De metallicis libri tres

141쪽

Iestis , vocatur lapis Laetuli & quandoque uterque simul

reperitur Meliorin aevi coior viridior in colore Laetuli, ει habet maculas aureas: mixtus cum Pyrite non est bonus, de non maculatus est yrauus, similiter lenis Verbuni autem: viridis, clarus, caelestis, non accipiendum est,ut duo colores significentur, ut in lapide Armeno, sed viriditas significat intensionem coloris caelestis. Similiter cum dicit; melior est cuius color viridior in colore Laetuli, idest saturatior Sic apud Plinii vide iraccipi, cum Pederote gemma inquk inest visidis silo modo aer , idest caeruleus saturatus Tempestamentum porro huius lapidis statuit M. sues calidum, flacium in tertio ordine, nam acredinem habet cum aliqua astrictione. Adurit, Ulcerat , putrefacit, abstergit ,&incidit Aufert etiam pilos non solus si autem lotus fuerit,palpebrarum pilos gignit Praeparatus Vt decet, purgat humores melancholicos , , adustos non lotus prouocat per Uomitum, Sper alii am huniores crasses mela cholicos:confert aegritudinibus caerebri, cordis Epiiepsiae, Maniae Melancholiae, tremori cordis lyncopi: laetitiam gignit, purgat Thoracem & puImonem confert Asthmati, lieni conseruat in iuuentute suppositus educit menstrua et eius Dosis est a Drachma,narus'. ad duas,in semis, e quiabus colligereticet hunclapidem cum caeruleo multum ψnuenire: quemadmodum Smaragdum cum Chrystilla:me' tallicam enim naturam participant, praecipue aeris, Vnde via res aliqua ex parte maleficae Ex India occidentali acterun tur a des ,rulei obscuri sine maculis, quos figura cordis efformatos laudant ad cordis actetus gestatione.

AD Gemmas non pellucidas reduci possunt genera corallij rubrum , candidum , es nigrum, quod Antipa thes dicitur. Fgimus autem de hs inter plantas Antipathisimilis est Ebenus fossilis,sueradix st,lignumve Ebent in idem

142쪽

plam eoncreti siue omnino lapis per se genitus ligno similis. Distere a Corallio nigro hoc enim non nisi in mari, scitur Ebenus foditur. Scribit enim Pausanias Ebenum se dicem tantum esse in terra conditam, quae nec tolia nec fructus vllos ferat , ideo non omnibus facilem inuentu, sed peritis tantum. Et neophrastus tradit Ebenum fossilem inueniri laesusum alijs lapidibus tamquam foetum in entre. Si igitur nisae vera sunt nec radix nec arbor dicenda est in lapidem conuersa sed lapis Ebeno similis in fibris Saxo rum genitus Nec tamen absurdum etiam Ebeni lignum intra terram diu conditum , lapidescere , quod alijs generibus ignorum contigisse compertum e G Abiete e-nrm in Elboga, in simul cum corticibus apideis inuentae sunt , in quarum scissuris Pyrites Aureus concreuit:&Qaerna trabes lapidea in Hildesheimio. Lapidescunt se ossa animalium, teste ostiearum , ac reliqua conchila, i an μinalia integra nam succus a pidescens , quaecumque i plumbiberint, in lapidem conuertit. Eadem natio videtur in tabore fossili apud Theophrastum, candido nigro Nam

alae ipsum met Ebur intra terram lapidescit , aut lapides sumiles illi gignuntur ut corallium album, apud Plinium gemina Arabica Ebori inhillima 4 hoc videretur, esii abnueret duritia , quam ove putant contra dolores neruorum prodesse habentibus . . R eperiuntur,& in animalibus viven-ubus lapidus gemniantiSGaaturae, ut margaritae in quodam genere ostrearum, de qui Megimus. Sinodontides inc rebro piscis Sinodontis , quem liodie denticem vocamuς Lapis est candidus, figura oblonga, altera parte gibba: laudatur ad dolores colicos In eo genere sunt Cinaed: Edn India Occideutati ex pisce magno quem Tiburonem vocant imila lapides extxahuntur, pondere duarum librarum cuius puluere in propinant ad dolores Osic vi renates , expellit enim calculos Draconite seu Dracontias e cerebro draconum haberi traditur apud Plinium sed nisi viventibus ab cisti; nunquam Seminascere inuidia animiis morti sesei

