장음표시 사용
401쪽
quia continet, sortiatur rationem sormae; qtiae est actus, & variam mat . riae potetiatem cohibet ac terminata
Quod etiam alijs in rebus inueniri ait, ut in qualitate. Nam album Zecalidum sunt quasi sorma, respectu atri & frigidi,quia persectiora: & niuersim in oppositis digniora proportionem habent cum forma iliora cum materia
K Qiore Fin Ollendit, mat riam hibere consimilem habitudinem ad se ipsam, ut eli unius elem ii. 3c ut eli alterius: sicliti & elementa ad se mi 1 i: o habent. Vt enim elementa grauia sunt,quibus conuenit locu inferior; leuia,quibus superior: ita & materia,quatenus est in potentia grauis. potest esse in loco inferiori; quatenus leuis. in superiori. Ac tametsi in se v-na eademque subiecto sit,hoc est, secundum suam naturam; non tamen secundum ratronem & formas,atque affectus, quos subit, eadem est. Quemadmodum id, quod aptitudinem habet ad morbum de ad sanitatem, unum idemque subiectum est, nempe animat: non eandem tamen sortitur rationem, prout morbo & sani tali eli obnoxium.
ma esse: id autem, quod contiati tima. misi. Atque haec disserentia uniuersis Tex.3s. in generuus eir. Iu qualitate enim, c, quantita e eLI aliud τι forma magis, liud vi materies, ct in loc/simili modo. Superum enim ess, definiti:inferum ma terier. K Quare se in ipsa materia,quaest i sus grauis is leuis,quo quidem ι
Ie e pote v ia eo gratus materies es: quotero tale eLI. eo leuis maloies et t. Atquaeadem quidem est, esse autem non idem est quemadmodum is agrorabile, ac sanabile idem es, ise vero non idem est.
ID a trifur J Ex dictis concIudit di fierentiam ouandam esse inter eleme
ra, docens , corpus praeditum tali materia, id est,perfecte disposita ad leuitatem, esse leue simpliciter, nempe ignem,semperque altissimum locum suopte ingenio capcflere: id vero, quod contrariam habet affectionem. constatque materia persecte dii posita adgrauitatem . nimirum terram , esse graue simpliciter,& infimum locum peterer quae autem medio modo se habent aerem & aquam, serri non in locum superum aut infimum si in-pl ici ter, quemadmodum nec absolute leuia aut grauia sunt; sed comparate, ut saepe dictum fiuit.b Cum autem I Colligit qua temnarium elementorum numerum huc in modum: Datur unum elementum, quod omnia supereminet , aliud quod subitat Omnibus: oportet eogo esse alia duo intermedia,quae extremorum naturam participent, ita ut unumquodque eorum comparatione unius emineat, collatione alterius subitet. Hinc rursus deducit, toti e ui C A P V T GID a igitur, qudae talem materiam Tex. 36.
habet, leue est,stemperquesursum se tur id vero,quod contrarium habetar ue HI, semperque deorsum sertur. At ea, qua diuersas quidem ab his habens, sic vero inter se ha flentos,ut Iase habet. plticuere,sursum . deorsumferuntur is Quapropter aer , c, aqua leuitatem habent O pondus - Atque aqua quia vim uniuersis, terra excepta in stat rare autem super omnia eminet, igne
b Cum autem unum Asorum, qued Tex. 37 super omnia natat , c, unum item , quod subsidet uniuersis ; duo alia esse necessc eia, qua ct cuipia uossant. Osiver aliquid collocantur Quare , m
terias , quot hac sunt, tot esse nec gees r quatitor inquam adeo vero quatuor, ut una luidem sit omnium csm
402쪽
totidem oportere esse materias, videlicet quadruplici differentia: cum omnia in se vicissim transmutentur. Licet enim omnium corporum sit, lunarium una sit quo ad naturam,&quidditatem communis materia; tamen, sicuti quattuor sunt clementa, ira quattuor dari necesse est affectiones, quibus materiae inter se acciden Duplex te tario discrimine distinguantur. Sunt titias . di autem huiuscemodi affectiones non grauitas. solum quattuor primarum qualita-etum coniugationes: sed etiam duplex leui tas, & duplex grauitas,quq per eadein clementa distributae sunt. Nam ignis eli calidus&siccus, aer
humidus & calidus, aqua frigida &humida, terra sicca & frigida. Ignis
summe leuis; terra summe grauis: aer comparatione igia is grauis,collati ne terrae leuis et aqua comparatione terrae, leuis; collatione ignis, grauis
dam ostendit elementa, intermedia grauitate in locis propri)s Si enim eis inferiora elementa sabtrahantur, deorsum tendunt; ut aer in locum aquar, aqua in locum terrae.
