Vita Danielis Wyttenbachii, literarum humaniorum nuperrime in Academia lugduno-batava professoris

141쪽

eoruni inseratire, qui quiden aliquid discere vellent hane ihi oblatam occasionem continuo arripiebat, inque scholis puhlicis universae huius sententia e initia et progressubinde ab initio rerum usque ad Platonem ex plicabat. Ah ulterius pervenerit, dicere non

auiam Equidem in chartis optimi nec says laudandi viri non nisi quihque eius di licuolas sive eetiones in Athenaeo AmsteIo mensi publice habitas inveni: quarum tinia in loco de Platonis sententia desinit. Et quaΠ-doquidem hae acroases e, eodem Sunt se

nere, quo reliqua viri scripta, itia ut ' ruti ex Phidiae Metha prodiisse ideantu tinprimis doetrinae uberi.te . gumen bruni delectu et orationis a turii pulchritudine eoospicuae sint. neque 'si uestiis edendis 1ogantiorum Liteit rura culto thus lagrasti in sac- turtim existimes . ipsa, primo quoque tempore

publici uitis sadiam. Forro habuit eodem hoe tempore i 78, cum alios quidem honae hdblis discipulos

tum imprimis duos , ut 'flagrante discendi ardore incensi animum ad ιcribendunt applicvrent, et progressuum suorum in Philosophiae et Literarum istudio iactohum specimina ea event. Alter mi B s. a'ὰν es et Sofongen, cui Dissertistionem Phuosophico- ιιicam Philosophiae ciceronianae loco, qui est σ

142쪽

mentum est de Monio Rufo, Philosopho

Stoico. Utrumque huius anni mense priua putilicae desensionis honorem praeses Pr duxit, et mox recensendis hisce laseria..tionthus , ipsorum meritis debitam laudem in Bibliotheea Gilio tribuit. Caeterum vero mliquum tempus domeaticis studiis impendit Plutarcho et Bibliothecae Criticae, cuius -- tima et ocων pars deinoeps brevi post pro

di runt et omnium eruditorum plausu e oeptae sunt.

Interea vero temporis, dum Wyttentiaehi in philos'phia docenda versabatur, inque ea ut in rerum divinarum humanarumque scientia et laudatarum artium matre aequiescebat, Tollius, V. CL professionem Literarum magno eum laudis ruet tenuerat. Quum vero hic deposito nunc munere suo Hagam discederet ad erudietudo Guuielmi V. Serenissimi Principis rausiaci , filios augustissimum Regem nostrum ipsiusque fratrem natu mismarem , in Italia mortuum . provincia eius ab amplissimis Athenaei Curatoribus Wyttenbachio deferebatur. At nondum hic Or tionem suam Inauguralem habuerat, quum απήνυ Valchenaerius Leidae anno 1785 , mens. Martio, diem uum obiret. Statim igitur Rulinianius , cui insit Academia sidensi

Cari li e t umnqin opeatam dabat . ut Wyseteribainium si posset, Amsteilodamo abdu Ceret , ac Midam traduceret. Valekenaerio Rimirum vix mortuo adibat derepente Cun-

143쪽

soles eidense , eumque iis , apud quos multum auctoritate valebat de Wyttenbychio in locum defuncti vocando agebat. Ipse de hoc negotέ ad Wyttenhachiuin die dis martii haec scripsit Mineri de Te ocando egi cum KL Disoicio et Consulibus hujus urbis, iisquσχacile persuasi , ut a stipendium 6oo 9λ-

renorum, quo Pro 3sorum . qui nunc sunt nemo'uitur, liberalissime decemerent omnes In summo studio e etunt. Tu ibi etiam atque etiam caseeas ab istorum insidiis, qui omni erientur, ut Te, aliqv noo lacri spe tensa, retineam, magis quidem sui qummTu causa. Nam necesse est, Tu discessu disc*ularum numstum minui, qui ψsum Athenaeum ad pristinam conditionem recidere, praesertim si S Windenus, quod Ocius serius futurum auguror , Midam ocetur. Ubi enim Amatelo menses , in hac ingeniorum penurid,