143쪽

sentis. I homos ei es 1 lentibus caput amputare esse candore translucido , nec postea poliri aut artem admitte'

re Albertus testatur se hunc vidisse colore nigro, figura phramidis abscissae, non pellucidum inaeircuitu colore pallido, in quo puleherrimus serpens estdelcriptus: inuentum in Sueuia in capite serpentis magni. Apud me hic apis est erigie corniculi abscissa cuspide , colore partim nigro , partim iam uescente splendido , non pellucido, ad cuius basim linean gracircundat specie serpentis. Qui mihi tradidit afirmabat linguam esse serpentis cuiusdam magni in Germania: ac ictum inferre lethalem. Sed si gestetur suspenditur Onim X Vmbilicoargenteo aut aure aduersari venenis ictu illatis abscinditur autem cuspis ne aculeo offendat . IV nunt poculis aduersiis venena. Ex hoc genere serpentis forte suerit Cerastes binis in capite cornicais, ut quid maeferunt , saepe quadrigeminis vi Plinius scribit , nam linguae serpentum bifurcatae sunt quae si durae fuerint, aculei moredo feriunt. Etiam in capitae Rubetae quem Busenem v cant , lapidem rePeriri tradunt. Albertus Euax,lapidem Nuia vocant , subalbidum, vel nigrum in quo aliquando Rana rubeta reperitur depicta, hic praedicaturaeficax ad,

nena depraehendenda, nam veneno praesente colorem murtare aiunt Alectoria apud Plinium Gemma in ventriculis Gallinaceorum in enitur chryst ilinae specie, magnitu i ne fabae qua Milonem vitini filisse tradunt in certaminibus, inuictum enim reddere gestantem volunt, De hac utra arelia promittunt Albertus Tuax Optimam haberi ex ab iis decrepitis Geminatis naturae videntur,& Vmbilici mari ni apilli enim sim rotundi ac depressi sebae domes iam amplitudine, altera facie leuiter excavati instar Metabuli simia litudine umbilici humani adimodum aeues acperpoliti colore candido, maculis fiauis altera parce plani uripus nite tes,lineis nigricantibus ad imagi ne recochleae circunductis. Materies ostea & candida significat exanimalibus haberi Reperiri eos tradun in littoribus maris hactentes imul

multos

144쪽

r hos vi Dentales, assent ex Veneths. Recipiuntur a b colao Alexandrino inunguento Citrino ad faciei maculas delendas frigidi enim dicci sunt cum facultate absit gendi ob asperitatem. Theodorus Gagra umbilicos Mertit, qui apud Aristotelem Cochliae dicuntur. Figura autem dct binis deugnatio ostendit esse ex genere Cochlearum , quarum testa non extra est, sed intus conditae ut in genere te restri sunt, quos vulgo limaces, Iumacones vocant iusta puteos degentes Meminit Cicero lib. 2. de Oratore inquiens secerum suum Laelium ricipionem cum ruri degerent Conchas . umbilicos ad Caietam. Lucrinum la-gere consueuisse . Sed Rondelletius pro umbilicis pingit Cochleas quasdam , quarum testa Alterius alterum me tum ostendit instar umbilici, unde umbilicatas vocat. Den-rales autem seu Dentali in eodem unguento recipiuntur, quorum mentio reperitur tantum apud recentiores afferentes ossa quaedam esse candida instar dentis canini longiora perforata & intus inania , reperiri in cauernis lapidumano profundis maris Eandem facultatem habere quam umbilici Venduntur hodie exiguae quaedam Cochleae candidae,&Ioeues rimula per longitudinem tendente, leuiter denticulata,vt Quae concha Veneris apud Rondelletium pingitur rmulieres viviatur ad ficiem abstergendam Antali praeterea adiunguntur a recentioribus, desin eodem unguent ijs aff-nes longiores dentalis, Liperficie non aeui, sed virgulata, tota alba oriri tradunt iiij sdem locis3 ea tem habere facultates. Ustenduntur inter parua conchilia, quae turbinis modo lineis intortis in longitudinem mucronatam rendunt, frequentes in nostris littoribus, includunt autem Vt plurimum cancellos . Sed de Gemmis haec fatis.

