Iter per Poseganam Sclavoniae provincism mensibus junio, et julio anno 1782

111쪽

nostra fuit, festinatione sussicere fere nobis debebant. In priomo statim vallis aditu crebra, nec parva iacebant quarZ amor-phi jam illustris, iam rursus opaci , sed candiditJ1 mi frustae,

quorum quibusdam cupreus pyrites insidet Altius intra montes ingressis rursum quarZum amorphum occurrit, sed e mi noribus frustis ita compotatum, ut quae opaca sunt, fractura spatum calcareum fere mentiantum haec 'alcam admixtum habent, 'alitu etiam metallico adflantur , qui, cum sit argento rubro si nilis, tritu nigrescit. Frequentillimus est corneus solidus spatosas mali e quo praeter Cuprum, cuius mineram flavam admixtam habet, argentum etiam elicuimus. pondo centum senas, septenasque argenti emi uncias reddidit Lapidis hujus quaternas reperimus disssimilitudines quarum prima est nigrescens iis, quae e Suecia adferuntur, simi blima secunda nigrescens granis minimis tertia e nigro cinereoque varia quarta subviridis Walbescens. Profundius sub montibus sparsum iacet quargum nihil ab eo diversum, quod in Veltha passim occurrit , igneque ocimastico tractatum exiguam argenti portionem dedit. IX. Kalendas Augusti placuit ad eos quoque montes accedere, quorum praecipua est laus a calce, quam probissimam praebent Iis interjacet pagus resnili, ad quem dissicillimus & praeceps est descensus, adita quaquaversus montibus

112쪽

impedito. A. eo in plagam septemtriones inter Worientem mediam bina excurrunt montium juga, quorum alterum calcares est naturae, alterum quarZo amorph abundat. Id, quod calcareum est, Praeter terram calcaream induratam amorpham, copiosum etiam spatum sive informe, sive in cristat-los formatum habet, nec non spatum ferrum fovens illi simillimum, quod in fodinis Styriae Pylinet adpellant. Nonnulla

etiam marmorum non inelegantium fragmenta invenimus, atque in his praeprimis bina, quortim alterum est carne colore fuscis maculis rare sparsum alterum rubro viridi flavoque eleganter Varium. VIII Kal. Augusti, etsi non deessent, quae nos in Ceterne lisentes morarentur, Osegam redivimus, ut postridie brevior nobis foret ad Straxeman transitus. Neque enim

alius dies ad reddendam spect D. Joanni de an hovio S. C. M a Consiliis loci possesssiori , viro militari seque, ac civili

Magistratu gesto claro, tot erga nos benevolentiae, humanitatisque demonstrationibus quamcumque Vicem opportunior videbatur, quam quo frequentisamae provinciae nobilitates ad eum conVenerant, ut Ill ornatissimaeque eius Coniugi a Diva Anna, cui dies sacer erat, nomen habenti gratulationis ossicium impenderent. Non comiter solum , sed cum gaudio etiam excepti pene triduum , nec prorsus inutiliter , restiti

113쪽

mus Positum est traxenia in oblongo modicae altitudinis

clivo ad montes Postgo adversos acclinato, non magno a e Iista intervallo. Quo minus mirum , eamdem utrobique lapidum similitudinem a nobis repertam fuisse Colli subjacet Vi-cus Bishupo vaca, in quo novum domino surrexit aedificium, spatiosum,' commodum, nec tam superfluo ornatu, quam cubilium numero, Wapta distributione commendandum. Pos Assio ipsa fere montana est terminaturque septemtriones inter, occidentem monte Papuli, totius provinciae celsissimo, in cuius apicem eniti jam dudum animus nobis fuit. VI igitur Kalend. Augusti per cavas valles curru invecti, cum jam ad imum montis pervenissemus, in pedes nos dedimus, diem candendo, rursumque descendendo transacturi. Sed ne solus mons Papuli intentos nos haberet, Omgiorem, dissicilioremque per varias vallium angustias viam elegi mus, curas inter minores quoque illi adstantes, Qvelut pedissequos montes partituri. os sub integumento calcarei lapidis alios nobiliores fovere nullus dubitandi locus relictus est , posteaquam omnem pene vallium modum quarZo constratum vidimus; quod lapidis genus in ipso etiam Pupubcalcareis fragmentis, sed rarius intermixtum reperimus. Non erit inutile, hic semel dixista, quoscumque momtes in Provincia divimus, eos ita comparatos esse, ut, qui

a primi

114쪽

primi e plano assurgunt, subito in altitudinem exaltentur, in recessu deinde magis magisque inclinentur, tostremo facillimi etiam adscensus evadant, qualem vel ipse stipit ceteris altior se praebuit, praeterquam in apice , quem fatis praera ptum impositum habet. Quae observatio addita ad eam nobilioris texturae lapidum frequentiam, Gnon dubia metallorum

indicia pene certos nos reddidit, naturam huic provinciae non

minores divitias sub solo condidisse , quam in summo spa serit. ' Ε monte Papust, quoniam solum praeservido coeli statu aruerat, Iam annus declinabat, spe minorem plantarum messem retulimus. In paucis nominari merentur, Sanicula eu-