doctores Vobis pares reperient p' Ad hanc epistolam vero quum Wyttenbachius ita respondissent, ut sibi aliquot dies ad deliberandum necessarios esse diceret, Ruhnhenius longioris morae impatiens, die 4 Aprilis, Praeter alia etiam haec rescripsit: visi scirexis , quale Tihi ιψendium constitutum sit, dabuntur Sooo Morani. Haec certa et e Drata Sunk quim ex iuuatris meiso toti e Consultam auctoritate ad Te Persori ta Nun Tuum erit desemere, quid Gi misciundum putes. Non oterit res trahi diutius pro ter alios co et tones ' Iam vero, quemnam exitum habuerit

144쪽

hoc Leidens negotium, ipse Wyttenbachius nobis enarravit a Vala narius , ait, diem obiu insequento anno i 785 mense Martio miliis ille nominibus iugendus et Literarum

causa, exstincto earium altero emti Iumine es oculo et mei non minus caussa, amisso Berodoctore et amico ancrementorum meorum automatque adjutore. Huic nemo SuccesSurus erat, nisi quem Rufinianius commenda et atque is mo

dum taliae πω , ne ipso quidem noleius. successorem deuinas erat. Ego quominus oblatam cathedram acc*ere ellem , iactum si rerum meaFum temporisque illius rationibus ; quod in stela mensi Athenaeo recens a Philosophia ad Historias. Eloquentiam , Literasque et Graecas et Latinas traductus, a liorem, in quo

excurrerem , a iam nactus eadem , nec Zmnus

iactis diutum consuetudine , quam comitatσmagistratuum tenerer. Si quid mihi tunc, repudiata conditionis cauad auccensuit Mn-keritas , hoc e bre-jisu, et cum amore con jumctum, et elem mox qnti olenti obliter

tum. γ

Repudiata igitur cathedra Leidensi, Litera

rum Graecarum e Latiisarum, Historiae cum Dersas tum Patriae Eloquentiae meaeos,e Anti clatum, professisenem de IvIII Apri-Iis suscepit, et more maiorum rationem Inauguralem habuit cuius argumentum fuit De iis e acta historiae ad virtutis studium. Atque ne cui mirum videretur, cur aut Philosophiae tradendae muneri et honori hanc

145쪽

Literarum professionem anteposuerit, et in Athenaeo insteiodamensi manere potius,

quam in Academiam eidensem abire voluerit, holos rei rationes in exordio Orationis perspicue exposuit. Philosophisi, inquit

ad Literis traductus sum. Qui im commutatiorie sentio bre nonnulis qui mei meorumquc studiarum ignari , Diritatis me et inconstantias aecusent, quibuaque urgare, me debeam in principio hujus orationis, nec meorum animis relinquere Sorvulum, qui, ut ipsis ad audieh- - , ita mihi ad dicendum Obsit quamquam n minus a mea natur et ingenio, quam ab hujus loci auctorum abhorret , ut esese de me muti dicam. Ego cum loco non Sententiammaum, .nso Rhilosophiae cum Amfession stu-ουι- amorem s deposui immo , ut ante eam e comi et aias tradissi, ua in posterum eamercolans et aliis commendabo. Sed fuit haec se re studiorum meorum ratio , quae inprimis

ad Historiam et Antiquas Lucras refreretur 3ti in Philosophia dioerierem, in Literis habitaremis ut in Philosophi haberem instrurieristim , in Lineris inemra ut in Philosophi mihi essent auxilia in Literis robur et ismamentum. Quis igitur aut non intemgat, Literainincognitionemus e mihi eo loco modoquemui ε, ut magis Per eam , quam per Philosophiue oo. - nilionem et mihi et Iiis satisfacere posti firaut qui , qui illud intAligit, jure me hendat quod Philosophiae Literarum prω