Vicomanuni nomine lapides vocantur discedunt a b Gemmis,quia aut laeuorem splendentem non admit- tunt,

145쪽

tur autem in eisdem locis nam quidata ex ani malibus aut plantis haMntur quidam tu bris saxorum,aut metallis reperiuntur. Dicamus autem primo de ijs M iux , ncis .

animalibus ortuna ducunt Syringit , C i mi es, thyςites apud Plinium,& Theophrastum, Vide ivtur frutices ocratii, , in lapidem conuersi Syri igit in pnim stipnodio similis perpetua seiula cauatur, es mites a calamo dictus ferunq simul plures inueniri Phycites Algae similis, idest fuco marino, qui latex est coralliosimilis: Hi plerunq. in corticetantum lapidescunt , unde surculi fistulos oeda ii tur:quidam etiam gemmantis naturae in genere coralli,cβn didi: ideo Plinius inter gemmas receniet: Nam syriogites, recalamites a candido corallio eo tantam differont,qu id itastulos sint: verum enim corallium candidum solidum si, Si

Eidici potest cum impolitum est obducit ur nim Ianuginc quadaminstar Phuci marini, quam corallinam vocant, Ex Germania runtur veluti radiculς- rculi lapideicth rei coloris intus si ongiosi, fragiles , quos celebrant ad ossa fracta. rose marina vulgo appellatur frutex est lapideus , figura *ongiae, unde spol gites apud Plinium dici potest cimex gemmas spongiae similis' : de ac egimus inter

IN spongij reperitur lapis,qui lapis spongiae vocatur,ca didus , friabilis, quem Dioscorides laudat ad vesicae lapidem stangendum in vino potum.Galenus tamen id negat: selum valere ad renum ealculos frangendos, Vt Mi ex inpadocia conuehuutur soluuntur ij in succum lacteum securutate extenuandi aboque insigni caliditate lapis Cappadox quibusdam vocatur. Plinius inquit a quibusdam Cysteol,

thos vocari, quintam vesicae medentur ni vino poti, Nam is Halculos rumpnat . Sitnilis coneretio reperitur circa frutices

146쪽

aiaris, aliquando in palum ibus sis iuxta harundines,

alias herbas Spumam maris vocant, quia Videatur e c*uma crassescente congelari. Recentiores pumam maris vocant omne genus Alcyonij, de quibus egimus inter planeas . cum tamen id nomen Ioli quinto generi tribuat Dioscorides, Halos achne emi id si spuma maris patrio uomine in Propontide appellatur figurat gi, sine odore, asperum parte interna , quodammodo pumi sumtoris eue, acre evalet ad dentifricia , silos euellendos. Ab hoc non Valde distat Adarces seu Adarcha, ut Dioscorides tradit . Eit enim tanquamconcreta saltilago in palustribus Cappadociae , per siccitatem emergens circa harundines, dierbra colore fi risasti lapidis, specieAlmyoni mollioris, ian , ut ideri possit Alcyonium lacustre Galenus Adarcion etiam vocari lexibit, Sc Marcon, acerrimum calidissimum medicamentum foris tantum utile alijS commistum , quae eius vim ira gant. Evocat ex alto, auferet lepras, untigines alia cutis viria Plinius Adarcha inquit , latine dicta, Calam h-nus Graece, qua1i calami Lanugo nascitur circa harundines tenues e spuma aquae dulcis marinae, ubi se miscent vim habet causticam: Alibi idem Plinius Adarcham in Italia nascentem tradit palustrem , in cortice tantum sub ipsa coma nascentem.Huiusmodi vidimus fruticulum quendam auium pennis similem, quam Pennam marinam Vocant, cuius caum licuisses coma lanugo adhaeret mollis, instita serici quam is inparte inferna tegit crusta lapidea acris.Calam tinus igi' turlanugo est praedicta . Crusta autem Adarcha Quae autem solidiori constat substantia lapillis agglutinata aut per Q. , candidior est, mitior hanc dirimus Paraetonium appellari a d Plinium , de quo superius dictum est.

