장음표시 사용
791쪽
nangus vr Lunet conatus comprimeret, cum copiis Caesaraugusta prosectus equitum petiitutaque quindecim millibus ad Epilam, prope salorem simium, qui vulgo Xalon est, castra promouit. oppido potiri non potuit,
propter icci firmitatera. ager incensus. segetes maturae corruptae. regiorum
concursu collatis signis limicatum. coniurari milites seditioni magis quam iusto praelio i lonei vidit profligatique sunt. Semenus Vrrea alij que viri principes ceci terunt.Ferdinandus ipse Dua accepto in facie vulnere in hostium potestitem venit, ab Aluaro Albornocto cui custodiendus datus erat, iraternae se ueritati substractus dimisusque in Caslesiam Lupo Luna siue inscio sue dissistulante alternantibus ut in ciuili bello voluntatibus Regi satisfecisse declarat, io
mitis Lunae honor nouo in Aragonia exemplo Lupo collutus,merces operae strenuae. Secundum eam victoriam peruia omnia Aragonio Regi fuerunt: Caesaraugustaeque pace reuocata conspirationis & res de nomen sublatum. regni haereditas fertiman3o sancita. Iustitiae Aragonum auctoritas amplificata. ne a Regibus libertas pefundaretur eo magistratu veteri gentis more cautumr 3 4 et erat. Haec salutis anno milies, mo i recentesimo quadragesimo octauo in Aragonia gerebantur. Qui annus peste grauissimus fuit: vis mali Orientis prouincias initio assietii: deinde in caeteias regiones grassata, Italiam, Siciliam, Sa
diniam, Balearesque, Hispaniae tandem prouincias urbesque omnes vegauit. prorsus vi Octobri mense Caesaraugustae in rationem Libitinae trecenta suta dionera quotidie venirent. aeris vitium, curatio ipsa & contactus aegrorum vul- 'cibat morbos. insectitabo , aut neglecti moriebantur, aut assidentes curanaresque eadem vis morbi inuadebat. ita assuetudo mali animos ellera rar, ut exhaustis lacrymis inseptilla s rataq; corpora iacerent:miserandaq; rerum facies per urbes & oppida tota Hispania erat. Eteonora Aragoniae Regina Exericae, quo Rex se contulerat contagionis metu extincta per idem tempus est nulla ex se prole relicta. Corpus in eodem oppido subitario sonere sepultum .ierti jsque nuptiis iocus Aragonio relictus, prole felicioribus. In coniuratos Valentinos nondum quiescentes in omnes armis, in singulos victoria parta grauissimis suppliciis Levitum: ut pcenoe magnitudo caeteros perterreret, documentoque 3 oestet, Regum iracundiam haud temere irritandam esse.
sislatravi disiaram compositum. cap. XIIII
A L AT R A V AE milites Castellus atque Aragoniae inter se
disiJebant studiis voluntatibus ij pro uno duo ordinis Magistri, Calatrauae alter,alter Alcaniiij. Garsas Lupus eius ordinis Magister In te viginti amplius annos multorum criminum legeq; maiestatis pollulatus minore Rege rempublicam praedae ordinem ludibrio habuisse unde grauia incommoda extiteran uniuersi ordinis perturbatio, oub Alsonso Castelli Rege in ius vocatus iudici j metu in Aragonicim ab ij siue
ex mala coscientia digna metuens,sue hostium potentiae & fraudibus,vt par esset , eritus nam militum potentissimi & nobilissimi ad accusandum acceuerar.