Quod si ignis e sublimiori loco tollatur, non eo aer alcendet, nisi violenter; similiterque aqua in locum aeris, nisi per vim : quo etiam modo aqua, cum ei tabula attigua eli, si tabula eletietur,una ascendit; vel cum aliter defertur in locum superum maiori aliqua vi, quam sit ea, qua deormunis , prasertim si ex sese mutu
fiant,eo vero diuersum si . Nihil enim Tex .lτ.
vetat , ut inter contraria unum si atque plura . quemadm dum in coloriabus. Multis enim modis dicitu .id. quod ea inter,atque medium ipsum. Ω- Tex. 3 quodque igitur eorum , que peutas : h sentimιtatemque , pondus habeι in sua loco. leuitatem autem non habet . nis in hisce super qua natat.
. c 2 aproptersisubtrahatur,deorsum in id fer ur, quod deinceps est co Ioram raιν quid m in locum aqua,aqua vera in locum terra. Sursum autem in locum
unii, si ignis ipse to latur, aer non fere tur, nisi vi . sicut or ipsa aqua trahitur , elim it m planum puerit unum I atque celeritis quispiam traxerit aqua su sum, quom sit ea laria, qua fertur ipsa dea sum . Ne rue aqua ta bier in aeris loca
fertur,nisi vii nunc diximus . Terra a tem hoc non patitur, quia planum noneia tinum.
d Quapropter aqua quidem in vas
ignitu trahitur, terra vero nou trahitur.
e Vt autem terra uou fertur sursum . sic nec ignis deo risi fertur, ubrahatur aer. nihil enim ponderis habet suo in lo
ro quemadmodum neque terra issius ea harriceps leuitatis 4 Feruntur aurem duo
deorsem, si infera Iubtrahantur: quia aliud est ab use graue,quod quidem omnibus subsideri; aliud at aliquid graue . οή quidem suum in lacum,aut in eo si super quAE natat. propter materaeι similia iuri uem feriun
sum vergit. Hoc tamen modo non consueuit terra moueri .cὐm aer, vel aqua ascendit: quia terra propter innatam siccitatem adde etiam propter pondus, quo impetum aquae vel aeris deserentis vincit)non illis adhaerescit & uni iur, ut ascendentes sequatur. Intellige, nisi occurrat Periculum vacui.quod aliter auerti non possit: si enim occurrat, haud dub: e ascendet terra.d Qua propter aqua J Quod aqua ascendentem aerem sequatur, ex eo comprobat uia si sumatur vas, v. g.olla, calefactum aerem intus coli bens, eius'. orificium supra frigidam aquam imponatur, paulatim aqua ascendet. Eli autem huius rei causa, quia aer, qui antea calore in raritalcm abierat, aquae trigore addensatus coit, & ad minus spatium contrahitur. Quo fit, ut aqua l.
cum aeris occupatura ascendat, ne detur vacuum. e Vι autem terra J Rat:onem affert, cur neque terra insuperiorem locum
tendat, neque ignis in insectorem, sublato aere: videlicet,quia ignis in suo loco naturali non grauitat, quod sit lumine leuis sicuti neque terra in suo iuubrat, quia summe grauis: media vero et emema, aer & aqua si eis inferiora subtrahantur, deorsum eunt, quia obtinent materiam similcm terrae, quoad qualitates deorsum iu clinantes. Quae hoc loco de clcmentorum grauit X a te.