rionem ante Osui Accedit alia cauasa, eaque

146쪽

grauissima et cum rebus mers arcte Conjuncta. Ego, cum e duo deinceps in hac urbe gesta docendi muneri, tum Per mi agnam ejusdem cum natali med auri similituritiem , mrum, legum , institutρrum . hi igitur Eussis Matilatim jactum est, ut d hanc clem ietati ad alteram viriam, vim anum senatique adh-- reacerem, siam judi ci et 'luntate me a li- chrem 'Oreare , Si haec praecipue urbs mihi diligenda et colenda est , quidni eam e diligam et colam e Studiorum genere . quod stas prae aliis mecψue studiis Semper et colui et dilexi . Non est quod hoc loco quidquam dissimulem hon est quare ani mensum non veris

9inear. Dico, iterumqus di , m delata mihi ηιterarum ms sione, illud Onaenulum esSs, quod semper et vectaν et Utqoi. Et, cum de ipsu rosessiqne laetor, um: em de mihi obigit et hac mora aetate , ut ore o, alit certe nondum inclinati et hac in urbs. - diate tantis necessitudinibus obstrictus δων hoc munere, tamquam nos γ imulo , bli- Sotus sum in Haec ero iterarum professio ipsi soli'Ia rum varii generis habendarum necessitatem imponebat. Aliis quidem scholis Historiae Uni-rsalis explicatio x posita erat: ..liae ad oripiores Graec' et Latinos interpretandos pertinebant rursu aliae in 'isti μ

tum et Graecarum et Romanarum studi versabantur : et aliae denique Historiae Literare: riae dicatae erant. Et quandoquidem hisce

147쪽

scholis per aliquot deinceps annos ritersui ab hac scriptione non omnino alienum puto, qua ratione vir summus in illis versatus sit, breviter exponere

In pueritia iam Wytte achius, ut supra vidimus , adhibita subner imist Wia Universali, animo sibi paulatim historiae universae designatam quamdam sormam impresserat, quasi thecam multorum Iuteorum , in qui suis locis materiam factorum aut iam cognitam servaret, aut postea cognoscendam reponeret. Quod sane saluberrimum consilium iuvenibus ad imitandum satis commendari nequit. Ita enim se res habet, ut Ium

demum, si illa tam animo bene concepta sit, cognitio iactorum, suis temporibus locis- me assis at firma lucidaque eotistet ac

maneat si desit, obscura et consus vagetur, atque tandem rursus sensim evanescat.

Sodisti h ne Mani librio perspicuitate de- .criptionis puerorum et indoctorum ingeniis

Plane sccommodati, quum saecumsuperioris initio ad medium viguissent, praesertim in Germania, mox explosi sunt supervenientihus aliis aliorum deinceps auctorum Peri hus, quorum quaedam scientia historiae ex ipsis fontibus inaustam valerent, dum inlinpotrus ratim commendationem afferrent. Ita priori genere numerare possumus Ioha mem Christophorum Gallererum et Iohannem Μάι-

thrum chroehnitimis illum quamvis diligentem, tamen sine vati frigidum hunc iu-

148쪽

cundum et iuniorum aetatulis aptum narra 'torem. In posteriorum vero genere eos reserendos censeo, qui more Ossuetii, causarum morumque notatione, arguto et sententios sino , philosophiae simul et eloquentiae speciem affectantes , disserunt aut declamant Potius, quam narrant veluti e Gallis uill trius, et ex aliis ovulis alii Porm eorum. qui Latine scripserunt, merito Principes hahentur . Didanus, et ius et Celiarius: qnamquam in his quoque nonnihil desideres. Nam ursellinus , quantum dictionis elegantia excellit, tantum rebus et iudicio drecit.

