De vita et scriptis Nicolai Borbonii, Vandoperani

71쪽

i mutor id luod pietas christiana non Semper bene congruit cui nnumero pro sano, id quoque JOrbonio vilio dari potest quod in orando Christo, non omnino deos antiquitatis repudiaverit nec intem pestivum judicaverit in Sacra uacarmina inducere Auroram roseis m&hrum exorientem quudi illis, furentem HVerum , StyVios dolos, Acheroi tis libras, horridus Afer /i ut brus, Bacchi tutices Cere is uu etc. Et, Ut ad Xemplum Veniam, in illa precatione ad Deum timi potentem, ambigitur interdum utrum Christianus an paganu loquatur

Omnia qui uitu potos et regis omnia Solus Et cui se nundi iachina debet opus Qui luce in tenebrasque facis qui fulmina torques,

Duem rarier, nullos credimii esse Deos, Cui parent gerniana Erebi tria numina Paroin, Exaudi, ex animo te precor, i me Pater,

Da meus illustri veniens Jacobus ab ortu Elysios viva Myudoniosque dies 3

SH de hoc nimis multa ne plus quo objiciamus orbonio vitium, quod potius S aeculi quam homini S QSS constat.

Ex omnibus orbonii carnainibus illi id mihi primum loquin obtinere videtur poema qui litulus Ferrui tu .ail po0tas lanium XIV

annos natum mi urium scripsisse Verisimile est orbonium post longam oblivionem Opus Silum refracta Sse multa retinui S SQ plura transiisse, alia ruri scripsisse utque ita vehit membra nova jam ad ullo corpori intexuisse, nec tam on priora turbasso Ex illius carminis lectione num dissituri potest orbonium ingenio ad illimo et promptissimo ad res describendas, sed ipsa sua facilitate et ruditis verborum figuris Saepius abusum. Adde quod in eo accescit nonnim quam inventio. Nam, Cum primo animi impetu mal0riem ut lite aggreditur et animo sill sertur, mox tanquam ventu homin in delicit nec principii Salisio Stroma respond0nt Uuidquid id si in ipsa Furraria plurima invunt e quod, si cum delectu decerpseris, non sorsitan dedignabere. Fingit poeta se adversa nocte vidi SS Vulcanunii Quem cum domitantur Cyclopes unoculi, Oblatam Sibi Occasionem avide amplec-4. Vide Passionem Christi V e,V, l. 2. In natalem Christi, i uin I. 78.

72쪽

. 0 DE VIT ET SCRIPTIS.

Da nobis i odi panem e nos exime OXAE , t t euium nostris hostibus iis sui damus. Nec siue tentando Stygius nos iis, prini atra ri Or Fac animas nostras ut in la nulla ligenti.

0 servi Domini, Dominum laudate tonantem Omnis laus illi cedat, et Omnis tonos. Solis ad occasum Dominus laudetur at ortu. Juantum hujus mundi machina lata patet.

Duis Dona in nostro Sintilis reguli Atque gigant uni lΛu quis ei in unima prox inuis arce sedet'

Hic nutu terrere potest vel quicquid Olympus, Quid suid habet tellus iaequor quicquid habent.

Hic superat stellas atque omnia Sidera longe Prae quo Ph oebe, tuum lumine lumen hebot. E celo tumen in terris qua Dcumque geruntur, Perspicit observans ipsaque corda videns. Sublevat adflictos, miseris Succurrit et Ugris Squallentemque inopem tollere gaudet humo . Contemptumque hominem primores inter et interi lectos populi vult habitare sui. Et matrem gaudere facit, Sua ignora circum, In vacua sterilis qua luit ante domo .

Multa etiam Ossenduntur, multiplici ac Vario genere Ompo Sita, carmina, quibus facile probari poteStBOrbonium, pro conditione tem porum, maxime r in StiliSSe inter christiano poetas, non modo eruditis verborum figuris, Sed etiam gravitate Sententiarum. uiae quidem, licet nugas SSe negaret, Oct NuVu uiu libris tamen inseruit nec mirum, cum ea minus genuina pietati odorem quam

latinae antiquitati redoleant. Inidis a Sclepiadi ui aut sapphicis quas in honorem Christi Bor-bonius edidit, crederes christianum audire' lacciani

Rerum magne pater, ter Deus unicuS, Eterno moder3ns imperio suis

Quicquid tota cupit machina finibus

Exaudi, Deus Optime. Ad te perfugimus carmine Supplici,

Et votum numeros Oilerimu S ares, A spernare minus vota precantium et Depromptas nim Prece S.