' Camerte monetariae ultra ravam iam mentionem facit Bela IV in diplomate anni 12 36. XUII Kalend. Ianuarias Fuisse hanc in proovincia Sirmiensi, videtur effici ex literis Caroli Roberti, qui anno 13 a. Cameram monetariam Sirmiensem, una cum Ouinque - c etenis, Magistro Chenpelini curandam dedit item ex Diplomate Ludovici I. qui anno 13 6 Camerae monetariae Sirmiensis administrationem Magistro dicto de S atmd commisit. In hac forte usi sunt nummi, anales dicti, quorum in Collectione Decimae Pontificiae, quam R. D. Jos olle Tomo II. Ηistoriae piscopatus Quinque -Εcclesiensis Vulgavit, creberrima mentio o currit Qquibus utplurimum in clavonia utebantur. Haec indicio esse possunt, inter raptimis Saxum, haud longe ab Sirmiensi agro, fodinas argenti olim exstitisse satis feraces. - - - Adnotationes has nobiscum communicavit Clar. Celeb Georg. Pro, cui eapropter nos grates habere

profitemur.

115쪽

ropaea senecio nemorensis, qui jam flore se exuerat, strantia major, Veratrum nigrum, Vconitum bcoctonum In summo autem montis apice nil minus, quam reliqua sui parte, arboribus obumbrato Geranium lucidum , upleurum long folium, selinum ausi iacum a quin Abideam macrophilam imgimus, cujus conem ab XI damus. In hoc itinere Gilicimus, rusticos sidovicram ad radicem veratri nigri adfundere, ut resinosam ejus naturam ad se trahat, eamque ita medicatam bibere, quotiescumque alvum purgare volunt. jus radidis defecta bulbus lilii candidi supplet seoniti vero bc dioni radicem soIe, aut ignibus siccatam in pulverem obterunt , eumque Vulneribus pecorum , in quibus vermiculi subnati sunt , inspergunt , ut infesta animalcula enecentur. Cui rei remedium etiam est semen bositam nigri in pulve

rem contusi.

Sub colle, cui traxem an inaedificatum est, nitidissimae undae riVu decurrit, e cujus alveo diversa iam saxi fornacum, iam quarZi cum minera cupri cinerea, iam rursum quargi cum immixto talco pyrite cupreo fragmenta fusi tulimus , quae e remotioribus montibus eo delata fuis. indubiam est, cum omnis ea vicinia nihil, nisi quod calcareum, aut argillosam sit, ostentet, in quibus haec potiora: reccia quargos a calcare tota candida; lapis calcareus amorphus c,

nereus

116쪽

nereus cum spato calcareo iam informi , iam in cristallos concrescente alius cum minoribus ostreis milleporae cellulosae rudimentis saxum Brunichii argillaceum ex argilla rubescente, spato calcare candidissima , paucis silicum frustulis. De quarZo, quod supra memoravimus, adnotasse iuverit, ei inspersas cristallos esse, quae cum speciem pseudingalense referant, inera tamen ferri sunt, quae jam cum Borace, iam cum sale microcosmico ad ferruminatorium tub lum tractata per horam unam dimidiam igni restitit, mollis tantum, matra essedia. Cum deinde in pulverem obtrita fuisset, magneti obsequuta est , cuius , prius quam ignem passa fuisset, nullus in ea sensus observari potuit. Secus viam in imo colle perductam mira earum plantarum, quae flore in umbellam componunt, apparuit Vari tas, quarum hae erant praecipuae sum angusifolium , Tor- lium maximum, Heraeseum panaces , Peucedanum faticum,

Sesti annuum, uelinum Segulerit.

Animalcula commemorari merentur:

Leptura biarcuata Antennae, pedesque rubescentes. Caput, ac thorax nigra. lytra ad basim fere usque dimidiam rubescentia, ceterum nigra, lineis arcuatis duabus albis, quae inferne seu Versus apicem subrubro terminantur. In Papuli.

Tab. IX. Fig. I .

117쪽

Θ ba paradoxa. horam, elytraque nigra marginarras his puncta duo sat magna rubra in medio. Pedesin abdomen fusco livida Sylphis toto habitu, ceteris etiam notis proxime convenit sed id peculiare habet, quod eius amtennae, ceterum moniliformes, apice claVa compressa e 4 a ticulis annularibus constante terminentur. Long. . lin Lat.