403쪽
te. & leuitate dicta sunt, in quaestionibus seorsum expendemus.s Esse autem J Probat, quot sunt elementa, totidem esse disserentias qualitatum motricium; atque adeo totidem materias: non primas; haec enim una tantum est; sed secundas;
alioqui si una solummodo esset, ut arbitrati sunt quidam antiquitatis Philosophi, quorum opiniones superius confutatae sunt, non daretur varietas motuum; quae tamen sensu
ipso deprehenditur, cum videamus alia corpora sursum, alia deorIum ferri. g Sin vero I Docet, quae absurda
existant, si duae tantum elemetorum materiae constituantur, sicuti posuerunt asserentes vacuum causam leuitatis simpliciter,quae igni competit; plenum vero causam grauitatis
simpliciter, quae terrae conuenit: a
tem vero plus habere de natura v cui, aquam plus de natura pleni. f a se aurem n et Ustrium, equales faeere adserentias Vsis patet. Nam si una
sit omnium materies, aut vacuum, atis plenum. aut magnitudo, But trianguli, aut unitie fa sursum, arar uniuersa a eo sum feruntur : altera vero Iario non erit
Quara nihil erit simpliciter leue si cu
cta inclinantur magis deorsum, ex eo , quia aus ex maioribus sunt eorporibus . aut ex pluribus i aut quia sun plena. Hoc autem , videmus . demonstratume i similiter sinetu. deorsum semper,e, et bique ae sursum corpora ferri. Si veri vacuum sit aut quippiam tale quod sursum semper freatur. non erit id, quod semper deorsit fer ur. ' medior ii aliqua
celerius deorsum . quam retra ferentur. Magno enim in aere trianguli plures runtiaut solida,aut plana: at nuda pa saeris deorsum serri videtur. Similito
g Sin ver, di sint materia, veru i
quispiam dixerit. esse vacuum atque plenum: ipse media, aer inquam ct arua , quonam pacta facient ea, qua factum r unem ei in vacuum esse dicunt, quapropter sursum fertur: terram autem plenum ,
quoeiνca deorsum se rureaerem vero plus ignis habere, aquam plus terra. Erit itaque quadam arua, α plus ignis habebitiqua partius aer, o, aer magnus plus terrae, quam partia aqua. QMare magnam utiquam aeris partem aqua parma deorsum ferri cel rius oporaebit. Hoc autem nusquam unqua eri videtur. Ut ori ignem ideo susum ferri necesse HI.quia hoc habet, tuum inquam cetera dera non, c, terram ideo aeo sum ferri,quia plenum habet. Sic aerem ideo insuum locum ferri,aesuper a ruam collocari necesse ess,quia hoc habet O aquam ideo deorsum ferri. arsi; ipso aere ce 2 eari, ruta hoc hasta.si vero aut unumquid amlosin .atit duo iambo versi sens et triaque ierit aliqua multitudo viri tue, qua quidem aerem aqua parum excedet vero , c, aer aquam inse ooquemadmodum sue eLI dic iam.
FUM AE a autem J Quidam elementorum figuras in causa esse voluerunt, cur alia in locum superum, alia in inferum tenderent. Horum sentcaii
reucit, statuens, etsi figurae ad motuum celeritatem , & tarditatem conserant, ipsos tamen inotus peri e non efficere. I iam dubitationem excitat, quamobrem corpora ferrea , vel plumbea, in figuram latam expansa , et si natura sua grauiora stat, aquis innatent; alia vero in rotundam aut oblongam figuramcda posita, quae minus habent gra-
CAPUT VI. Egur a autem causa non sunt,ut aut sum, aut deorsum at luteferantur, sed ' celerius iradix ue ferantur:
404쪽
ultatis in profundum sera nul r. Item, quamobrem particulae grauium compotuin, ut minutismina auri ramenta,& alia terrea,quae puluerem l initantur, in aere suspensa volitent.b Causam igitur J Ad propositam dubitationem respondebat Democritus , aquam emittere ex sese at mos calidos, quae sulti neant corpora
lata, etsi pondus habentia: non tamen sustinent ea , quae oblonga, aut alia sitiani figura praedita sunt, quia his pauci atomi Occurrunt, a quinus sursum pellantur. Quod si quis Democrito obi jceret, ob eandem causam debuisse etiam , imo S multo magis, corpora lata in aere suspendi, cum ab acre quoque similia corpuscula expirentur. Respondebat, eiusmodi expirationes dii sundi ac dissipari in aere, ideoque s ne impetu& vi impingere in talia corpora, nec ea posse fulcire. c Cum autem J Reiecta sententia& solutione Democriti, ut excitatam quaestionem diluat in primis, corporum alia dissicile diuidi, nimirum sicca Se dura; alia facile, nempe humida,quae ad alienos terminos recipiendos expedita sint:& aerem facilius secari quam aquam , aquamquam terram: atque in eodem genere id quod minus eis, facilius diuidi, ac perrumpi quam maius, ut minorem aerem quam inaiorem .d Ea igitur qua I Causam, cur ea, quae latam habent ii uram, aquis innatent, ait esse, quod su a latitudine multum de subiecto cor 'Ore comprehendant , quod iccirco facile diuidere non possunt: quae vero altus figuris praedita sunt, parum comprehendant, quod proinde facile diuidunt. Monet autem, cum corpora grauia habeant vim, ut deorsum serantur , & continuum item vim ha- grauia , si rotunda sint aut longa, ut acus. deorsum ferui tu γ nonnucia ob
paruitatem. vr area a auri, aliaqb terrea
tu u risii similia, sive aerem natan . b Causam Vitur omnium horum esse Tex.43. putare, uti Democritus censet, non re fas. habe . Vis cmm dirit, ea calιda.qua susum ex aqua feruntur, Paulum ea , qua lata sum , sustinere; angusta verbdelabir pauca enim ea esse , qua ipsa offendunt. In aere autem magis etiam id ipsum fieri oportebat, ut objcit iri ipse . Osises anem vero allatam molliter Diauit : dicit enim, non in unum motionem eorum corporum fieri, qua sursum serun
tur . c Cum autem continuorum alia Tex.4 .