Apis Iudaicus in Iude reperitur glandis effigie sulcis veluti lineis secundum longitudinem disse rentibus , quasi

147쪽

quasi de induisi excavatis , colore cami iraginentis splendentibus a Dioscorides inquit, lapis in qui a naudit glandis emtecarulidus , scita viri diam con uratior et neis aequalitetinter se distamibus quas Eutilustria dei natis, latusnullam qualitatem maniihstainguites

sentat . Potest ciceris imagnitudine tritus accot ait c d riuna, cum tribus cyatis aquae calidae potus dissiculiari auxiliari de calaulos in vesica commiuirere . Gaimus in vesicae calaulis prodesse , ted ijs qui in revibus: Omesse Inlibro lentanaeςctum dignor linan, Vcuraritione , qui Galeno alcribitur , tra tur , potenter idem diuidere se mastulum.& eisinam: maiculum ad pideus renum iacore Foeminam ad eum qui in vesica uiaruam

domas a Remina discernatur neXplicat . tam

crassiores, tu euioresque, quidam tenuiores longiores nuclei olivaeariagnitudine,&tae sit italaapud Plinium deo, lithos vocalia quasi lapide liquefaciens in meisma Si sed noninest eige naetiunor: tata mucleo si

tam putat Ira si tuatio res ineuntemplatione digua, Profecto,& alij nullii layides varijs figuris reperitimi tura conficti , ut quos in Hildediei inueniri testad Dipani minis cientis liness armato, quosdam figuratili j resto a stoeaeninita L lummas genere est, qui in laniae creditur tacitam caenorauni invocant efigie semesistinea: alba in aetatara circi ' dante lainter dentiet lata :& Glaeso ra apudJ imae humanae similis e oc editur cadere deficiente lana . Cum igitur eadem figura in mestis reperiatar, non casu, sed aliqua ratione configurationem huiuina i seciam cs putandam est Quae enim casa fiam, non in multa , nec requenter, Si in paucis eadeta, raro corii iugiant Vrina agines quaedam in 1marmoribus, gemmis in acutosis. Ratio a tem quaedam ex fine iurbetur , ut figuri organicarua aiS tram, vastati ii Uma- aut ab arte p

alia

148쪽

alia ex necessitate , Ut in coagulatione Crystallis exanguri figura,de qua egimus: aut quae ex loco continenti insequitur ut contingit ijs, quae in cauernulis saxorum coagulantur . At vero in is cuiu gratia rationem iiij Squae carent a-inima ponere non possumum, quanquam iunt qui putent Ob influgus cael cites siguraSanimali una,& plantarum introduci etiam in inanimatis unde Ostrea S. multa Conchilia, alia animalia lapidea reperiri. At facultatem organicam, quae animae propria est , non offendemus , si dicamus huiusemodi corpora non pauca, ed multa imo innumerabilia ea dem prorsus configurationem cum auentibus habentia, via uentia extitisse, sed postea aut ponte,aut ob aliquem succurra lapi descentem concreuiise inta deam substantiam Praeci .pue id patiuntur ostrearum , I caeterorum liminum testae, ussa animalium, nigna quaedam intra terram diu conditae cum enim minas putrescant interim lapidescunt o terream substantiam Repertae autem sunt veluti Ostrearum medulla: figura crassioris Amygdalae auEmali Periaci,materia ad fg se ram continentis Oncrota. HK, similem oscium habere puritandum est lapidem Iudaicuma ea se scilicet veluti medullam concretam alicuiusConciti iij, aut alboris fructum, materia lapideicente in eum locum corriuata Sic uidetur Belemniti des , Glos petra , .ea quae in f hnine puratur decidere , ex Pinna, aut alesquo eius generis Conchilio itum ducere Neque mirandum in meaiterraneis , de montibus atrissimis reperiri animalia mariam Laland conueria, non enim absurdum est, ubique mare extitis te, immedellarium ut tradit Aristoteles. Alia porro Videtur in Laochite, trocho, ScPentacrin , .ut recentiore Vocant,i3gurae ratio: de m ijs,qui serpentes conuolutos in tenuem caudam leniim delineales , aut vermiculos terrestr 4mita tur, repertr in agro Se ciensi

locis sterilibus, cretosis, colore candido, tiabitantia Gy- ea quis frangantur, intus globathiagnes ueluti ampullae

spectantur assidue tenui es prope caudaem. Feruento en immateria, vi cipe videnrus in balneis sulphureis, Besta acinia