792쪽
tij qnod oppidum ei ordini contributum est, Magistri nomen auctoritatemq:
tueretur, agente Castellae Rege absens sam natur, graduq, dei jcitur in eius locum Ioannes Nunnius Calatraum sufficitur quem fama ferebat surto genitum ex Blanca Regis Lusitanis amita, virginum collegio Oigi 3 prope Burgos piri secta. Cistercienses Abbates, quibus in eum ordinem inquirendi vereri instituto potestas erat, noui Magistri electionem ratam habuere. Neque se tamen propterea Aragonij milites deserunt, neque noui Magistri auctoritati cedunti quin Lupo Magistro defuncto Assensum perestum in eius locum sub
stituunt. accessit Mori montensis Abbatis consensus, cuius eae partes e1ant, si-1o ue volu tarius, siue expressus. I entata saepe ineundae inter milites concordia via: nam discordiam sore exitialem utraque pars prouidebat, missis ea caussa
inter Reges legatis, nihil ad hoc tempus prosectum, cum peresso defuncto
Ioannes Ferdinandus Alcaniiij in eius locum electus est. priusquam ea electio rata firmaque esset, Regibus agentibus Castellae Aragoniaeque, uterque Magis er C araugustam, quo tempore Aragoni j conuentus habebantur, alij-que ex utraque natione milites conuenerunt. causa dicta Lege ipse Aragonis disceptante, secundum iura & merita Castellae pronunciatur: legeque in posterum sancitur, eum ordinis Magistrum rare institutum haberi, quem eius or linis milites Calatrauae iussissent. Ioanni Ferdinando Alcaniiij cura com-dio mendata, cum honoris praerogatiua caeteris Aragoniae militibus praesato. ea ablatae supremae potestaris compensatio suit. cautumque ne in eum caeterosque Aragonios milites, durn ips viverent. quidquam statuendi ordinis Magistro potestas esset, nisi populeti & Viruelae Abbatiam consilio. inuidia ne
malo esset prouidebatur. sic concordia sancita inter Calatrauar milites, sublataque dissidia sunt Augusti mensis ruises o quinto die vi sunt varia hominum iudicia, Castellar Regis gratiae datum, non ad iuris rigorem eapensum nonnullis vituperantibus. Ipso tempore Ludovicus Claromontis Coiastes Alsons Cerdae cognomento Exhaeresis, ex Ludovico sito nepos clas.sem ad Catalauniae littora adornabat, Regis Aragoni j permissu opeque, pon-3o tificis Romani concesu, qui ei ante biennium Fortunatas insulas attribuerat ea lege, ut barbaris gentibus Christianae religionis lumen inserendum c raret. De earum insularum situ, natura, numero,& quo tempore sub ditio nem Regum Castalae concesserint, pauca vi exponamus res videtur postulare. Egressis Gaditani steti fauces ad laeuam in mars Ariantico iacent numero septem, ab occasu a i ortum ordine porrectae, a media caesi linea septimo ae vigesimo gradu distantes Quae maxima est, naria vocatur, inde caeteris eadem appellatio facta. solum frugibus & pecori bonum: aduectorum cuniculorum multitudo tanta, ut exitio vineis & segetibus sit, adue xaseque poeniteat. In ea cui Ferrariae nomen est, nulla terra aqua praeterno eam , quae ex arboris solijs liquitur. miram naturae ac reconditam varieta em. Ludovicum sane , cui ab eo conatu Fortunae cognomen est factum, suamuis classe comparata , imperioque attributo in eas insulas nunquam
raieci se constat. bella Gallica clade, que philippo Regi Galliae ad Cressa eum inficta impedimento suere. Post quinquaginta circiter annos Canta-
793쪽
bri & Baetici collatis sumptibus ad eam expeditionem excitati, in eas insulas
classe appulerunt, praeche auidiores quam imperii, serro sammaque minitantes insulanis. Ex Lanceroto praedas vis magna in Hispaniam aduecta Regibus eas insulat subiugandi cupiditatem iniecit. impliciti tamen rebus alias eo concitu destiterunt. Ioannes Bentacutius homo Gallus Aenrici eo nomine reruti j Castellae Regis permisti, eaque lege, ut in eorum Regum clientela fideque esset, repetita nauigatione quinque minores insulas imperio subdidit. duas reliquas expugnare non potuit, insulanorum numero & virtute defensas. Episcopus genti datus Mendus nomine. hunc inter es Menautum Bentacum haere iam cum non satis conueniret, & res ad arma spectaret, indi- rogne serente Episcopo miseros insulanos praedae haberi, nulla sequitatis cura, nulla religionis reuerentia: Petrus Barba a Rege Castellae eo dimissus, ea rum insularum imperium sibi asseruit, dein seque Perasae homini copioso pretio vendidit. Perasae gener Ferrerius in regium etiam nomen inuasta Cunariam tamen &Tenari sem subiugare non valens, quatuor insulas Ferdinando Regi Catholico tradidit, accepta pecunia, unius Gomerar principatu, Comitisque appellatione contentus. Ab eo Rege, ut fuit inter Hispaniae Reges selicissimus, omnes eae insul, repetititis nauigationibus in ius regium di 1 3 4 9 tionemque redacta . ad intermissa redeamus. Anno sane millesimo trecentes mo quadragesimo nono Eleonora Ludovici Legis sicuti qui in minori aera dio
te Petro successera Friderici nepos soror nam maxima matre concedente Valentiam auibus aduecta in ea urbe, estusa totius gentis laetitia, Regi Aragonio connubio iuncta est.
