장음표시 사용
371쪽
De haere extra sphqram propriam undiq. con- Io. Maior trariorum in iuri is patere, ideoq. sta- in a. dist. tim corrumpi & intercidere, niti pa-I . q. 7. bulo & nutrimento subinde instau- Card. Co- retur: in propria vero sede tutioremtarenus I. esse ab ac uersariis, seq. amplitudine dc Elem. sua magis tueri: idq. in causa esse,cur inibi pastu no egeat.Quoniam vero
apud nos ignis tam facile depcrix, plures modos, quibus gigni possit,
tum natura, tum ars inire ait. Genera
tur enim ignis ab alio igni, attritu quorunda in corporum, &coitione radiorum s olarium. Solui. 3. Ad tertium: ignem extra suum Io-cum,qui est totus tractus a superficie convexa aeris usq, ad orbem Lunae, nec detineri. nec ab eo descedere, nisi per vim: faciente et la apud nos eius modi detentionem densitate grauitateq. materiar. ad quana adhaerescit. Solui. q. Ad quartu: seruari concordem harmonia in &cohaerentiam corporum Vniuersi, sum nobilissimu inter ele- metaria corpora iungi tur infimo inter coetellia. Nec referre, quod iguis calidulimus summeq. actuosus mispuletur cflo,omnium corruptricum qualitatum experti : quia cum cς luna
in dii lubile iit, nullam ab igne noxam caeli. Solui. s . Ad Hippocratem dicendum: eum asseruisse, fractum. quod cςlum terram q. interiacet,esse plenu α ---το1, id eli, spiritalis, ac tenuis tu stantiae: quo nomine tam aer quam ignis ab eo designatur. Aristotelem vero loco illo Meteor. ni hal aliud τοῦ ρ pro- voluisse, quam nomine π quod prie dicit vocabulum barbarum esse Plato in ignis fer- Cratylo tellatur)proprietatum sitiore ar- ῆm sicari inferiorem ignem, qui obstuans, ut den litatem materiae, bc partium inqui carbo- ter se cohaesionem validissimus est, ni buscon- & acerrime urit: i lium autem, quiti uetur. supra aerem consiliit, non proprie,
feci ex consuetudine tantum eo v cabulo notari: q. s. ut D.Thomas inibi explicat: ita se habere ignem ad
quartum elementum,ut glacies ad aquam : proindeq. ut glacies est non qua libet aqua, sed concreta; ita igne proprie non quem uis ignem vocari, sed qui densae inateriae inhaesit. Itaq; A non negat A ristoteles, dari i nent
supra aerem; sed asserit eum no Pr prie vocabulo συρ indicari , cito proprie elementia in sit.
Quod attinet ad verba Strabi, &Rabam , omisi s alus interpretationibus , quas assert Ar entinas iu 2. idiit. 2o.quaest. I .art. 2.dicendum .iOD
se illa per hypςrbole accipi,ad significandam loci altitudinem & lacrotionem. Vel liuelligenda per simili-B tudinem, ut interpretatur D. rhom. I .p. q. lo2. art. I quod videt: cet P
radisi locus pulchritudine , & tranquillitate similis sit regioni coelesti, quae a Lunae globo incipit. C rerum Lege Scotictuscunque illorum auectorum mens in z. d. I p. fuerit. constat, non post C Paradisum q. I. suo culmine cjum tangere; cum illa regio elemento ignis occupemr: imo nec ad medium aeris tractum ascendere, ob eius intemperiem ne-C quaqua habitationi conuenient ni .
Qua de re plura dicere non eli huius inibit uti. Ad id, quod postremd obiectu insuit, dicendum : in prima molitione
rerum omnia quattuor elementa si-
mula Deo fuisse condita , uti arunt D Damascenus sit, 2.fid. orth.c. D. Basilius ho m. i. de Mundi opifi. &Beda in lib. Hexali. Mosem tamen Lega D.
duo solummodo i Mer ora elementa Th. in a.d. D expresse connumerasse : quia haec I .Q. I. art. tantum aspectu percipiuntur, &ru- 3. ad I . di populo, ad curus captum sese accommodabat, notiora sunt.
De elementorum intor se diagnitate .
Videri serram nobilioris esse natura, ' De linequam cerem e menta. Placito
hoc loco quattuor elem en- stris Physta in litem , non qualem lub. I. c. 7. inter illa finxit ' Empedocles , Q. I. arid.
