'ilomine fermenti appellatur, quia motu quodam sermentativo materiae actuandae aliquas particulas mouet, agitat, improprias CXpellendo, cum tali modissicatione necessaria ad talem configurationem,
organiciationem, & calidas, & humidas vi talis modificationis reducit, ad talom texturam similem illi, quam habet, it xvi calidum, & humidum in materia pro nutritione existens, cum tali textura evadat calidum innatum, quoadessentiain, & cificaciam, si non quo ad origin , nec alio anodo potest explicari quomodo pars in nutritione addita calido innato insermetur. Verum tamen est huiusmodi calidum innatum pro supradicto osticio, & munere indigere semper calido innuente, hoc est spiritu, vel substantia calida spiritosi in fanguine latitante, hic enim dum circula TitUr per corpus mouetur, partes perlustrando sua substantia Tuxibili spiritosi, intimiores partium recessiis penetrat, hac non soliuia deperditas calidi innati particulas reparat,
sed etiam illud sto motu excitat, & agitatione mouet, ut suasnctiones in solor motu consistentes exerceat, huic addunt spiritum animalem recentiores conuicti ab experientia demonstrante paralyticas partes destitutas spiritu animali, non nutriri, sed emaciatas exsiccari. organiratio, & partis constitutio concurrit etiam ad ipsius nutritionis opus, si non instrumentaliter ciliciendo, saltem conditionalitcr, S videtur C erientia, adeo certum, Ut probatione non indigeat cum omeruemus partes male o
ganiZatas, vel Lesas, ut vicerc, tumore, &alijs morbis o ganizati inem laedciatibus in nutritione laedi, est enim ii ccitaraa organizatio pro rccipienda materia,& procius terra
Secundum quod requiritur ad nutritioncm cstallinenturn, quod ab Aristotele loco cit. determinatur esse contrarium
alito, quia in substantiam istius conuatitur, sed conuersio est
232쪽
est mutatio contrari in contrarium, & consequenter ali. mentum debet esse contrarium alito, & talis contrarietas a Recentioribus recte explicatur per diuersimodam ,& con trariam texturam particularum , nam alimentum, pro ut alia
mentit,manet sub textura fuissis debita , & sub illa debita v. g. Lnguini,& per quam sanguis est sanguis, & ad hoc ut fiat pars
aliti textura soliciis coiieniciati, ieccste est,ut exornetur, di illa propria suae conditionis spolietur. Hanc teraurae rationem
explicarunt Antiqui per formam, dantem esse fluidi, vel soludi, & sanguinis, quod este sola textura particularum praebet.
Alteram conditionem voluit Aristoteles in alimento nempe , quod hoc non solum sit contrarium alito, sed etiam ita sit coiitraritim, ut alitum non turri possit nutriri, S: augeri eae tali contrario, verum etiam generari, & tertiam addit condiationcm alimento, quae est , ut possit ab altero praeexistente conuerti in se ipsum,ad se se conseruandiun, & augendum ; 3e explicat ignis, & aquae exemplo, nam licet ign1s corrue piatur in aquam &aqua in ignem, adhuc ignis non dicitur alime tum aquae, sed aqua, vel potius corpora humida dicitntur alimentum ignis, quia ignis praemulans videtur conuertere humidum in suam lubstantiam ad se conseruandum, & augenta. Huiusmodi contrarietas in supradicta textura postra, nam secundum qualitates non potest reperiri contrarietas,dum alimentum , quod est sanguis, est calidum, & pars nutrienda est pariter calida , i tollitur a parte actitante alimentum delatum & in ista actuatione simile sibi reddit,ex quo colligitur, quod
si consideremus alimentuin a parte non actuatu, vel in princiario adtiratiorus, est vere contrariti parri. si vero consideremus alimentu a parte dispositu , licci non adhuc ci conglutinatum, tunc debet dici stinue parti, & ita secundit hanc diuersa coiita dcrationem alimentum dicitur contrarium, & simile alato. . Tertium, quod requiritur. ad nutritionem est id, quod nimiritur nemve animal, qtiocrii debet rectε nutriri, debet et, am esse insignitum conditionibus supradictis ad persectam naturae regulam, cuicunq; parti destinatam. Fit ergo nutritio, dinia particular sanguinis, per partem cir culantis motu circulationis impelluntur intra ciuitates