N Africa per i lcra te put grauissimi motus conc tali erant. Ahohanenus patris Alschaceni imperio repudiato Phuthense regnum in Africa in Hispania Heracleam, Arundam, &quiὰquid Afris reliquum eo tractu erat, armis praesidiosque oc- Iocupauit, persido pro more gentis angenio, paternaque iura con temptui habens prae cupiditate imperandi, neque fraternae cla lis exemplo cautior. patris ignauia cum magno dedecore nominis Maurici, priores calamitates acceptas esse accusabati si se duce confiderent,iniurias viturum Ad eas voces vulgus nouarum rerum auidum, vitio humant natura sutura praesentibus commodiora sore sperabati quae leuitas maximὸ Asrorum genii est innata. Res inter Mauros turbaras, suam occasionem nostri facere cupiebant: sacramenti religio opponebatur, qua decem annorum in luciae firmatae erant sed principis mutatione, quasi diminutione capitis exoluta esse, prudentioribus videbatur. belli instaurandi studium instigabat, expugnandique Heracleam, cuius munitio nostrorum conatibus quasi sta nos ini jciebat. pecuniae conquisitio solici tum Regem habebat: non desperabat tamen prouinciales quinquenni j iam pace recrea tos, pro se quemque suppeditaturos. inimicae gentis extirpandae studium inflammabat: unde stirpe in s audem multitudo impelli consueuit. regni
794쪽
i egni conuentus Complutum in Carpetanis in licti. multur ciuitates uniuersa ditione praeter morem euocatae, Baeticae & Carpetaniae hactenus a belli oneribus natigna parte immunes: quod Mauricis incursionibus obnoxiae iniurijs propulsanclis magnos sustinere sumptus necesse habebant. nunc specie honoris obiecta in staudem impulsae sunt. Nam summa contentione agebatur, ut Castellae & Legionis exemplo, quas partito inter Omnes onere, vectigal penderent ex rebus venalibus. In his Toletani ciues ad conuentum veniem ies, proximum honoris & auctoritatis locum deberi s bi disputabant restiatere magno animo Burgenses possessione meliores, ancipiti caussa. Ab illisio ciuitatis amplitudo, vetustas, nobilitas templi celeberrimi sanctitas, Praesulis, qui caeteris per Hispaniam Episcopis iura daret maiestas, praeclara maiorum iacta ad victoriae argumentum vertebantur: Gotthorum tempore regiam urbem fuisse: recenti memoria imperii titulo auctam. iniquum videri, quam diui hominesque praetulissent, ipsaque natura loci in umbilico Hispaniae , locisque maxime edatis, unde diuortia aquarum sint, positam eum de dignitate
cuiquam urbi concedere: atque ea maximὰ causa ad conuentum euocatam videri , ut ludibrio omnibus ellet. Quod surgenses postularent,eotiem se iure reliquas ciuitates tueri pose : postremumque ipsi locum , idque precario relinquere. Caussam communem omn1um e se: Toletique ignominia uniuersae, o Hispaniae dedecus contineri. Ad haec Burgenses Catiellae se praerogatiua tueri ubi principem ipsi locom occuparent. antiquissimae possessionis iura pro- , , ferre. contra quae exoleta vetustate exempla nihil valerent. Si de honore ce , , tandum iit, unde instaurandae religionis principium, unde Mauricae gentis, , profligandae spes factae Eo merito Legum priorum domicilium sui se aequum, , non elle in pace eripi, quem armis, multoque suorum sanguine , honoris gra- , , dum tenuissent: teque Rege a maioribus tuis data priuilegia, inulla idonea, , caussa abrogari. Proceres in ea contentione diducti in partes: ut quisque propinquitate aut alia necessitudine alterutram riuatatem attingebat. ac nominatim Ioannes Emanuel Toletanis aderat Burgensibus Lara . neutri alte 3o ris concedebant. Disceptata caussa conuenit tandem, vii Burgensibus honoris locus, & primi suuragii ius rel)nqueretur: Toletani sede discreta a caeteris exa suersum Regis posita priores nominarentur, Rege ad hunc modum pronunciante: Quod ego iussero Toletum iaciet: idque eius nomine
dico. Burgenses loquantur ea arte,eoque temperamento controuersa in praesenti sedata: quod ad nostram aetatein perpetuo more conseruatum est. Sic Ir pe popularis ostensonis non maiora remedia, quam caussae sunt. Octodecim urbes' municipia reg1js Castellae conuentibus interesse solent: Burgi,Soria, segobia Abula,missoletum Castellae omnes. ex Legionensi dilaone, Legio, Salinantica gamora aurus. e Carpetanis Toletum,Concha, Caraca, Matiri- o tum: ex Baetica & Contestanis Hispalis Granata Corsuba,Murcia,Giennium