372쪽
sed in rectamen honoris, re dignita- Atis. Ascendemus autem eisdem gradibus, ritibus ea in mundo disposita sunt: ita ut cuiusque causa primo a nobis tractetur , deinde ei tandem principatum adiudicemus, cui iure deberi visum fuerit.
In primis igitur quod terrae et mentum alijs tri bus longe excellat, ostendi potest ex eo: quod cuia illa
irrequieto motu agitentu terra perpetuo fiat, ia in medio volubilis v- Bniuersitatis optata perfruitur quiete. Et veco quod hic ita uis persectior
sit, quam aliorum elementorum huc
illuc druaganti uin, patet: quia filiis naturalium lationum est quies in proprio loco,ia nativa sede; inelior velocit conditio finem possidentis,qu.im ad finem properantis. vade, ut Auercora hoc in libro animaduertit, definitiones corporum simplicium,quae per quietes tradutur, per- C sectiores sunt: quia declarant naturalem itatum, de dispositionem eiusmodi coritorum. Secundo, astruitur excelletia te rae ex illius beneficentia. Terra enim
nos nascentes excipit,natos alit, no
villiine gremio complexa vi mater operit. Rigescunt aquae in gradines, tumescunt in fluctus: A et furit pro cellis: Ignis terret fulminibus: Terra placida, mitis, indulgens, raro ho- Dmini irascitur; perpetub sule ad omnes illius commoditates & vlus aia fingit : visceribus gemmarum, argenti, auri, aliorumque mctallorum
opulentiam procreat, restirpium ata lue herbarum genera ad animatium ultentationem magna largitate sundit. Vt iure apud antiquos Matris, sicuti N coelum Progenitoris, nomen obtinuet ita. Tertio: id elementum, quod ad Brem animatam similitudine propius accedit,maiorem obtinet persectio nem; cum sinu litudo naturae crana tionem indicet: atqui terra miris eam habet similitudinem cum ani mali : eit igitur ceteris clementis perfectior. Minor propositio ollen citur, iis ultraturq. ex iIs,qme tradit Maeca lib. . Nat. quaest. c. s. Ollcndens, in elemento terra adumbra- H ssim Itatam quandam humani corporis eri- iuuenes ingiem . In prini s enim ut in nostro lib. de se- corpore venae sunt Oe arteriae, illae cret. sa sanguinis, hae sp ritus conceptacula: pient. secusic in tecta alia lunt itinera per quae du Aegyp. aqua, alia per quae spiritus, id est .aer Z in ii. decurrit. Ut in nobis sanguinis percusia Elem. ques a vena tamdiu manat, donec omnis Carpenta- effluxit, aut donec vena interclusa rius latin, eli, aut aliquid sanguinem retro de- tate dona-dit: sic in terra, solutis ac patefactis uit. venis, riuus, aut flumen effunditur, donec consumpta aqua sit, aliquo uc , in impedimento occlun via. ut in nobis quaedam partes duriores sunt, veluti olla; quςdam molliores,ut in capite cerebrum, in ossibus medullae: sic in terra 'uaedam natura durantur, ut metalla, &lapides s quaedam liquescunt, sicut bitumen, cCteraque his similia. Denique, ut in nobis ex morbido humore quartana ad hora veni t. ut podagra ad tempus respondet: sic aquae terrae visceribus delitescentes quodam tempore se reddunt, alio retrahunt; nunc scaturiunt, nucreconduntur. Quibus perspicuum
relinquitur, quanta sit terrae cum no-
si to corpore simili ludo, atque adeo quanta sit eius praeitantia inter cetera elementa.
Videri aquam eeteris elementis natura dignitate mee Pere.
A T quod potitis aqua: primus ho
nor: s locus deferri debeat, suadet illud maris encomtum apud D.
innectis commeatuum, quo sibi uisan
clauditur Absitu in necessitatibus,refugiata periculis. gratiam volup a1rbus, salubrito valetudinis,separatori. cdium Elioptiuarts copendium, transfugium in byrantium subsi .latim Oectigal iaperit ratis alimenta. Ex hoc pluma tu terras
373쪽
mpituν demde quanto alii releuatur, raro magis enam nubium cium brati
ne frigeficii. es, imber sit: qui non solum
teraenam tι erat lacitatem sed etiam ieiuua arua Deo .uat. id enumere insulas, quas et elut minιlia plerumque
Iartus securitatis. tranquilli as seculi , munus huius sobrietas 'tifidelitus et iris
atque deust sincerit ιιιιιm deuotio . Is br
eum vn 3c lenitera uentia sono cem rent cantus psiae . sitim plaud ni insul 1 anquillo fluctuum fancrorum choro, hymnis sanct arum perfnent . Haec D.