facile dilui possint, diuisiva modo eodem, alia magis, alia mihise has e si causes ea turandum. Id irimν facilὴ diuisibile ea. quod facio termines su - ρινεν em, id magis, quod magis. Aerautem magis ea tale gream a 'ua, Sa qua magis quam terra. Minus etiam
quo . ingenere corpus magis facilὸ diuiditur,faciliusque disiumpisur. d Ea Tex. 4s. igitur, qua latitudinem habent, quia multum comprehendunt, ideosupra m nent.propterea quod non facit. ι Itid dif
rumpitur , ea vero , qua contrario modo
s se hasent figuris, quia pa rum compre hendos. ideo drorsum seruutur; propter a qu'd facio Hud diui ni, is in a re mulio magis, quo facilims quam aqua diu. Hur. Cum , pondus aliquas is bear vires,quibus deorsum fertur, O coistinua simili modo,υι non disrumpantur, hae inter fies conferre oportet. Si vires enim ponderis eas vires,qua in continuo sunt, ad disruptionem dii sioue ex perent, et im id et ipsum grauem, cel riusii, deorsum feretur: sin imbecιPiores sint, supra moebit, atque narabit. Darrauι igitur atque leμi, hisce qua supra ipsa accidunt, a nobis hoc modo Ad finitum.
heant qua sectioni repugnent; conferendas esse inter Ie huiuscemodi virtutes. Nam si vis ponderis vim continui superari t ad rumpendum, graue deorsum feretur: si veru imbecillior suerit , nixu continui sustinebitur.
405쪽
sintne duo elementa lem duo gralila: unum summe i ue, ac alterum summd
Concluditur pars affirmativa q/
PRO negativa parie quaestionis
propositae hunc in modum arguinentari licet: Aer non est leuis, neque aqua grauis: non igiture quattuor es emetis duo sunt leuia. duo grauia . Probatur assumptum: quia,quc madmodum rubedo est color medius inter cadidum & atrum: ita leuitas aeris est qualitas motiua media, inter leuitatem ignis de grauitatem terrae; similiterque gratuitas aquae, inter gravi tatem terrae,& leuitatem ignis. Quare sicuti corpus rubeum, nec candidum est, nec atrum: ita neque aer leuis dicetur, neque aqua grauis. Corroboraturque argu mentum ex eo quia leuitas aeris ii
bet admixtam grauitatem, & grauitas terrae leuitatem; alioqui aer esset summe leuis,& aqua summe grauis: id vero. quod utriusque extremi admixtionem habet,non magis ab uno quam ab altero appellat: onem tribuit. Deinde, quia aer in loco ignis descendit, in loco aqua ascendit, cle que aqua in loco terrae ascendit, In loco acris descendit: ascensus veroci descensus non nisi a grauitate &leuitate oriuntur. Quod vero e quattuor elementis unum non sit suinnae leue , nempe ignis; alterum tum me graue, videlicet terra; suadetur: primum, quia nonnunquam ex aetherea regione desiliunt in aerem ignis particulae, dilapsus ut docet Aristo t. i. Meteor. capit. Φ. ignis e quo i curn non proueniat a motu
aetereti corti ignem secum rapientis quia is maxime uni rinis est,&aequabilis,
atque adeo oporteret ignem pererm niter in aerem dilabi, si id sieti semel concedamus)reliquum eli, ut ab aliqua grauitate ipsius ignis proficisc
tur. Ex quo sequitur, ignem non esse summe ici: m.