In his Burgis, Legioni, Gratiata , Hispali, Cordubae, Murciae, Toleto, quoniam regnorum capita sunt, sedendo, dicendoque icntentias, certi loci praescripto ordine definiti sunt: caeteris ut in conuentum veniunt pro miscue. sa melli in Complutensibus conuentibus multo plures ciuitates inters iste memoC c c η xantur,
795쪽
rani Rege eo honoris blanssimento inter plures communicato , uniuerse prouinciae voluntates promereri studente. Actum de vectigali. negatum inutio nam quae in posterum imminerent incommoda, prudentiores augurabantur. victa tandem eorum qui restiterant constantia, Toletanis praesertim ac sentientibus: qui nouum quamuis initio vectigal pendere recusantes, aerarij
tandem inducti inopia, bellique instauransi cupidi, cum reliquis consensere
Communi sententia, incredibili alacritate bellum in Mauros decernitur. magni delectus tota prouincia haberi , arma, tela, equos, comnieatum,pecuritani comparare. iusto conflato exercitu in Baeticam itur. Heraclea obses a magnis munitionibus operibusq: septa, & ad omnes casus parata noua laborum facies: et ciardua urbis moenia, excelse turres, validum pra dium opponebatur. multi Afri ad famam nostres expeditionis congregati. Ferro flammaque aracetiissi rea circum urbem aedificia consumptae si damno rerum suarum obsessi ad mu tanJam fidem traherentur. opera admota, moenia concussa. obsessi lapidibus, telis, facibus, propugnare. Maurorum animi sensim languere, spe defensoriis abiecta, propter vigentes Africae motus: oppidani praesertim, ne capto per vim oppi io nulla ultra venia esse te nam milites mitiori venturi cura perstabant, trahebatur tempus. Missi antea a Castella ege legati, pacem I ausilia ab Aragonio Rege expetitum, riaierunt in castra, adiuncto Bernardo Cabreara: quem ea aetate grauem sapientemque virum suisse constat, eoque Arago- aonium eius consiliis potissimum rempubli arti gubernase, non sine multorum, it necesse erat inuidia , a secessu in quem se contulerat citi j eu'ditate,ad publicas curas extractum: Aegiis inter Rege; ag quartum Καlend. septembris hi, legibus sancitum est. Eteonorae Reginae & filijs integra essent, quae pater testamento donarat. Nullum in Rege Castellae au2ilium ijssore admotus in Aragonia concitandos. Decem triremibus, quadringenti sagittaris ex Aragonia missi. Dux Raymundus Villanus. Ioanna Regina Vasconum quae a moria te viri quinque amplius annos regnum tenuerat in Gallia, ubi se tenebat, ad
confluentes Oysis & sequanae morbo oppressa decessit pridie Nonas Oct bris. Corpus ad D. Dionysi coniuncto cum patre Hulino, sepulcro composi- acitum. sanctissimis moribus foemina, proleque numerosa felix, Carolum eo nomine secundum,annos septendecim natum,successorem reliquit. praeterea mi
nores filios Philippum & Luaonicum cui Dyrrachii principatus dotalis postea fuit. filiae Ioanna, Maria, Blanca, Agnes, magnis principibus iunctatiuerunt Maior Rhotomagensi regulo. Aragonio altera. tertia Philippo Valesio Galliae Regi postremisia iij s. omnium minima Fuxens Comiti coniux esu ia eth. Ioannes Consuentius homo Gallus eximia nobilitate Vaiconum reipublicς pro absente Rege praesectus erat. Interea a3 Heracleam nostri in sponavenerant oppidi potiundi: moenia munitionesque retardabant. Granatenses Mauri incursabant, insidias tendebant, carpebant disyalatos. eruptiones ex AO
oppido factae. leuia sepe praesta commissa. fame tamen obsessos opprimi, ne que diu sustentare posse perspectum erat. pestis lues repente in castris vulgata,
opem Mauris attulit: nostrorum rationes conturbauit. multos indies morbi contagio absumebat, prior alacritas metu, luctu & moerore mutata. magnam
796쪽
terum humanarum inconstantiam. Ioannes Lara, Ferdinandus Emanuel patre desuncto Villenae regulus, auctores discedendi erant. auersantibus superis, alieno anni tempore, conatus fore exitiales. postrem3 necessitati cedendum. Furori proximum fore contra spem in exitium ruere. Ad has Rex voces ccta
moueri quidem videbatur: caeterum oppidi capiendi, quod se Rege amissum erat cupiditas retardabat: & praeteriti temporis felicitas, qua saepe prospere