I. In apuk. Tab. VIL Fig. s. Buprestis dubia Ηabitus totus uprestis est. Antemnae, caput, thoraX, elytra colore castaneo oculi, Cabdomen nigra, alae subalbae Antennae moniliformes vix longitudine thoracis. hora caput recipiens punctis minutis confer- tus, parte antica quolibet latere dente terminatus Scutellum exiguum. lytra longitudinaliter striata, punctataque. In femoribus posticis caraborum more lamellam habet. Intra

eorticem, lignum agi ad Pod Oholina. semella fere , mas 3 lin long Tab. VII. Fig. II. Θ ba Boleti. Antennae moniliformes articulis ultimiserass1oribus Caput, thoraxque nigrescentia subcomplanata; thorax marginatus scaber e Punctis prominentibus minutisso mis, confertissimisque Elytra lineis elevatis sex tenuibuS , intra quas puncta impressa Pectus, abdomen , pedesque beea. In Boleto copiositor in fago, in quercu quoque Eohrysiaide prodiens colore testaceo est. N'bis bina e boleto specu

118쪽

spocimina prodiere, quorum elytra nec obriguerunt umquam, nec colorem nigrum induerunt. Ong jam it, jam prope a.

lin. Tab. VII. Fig. .

Cantharis bipunctata. Antennae setaceae nigrae. Nigra itidem caput, thorax, petitus, abdomen , pedes. In summo thoracis medio sulcus exiguus, ad cuius latera antice punctum utrinque imprestam Scutellum magnum nigrum Elytra flavo testaceaci maculta in quolibet elytro una nigra. Long. fere . lin. Tab. VIII. Fig. r. Cantharis quatuor punctata Forte prioris Cemella, aqua, ceteris omnibus aequalibus, dissert L ' punctis in quolibet elytro duobus; a ' in thorace lineis quoque obliquis

impress1ν; punctis duobus impressis in Teutello. Tab. VIII. Fig. 3.

V. Kalend. Augusti ad urbem reduce iam Budam resipeistantes, omnia in discessum comparare coepimus , nec amplius triduo morati pridie al. Augusti Posegam reliquimus, brevique itinere utjevam pervenimus , quod est oppidum montibus, qui pro Vinciam oseganam a Ver cZensi dirimunt, subiacenS, paucis se amoena loci positione, seu agrorum cultu, sertilitate inferius. In ipsis oppidi pome riis terra acidulis aquis scaturit, sed eo nunc, alienae, quod suspicamur, aquae mixtione, dilutis, ut earum acidus pene

119쪽

non intelligatur apor quod in nulla fontis administratione mirum videri non debet, omni circum regione stagnata, atque arundinetis, salictis fonti praetensis ita, ut arbitremur, ad primam harum aquarum originem ne quidem accedi posse. Credibile est, fontem, si putres, facili delapsu , quae detrahantur , ad nativam suam bonitatem rediturum , maximo provinciae emolumento , cui natura medicata eius naturae aquas denegasse putabatur. Qua ad fontem via est, solitaria saxi tritorii optimi frusta jacent, a maioribus, haud dubium molibus defra,st , in quae fossionibus inquirere iuvaret, eo magis, quod lapides in molarum usus e longinquo, plerumque Quinque AEcclesiis in omnem provinciam advehere oporteat. Kalendis Augusti transcensis montibus e provincia Posegana excessimus, properavimusque eodem adhuc die Ge- pinum perVenire. Prius tamen, quam ultra progredimur, tu vabit, quaecumque brevi commorationis nostrae tempore siVeipsi animadvertimus, sive a peritis didicimus, hic simul omnia brevi narratione complecti. Qua in re praemonemus, de sola Pos gana proVincia, non de universa clavonia nobis sermonem esse. Provinciam incolunt Illyrii clavones , sive lavones hodie adpellati, quam nuncupationem eos ab Illyrico Oca-

a bulo

120쪽

bulo lasa, cuius est glori significatio, traxisse quidam existimant, perpetua, inuasi propria genti armorum gloria. Sed de gentis, neque originibus, neque nominibus disceptatio nobis est. Illud tamen praeterire non possumus, eos, qui superiorem provinciae tractum a Pa racet usque ad fluvium Illovum inhabitant, alacbos adpellari propter quod eos Consili. Gube e Machia eo immigrasse autumat. Sed id nobis non placeta quod non sit credibile adeo omnia primae orbginis sive decora , sive vitia vel longissimi temporis tractu obliterari potuisse, ut nihil eorum supersit, nullo, ne in lingua quidem, cuius tardissima semper est oblivio , vestigio superstite. Rectius idcirco nobis opinari videntur, qui eos Bosti Morlachiae maritimae, seu ad mare Adriaticum adlita accersunt, suffragante iis populari opinione, 'uibusdam veteris moris, ac praecipue Vestitus muliebris in populo reliquiis, nec dissentiente nomine cum Verisimile sit, eos, qui ab oris maris in has terras immigrarunt, e Veteri orlach rum compellatione, quod e more, WVlub quorum hoc fortem illud mare significat, coalescit, quasi utaritinum fortem, vel mari fortem diceres , reiecta prima compositionis parte more postremam retinuisse, Voluisseque deinceps fortes , seuria compellari, erroreque e vo bulorum similitudine orto