Item , quod terra non sit summe grauis, probatur: in primis, quia
plumbum, argentum vivum, & aurum, grata lora sutat q uam terra. S cundo. quia cadauera, in quibus ictrae elementum dominatur, licet recentia ad vadum serantur, amen ali
quot post diebus emergunt, & insuinina aqua fluitant. Tertio, quia Tyrrheus lapis, referente Plinio lib. 2. Nat. hist. capit 9 s. etiam grandis innatat : quod item de quibus datuinsulis , quas appellat semper fuitantes , commemorat idem autor li. a. capitos .qui etiam lib. 6. capit. 27.
R lib 3 i. capit. r. ait lacum Arithessam , ta lacum Aposcidamum, o nia illata pondera sustinere. Cui Gmile est, quod de lacu Iu deae, quem Asphaltitem nominant, scripsit Iosephus lib. s. de bello Iudaico. capit.
. Commemoratione, inquit, dignum De lacu puro, Asphattitis quique naturam ex '- Asphaltinere lacus. Is enimDIstis eru: dem aesti- te. rilis ei e nimia et e- leuit me, et a m ruagr. Dissima sunt, tu eum talia furtant. Demergi autem quis in profundam, nec de induaria Dei lepoteri . Den i lite V
spasianus, qui eius visendi causa illuc , en crat, iussit quosdam natandi inscios vinctis post terga inanibus in altum proiici:& euenit omnibus,tannuam vi spiritus sursum reptil-sos de super furiare . Cum igitur haec minime accidere postem , si terra esset aquis grauior ; siquidem grauiora omnia subsidunt, de altiorem locum ijs, quae minus grauia sunt, ultro deierunt: non vid tur quo pacto terra aquis grauior diaci pollit. Pro explicatione quaestionis a Luerte , duobus modis aliquod el mentum summe graue , aut summe leue dici posie. uno modo, visum- Bis iam irae graue nuncupetur, quod suopte cieme una pondere infra omnia alia elementa dici grave.
fertur: lumine leue, quod suopte vi μ
406쪽
supra alia omnia elementa transcen- Adit. Alio modo, ut summe graue a P pelletur, quod nullam partem habet leuitatis: summe leue, quod nullam partem obtinet raui tatis. r. assertim Hoc posito ut prima assertio: Si summe graue& summe leue secundum priorem sensum capiantur , sola terra est sume grauis, solus ignis
summe leuis. Probatur: nature duntaxat elementa extremum locum sibi vendicant: ignis ad Lunae conc uum supra alia tria elementa; terra
similiter infra reliqua tria in mundi meditullio. a. assertio. Sit secunda assertio: si summe graue& summe leue pol teriori modo
spectentur, duo elementa superiora dicenda erunt summe leuia, duo inferiora summe grauia .Hςciuadetur: γ quia non solum virtutes motrices, quae extre: nis elementis insunt, sed etiam, quae medijs competunt, sunt enumero qualitatu simplicium, atque omnis mixtionis expectium: sicut. n. quodlibet elementu simplex corpus est, atque unum tantum locum sibi
proprium ex inclinationesus forins- in mundo vendicat, ita unam habere
debet simplicem qualitatem, qua ad
eiusmodi locum feratur.3. assertio. Sit tertia assertio: A qua Sc aer recte dicuntur grauia & leuia comparate. Haec asscrito ex eo cospicita est: quia horum elemetorum sedes, cum in ter extrema elementa media sit, ita se habet, ut eadem respectu superio ris inferior,respectu inferioris superior dicatur. Quo etiam fit, ut virtus motitia aquae, comparata ad virtutem inoliuam terrae, quodammodo leuitas sit, quia ad locum supra terram inclinat: e denaque collocata ad ignem, sit quasi grauitas, quia inclinat ad locum inferiorem. Quod deleuitate aeris similiter dicedum crit. Ex quibus iam manifestu relinquitur, quo pacto verum sit, e quattuor elementis duo esse grauia, nempe terram & aquam, duo leuia, videlicet
aerem&ignem alterum summe graue, quod est terra , alterum summe leue,quod est igitis.