Wyttenbachius igitur in historia tradenda exemplum illustrium cies Academiis nostris

prosessorum , qui et ante floruerant, et tutio adhuc florebant, non sequebatur. Neque Tur

sellini. neque alterius cujusdam Compendio utebatur. Ipse librum conscripserat iamcnobis in schola dictabat, et deinde Praecipua quaeque ex eo loca sustus explicabat habita inprimis ratione Perspicuitatis: et ordinis tam

in riem oribus, quam in clocis Verissimo

ehim statuebat, omnem historiae scriptionem ea enarratiouem duabus potissimum partibus ebntIneri, quarum una cernatur in copia et delectu . altera in ratione et oratione. Iam vero his omnibus non dico Persecte, aedis ei probabiIitier satisfacere rarae S ac Prorsus egregiae iacultatis. In priori parte ita versa-hatu miten bachius, ut non his paeaecipua quaeque ex ingenti rerum factovumqα , ut

149쪽

ita dicam , ceryo ε eligeret, eaque Ronta 'idelitia ac gra itate enarraret, ut ι uditore .

Aes elui sponti Intelligerent et sentirent,

se 'per accuratam historiae coanὶtionem ad Irturem ParIter atque sapIenia a Prolicere

Ῥwh s. Atque eo iam pecta' erat optirpi Viri' inatio iii auguralis 63 o memorata. ut a uibria tapaquam optimam virtutis magis- tράliti thitio muneἡis sui commendaret, . eius Oos sti m et fructum in eo potissimum ο slibri his se osterideret, ut non modo sapien-- Εουέ erum etiam ri fieremus . eo thiasm' inpurora observatio pervuluatae con suetuilinis , ' quod scilicet animadvertexat, Mihi Θ que e historia Dori nisi oblectationem captare, actiones calamjtatesque aresecissimas, ad quaeum cognitionem in vitne usu et expe-' rih itia ingemiscimus et cohorrescimus . in 'hi stoesa cum voluptate legere, lectasque cum,ihi, alti nardiare, atque ita pravitati potius 'ilises fia ρ , quam ab ea averti. -- Porro Ru-

- enus sate commeti dabili, qualis cum P rufν caesaris, tum in Nepotis et pauco 'mgiminum operibus dominatur. - t. mod'demque ad ratiotiem s. methodum peerit ilia talis erat, qualem hodieque ethopεraphico syhcsrobisticam bminant. De celeberrimis uibusque populis , praesertim in iMoria 'Ariti quo sigiuatim deinceps agebat, eorumque

150쪽

res gestas in suas epochas et periodos di i-debat, ita ut synchronismus . s. ne u rerum in idem tempus concurrentium , in singulis partibus facile appareret Atque in eo ratio mihi semper admodum placuit. rimiim enim illa multum conducit ad Geographiae 'gἡitionem sibi facilius acquirendam, sine qua in Historix parum proficere possumus: et qua tamen plerique tirones Academici, qu0d pro et, dolendum nimis destituti sunt. Deinde vero inprimis valet ad singullari in populorum historiam perpetuam melius percipiendam. Quod secus est in illa sola syά- chronistica qualicumque ratione, quam

Tursellinus secutus est. Fac enim, licitiem

Iegisse et relegisse illud compendium cum dictatis quamvis eruditissimis. Perletonii

Wesselingit, AEuhnhenii. Saxi et similium.

num Propterea putemus, illum uniuscuiusque populi antiqui res et historiam propriam tenere' inime profecto irimum enim Tur- sollinus, exceptis rebus Iudaicis et Romanis, 'quas satis opios enarrasit, reliquorum orn-nium Uulorum rebus non item suos cuique

Iocst suamque et Propriam historiam dedit. sed eas non nisi obiter a subinde attigit. Deinde vero, etsi hi summi viri has lacunas supplere , et singula apte nectere studuerint, quod V. c. Buhnhenium fecisse narrat Wyttenbachios ni ego negaverim tamen haec ipsorum si 'plementa. tamquam totidem membra per totum opus dispersa sunt, et a iuvenibus vix