ausus erat, a/debat animos. Strenuos etiam contra fortunam niti dictitabat:
ignavos ad desperationem formidine festinare: Si vitae exitus appropinquaret, ubi honestius quam in castris moriendum homini a prima aetate enutrito io in armis,Regiq; in ipso conatu Christiani nominis amplificandit Ea siue con stantia siue obstinatio eritialis fuit. glandula enata decessit, Mart ij vigesimo sexto die, salutis anno millesmo trecentesimo quinquagesimo. tui annus Oe- i 3 smentis pontiscis constitutione seculari, suit: insignis etiam obitu Philippi Regis Galliae, cui Ioannes filius successit, excelso generosoque Rex animo, minimo omnium sntulator; sua & regni Gallici calamitate nobilis. Hunc erso vitae finem Alsensus Castellae Rex eo nomine undecimus, octauo & trigesimo aetatis anno habuit: si vita longior contigisset, Maurorum reliquias excisurus in His,nia, magnisque principibus comparandus rerum gestarum magnitudine, sc1entia militari, ciuili prudentia. una domestica incontreen ac tia ad reliquarum virtutum iniuriam non leuem accessit. Vinὰicis nomen, iustitiae amor ad populum conciliatiit, aliquando fortasse nimius. Extincti Regis corpus obfdione soluta. Hispalim relatum, & in Regum sacello conditum. inde Cordubar, uti moriens testamento cauerat, Henrico eius filio Rege
obsessi barbari virtutem etiam in hoste admirati Regemque perij se dictitantes, cui smilis iri terris nullus superesset, & satis magnum fructum arbitrati metu esse liberatos nostros discedentes persecuti non sunt.
v R BID AE tempestates in Castella exceperet, varij casus,
atrocia praelia, fraudes, proditiones, exilia, caedes. multi viri principes ferro interempti. multa bella ciuilia extiterunt: sacri externique nulla cura. noui Regis an procerum culpa in ambiguo sprincipis fama tenuit: unde illi Crudelis cognomen vulgo factum, proceres intemperantes,in omne fas nefasque auidos, mugnam malorum partem conciI1as Regique vindicandi iniurias necessitatem imposuisse, idonei auctores tellantur. nimirum principum lenitas non in ipsorum mo/o. sed etiam in subditorum moribus sita est i obsequio mitigantur imperia. virtus modo infelix in vitio ponitur. & clementia etiam aduersus sontes Regibus sae.
O pe conuenit. temporibus seruire, dissimulareque necessarium: ne quantae irritatae multitudinis vires sint, suo malo experiantur: uti Petro Regi accidit. Et quid iuuat sanare repente velle, quae longum tempus corrupit nectere, quae
vetustate induruerunt, nulla proficien/i spe, certo eritii periculo' praeterita dices, reprehendi magis, quam corrigi possunt: esto. sed frustra tamen opera C c c ue sume-
797쪽
sumeretur, nis posteris vitae instituendae praecepta praeteritorum malorum
reprehenssiones essent. Caeterum antea quam tantarum rerum explicationem
ingredior, qualis status reipublicae esset, quae mens, quis habitus animorum, quid in prouincia validum, quid aegrum explicandum est. Petrus defuncti Regis filius ex iusta uxore, in castris continuo ab obitu patris Rex, uti erat nece si proclamatur annos quindecim natus, menses septem. Hispali ipse cum
matre restiterat. Impar curis grauioribus aetas, angenium quantaecunque sortunae capax. decor candidi oris cum quadam maiestate, saua caesaries, cor pus procerum magnarum virtutum semina inerant audaciae, consilij: neque labore corpus, neque animus vlla difficultate vinci poterat. aucupio potissia Iomum deditus erat, iusti tenax. Inter has virtutes non minora vitia conspi
ciebantur, inchoata tunc cum aetate robur acceptura. contemptus homi
num, dicta contumeliosa superbae aures, aditus non alienisse idomesticis etiam difficilis. Haec in teneris annis. auaritia, libidinis licentia, saeuitia morum consequenti tempore accellerunt. Praua institutione aucta naturae vitia
indicio est Alsons, Alburquem iij, cui pueri mores consormandi cura erat a patre data, eo Rege praecipua gratia, & rebus omnibus auctoritas: non sine inuidia atque obtrectatione procerum aliorum: suspicione malo publico priuatas opes augere indulgendo voluisse, qua nulla grauior pestis. Erant nouo
Regi ex Eleon ora Gusmania hi fratres: Henricus Trasianiarae Comes, pride- 'ricus D. Iacobi Magister, Ferdinan tu, Ledesiniae, Tellius Aquilariae reguli.