Ambrosius. Quibus similia scripssrat D. Basilius hori .Hexam. The do retus scrin. a. de Prouid. D. Greg. CN a Zian Z. Orat. 2. de Theo. utarchus in lib. cui titulus est , Virum aqua an ιgnis sit tritior. Cicer O 2. de Nat.
Ac si quis sertasse aqua igni , quo
cum illi , t perpetuum odium, ita &honoris cotentio est; si quis inquam putet eam igni deterioremias viri taliaque commoda & via litates expendat,dabitque,si aequus aestimator es Ievelit, aquae palmam ὐ Nam cum sne Digni traduci possit hominum vita; sine aqua non potest: quandoquidem aquae usus, S hyeme, Naeuate,&aegrotis & sanis, & noctu, & inici diu , & singulis diebus iacccssarius
et t. At igni non solum no ita lauauigemus , s ed eius utilitas arte magis quam natura comparatur, egetque perpetuo Iumpna, & materia. nec sine pabulo apud nos viget: ut sane dignus videatur, qui ob immensam Evoracitatem & tyrannidem e mundi Reip euciatur. Praeterea ignis, teste Aristotele lib. 2. de Gen.anim.zy. &lib. . Meteor. P. . & lib. z. de Ortu& Inter. c.3. tex. et r. nullum generat
animat: aqua vero nihil no generat; adeo ut teste Plinio li f. de Hiii. nati z. verum sit. quod dici solet: quic- viduas tu vin parte nature , t laudin mari esse praeter multa, quae nusia quam alibi. Itaq. non tantam marini Aque s generis estigiem habetia profert, sed cundi ias. plurima etiam quae terrestrium figuram exprimunt; ut vitulos, loculias, cicadas: imo & quae humanam speciem aemulentur; ut Syrenes, & quararte facta reserant; ut serram, &gladium MItem, quanta sit aquarum utilitas..testantur Medici, experiuntur aegroti . Quaedam oculos iuuant: quadam sanguinem supprimunt:aliae neruos rigen tes laxant in molIiunt, aliae v ro laxatos altringunt:aliς medentur ulceribus, aliae viscerum querelas lGuant. Quare non videtur negandum, elemento aquae primas deberi.
Videri aeremmideri ignem ceteris clementis naturg nobilitate
Ovod tamen potius aer inter elementa principem honoris locuobtineat ex eo primum videtur conis
eludi: Quia si usum necessitatemque i. ArIumo spectemus,constat nihil csse ad tuen pro aere. dam vitam magis necessarita, quam Lege Theo rem, qui praeterquam quod vola- doret. ser. tilis naturae, luminis, vocis, & im a. de Prou. ginum quae in sensus seruntur, Vehi- D. Grego. culum est vitalem ac salutarem spi- Nar. ora .i. ritum praebet animantibus , eiusque de Theoloreciprocatione ira nativus calor indiget, ut ea inhibita constitim oppi essus intereat.Vnde Avicena Fen. a. primi doct. x .c. 2. scripsit,aerem eia se noli rorum corporum veluti pabulum, S Galen.9. Metaph. sine ambi te no Saeie nec morbum tolli ullum posse,nec sanitatem constare.