Peccati uimio pondero in dimur,. Jactamur tumido pro ipites freto His nos exonera sordibus impios, Dulcem mille Favonium l.

73쪽

DE VARIIS ORBOΝII SCRIPTl S. 31P ter id quod pietas christiana non Seni per bene congruit cum numero pr0 sano, id quoque JOrboni viti dari 0 te Si quod in orando Christo, non omnino deos antiqui tali repudiaverit nec intem pestivum judicaverit in aera sua carmina inducere Auro a ij roseis pulchrum ea orientem quud Duis, fur it te ιι Meyerui Styreios dolos, Acherontis iubrus, horridus rex ii ut brus, Auc hi uti es, Cereris munera , etc. Et, ut ad Xemplum Veniam, in illa precationuad Deum Omnipotentem, ambigitur interdum uirum Christianus an paganu loquatur

Omnia iii nutri potos et regis innia solus Et cui se inundi uia itina dei et opus 0ui lucent tenet irasque saeis, qui fulmina tori lues,

Dueni urn ter, nullos credimus esse Deo S. Cui parent orniana Erebi tria numina Parcar, Exaudi, ex animo te precor, alme Pater,

Da meus illustri veniens Jacobus ab ortu Ebysios vivat tyuiloniosque dies

Sud de hoc nimis multa ne plus quo Objigiamus lor bonio vitium, quod potius Cuculi quani homini S SSO OnStat.

X. - De poemate cui titulus erraria.

Ex omnibus orbonii arminibus il id mihi primum i eum

obtinere videtur poema et i litu is Ferruria. Ait poetas lanium XIV annos natum grire u Scripsisse Verisimile est orbonium post longam oblivionem opus uiam retractas Se multu retinui S So plurati an Stiss0, alia traii ScripsisS0 alque ilia vehit membra nova jam ad ullo corpori intexuis Se nec tamen priora turba SS i .

Ex illius carminis Helionu nemo dissituri 0 tost orbonium ingenio facillimo et promptissimo ad res describendas, Sed ipsa

sua facilitate et ruditis verborum figuris saepius abusum. Addo quod in eo accescit nonnunquam inventio. Num, Cum primo animi impetu malorium pulchre aggreditur et animosius sertur, mox tanquam unius hominem Oficit nec principii Satisio Strema res-lao ii doni Ouidquid id si in ipsa Ferraria plurima invenies quod, si clim delectu decerps ris, non sorsitan dedignabere. Fingit poeta su adversa nocte Vidi S Se Vulcanum. Quem cum domitantur Cyclopes unoculi, oblatam Sibi occasionem avide amplec-

. id Passionem Cliristi, MM9 P, V, H. 2. In natalem Claristi, Xugin I, 78.

3. Xuqu , II, 19: . 4. Ferrari tui scripsit Anno DXVII lypis uia iidavit primunt anno MD XXX lli, id est sexdecim annis liter echi S.

74쪽

52 DE VITA ET SCRIPTI, .litur scientiae si ire graimnati, re ostentandre'. atqtie ad tymologicon converSuS inquirere ccepi unde noni ina Sua Cyclope duxerint

Recte appellatos rateropes a illinire, Bro lites tonitru : nomen sortitur ab Urie PVral non.

Sed jam increpat Vulcanus, Xprobans poetae Segnitiem

. . . Puer, inquit inique, patrisquelim memor et patri: cur tempus segniter istud Conteris ' et pulelirum siue liuetu prodigis evum Et patris interea retices nomenque decusque Ingeniumque tui subros qui in pace gubseruat Accingitque suos ad pus moderatur alitque Providus se gaudet sua reddere pr mi cui lite Infelix patrii cur non reminisceris agri

Boi bonium igitur Deus vocat ad serrariam celebrandam et, ne forsitan tantam maioriam poeta dedignetur ulcanus quem quoque Scabies quae dant poetica Sollicitat surri commoda et incommoda canere coepit. Ferro inquit, Scinditur inculta tellus serr secantur segetes planta et uvd0 serro de tolluntur et saxa aspera caeduntur. Sed serrum est ructus spernicies, vita et exilium serentis. Ferro utimur ad caedes hominum et unebria bella I serrum convertimus in tormenta. Non est tamen serrum in culpa, sed caeca libido impietasque insignis hominum x. - Ne quid phira Deus Oolle iram minitatur nisi Statim carmen a grediatur. Deo jubenti paret Boi bonius atque a Uand Opera XOrdium capit, non beneficio dimisso noviae elymologia' emittendae.