praeterea sanctius, Ioan nes , petrus, Ioanna perdinandi Castri; sttura uxor. perrus alter & Sanctius in minori aetate erant extincti. hi omnes superiorum offensarum memoria, noui Regis voluntati diffidebant, praesertim Maria Regina iiiij potente, facesque subciente animo. Eteonora Cusimania ex tanta potentia , tantaque auctoritate deiecta, praua felicitas nunquam diuturna est)ex mala conscientia. Reginaeque viduae indignatione sibi metuens e castris unde Regis extincti sinus prosequebatur, Assidoniam firmissimum suas ditionis municipium delata, diu deliberauit: an eius oppidi munitione salutem tueretur, an noui Regis se suaque fidei permitteret. consilio cum amicis & 3ο cognatas communicato, patris defuncti fratrumque respectum plus apud nouum Regem, quam matris querelas valiturum iudicans, conatu destitit. &alioqui ab Alburquerquio vis, ni pareret necessitati parabatur. Itaque ipsa
quidem Hispalim abiit: filij Henricus pridericusque, Pontii fratres, petrus Marchenae regulus, & perdinandus Magister Alcantatae viri nobilissimi, Al- sensus Gusmanius, alij que propinqui & necessarii pars Algeatram, pars in
alias firmissimas arces sese contulerunt, consilio ne cuncti inimicorum ins- dijs essent opportuni, iniuriasque armis virdicaturi. Audax Regis animus, muliebris ira, timori non cessit: vix regio funere procurato, Eteonora Gus mania capta Hispali, atque in custodiam tradita est. sic res Hispanas ira nu- 40 minum in exitium agebat. quae semel quos premere coepit, in pneceps dat. Henricus filius Alge ira pulsu, clim se fide accepta ad Regem contulisset, Te cum matre communicata, fistinatis nuptiis Ioannam Ferdinandi Ema ruelis Villenae reguli sororem pactam antea, toro sibi iunait. Noua praesa dia
798쪽
dia aduersus Regis potentiam, Regina que sevitiam quaerebantur. Aecidit
ut Augusto mense Hispali Rex ex morbo decumberet grauissimo, salute a medicis desperata. aderat regni vix inchoati s nis, & spes nouae nectebantur. vulgus proceresque pro more multos successores destinabant. pars Fe mandum Dertusae Marchionem, pars Ioannem Laram . Ferdinandum Emanuelem alii, regio omnes Castellae sanguine prognatos, prae caeteris nobilissimos. De Henrico Trassamarat Comite & fratribus nondum mentio ulla. sermonum materiam, quam aduersa Regis valetudo praebuerat, eadem recreata breui, ac planὸ restituta abstulit. nihilque importuno morbo actum videba io tur, quam ut procerum & populi voluntates Regi exploratae essent: unde nouae ostensiones, implacabiles sinultates: ut fere inuas principibus sunt, qui cunque ad successionis spem proxime destinantur. Itaque Ioannes Lata ea re ostensus , nimiaeque Alburquerquis potentiae inuidens , rempublicam pro a bitrio gubernantis, Hispali se subduxit, atque in Viteriorem Castellam abij prouinciae studia, quo 1am amplam ijs in locis ditionem obtinebat , excitaturus. Impendentes motus mors breui subsecuta compressit, vigesimo octauo
Nouembris die. Burgis , ubi δecessit, in D. pauli praedicatorum aede tumulatus est, filio bienni , cui Nun mo nomen fuit. Coniuncto firme funere Feradinandus Emanuel , Blanca filia superstite sublatus & ipse est. Alburque
a o quio utriusque principis obitus gratissimus extitit, aliena calamitate augere potentiam , sublatisque aemulis alieno nomine regnare satagenti, nulla reia publicae cura. Ergo Rex destinctorum principatus inuadere occupareque certus Hispali discedit. Iter incruentum non fuit , saevique animi vestigia non uno loco extiterunt. Ad Ellerenam municipium, Ridericum fratrem aduenientem recipere visus est fallaci, uti euentus probauit, vultu verbisque Eleo- noram Gusmaniam eius matrem Talauerae in Carpetanis, ubi in custodia erat, interficiendam eodem tempore mandauit. caedis minister Alsonsus cimedus, magna noui principatus inuidia , cuius tale specimen initio cernebatur sce tere in uno multa & grauissima peccata commissa. Qid praeterita gratia Rex 3ο amicus quid proluit ' numerosaque proles ὶ Omnia peruertit atrox noui Regis ingenium e tametsi propter teneram a ratem diri facinoris inuidia penes viduam Reginam stetit: doloremque diuturnum ex viri pellicatu aemulae caede ulcisci velle visa est. Ab eo sane tempore ei municipio, quoniam in Reginae ditione erat, Talauerae Reginae appellatio facta est. Burgis Garsas Lassus adempta defensione, socijsque in vincula raptis intra ipsum Regis