rioris articuli proposita respondeamus. Ad primum, si probare Sol. I. are. ni atur, aerem non poste appellari levem, id est,summe levem, neque a-B quam grauem,id est summe gravem. accepta summa grauitate secundum priorem sensum , admittendum est, quod assumit: si aute contendat, non
posse haec elementa sibi vendicare appellationem grauis & leuis comparate, , t antea exposui naus,n ganis
dum est antecedens. ad eiusque confirmationem dicendum: virtutes motivas aquq aeris aliquo modo medijs Medii co coloribus, qui etiam simplices qua- lores qua- C litates sunt, consimiles este: differre litates sim tamen tum ob alias rationes , tum plices. quia colores medii propria nomina ab extremorum vocabulis dillincta sortiuntur , prad etae vero motiuae qualitates non item. Atque hinc ell, quod corpora mediis coloribus ais ela, neque candida neque atra dici- mus:& tamen media elementa leuia& grauia nuncupamus, penuria vocabulorum . Ad alteram co firmatio- D nem eiusdem argumenti quid res p. de dum sit, patet ex dictis. Ad tertiam dicendum : cum aer c loco ignis adsutim locum vergit, si proprie ac philosophice loqui velimus, non descendere: cum lio ad licum grauium, sed ad locum minus lems contendat:
itemque cum aquae loco terrae ad suum fertur, non ascendere; cum nopergat ad regionem leuiuin, sed ad
regionem minus Stauis. unde fit, ut E una eademque sinplici qualitate motiva petat aer patriam sedem, siue e Lunae concilio , siue e mundi medio proficiscatur . Q d etiam de motu aquae suo modo asscrendum est. Ad secundum dicendum : si un- Solui.
quam ianis desilite propria sphaera,
non desilire ob innatam grauitatem , sed ob aliquem extraordina-X rium it c d b,
407쪽
rium impulsum illi obuenientem;
non ex coeli motu, qui semper ide, sibique similis est; feci ex aliqua c*leilium corporum impressione, quae propter diuersi, mastroruni aspectu non senapcr eodem modo se habet.
Adicrtium, quod terrae grauit tem oppugnabat, licendum; noli ratem hanc terram , quae sincera non est, sed vicinorum elementorii concretione permisi a. quemadmodum naturalem simplicitatem non possidet; ita nec summam grauitatem: quam si possideret,nihil esset ea grauius , vi pote cuius beneficio cetera grauia sunt. Itaque damus, plumbum , aurum , argentum vivum, de quaedam alia grauiora esse. quam te ram . quae apud nos est: non tamen, quam terram in suo naturali flatu, que videtur obtinere ea terrae pars,
quae prope centrum oblitescit. Ad id, quod de cadaueribus obiicitur, dicendum: ea diebus aliquot, postquam invado iacuerunt, so lui d i f- fuereque m saniem plurimum habentem aerei fatus, cuius impulsu
ad summam aquam redeunt, ac supernatant.
Ad ea vero, quae postremo loco Opponebantur, respondetur: nihil mirum, si Tyrrheus lapis , de quidam alii, in quibus ob admilitonem
qualitatum superiorum element rum terrae grauitas non praeponderat, aquis innatent. Qua autem de insulis fluitantibus narrantur, 'Ocii
ac fabulosa sunt. Ad id quod de
quibusdam lacubus narratur, ubi ita se res habet, dicentium: int i se aquis vim aliquam extraordinariam,
sua permeari se superiectis ponderibus non si
Utrum elementa in suis locis Irit vitatem, aut leuitatem habeant, necne .
B Quid iis pros a d bitatione assere dum Id. Rauitas&leuitas bifariam sir Duob. mo
I muntur: nimirum vel promo dis sumitivis qualitatibus, qu corpo- grauitate, ribus grauibus,&leuibus alia a pri- & leuit maeua origine insident: vel pro aetii tem. gi auitatis aut leuitatis, siue pro impulsu, quo eiusmodi corporae loco, in quo sunt, deorsum aut sursum ni- C tuntur; quidam grauitatem leuitatem vocant. Praesens quaestio non intelligitur de priori, sed de poli riori grauitate A leuitate. Na quod elementa, ubicunque sint priorem retineant,cosiat inter Philolophos: de posteriori vcio nonnulla est dubitatio. In qua Aristoteles, quod ad sententia media elem et a spectat, a lirmatiuam Arist.