Vando perie l0eus est, cujus erraria nomen, Incumbens ars: fluvio septusque viretis, Haud procul a turri quam quondam Vandala pubes Struxit ut historia se voterum in Onime illa loquuntur Hinc et Vandopem facta adpelluli terrin, Lingonicos inter sines non laude carentis.

Ad silvam se inii transit, lignatorumque labore de Scripto, carbonarii opus accuratissime ninibus ex partibus perSequitur. Et mirum quam preSSe, quam curiose, quam te anter materiam tam exilem et arduam tractaverit

PS ram lateque patentem Congeriem struit et patula radice rotundam. Culmine pyramidi similem mox ronde virenti Faginea quernaque tegit, cineresque nigrante SEt pingu0s spargit nec tum bruta ligna patescunt. Atque ubi tempus adest, quo vult immittere flammam, Rima latet subter certa atque angusta, UbeStque Hac iter in medium struis . atque hac mittitur ignis. Mox iterum rima haec soliis terra tu tenaci Undique typatur vent via nulla, nee Burae

75쪽

DE VARIIS ORBONI SCRIPTIS. 5 s4era disquirens magnoque si agore minatur Hinc simul erumpunt tu ut caligine fumi. Tam graVe spirantos quam qui de saucibus rei Aut illi quos ut ama si pertomitus Olim Misit in Alciden Cacus Vulcania proles. Huic operi septem soles toti donaque necesse est Imp0ndat noctes vixi laus imbresque suturos Pri 'caveat latus suo ustri e Plique fixuram Observo Pliadasque : Diliit pigra plaustra Bootis Hunc saltu ut nillil uiuo sallit nimbosus Orion Iusta hil in luna faciem percallet ad unguem.

Interea coquitur carbo

llos itide in versiis in qui biis poeta nania qui ad arten carbo

nariam pertinent oculis quasi subjecit si delibus laudoque proboque sed a recla via niihi deflectere videtur cuni fabula rursu in adhibita. carbonario suo illi odopei Orphei habituni et artem a commodat

Utrem Iulia prati fidis, usque modo in te rat a rostes Articulis stupefactarum tu in densa ferarum Λgmina conveniunt lio in inemque audire canente in Silvestrem Musa in dictu mirabile gaudent Capreoli cervique leves dum inque fugaces Raptoresque lupi villisque horrentibu ursi Et vulpes curvisque timendi dentibus apri Λrrectis omnes mirabunda auribus adstant. Cone ordos suo sera et cantu sera pectora Dulicent.

Quo Oelam incautum non perdueit nimius antiquitatis amor Danias et ursos in silvas and operanas orbonius inducit qua nivis comperium habeat hi Semper animalibus patriam suam caruisset Quin etiam operi suo purpureos late qui Splendeant pannos assuit. cum silvestrium mores atque bona ad exemplar Virgilii concelebrat et in dianali me aliena sint aetatis vilia increpat. Credidit sors i-lan punctum tulisse : ego autem re)gre sero quod tritis obsoletisque loeis rem bene inceptam intempestive ita interceperit. Ad serrariam tandent longo circuitu reversus lectorem docet qui sit lassorum latior quomodo possint videndo scire qua terra serrum contineat quibus iudieiis distinguatur excellentia serri. Nec ea sunt temere et inconstille dicta Si in qui nori, an ii 'itim praestantis-Sin Ilia e Xi S liment monumentum quo certissitannii documentum capere OS Sintiis qualis fuerit apud majores nostros ars metallica . Non nosti uni viri auctoritatem perpendere. uocirca non Oetam

prosequemur minutim disserentem de re serraria. Nobis tamen liceat h0 versu eX promere quibus Ornacem palernam descripsit

Quadrata est in diis Barsa prope luminis undam intabricata quidem moles quam n in in dicunt Fornacena Structa est saxis vulgaribus : intus Sunt silicos duri quibus est mirabile robur. l. i r riu interpretat: est allie ara . Duquesno . ad usum odinarum pra- sector uni atque inserta operi dicto es uuales de Miues.