Quin nec ipse ignis sine aeris ansatu seu ventilatione diuturnus esse potest. Hinc est enim,quod obturato sornacis ore latens tramina paulo post extinguitur, S: primae contectiecineribus , Per quorum meatus aer subintret,diu sei uantur: non ita vero ua olla undique tectae o c
374쪽
Nec vero aeris beneficentiam ele- A Secudis: Ordo,qui diuinum qui di et . Argum piam in rebitri naturae est. postulat. vi corpora quo nobiliora , eo I
cum teneant altiorem I &e conuerisso. Cum igitur ignis inter cetera et menta teneat eminentiorem locum,
cuius obtinendi gratia etiam leuitatem , quae motricium qualitatum nobilis sma est , vendicat, cons quens fit, ut cetera elementa dignitate superet. uat, quod aer si regnum ventorum,
qui quasi turbulenti ciues in mundi
repub. tumultus, ac seditiones commouent. Licet enim eorum agitatio,& procella mortalibus interdum ossiciat longe tamen uberior per eos Veiorum utilitas importatur. lim nubes exciax tilitas. tant, & ad opportimam ἔα rarum irrigationem nubes in aquas soluunt, aut easdem alterna vice ad so renitatem toto coelo abigunt; dum naues ad diuersarum gentium com-
mercia impetu suo venunt;dum leni aura aestiuum calorem mitigat; dum; . anni partes tempestiua viculi tudine
temperant; dum grau loris,ac minus
puri aeris spiritus disterunt ac purgant, aliasque eiusmodi commodiatates praestant.
a. Argum. Secundo. pro eodem facit, quod aer humidus & calidus sit. Humidus quidem summo gradu : calidiis non summo, sed tamen excellenti. Quae qualitatum coniugatio celens praestantior videtur. Vnde animantium vita in calido, de humido consistit, teste Aruiotele in libr. de Iuuen. sen. Contra vero, habere ignem prae
ceteris clementis altiorem naturae
gradum , ex eo ostenditur: quia clernenti praeliantia colligitur ex natiuua citiusque proprietate , quaesurua. Argum. 1lantialis formae index est. Praecipuae pro igne. autem proprietates elementorum sitiat quatuor qualitates primae. cuique elemento sua propria in summo gradu: igni calor, aeri humid: taS,a- quae frigus, terrae siccitas. Ex his autem calor ceteris lotare excellit: est cnim actuosior . & ac res e sciendas uniuersalior, tam in operibus art)s,
quam naturae. Sane arti ita in xiv cst,
ut non ob aliam causam videatur
ignis, qui caloris fons habetur, dictus satile artium magi iter. Naturae quoque adeo obseruit, ut Zeno teste De praesta Cicerone lib a. de nat. Deor. credidi ita Se vi ca rit, naturam nihil esse aliud quam loris cm ignem artificiosum : & Arist. in lib. piose Cic. de vita, S mori. Sex. de Anima c. . j b. i. de tex. 1 o. dixerit, animam omnia in te Na . Deos. uentu caloris operari.
Revera ignem inter elementa excelDntioris natura dum obIrnere u que argumeuta an aduersum adae tota concludere.
Is ita disputatis, quia proximae
rationes , quas pro elemento ignis adduximus, multo firmioressi sunt, reliquae vero maiori ex parte oratorium duntaxat colorem prae se ferunt stamen dum cum D. Tno. . p.
q.67 ar. a. alijsque Philosophis: igni inter omnia elementa principem diagni tatis locum deberi. Quare argi
menta In contrarias partes adducta solvemuS.
Ac prunum ad ea, qtrae pro Ierra So Iut. ar- fecimus. dicedum est: meliorem fla- gumentotum habere elei nenia, sum in natiua rum, quae D sede quiescunt, quam dum ad eam pro terraseruntur: noli debere tamen elemen- adductatum terrae celei is praeserri, vel pro- fuere. pter huiusmodi statum, vel etiam obheneficentiam quam homini exhibet,aut ob metallorum S itirpium,
aliarumve rerum generationem, ac denique propter cetera quae in argi mento aiseruntur. Enimvero licet haec omnia tcrtam magnopere comininendent, non satis sunt, ut eam quo E ad natura gradum, de quo in hac disceptatione quaerimus, am orat aliis elementis, qua et cinctata sunt, id est, quate uus su ni primaria corpora agentia, de patientia sit bli natis muci. Sic eni in palmam igni S vendicat, ut eius probi ietates, actio Celocus conspicite ceinonitrant. N cc obstat,
quod nullum an miat ignis generat quod a nobis alibi dii cui si ut cum Τ propc
375쪽
Sol. argua pro aqua. I. argu .