palatium, eiusque iussu comprehensus interfectusque est. grauissimum crimen erat,st ncerum erga Ioannem Laram studium Castellae Antelatus in eius locum Garsas Manricus creatur. De Nunnio infante viscatae principe in Regis potestatem redigendo consilia agitata. Mentia scemina prima- o ria, cuius fidei puer erat concreditus, regiae irae auaritiaeque subtraxit 1n Viscatam aufugiens, Cantabrorumque fide sperans regios impetus posse re- tartiri. Regis iracun3ia tanta, ut fugientis vestigi s resisteret, &cum consequi non posset, ditionem omnem armis occupare destinaret. quod puero
intra dies paucos desuncto um est: Ioanna & Isabella eius sororibus in Regis
799쪽
Regis potestatem redactis, Viscata, Lerma, Lara, aliaque oppida & arces, si ad Regis ditionem imperiumque subiuncta. Haec salutis anno millesimo trecentesimo quanquagesimo primo gerebantur. Quo tempore in Aragoria festa laetitia, atque gratulatione omnia plena erant Ioannis Aragonijslij ortu sublatis de regni successione controuersis omnibus; quibus diu respublica fuerat exagitata. Insanii Bernardus Cabrera educator institutorque, perspecta prudentia probitateque vir, Gerunὀae principatus Ducis nomine a patre continuo est datus. quod in morem ab hoc initio susceptum est, ut Aragoniae Regis stio maiori eius urbis imperium esset: Regum Gallia aemulatione, quibus Humbertus Delphinus Viennensem prouinciam pretio 1, ante paucos annos venditi erat: ea lege, ut eorum Regum sit j maiores natu Viennensem prouinciam,Delphini titulum obtinerent insigniaque eius principatus gestarent. ipse principalem vitam monastica atque beatiore mutare certus, praedicatorum vestem induerat, raro in principibus pietatis colendar studio. De Carolo Rege Vasconum, qui superiore anno regium insigne pom-pesone desumpserat, conciliando in partesque trahendo, Regibus Aragoniae atque Castellae uno tempore cura erat. qui prior eius gratiam occupasse non leue momentum ei accessurum videbatur. nam belli tempestates impendore prudentes considerabant: & perdinandus Dertusae Marchio ad inuadendos Aragoniae fines auxilia undique comparabat. Vtrosque amicitiae specie a odistinere Vasconi visum est: Burgosque Regis Castellae conueniendi caussa eiusque inuitatu cum statre philippo venit. Inter asolescentes principes comitatis elegantiae atque munificentiae certamen suit. aetas una, ingenij simia
litudo animos devinxit . nam & Carolo Regi a quibus am Mali, ab alijs
Crudelis cognomen suit: quod initio regni motum popularem in prouincia concitatum seuerioribus aequo supplicijs vindicasset. his initias megia exitusque consentanei fuissent. Linguae libertate, cui aeque ac corporibus imperari non porcst, principum peccata vindicantur. Diebus aliquot Burgis consumptis in ludis, spectaculis, conuiuijsque, uti Regum serebat aetas, Rex quidem Castellae Vallisoletum abi jt, regni conuentus in eo munici- 3 opio habiturus. Carolus autem pompelonem sese retulit. unde rebus consti tutis, Galliae repetendae studio, ubi natus erat, Momblancum Aragoniae oppidum primum peti jt, Aragoniae Regi mutuum colloquium expetenti gratificaturus. De geminis nuptijs actum , Caroli ipsus cum Regis sicuti sorore: Blancae Caroli sororis viduae, cum Castellae Rege. utrunque excusarum: cum Galliae moribus susceptum diceret, ne Reginae quavis aetate viduae secundo nuberent: suam ipsus aetatem coniugio immaturam videri. limc palam ex arcano tamen spes erat Galliae Regis filiam Ioannam nomine sabi connubio iungendi: quod Vasconum rationibus sore commodius videbatur propter amplitudinem ditionis regiae non imparem, quam is paterno iu- η ore obtinebat in Gallia.