76쪽

52 DE VITA ET SCRIPTIS. litur scientiae su e grammatico Ostentand de, ut tu ad tymologie enconverSuS, inquirere coepit unde nomina sua Cyclopes duxerint

Recte appellatos rateropes a sui glire, Brolitus A tonitru : nomen sortitur ab igne Pyramon.

Sed jam increpat Vulcanu S, exprobansio in Segnitiem

. . . Puer inquit, inique, patrisque Immemor et pati in cur tempus s0gniter istud Conteris et pillelirum sine fructu prodigis aevum Et patris interea retices nom0nquu decusque Ingeniumque tui, subros qui in pace gubernat Aestingitque suos ad pus moderatur alitque Providus, set gaudet sua reddere praemia cuique Insolix patrii cur non ominisceris agri

Borbonium igitur Deus vocat ad serrariam celebrandam et, ne forsitan tantam maturiam poeta dedignetur, Vulcania quem quoque scabies ii dedam p00tica fossici at, surri commoda et incommoda canere caepit. 6 Ferro, inquit Scinditur inculta tellus sorro secantur segetes, planio et v id seri aede tolluntur et Saxa aspera caeduntur. Sed surrum est ructus et pernicies, vita et exilium serentis Ferro utimur ad c aedes hominum et unebria b0lla I serrum conver- limus in tormenta. Non est lamon serrum in culpa, sed caeca libido impietasque insigni hominum . - Ne quid plura, Deus poetae iram minitatur nisi statim carmen aggrediatur. Deo jubsenti parot Boi bonius atque a Uand Opera eXOrdium capit, non beneficio dimisso novae elymologi 00 emittendae.

Vando perii locus est, cujus erraria Om n, In umbons Bars: fluvio septusque viretis, Haiul procul a turri quam quondam Vandala pit besstruxit ut historia ut vel strum monimenta loquuntur uine et Vandopem facta adpellati terr P, Lingonicos inter sines non laude carentis.

Ad silvam se indu transit, lignatorumque labore de Scripto, cur bonarii opus accuratissime omnibus e partibu perSequitur. Et mirum quam reSSe, quum curiose, quam leganter materiam tam exilem et arduam tractaverit

Pyram lateque patentem Congeriem struit et patula radice rotundam,Culmine pyramidi similem mox fronde irenti Faginea quernaque tegit, cineresque nigrante SΕ pingues Spargit nec tum obruta ligna patescunt Atque ubi tempus adest, quo vult immittere flammam, Rima latet subter centu atqu0 Angusta, Subest ille Hac iter in medium struis atque hac mittitur ignis. Mox iterum rima haec soliis terraque tenaci Undique typatur vento vi nulla, nec aur3 Linquitur, ipse intus rustra per murmurat ignis

77쪽

DE VARIIS ORBONI SCRIPTIS. 3Αera disquirens magnoque si agore minatur Hinc simul erumpunt turita caligine sumi, Tam graVe spirant0s quam qui de saueibus Orci Aut illi quos iit sani est perterritus olim Misit in Alcid0n Cassus Vulcania proleS. Huic operi septem soles totidemque negesse est Imp0ndat noctes vigilans imbresquo suturos Pri 3caveat latusque Austri coelique figuram Observ0t liadasque : Diliit pigra plaustra Bootis Hunc saltu ut nillil iunc sallit nimbosus Orion Iustabilona luna sapient percallet ad unguem.

Interea coquitur carbo

os qui dem versu in quibus poeta omnia quiae ad artem carbo

nariam pertinent oculis quasi subjecit fidelibus laudoque proboque sed a recta via mihi de nectere videtur, cum sabula rursum adhibita, carbonario suo lihodopei Orphei habitum et artem a commodas

trem

it illa pro 'rudibilas situ infidos integrat grestes 4rticulis stupesuetarum tum densa ferarum Agmina conveniunt laominemque audire canente In

Silvestrem Musam dictu mirabile gaudent, Capreoli, cervi sit leves dum inq/ε sugae sit aptoresque lupi, villisque horrentilati ursi Et Vulpes, curvis su timendi dentibus apri

Λrrectis omnes mirabunda auribu adstant, Concordosque serio et cantu sera puctora mulcent.