prope infinita producat terra, & aqua .no enim iisc duo elementa eiusmodi res viventes vi sua, de Praecise quatenus elementi formam habent, gignunt; sed aliena virtute, ut ex ijs, quae a nobis et . huius operis lib. disputata sunt, intelligi potest. Quod
D quis urgeat, saltem haec elementa maiorem Operam praestare ad procreandas res viventes, quam ignem: occurrendum erit, elementa qua elementa, non aliter ad res ceteras δenerandas concurrere , quam exhibendo suas qualitates , & materiam: quod etiam praestat ignis: in
eo certe beneficentior, quod meli rem qualitatem ad id confert, nempe calorem. Quin nec huius elementi ratio omnino iniscunda est: cum ut ait Plinius lib. 2. Nat. his .ca. IOI.
se ipse pariat , & minimis crescat scintillis. Similiter respondendum ad ea,
quae pro elemento aquae proposuimus, nempe: licet aqua maiores ad hominum vitam commoditates habeat, magisque fiscunda sit, & plura in ea naturae miracula eluceant: ex his tamen maiorem illius dignitatam non concludi, si prout elemeiatum est spectetur. Denique argumenta , quae aeris partibus fauebant haud dissicile soluuntur. Ad primum enim respondendum est elementaris naturq prς- stantiam non esse aut necessitate, aut vitae commodis metiendam ; sed ijs praerogati uis, quae superius explicatae sunt, L in igne prae ceteris elementis eminent. .
Ad secundum: coniugationem calidi,& humidi optimam esse viven- tibiis , ad vegetatricis animae sunctiones obeundas: non tamen optimam elementis : quia vita consistit in calore. tan iram in praecipuo opifice vitalium iunctionum , qui calor in viventibus humido sustinetur. foueturq. At in elementis no ita seres habet . nec in ijs talis coplicatio 1nuenitur, ut in lib. de ortu, & Int. planius dicemus. Videlicet optima primarum qualitatum in clementis c6plicario ethcalidi in summo gradu, A & sicci i gradu ex η 3, non tamen si inmo: propterea qi: dc jus beneficios i litui ignis in clementari mundo. pr ipuam agendi lm, dum ipsius calor . sponte sua maxime actuosus , comite siccitate qua lima
B Virum quodlibet elementum alterum infertassibi proxime cohaerens re agminine vincat,annon '
Argumenta asinantem e reue sigpartem.
PArs afirmativa hii iuste quς illo- I .argum. ni sex eo probari potest: quia ad uniuersi pulchritudinem, S
perfectionem pertinere videtur, , t naturae autor nobiliora corpora ampliora secerit:elementa vero quo superiora, eo plus nobilitatis vedica . Secundo, idem confirmatur: quia z. argum. ut Aristoteles a.de Gener. . o. text. 37. ait, quam Proportionem habet pars virius elementi ad partem alterius quae ex ea gignitur, eande nob- D tinet tolum clumentum ad totum , nempe aqua ad terram , aer ad aqua, ignis ad aerem. Quare cum ex naterrae parte aquae decem fiant; aqua decuplo maior erit quam terra: eo demque modo aer quam aqua : atq; ita ascendendo,ut tandem ignis milla cupio terram exuperet. Deinde, ut ad singula et cmenta ve 3. argu . proniainus; quod aqua maior sit quam aqua. terra, argumeto sunt tot maria, hinc
E inde terra circumplectentia: 'unira Oceanum, Mediterraneum, Arabicu, Persicum, Caspium. Praeterea tot stagna, tot paludes,tot fumina: quorualia supra, alia subtus terram cursus
Deinde, quia non videtur dubi- - .argum. tandum, quin in terrae sinu immensa aquarum vis lateat: ut indicant puteales aquae, dc ingentia numina, quς
376쪽