Γ artem Udctor astruxisse superiorius capitibus, nempe aerem & aqua D in propriis locis grauia esse. In qua γto enim docuit, ideo vires aere plenos grauiores cile, quam sine aere, quia aer deorsum nititur . similiter lignum centum librarum propterea celerius per aerem ferri, quam plumbum unius librae per aquam celerius d scendere, quam lignum eiu idem pondzris; quin imo hoc supernatare, illo in seriora tendente: quia leuitas aeris in sua regione lignum deo E sum trahit. non autem in aqua; at grauitas terrae plumbo insidens, licet in aqua etiam deorsum impellat, in aere tame paucioribus iuuatur.quam virtus motiua ligni. Postremo, quia
cap. s. disertis verbis docuit, aerem
di aquam in suis locis grauitatem potius,quam leuitatem trabere: eiusque rei illud esse argumentum, quod aer subtracta aqua naturaliter descenditi
408쪽
dit,similiterque aqua, si ei terra aula- A que hinc est etiam , qu bd ex liquo ii-
Ceterum non solum Archimedes& Ptolemaeus, sed etiam Simplicius,
Themistius , Surianus. Alexander, ac Peripateticis fere omnes contrariam
sententiam amplexi sunt: quae hisce duabus assertionibus continetur. Prir. assertio. ma: nullum elementnm in suo loco naturali constitutum grauitat aut i uitat, si modo grauius subsideat, i uius emineat. Probatur: quia ideo elementa tanto naturae impetu praescriptam sibi a natura sedem petunt, ut inibi tranquillitate adepta consistant,nec iam vitemus cieantur. Deinde , quia si aer re aqua in patria r gione deorsum niterentur, degrauaret nolita capita aeris pondus. & ij, qui sub aquis natant, onus magnum
funtirent, quod tamen experientiae repugnat. Cur autem adhibeamus
moderationem illam modo gra-utus. . in sequenti assertione constabit . a. assertio. Secunda assertio: Corpora grauia supra minus grauia, aut supra leuia, ubicunque sint,grauitant: sitniliterrue leuia infra minus leuia, aut ina grauia, leu i tant. Hac assertionem probat experientia. Videmus enim, ubicunque grauia, aut minus grauia ponantur confestim si perioriam locum leuibus aut minus grauibus , si haec infra sint. deserre: quod certunon fit, nisi mutuo grauium descendentium, leuiumque ascendentium conatu atque impulsu, quem grauitandi & leuitaudi actum diximus. Itaque in qualibet mundi regione, terra s per aquam, terra & aqua su- P r aerem, vel ignem conti it ut ad orsum vergent; aer sub aqua, ignis sub aere posita sursum nitentur. At sali; aliis innatant, ut aquael illae dulcis, & aceto oleum: alij iiibsiduuvi cuilibet aquae balsamuri. :&cx metallis stannii in liquatum super aurufiuitat, de argentum vivum innuibus subijcitur,praeterquam auro.
adducta, non multum negotii facessi int. Nam vires inflati iccirco grauiores sunt, quia pleni aere impum: siue is ab homine exsus status, sit sputi enim multum vehit secum: siue a solle, suia aer, qui circa terrae est superficiem, scatet vapori bus, ac terrestribus corpusculis, quae in Solis radio conspiciutur. Quod si eius- modi aer purus ac sincerus esset, iam quaquam vires magis ponderosos redderet,sed leuiores. Lignum vero cetum librarum v locius per aerem descendit, quam
plumbi libra: quia eiusmodi lignum
auitate terrae&aquae excedit pi una ; nec eius descensum retardat leuitas aer ea, quae in suo loco naturali non levitat: at in aqua secus resse habet propterea quod leuitas a ris lignu tenet ne deorsum labatur, non autem plumbi libram: quia haec parti omnino leuitatis in se coli bet. Denique nec aer subtracta aqua, nec in descenaqua subtracta terra .extra propriam sit aeris ciregionem descendunt; si modo pura aquae. sint: nisi sorte aut vacui periculum urgeat,aut ipsis elementum leuis supponatur illuc enim ut ei locum dent, ultro descendunt.
409쪽
Elementa pertinentibus, in totidem Sectiones distributa.