233쪽
eiusdem partis rclictas a materia expirata, vel di lina ciuidem partis, & hoc modo tollitur necositas attractionis, quae abollatur a stabilita sanguinis circulatione,per quam alimentum defertur ad partes, idcirco hae non indigent illius
attractione, &ita sensissent Antiqui, si circulatio praedicta
illis nota iussa. sanguis intra has cauitates inclusus a calore innato eiusdein partis ab influente actuato assicitur, & a nam tu eiusdem calidi innati disponuntur particular matcriae nimi ritiuae ad eam consistentiam acquirendam, quae debetur varii, & cum cadem figura, situ illi conueniente, per quarni similis parti nutriendae. Sic mechanich experimur, plures partes disparatas materiar per solam dispositionem situs, cum tali ordine, numero, &figura reptarientare rem illam, ad cuius ideam disponuntur, illae variae partes disiunctae, de disparatae. A particulis pariter subtilistimis ab eius substantia expirantibus tali calore periimdittar simili calori partis, cuius est calidum innatum, & calidae particular in materia cxistemes accipiunt ab his texturam calidi innati ut sin
rius dixi. Dependenter ab hac dispostione alimentum fit pars aliri, accipiendo temperiem, organi Zationei debitam parti, quae alitur, cum vnione, per quam evadit pars , non aliter,
ae illud quod deperditum fuit, erat pars eo quia informatur .anima totius praesertim in homine in & tunc est perfecta mitritio, ideoq; dicitur animam esse principium eis Guum mitritionis, dando parti sanguiuis praeparatae, &membro appostar esse sormale partis,in homine hoc modo est discurrendiim in aliis animalibus, & vegetabilibus alio 'modo Philosephus posset procedCre. Ab hoc motu linpressis a calido innato partis materiae alimenti sit Gincitam segregatio,'& depositio materiae, non, idoneae ad nutritioiacm, & ita materia depuratur,
Hoc modo peragitur nutritio in qualibet parte, & haec Omnia tam a Rec tioribus, quam ab Antiquis squia Aristotelis menti con na) sunt rccepta; calorem enim instrumentaliter concurrcre ad nutritionem citato loco docuit Ari-
234쪽
Aristoteles, asserendo eXemplum de nauta, qui'manu, Itemone navim gubernat, manu tamquam instrumento sibi coniunctra, temone tamquam separato ; pari pacto concludit animam nutritionem perficere calido innato, tamquam in frumento sibi coniuncto, alimento tamquam separato,& ita facultas nutritiua corporea medicinae subiecta completur calido innato, influenti, & materia, & organo,anima vero non consideratur , quia morbo non subiecta , ut si peritis expositi.
Dixi alimentum esse san)uinem intelligendo de partibus eum constituentibus, vel ab eo derivantibus, & sie sue sit
serum , quod nutriat partes, siue succus lacriteus, siue sit substantia illius rubra, semper verum est satagitinem esset vltimum alimentum aliti, & quamuis probabile cxistimem partes vulgo dictas spermaticas albi coloris a sero nutritilio
restaurari, tamquam a magis proportionato alimento. de carnosas a rubicunda massae sanguineae parte . de his nullam determinationem quero, cum hanc putem Niperfluam medicinae sint . qui est errores in alimento contingCntes co
rigere, & nos corrigit, tam si alimentum iit sellini serum,
quam si sit sola substantia rubra, vel utraq; nam dato, quod
alimentum sit deprauatum in excessu caloris, & per hanc deprauationein nutritio totius, vel alicuius partis laedatur, certZ, quod medicamentis refrigerantibus tolletur calor, staue existat in sero nutritiuo, siue in rubra portione cruorin Ab hac materia sanguinis omnes partes corporis diuersis naturae, & temperamenti, & quandoq; contrari nutrita: tur, quia hoc nutrimentum ex sui natura est aptum susciarere quaslibet dispositioncs proprias cuiuslibet partis, verti in quamlibet parrem, tales vero dii positiones suscipita calido innato, vel fermento partis, quod se habet tam