149쪽

laesitur dum vero spirisus vario modo conuoluitur , is mate- aemadmodum autem ierpente praeiacti, termiculi ex spherulis inanibus ordine quodam coimpolitis coagmentati sunt , sic Entrochi. caeteri huiusmodi veluti, ex vertebris inuicem commissis ob eandem causam compositi spectantur

go lupus Ceriurius vocatur haec micta in montibus coagulatur in lapidem, ori in domo seruatus gignit optimos fungos supra se toto anno valet contra dolorem stomachi, Icteritiam 4 fluxus ventris. Dioscorides vanum putauit,

exurina Lyncis Lyncurinm appellatum fieri sed Electrum esse alij lapidem diuersum ab Electro gemmam igneo colore carbunculo similem , atque frigidani , quae kscalpatur, sed e feminis piaesertim cicuribus candidam , danguidam existere nec fiondes&acusanodo rapere, sed aeris quoque ferrique bracteolas, ut Di lex, Theophrastus referunt Idem Theoprastus lyncurio tribuit fungos ferre. Hodie Neapolimotissimus est lapis,qui domi as uatus si irrigetur, kngos 4ert toto anno de quo Hermolaus inquid: Oritur fibrigus, & e saxo idest lapide Lyncurio siue Lync- vulgari voce dicto admirabili natura praeciditur hic inaestim,& alius sabnaseitur anno toto pediculi pars relictae duratur insilicem , atque ita semper crescit lapis restibilis cunditate nec

credidimus,antequam domi natos ita manducaremus Forte Diostorides huc significauit .cum de Populo inquit: Comticem l opuli albae, nigrae particulatim cssum, cis

stercoratis mandatu omni tempore anni sungos ediles proferre si referunt: s id autem mirum , eos cortices alicubi aut ob loci naturam aut propter rrigationem certam,&stercorationem, aut ex VrinaLyncis concrescere in lapides

huiusmodi,

150쪽

huiusmodi & populi lachrymamin ectrum. Inest enim in urina humana vis quaedam apidifica,ut patet in mat iis, quae crustam Sapidosam contrahunt . Nec igitur Electrum, nec lapides qui inrunt fungos e humore illo consit re dicendum eit,hoc enim iure vitum est incredibile, sed succum lapidescentem qui latet in urina , ad eorum concretionem faceret Circunferuntur lapides sub nigri maculis aib, cantibu5, aut cineres, fungosi, librosi, ecla Quadam igni friabiles. Sed a pleris ove eXploduntur, putantibu4 Lynciserium seu lapidem Lyncis inter Electri genera perquirendum tae. Ideo in Germania pro Lyncurio as1umunt lapidem Et duo similem inter Belemnitas a quibusdam vocatas obsa, gittae figuram. Alij ostendunt quoddam genus Electri col re mellis, non translucidum. At lapis Lyncis fungos serensio ine distat ab Electro; nec puto repudiando esse lapideS, qui quasi per manus hucus'. ab antiquis traditi sunt iocinomine. Recipitur lapis Lyncisa colao Alaxandrino in compositionibus facientibus ad calculum,in vitia renunx, ac vectar, quod Populi albae cortex facit teste Dioscorides.

SVnt dapides in viventibus animalibus geniti,ut inet

nibus,& vesica, dc alijs partibus, ted praeter natura non enim contingunt nisi morbosis , ex urina quidem sedimento in renibus aut vesicae condensato aliquando excrassitie feI. lis in eius vesicae, qui crocei sunt , aut subvirides. At nulli ex his ad medicinae sum assumpti sunt. B Zaar secundum naturam videtur in animalibus eum ferentibus nasci, nam in plerisque eius generis reperiri traduntur Terunt enim

Lusitam qui Indiam incolunt , capras egesil uestres magni tbdine uigor Ceruis imites: cornibus Hirci In eorum ventriculo reperiri lapides, quos Arabes extollunt aduersitavenena animal in Persia, Coras nebazan vocant, dest cum lapidem vero Pazar, Indi Bagar: Arabes Bezaar.