Terae pretium fore existimavimus, in fine horum librorum, in quibur de quattuor Elementis egit frictoteles, sebi cere breuem quamdam, O compendiariam ex Leationem aliquot problematum, de rebus ad eadem quattuor elementa spectantibus. Quod etiam partim aliis di similibus materi' AriItoteles , Plutarchus , Aphrodiores, altui nonnulli Auctores, non sine iucundae eruditionis simctu edi utilitate fecerunt. Erit tamen norira in hisceproblematis pertractandis elementorum consideratio paulo liberior,quam ea ub qua in doctrimam librorum de Caelo cadunt, ubi de illis, prout loco mouentur dumtaxat, certam in Mundo sedem obtinent, Arinoteles disseruit, ut alibi m0nuimus. Verum non omnia propositi argumenti problemata in hunc locum coniecimus: sed complura ad libros Meteororum, Ortu interitu, qui etiam elementorum disciplinam continent, consulto rese
410쪽
plicatio p robi malum, de ijs quae ad Terram pertinet.
Si ne terra purum Aelementum , an
non Responsio: Tribus modis potest elementum dici purum: nimiru, vel quo ad qualitates , vel Quo ad subitantiam: qui modus duplex est, ut mox patebit. Quo ad qualitates elementum purum vocatur, quod nulla habet 'ualitatem peregrinam; sed eas tantum, quas natura sua postulat: ut si ignis Bobtineat calorem in summo Sradu, siccitatem in gradu excellenti, non tamen summo;& nonnihil humiditatis . Quo ad subitantiam vero a pellatur elemetum purum, vel quia constat ex forma & materia et inentari : vel quia non habet intra se, fiue in suo gremio, aliud co
si igitur de sinceritate elementi
secundum priorem usinrpationem loquamur, nullum omnino elemen. Ctum ex toto datur purum ut docuit Plato in Phaedone, & in lib. desummo bono: itemque Arist. 3 de Gener. anim. cap. ii. & in lib. de Mundo ad Aleae . si eius est illud opus cum singula propter dissidentium a sectio
num contrarietatem aduersus alia depugnent, di in eo congressu extra. ne is sese imbuant qualitatibus : ut aer ignem humore , aqua aerem frigore, terra aquam siccuate, ignis Dquam calore. Si autem de puritate elemeti quoad subitantiam priori modo quaestio sit dicedum: Onania quattuor et mcnta pura esse: quandoquidem omnia ex materia de dorma es ementari coitant; alio tu i clementa no essent.
Denique, si quae lito excitetur de sinceritate quo ad substantiam posteriori modo, nullum saltem uibus inferioribus elementis purum est: Nam terra praeter metallicas
concretiones, quas gremio suo cohibet. intra cauernas magnam aeris copiam includit: magnam item vim passim scaturientium aquarum , atq; in multis locis ignes,quorum ali j latent, alii quibusdam regionibus eru-punt. Item vero aqua inultum in se teri enae admixtionis continet , similiter i. aer, pr sertim terrae vicinus. Praeterea utrunaque horum elementorum vaporibus,& exhalationibus scatet
si quis vero roget, utrumne aliqua elementi portio detur, quae Omnibus tribus modis supra commemoratis pura sit λ Respondemus; saltem eam partem ignis in sua sphaera existentis . ad quam vicini aeris non pertingit actio, omnibus illis modis puram estie. Quod similiter videtur pronunciandum de quibusdam a ditioribus terrae partibus.
Puitne terra a Deo cum motibus, an sine montibus creata λResp. D. B si lius hom. q. Hexam. Iansemus, Se Eugubinus in Psal. io3. credunt terram eum montibus creatam. Nobis tamen verisimilior videtur opinio D. Damasceni lib. 2. fid. Ort. cap. 9 &ao. aliorumque, ex illiniantium terram,ut aquis circiis usam, ita Se pe secte plobosam , sicuti eius natura poscebat. fuisse producta in . Neque
obstat illud Ps. io3. Super montes'. buret actura, quod ad uariariae partis assertores ita intelligunt, ut signi tacet diuinus vates ab initio mare ol texisse montes .donec iussit Dei,qua. Posito su si tonitruo, aquis desilientibus & in tuto Pi unum colle iis, montes. & campi piae .crito vallesque apparuerunt. Non inquam obstat; primun , quia possimi nomine montium designari, non aliquae terrae eminentiae,sed totus terrae globus