quam sorina determinans alimentum, tamquam materiam primam ad mutationem, vel in hanc, vel in aliam partem, quod docuit etiam Hippocrates in lib. de alim. sitam. a. scri- Dcndo,facultas alimenti peruenit & ad ossa, & ad omnes partes in venam, arteriam, neruum, in is ulum,inpelliculanhia carnem, pinguedinem , medullam, cerebrum confise
235쪽
imauit in libro de carnibus num. I 3. dicendo alimentum, ubi accesserit unum quodq; talem speciem unicuique reddit, qualia salia erant, singula enim irrigata ab alimento ausemcntum capiunt calidum, & frigidum, glutinosum, & pii rue , amarum,& dulce, di ossa, & alia uniuersa, quae in homino inlunt. Si facultas nutritiua corporea hec organa, & instrumenta nutritionis male schabeant,&sint suo muneri improporti nata, laeditur facultas, & eius operationes, quarum laesionem desumo ab instrumenti deprauatione, sicut feci in alijs operationibus, hucusque recensitis ,& declaratis, ob rationes alibi
Cum ergo calor innatus sit praeei puum nutritiuae facultatis instrumentum, in huius laesione quaerenda est causa deprau
tionis, circa nutritionena contingentis, & quia calor innatus
potest laedi, & ab intrinsecis,&ab eκtriniccis, idcirco immorandum est in indagando modo, quo ab his laeditur,&iu eo, per quem corrigis, dc ad sitam perscctionem restitui
Laeditur ab intrinsecis calor innatus. quando a calore innuente , in sanguine existente, a quo deberet conseruari, & s Deri per sita vitia deprauatur, & ab optima conditione naturali alienatur , hoc autein contingit , quando calidum sanguinis,stii eius spiritus intensh seruet, & perturbato, ac violento motu agitatur, quo pariter calidum innatum, & contra suae conditionis institutiam mouet, & feruescere facit, cum laesone operationis nutritiuae in ea parte,in qua praedicto modo assicitur calidum innatum, nutritio enim periecta est alligata tali determinato motui, & calori agentis, quibus disponat
materiam iuxta exigentiam partis nutriendae, quapropter, si agens ab hoc motu ,&calore recedat. vel per excessiim,vclpor desectum, necesse cst , ut nutritio acpranctur, resis enim rario motus nota est, nisi actio a peripatcticis agenti tributa , Per quam passum assimilatur agcnti,& permotum exequitur, vcsupcrius de modo, quo peragitur nutritio, CXplicMu, quam acti mona ine motiun vltro concedunt, & siicuti pCr a tionem, vcl dc bilem, vel excedoniciu decretum naturae insertur
236쪽
sertur effectus a nariira non intentus, ita per Neotericos catio motus deprauata in agente, operationem in cilcini deprauatiun inducit, sic a motu excedente calidi innati fiet deprauata
nutritio, quia materia, quae pro nutritione a Parte recipitur,
vi talis motus pro maiori parte dissipatur, & quod additur, est minus,qua quod deperditu fuit,& nutritio imperfecta euadir.
ratione quantitatis diminutae, cu aliquali emaciatione partis. A motu nimio potest etiam materia magis incrassiari , cum habeat aliquid pinguis, co modo quo pars pinguior lactis permotum, & agitationem in substantiam solidam butyri coim densatur, & talis incrassatio erit tinproportionata parti nutriti cnde,& quod apponetur,non erit consimile illi, & conseouem ter nutritio madet impersecta, ab eodem motu perturbato,
potest variari dispositio particusarum materis ad talem situm.& configurationem, cum ' deprauatione organizationis eiusdem, vitiantis nutritionem partis, cum multorum morborum generatione, de quibus inserius fuse tractabimus. Feruore ,& caloris intensione peracta a calore excedenti sanguinis, calidum innatum exaraescit, & materiam amiatam pro nutriatione hac caloris intensione allicit,eiusq; calidas particulas adtexturam calidi innati redactas, additione aliarum particularum calidarum ad excedentem aetiuitatem calidam exaltat, ut cogatur discedere a persectione nutritioni debita, cum ii termissa reparatione deperditi in parte.