800쪽
ii A L LIS O L E TI, ubi regni conuentus erant,tum aliae mino res res constitutae:ium de duabus potissimiim grauior disceptatiosuit. In Castella viteriori oppida qua dam erant, quibus ducta ab
antiquo consuetudine,dominos pro re proque voluntate mutare liberum erat. qua dam ea uniuersa gente promiscue, eum principem iubebant,quem suis rationibus opportunum maxime luci carent. alia ex una tantum familia. utraque ab ea re Behetriae vulgo dicebantur. in i)s quoniam multa erant perturbata, & scelerum licentia vigebat maxime, sumaea Alburquerqui j contentione actum est, vi datis a Rege certis principibus, muro tandi amplius facultas non esset in quo non magis publicae utilitatis respectus, quam priuati commo ii esse videbatur. nam ut erat Regis gratia inter proceres potentissimus, magnam eorum oppidorum partem spe erat complexus intercessit Ioannes Sandoualius, alij que viri primario: quibus ijs in locis aut patriae ius,aut aliae necessitudines erant, priuato & 13 compen/io ducti ex aliena calamitate, libertatemque a maioribus acceptam eripi populis nefas fore dicti tantes. itaque is conatus frustra suit. Mox de Regis coniugio actum. Vosco pG lentino praesule, qui regio scrinio erat praefectus, ipsoque Aiburquer uio annitentibus, Reginae matri persuasum est, uti ex Gallia conjug Regi iuueni peteretur. artati lubricae non aliunde maius periculum immanere quam a circun-:o susis us lique voluptatibus. simul in spem regni prolis si scipiendae cura erat. Ioannes Roelius Burgens, Episcopus, Atuatus Athornocius ciuis Conchen sis ea caussa in Galliam legati sunt, Ioannis Ducis Borboni j regio Gallorum sanguine nobilissimi potentissimique filiam, e ses quas habebat,eam expetituri, quam regio toro idoneam fore maxime iudicarent. Blanca concedente patre, delecta : eique continuo sponsalia data praestantibus animi & corporibus dotibus selix, quas secum ipsa quasi certans natura caelumque benigne contulerat:infelix coniugio,vnde bonorum cumulus expectabatur sic spes humanas altior, siue fortuna, siue vis occulta deludit, ludibrioque sumus nos nostraque, Henricus Tras amarae Comes es Ashuribus, quo matre caesa, Lasso interfecto 3o abierat Regis voluntati diffsus, viribus ampar in Lusitaniam se recepit. profugi miseratione,petri Regis periculo ex populi o3io inuidiaque Lusitanus mouebatur, eiusque res ad suam curam pertinere iu3icabat: quippe nepotis ea filia.Eo erpetente per causam mutui colloquio Mirobrigam petrus accessit. eodem Lusitanus appulsus Henricum rectitui concessa impunitate impctrauit. In tanta tamen colluuione voluntatum tantisque ossensis res tranquillae e lenon poterant. In Baetica,in Asturibus,in Carthaginens tru tu intestini motus concitati principio anni millesimi trecentesmi quinquagesimi secundi. Alisiti 1sus Coronelius vir magnarum opum,magnaeque inter Baeticae regulos auctoritatis Regis munere quamuis Aquilariam obtineret, de quo oppido illi eum 46 Bernardo Cabrera diuturna contentio sueta Regi diffisus,quo i eo Hisoali ρe cumbente, ut est paulo ante monstratum, Ioanni Larae regnum destinarati ex eo se in ossensum incurserat: oppida & arcea munire, p sae 1dia comparare,in Aquilariae munitione magnam spem habere: proceres ad arma socianda soli citare, externa auxilia conquirere. Ea caussa Ioannes Cerda Ludovici filiuι.