hon aliunde originem ducunt. Haec Avero: aquartura multitudo no solum maiorem terrae partem re ipsa vid tur operire, sed etiam maiorem diametrum habitura, si tota in unum globum coeat. s. arg. pro Quod vero aer sit prosundior, aerc. quam aqua probatur: quia cometae gignuntur in regione aerea, ut docet . At litoteles I. Meteor. c. 7. & tamen quorundam eorum altitudo oculis tanta apparet, ut in una, & eade in B cum sideribus superficie esse videatur. Unde etiam effectum est, ut quidam cometas in coelo ipso accendi, eidemque infixos esse putarint. Et enim, quod nonnulli autumant,videlicet aeris prosunditatem non nisi circiter quinquaginta duo milliaria continere, id ex eo falsum esse convincitur: quia montes non transcendunt ultra aerem , absumerentur e-
ni in ignis ardore; & tamen, ut alios Comittamus, ferunt montem Teneri Diem assurgere ad celii tudinem quindecim leucarum, quae essiciant passuum millia plus sexa lata. c. arg. pro Postremo ; ampliorem esse ignis
igne. quam aeris tractum, inde suadetur: quia cum probatum sit, cetera et menta, quae minus activa sunt, magnitudine vincere inferiora sbi vi. cina ; multo magis id de igne promin clandum erit , cuius immen- Dsae voracitati omnia in pabulum
De magni TN hac controuersia quid sentiem tu dine ter 1 dum sit breuiter exponeinus. Inrae ad a- primis quod ad terram, S aquam a quam cO- cinet, pro certo haberi debet: terrae E Paral T. prosunditatem multis partibus qua Lege Pico aquae maiorem esse. Et si contra cen-Iornin. in fuerit Rabbi Iuulus, Aegidius lib. 2. li .daquai. Hexam. 24. Burgensis ad i. c. Gen. terrae de & alij. Namque, ut est compertum quae. Scal. a naui s totum pene Oceanum trail cxerc. 39. cientibus,cius'. altitudinem demi 1 ita Card. sa bolide explorantibus,praeter Paucissima loca quaedam, quorum uoi
dii vada reperta sunt ad Sueuicali tora.vbi non anchoris, sed ferreis anulis naues cohibentur: & in mari Pontico,uti refert Plinius li. 2. Nat. hist. cito x .exaduerso Coraxoruge tis.trecentis sere a cotinenti stadiis: Praeterque aliquot, quae Lusitani, &Hispani natu nae commemorant reliqua omnia hactenus nauigata nouita longam bolidem postula nis&aquae profunditas vix ad duo,aut tria milliaria peruenit, atq; ut plurianum non excedit dimidium milliari j. Cum igitur tota terrae, profundi- Terrς protas leta diameter , iuxta probabilio- flauditas. rem Mathei naticorum sententiain, amplius 6o7s. milliaria contineat a planum fit, terram multo aqua profundiore esse: idque licet aquae Omnium fluminum, stagnoruin,& pali dum,& denique quicuuid uipiam aquae est, in unum globum coeat: veprobe colligit Fernelius lib. i. suae Cosm c. 2. Nec enim id aquae, quod extra Oceanum iacet, Oceani altitudinem aequat; Sc tame aqua in Oceani multis partibus terrae magnitudo exu Perat. Nec vero quod in terraec uernis latet ,vastitatem Oceani vincere vllopa to verisii nil ecll. Si autem quaeras , quam propor- De extimationem habeat facies aquae ad exti- terrae & mam terrae superficiem aquis dete- qus superctam. Maliger exerc. 28. in Card. re- iacie. spondet, habere dupla. Alii credunt, maiorem partem terrae, vel certe non multo minorem esse eam quae det cia est, qua quae sub aquis latet.Cermus tamen habetur, nihil horum satis compertum esse . cum nostro saeculo muliae a inplissimae insulae de- De aeris Duo inventae fuerint, novi q. tractiis profundi
terrarum extra aquam eminentes le- tate.
lem dies in medio pelago ostendat. Lege Fer. Quod ad alia duo superiora spe- l. I Cosm.ctat clementa, docent Mathemati- ca. v. Cla-ci . profunditatem acris continere uium adc. circiter fr. militaria: quia probabi- I. sphaer. te omnino est, aerem terminari alce. Sacrobos. su exhalationum, Se in ea distantia Barocium in qua cometae apparent: si enim tra- lib. I. Coctus aeriae regionis allio. et .ai - smog c. 2.derent , lira e halationes. QIod Plini u li. autem luiuata diliantia , in qua a. cap. z .