Ab liis deducitur ratio, cur in febribus fiat mala, vel nulla nutritio, quia calor febrilis suas actiones intemperatὸ edendo nutritionem laedit etiam, vel adustione alimenti, vel dissoli tione spiritola substantiae, vel exaltatione salis acris in mat
ria existentis,a quo postea corroditur par vel exsiccatur cum macie. Hanc laesionem nutritionis derivarunt Antiqui ab ii teperie calida partis,inducta a calido influente exccdenti sanguinis, quae inteperies sundatur in ipso calido innato, veru te- Peramentu partis constituente, quod in sententia corii admi tentiu elementa actu in mixto constituitur per corum substantiam ad minima reductam, & huiΗs excessus secundu aliquam qualitate no introducitur,nisi per additione substatie tali qualitate assectet,&in minimas particulas diuisse,sicuti actio eiusde
237쪽
temperatnenti,non explicatur,nisi per motum substantiis preecipue ab eis, a quibus elementorum qualitates pro formis habentur ,& qui actionem per substantiales effluxus ab agente emanantes explicant, pro ut multoties facit Aristoteles libro de meteor. de gener. & corrupi. & in lib. problem. de hanc rationem temperiei, & intemperiei Neoterici dictatis Anti- uae scholae se accomodantes non renuunt, sicut modum ageni explicatum sequuntur, nec alio modo videntur loqui K centiores, qui intemperiem calidam partis agentem explicat, per motum violentum, & perturbatum inherentem si is parti--lis sulphureis,& accensibilibus, quae calidae censetatur, &auctis a nouis particulis calidis, & sulphureis praedicto motu praeditis, & praeexistentibus additis,& etiam ii in his species
liud dissentirent,practice tamen in unum conueniunt,dum antiqui pro extinguenda, vel moderanda intemperie calida, restigerantibus utuntur, quae his inseriinint pro modificado morti inordinato, & perturbato partieularum , a quo habetur calor excedens, de intemperies cum excessi calida. Omnibus enim notum est,quantum frigiditas valeat, ad frmandum in tum spirituum, non tam in corpore humano, quam in eXtra tis spiritosi s,chymice peractis. Vbi ergo cognoscetur hic excessus caloris per te peramentunaturale, per errata, dc per Sympioinata, refrigerantia in usuerunt,& specifica parti affecte,quod si totu,vel saguinis in ista nimis incalescat,omnia refrigeratia toties rCpetita couenient. Calore sanguinis influente,debilitato ab aqueis, S frigidis particulis abundantibus, pari pacto calor innatus partis enem uabitur iiixta proportionem illius languoris, tam in motu, quam in calore. ita ut materia actitanda ab eo, nec perna
tum illium aeruina recipiat dispositiones configurationi, &organirationi, persccte debitas ad hoc, ut nutriat, quibus d ficientibus nutritio ex materia taliter disposita non poterit diaci vera, & perfecta, & hoc in debili motu facile siccedet, dum materia aliquo modo resistens deludet debilitatem motus agentis ; ad hoc ut disponatur in debito situ, cuin conue-Dienti numero particularum, & figura decenti, de sic diuersimode disposita vitiatam dabit organinationem.
238쪽
. Ab eodem motu debili non cXequetur scgrcgatio cxcrementorum materiar, N particularum , non idonearum ad con-icruationem talis determinatae partis licet per se sint idoneae ad altorius partis persectainconditioncm stabiliendam in unde
succedente appositione actuatae materiae degeneris, ab illis qualitatibus perfectionem nutritioni contribuentibus, quarum praecipua est, ut materia nutritiua sit defaecata, &munia data ab excrementis, & apta recipere dispositiones agentis, no perficietur opus nutritionis eo,quia materia apposita parti nunqua euadet ei similis, ideoq; nutritio,deprauata succedet. LIdem eueniet etiam pro conseruatione caloris innati, cuius
activitas refracta ab inapcrfectione sui conseruatiui, &excitatiui, nempe a frigidis, & aqueis particulis in eo excedentibus ,erit impotens ad imprimendam regulam calidis particulis materiae, per quam deberent consormari lcxturae calidi innati praeexistentis in parte, & qua noli accepta nunquam
pars addita calido simili huic calefiet, nec similitudine cum
. Hoc modo explicant recentioros nutritionis deprauati iaci ob vitium calidi innati contractum a calido innuente debilitato, a quo vitiari calidum innatum ultro concedunt Antiqui, & nihil frequentius exagerant, modum vero huius larsionis deducunt a sola imbecillitate caloris influentis, & inia ti impotentis, ad assimila dam materiam, iuxtii deam partis,& imbecillitatem, in qualitatem calidam diminutam in sanguine,& partibus refundunt,& quia recentiores explicant hanc impotentiam modo supradicto xxperientiar, & rationi consono, ut ex dictis superius patet, deridentur, quamuis tota differentiaconsistat in explicando calore pet qualitatem, vel per effluxum substantialem, quam differentiam fit pcrius eluani componere stirdiri. In curat ione vero lituus deprauatae minrrationis ab hac causa manifestara, per sanguinis vitium in ca- Ilare debili, qui per se clare inani se statur, non suusders denis di cum .calidis Aromatia1s, exemplo, Nidocumento Antiaqnorum praedicto vitio occurrant 'quibus reficitur languor caloris influentis, & restituitur filae naturae, di virtuti, aqua persecte actuatum calidum i ratillia partis , in motu, N a vi