Quo poetam incautum non perducit nimius antiquitatis amor Damas et ursos in silvas and operanas orbonius inducit, quamvis compertum habeat his Semper animalibus patriam Suam caruis Sel uin etiam operi Suo purpureo S late qui Splendeant, panno aSSuit, cum silvestrium mores ut quo bona ad exemplar Virgilii eo ne el0hral, et indignatione aliena suae o talis vilia increpat Crodidit forsitan punctum tulisse : ego autem ogre sero ii od tritis obsoletisque loeis rem bene inceptum intempestive ita interceperit. Λ serrariam tandem longo circuitu reversus lectorem docet qui sit fossorum labor; quomodo possint videndo scire quo terra serrum contineat, quibus indiciis distingitatur excellentia ferri. Nec ea sunt temere et inconsulte dicta sunt qui , Orbonii Fer. GLiqui praeStantissimum existiment monii mentum, quo certi SSi muni documentum

capere poSSimus qualis suerit apud majores nostros ars metalli ea Non nostrum viri auctoritatem perpendere. uocirca non Oetam proSequemur minutim disSerentem de re serraria. Nobis tamen liceatho versu expromere quibus fornacem paternam descripsit

Quadrata est ingens ars: D prope luminis undam In fabricata quidem moles, quam nomine di uni Fornassem, Structa est saxis vulgaribus : intus Sunt silicus duri suibus est mirabile robur 4. errariu interpretatu est gallie a D. Duquesnoy ad usum so linarum praesectorum, atque inserta operi dicto es Annules de Mines.

78쪽

Visque resistendi labris igni su Vora 'i Hic gumini solio a tergo minania spirant

Τ rsea Ouna vibrante rota, tuam Vi 'rsat astri Arum In ipsetus assi lue motantur stant sue vicissim

Et flant ut ossant, alternis motibus arqui.

Et ill0s quibus sus oris opus exposuit

Adolabat in usor sio illum noni in die lint Excipit lite soliri's massam. Iuod susili serruni Dicitur atqui rogit ventos lituis au prehensis Ferreis emungit siluamas et perdomat ignes Soligit impurum puro noctesque dies lue Pervigilans, torno duriis ut omnia serro paratus Huic vix sesquili oram toto dormire hi mestri Continuam esse usus perlilhqnt. quo tempore Orna Vis stribus manu integri , sollesque supui sunt Fortes, qui sessis succi irrant latibus, et sui Fornu cum renovent, at sit ignis ut acrior instet. id rivis fluitat seri una silvo suo boatu Stripturas vomit et ideo cum turbine flammas In entesque globos, quos lambere sidera credas. Naud aliter quam sulphureis ardoribus Et B. Cum sessum latus incassum sub pondere tanto Nititur Enceladus motare utque impos anti l Al. Fit tonitru exsuperant lamin: irgum fremit A quo P. Carbonem interea qui materiemque ministret Fornaci, simul a vasto destrevit hiatu, Fusori comes est in ipso culmin custos

Vir stabulat vinita vultu lud habitu quo Charonti Persi initis. Sunt arti si os qui plurima singunt

Vasa luto prinnim tornatium deniquo ornais Infundunt serrum sit in t mirabile visu Bombardas constant

Illud enim notandum est l)0mbardas ne tormenta, quibuS. Sexto decimo a culo, recenses Campani usi Sunt, Vando perre sere omnia suis se abricata . un de re, Boi bonius qui non impune grammaticus

diei potest D nonem Stygimnet ut iberum versibus vicissim interponere nititur. Nitor lamen non sugato extremum perpoliendi serri laborem describit

Suecodunt protinus aere AIpsum qui extenuerit poliantisti hic tu reus ille Malleus est ingens, quem maxima tollit aquil Vi S.Calfaciunt iterum impigri versantque nor ignes Foreipibus duris serrum candonsque paratis minor uiat lymi liis ilia lybses inaltantur apud quos Bilbilis At amnis, qui ori uni temperat, qui Ductilius reddit fabricandisquo sensibus aptum. Perdomitiana flaininis 'apiunt portant suo fiat, ictus

Torrisii os .milibus t regio tropi omni ther. Et montos circum et lato nenii ua alta resultant.