377쪽
conietae visuntur, praedictam milliarium summam non excedat, Geome trice demonstrarunt Petriis Nonius in lib. de Crepusc. Vitellio lib. Io. prop. co. Athazenus lib. 7. suae perinspect. Quod si quis ob ijciat, non vide ri propositam rationem firmo inniti fundamento, cum responderi posusit, ultra eum locum, ad quem exhalationes pertingunt, adhuc aerem ess sed ignis vicinitate ita calidum, ut in co exhalationes confestim a sumantur, ideoque ob pabuli desectum nunquam inibi cometas colimrere. Respondemus : cum eiusmodi aer, ob intemperantia caloris & siccitatis, ad naturam ignis prope accedat , quasi ignem haberi, & in sphs
ra ignea computati. Vnde collige, si de regione aeris, hoc est, in qua continetur corpus aerea forma praeditum, quocunque modo illud sese habeat loquamur; non constare quanta eius prosunditas sit. Elemento vero ignis attribuunt, Mathematici profunditatem milliarium circitcr lao 78. ita tamen , ut
hoc spatium inchoetura si imma altitudine exhalationum , modo superius explicato, & terminetur ad Lu
Quibus ita constitutis patet iam, non quodvis elemetum superius maiorem habere profunditatem quam inferius sibi contiguum: quod in hac hi ceptatione quaer batur. Si quidem aqua minias profunda est, quam terra, & aer multis etiam partibus a tetra superatur. Quare probanda non est eorum sententia, qui putant scr- uati inter elementa decuplam proportionem , Maut superius decuplo maior sit in i criori sibi proximo. Reliquum est, ut argumenta initio proposita explicemus. Ad primurespondendum eiulans constare, i oum uertim corpora, quo nobiliora, eo grandiora esse; cum animantia
simul & nobiliora,& minora snt elementis. Quod si quis argumentum restringat ad partes mundi elementaris : qui videlicet ex qua-ιuor elementis,ia globis coelestibus
, componitur , fuse accepto nomine elementi quo pacto institutum recte concludi putat Caiet. in comm. I. p.ad artic.I. q. So.) dicendum: nee ita verum esse id quod assumitur, nisi fiat comparatio inter corpora caelestia ex una parte,& inter elementa ex alia: hscenim ab illis excessu magno vincuntur. Quod sat est ; ut diu catur ordo, harmoniaque seruari in elementari mundo : cum id praese B tim in eo perpetuum siit, , mobili
ra corpora, quo ad superficiem cor uexam, maiorem habeant amplitudinem; SI quanto , numquodq; n bilius est, tanto sedem obtineat emianentiorem. Nec obest, quod extima aquae superficies nunc non maiorem ambitum fortasse habeat quam temrs; cum id ex accidente ita se habeat, videlicet quia in prima rerum m litione unu in locum secreuit Deus 2 aquae elementum, ob stirpium, reterrestrium animantium, atque hominis praesertim vitam, & propagationem.
Ad posteriorem eiusdem arguin ii partem dicito : non esse mentem Aristotelis loco illo i. de Gener . eandem proportionem habere nunc reipsa totum superius elementum ad inferius,quain habet pars ad partem ex qua g gni potet uita utque mo-I dii ex una parte terrae gigui possi intdecem partes aquae, ita tota aqua d
cupio maior sit qua terra: sed duntaxat eiusmodi excessunt habitur u elementii superius respectu inferioris, si totu hoc in illud commutetur : id est, si tota terra in aqua dis hiatur,
sutum ut rarescat terrae nuteria clibforma aquae, in mole decuplo mai rem , quam nunc ea de terra possidet.
Ad secundum argumentum quid Z responde sum sit, patet ex dictis. Ad aliud de aeris profunditate dicendit:
et si cometarum altitudo oculis tanta videatur; re tamen vera non esse maiorem , quam probetur Math maticis lationibus: quibus potius a uiescendum eis, quam oculorum iudicio,quorum non est de istiusmodi distantias iudicare. Ad id, quod
de Teneriise monte astettur , dici So I. resi- quorum
378쪽
mus adhue illum manere infra i- A in sphaera propria . Ad vitinium gneam rcgionem. proindeque nihil concedendum , ignem prolum i O- mirum, si non absumatur igni, tam rem esse aere, ob eas rationes quas raro praesertim, & tenui, quam est supra attulimus.