239쪽
& c.ilore, nutritioncm peragit ad idea naturς recte operantis. Ex dictis pendet ratio intemperiei calidae,& frigidae, cor ueniendo Recentiores cum illis antiquis determinantibus non dari intemperiem nudam, sed omnem esse cum materia, pars enim in calore distemperata manet, quia spiritus, & particulae calidae illi subininistrantur in maiori quantitate, quam conueniat suae naturae, & hoc videtur esse maximὰ rationi consentaneum, cum notum sit sanguinem corpus calefacere
per fissistantiam spirituum,&hos esse substantiam caloris si dem, de receptaculum; est in consesso apud omnes, & per sit stantiam calidam corpora calefieri,pluries docuit Galenus, de Hi p. Et idem dicendum de intemperie frigida; nam frigus in febribus oritur a vaporibus aqueis, & acidis salinis, fontem caloris restigerantinus, & flammam vitalem opprimentibus, in docuit Hip. lib. de nata ubi hanc, vel sinitem affert rationem pro explicando frigore, post cibum corrus occupante Ab intemperie calida, sicca, etiam si illa fuerit excedens introducitur, per quam Leditur nutritio constrictis a siccitate poris partis, vel totius, ut non admittatur materia nutritiua,& prae siccitate pars non permittit sibi conglutinari materia, quo in casu cum Antiquis stigidis humida nutritiua, ut lac ; &Ptisana unienda humidum excedens inimiit dictum calidum,
A causis extrinsecis laeditur calidum innatum, quando ab eis, vel intense calefit, vel restigeratur, eo modo quo dictum it de sanguine in idem calidum praedictum operante, causicontundens calidum eneruat, non selum, quia a concursu humorum ad partein contusam opprimitur, sed etiam quia te tura eiusdem calidi aliquo mouo a corpore contundente lax tur, si non distumpitur, cum detrimento illius modificationis, per quam tales, & determinatas exercet operationes partis talis proprias, & non aliarum, a vulnere,in quo discontinuatur pars, si ab aere stigido assiciatur, virtus istius innati calidi eneruatur,ita ut alimentii pro nutritione ei subministratu in pus conuertat; tubuli etia partis diuisis per diuisione in se contorquentur ,& humori aduenienti liberti aditu impediem do, moramque ibi uisemissilusquam conueniat, cessit,& in pus
240쪽
abit, aciditate deprauando calidi innati virtutem, unde adiuuatur puris eiusdem generatio, idcirco balsamica in vulneri bus, quae calidum fouent, & conseruant a sanioribus Chirum. gis adhibentur relictis unctuosis, & digerentibus , calidum enervantibus. Idem dicendum de ulcere, a cuius putridis exhalationibus textura eiusdem calidi innati magnae subijcitur laesioni praeter naturalis scrinenti ideam,& vim illi inspirantibus cum sui deprauatione Oxcedenti, per quam multa ulcera iunt insanabilia, & aliqua curata non persimant in curatione, quia calidi textura, & vitiata conditio non potest remitti, vel remissa aliquo modo non potest conseruari, remanente portione fermenti praeternaturalis supradicti, a qua de nouo currumpitur textura. similis naturali introducta. Spirituum animalium influxus impeditus, vel nimius eo lum motus, vel debilior, partis nutritionem deprauat,eo quia
aspiritibus eadem fomenta suscipit calidum innatum , quae ei sanguis impartitur, unde, quae de hoc dicta sunt, illis applicati debent, non solum quo ad Theoricam sed etiam quo ad
practicam, cum hac animaduersione, quod calida, quae usu r uatur pro spirituum reparatione, cui multum conducunt, debent esse volatilia, ut sunt omnia carphalica, & eis admi scenda vcnituat volatilia naturae spirituum maZime consor-:mia, ut sunt spiritus cornu Cerui, fuliginis, sanguinis hi mani, Charabe, seu sal volatile istius, spiritus urinae,&salis Arimoniaci, spiritus vini, & si hanc doctrinam libere , sicut
Recentiores non docuerunt, Antiqui obseruarunt, tamen in laesione neruorum, partium nutritionem abolcri , nec culpandus pro hoc vitio, nisi impeditus influxus spirituum animalium ad partem , cum sanguinem per arterias ad partes transire negare non potuerint, venis sanguine turgidas appa-irentibus in s/rte laesa. . - . . ' ΤAlimcnti ratione d prauatur nutritio, qtiando sanguis si a copia partem innunda opprimendo calidum innatum partis, d sermentum, ut non valeat praeparare, nec portionem sibi debitam pro nutritione, &quia totus non potest in substa)itiam partis conuerti, nec a venis absorbera, stagnando, putre-, scit inflammationcm parit, a citius seruore ineratum c