Miri si si hic massam sextendi ducique vi dores

In tenues longasque trahos, Coram esse ut3r s.

79쪽

DE VARlIS BOR BONI SCRIPTIS Utina in hanc finem earnain suo imponat orbonius sed uni epilogum grandiorem consectatur, nubes et inania capiat Nam pOS quam lacii boni pater, exacta hebdomade prsum in cuique perSol Vit' ecce per popina sese effundunt fabri nec curant ut in poculi aut conviviis, totam pecuniam una die al)Sumant.

0 i id mirrim pro eorum vitam moresque sequuntur Sopitis etenim si grex pastoribus err3t.

Tilm, data censione poeta in pravitatem elii Xurium optimat imita vehitur, atque in se respiciens, ingenuitatem suam n eandorem

sere sibi exprobrat Uuid enim vera prosatur Uuid non dissimulat'Cur non ubique blanditur 'Cur non avorem procerum sollicitat cur

non artes excolit quibus possit evadere diveS ViVere SecurUS, Pre'

tiosa veste nitere' - Sed quorsum hi gemitus quorsuti hiae de Sideria

Satis est Virtus, satis uni a Virtus Una satis Virtus et mens sibi conscia recti. Pr: γlori ut volitus mundi illsectantis imago Transversos suo agit et spodiu deludit inani.

Concludit po0ta monendo pueros ut librum suum commendatis Simum habeant

Vos in Jliam, O pueri Veniam dato, parcit vestro B Orbolito, parvum quo boni liuortio poema Consulit hoste suerint nostro priuitidia Muso . XI. - ίaedagogium sive carmen ad puero de moribus.

Nisi dicendi genus spectemus, haud plane perspieio quid ad utili-

latem puerorum Feri tria conserat Esl aliud Boi boni carinen multo essi ea eius ad formanda adolescentium studia et mores quod dicitur grate 'γtοαrωIεto et latine inlu90 linui aut p/ dolostia. In quadam epistola narravit Lorbonius quemadmodum sibi venisset in mentem illi id poema inchoare. Id aggre8Sus est empore quo pene adoleseentulus in schola Trecensi adhuc assidebat Ludi magister enim, cum videret 0rbonium Supra omne condiscipulo proficere, puerorum aliquot in qualium curam huic demandavit, ut eos, dum ipse doceretur, doceret domun ci no Ster, applaudente ipso subinde praeceptore et currenti calcar addente non veritus est aliquando virilem personam induere atque

s. s. ne liena in lirhiilon si auiiset tercedis honore, Scripta halio in liro alionum cun uol iam Nomina se alli non volt nec allore luemquam. Sic habet in promptu suod quisque laboro meretur.

2. uq P, V. Epistola liminaris.

80쪽

DE VIT E SCRIPTIS . adeo tanquam perfectus gymnasi here Lia Xuriante materia stylo linea luit, Sed cum musa Sensim fmaluit quam periculos argumen interjeetis, hoc carmen quale inteldisset caeteras ehartas revolventi regustavit obiter et, cum rurSu alpauci versibus additis. In illo carmine quod ad genti Borbonius Sectari et aemulari videsse laborat, ut jubet Flaccus, et, Sic orsus a pietate vii 0 cultum commendat inde rebus redit. Disserit d0inii ea re Sitondendi, de poenis id requie, de lingua ruri vitiis quibus juvenes lsuisse Scripta non dissili

Quinimo me argui I uecti rem vult admonil antiori S USLU Pudi. 90stulare videretur Discipulis

In pistola limini quadam voluptate et

modo dignum quod quod aureis litteruli omni puerili pectus

1. Jo innis Des s auri iurem quo Sensum

Poet; clarissimi lilis ardinalem Antonin Bibl. Nat, Υ,

hus gregi Sus quaedam perscri- pruriente, Scribendo primum Sceret, manum de tabula tollere diutius immorari. Multis annis is erat cum forte in manus in ei rotis usas Sicheda re Ogno Scenisisset in lucem mille re statui didaeticumar. Juidqu e Flacet, munditi immati

am me nu