Con Mandum a GJ Absoluta utcumque disputatione de numero eI
mentorum, disquirendum ait, num elementa generationem & interitu subeant: quo explicato, quinam certus definitusque ipsorum numerus sit . Scquas affectiones unumquodque a natura habeat, perspicuum fiet.b Se tierna igituri Respondet propositae quaestioni, aiens nequaquam fieri pol se,ut eIementa intellige s cundum Omnes suas partes aeterna sint: cum sensu pateat,ea reciprocis mutationibus dissolui & interire. e Dissolutionem veroJ In controuersa vocat, num elementoria di sibi utio infinita sit,ita ut nullo va qua tῖe circircumscribi debeat; an vero tinem aliquem ubi consistat habere oporteat 3 Ac primum quod in infinitum procedere nequeat, ex eo suadet: quia
alioqui non soluin tempus quo res dissolutatur. infinitum euet; sed illud
etiam, quo res componuntur: cum res non simul componantur, & diselaluamur. Imo id quo componutur,. maiori iure infinitum erit: quandoquidem tardius res coalel cunt, quam destreiuntur .d Sin Habi J Ex astera parte, quod fieri nequeat ut elementorum .imOlutio fiue habear. ex eo probat: quia vel corpus illud,in quo ea consistet, indiuiduum erit ; vel iterum diuidi poterit,s t en nunquam diuisio opia. Em- nem subibit:vir Empedocles videturpedocli f. c fuisse,q ut, qua tri or elemeta. diu i- a consiluit, sedi .lia, ut neq; mutari neque interire queant. At quod feri non possit, ut eiusmodi corpusi diuiduum sit, patet ex eo: quia Omnia composit coagmentata tarent ex in si uiduis, ut Dempcritus opinarur: quod falsum esse demonstratum iam fuit. Erit ergo tale corpus diuiduum, atque ita ut sectionem re ipsa aliquando subeat: cuin videamus iii
omni bus, id quod minus est facilius
m trum sempiternasior, an generentinocorrumpantur. Quo demovis
quι simplicium corporum dissolui et id mus. c Dissolutionem vero aut in ita esse,aut stare necessa ess. Si igitur in ira est, o, dissoluiιonis rempus infinitum erit, ct tempus rursus compo ovis : 2-naquaque enim partium in alio tempore dissoluitu atque componitur. Ω arae flet, ut extra tepus infinitum. 1ιmpus fatiud infinitum. Quandoquidem'c positionis tempus est infinitum, se prius hoc dissolutionis tempus, is extra infinitum sit in nitum; quod quidem impos-bile e L d Sin sit alicubi dissolutio,
aus id corpus in qua dissolutio Habis i diuiduum erit, aut diui ite quidem erit, non tamen unquam diuidetur ut Empedocles velle videtur. Indiuidutim igitur non erit propter rationes autea dictas. At nιque indiuis iis quidem eritantiquam aurem dissoluetur. minus enim corpus faciliμι quam maius corrumpi pos s. Si igitur γ maius hae corruptione eorrumpitur, ut in minora dissolviatur, corpus minus id pati murs consenistaneum eia rationi. Ignem autem ἱus modis corrumpi videmus: nam a e trario corrumpitur cum extinguitur. O
ipse a seipso marcescens. Hoc aurem pa
ratur mιnor amato e , inebre&νius, otio minor est.2uare eorporum elementa eor
379쪽
corrumpi , quam quod est maius. Quod si in dissolutione quod maius
es interit, ut experientia palam docet, etiam quod minus est interibit.
Duplex Quod in igne quoque intueri fas est.
interitus Nam cum soleat duobus modis co ignis. rumpi: vel a contrario, ut cum ab aqua extinguitur; vel cum perte languesci t, donec tandem deficiat: certe utrolibet modo ignis maior tardius, quam minor dissoluitur . Ex his collieit Aristoteles , elementa caduca fragi liaque esse, & octa sui Ortuique obnoxia. e Cum amem J Cum dc finitum sit, elementa generationem subire, qu ilionem proponit, unum ex non corpore, an ex corpore aliquo gignantur. Deinde , fi ex corpore, quodnam eiusmodi corpus sit: nam ab elementis diuersum I an elementum . ita ut alterum ex altero fiat. Quod autem ex non corpore haudquaquam gigni 'uvant , ea rati ne probat : quia alioqui daretur in
rerum natura vacuum. Etenim quod
ex non corpore fit, postquam g nitum eli , locum occupabit , in quo loco vel prius erat corpus, vel
non erat. Si erat corpus, in eodem loco duo corpora continebuntur: e Ci m amem generalitia sint reus ex
incorporeo, aut revereo ipsorum generatio erit: si ex corpore , am ex alio, aut ex sese et icusim ipsorum gene uo ri . D igitur . qui it Picis ex incorporeo generari, vacuum facit. Nam omne quod M. in aliquo si1: id in quo eii gener ριο , aut incorporeum erit, aut habebit
corpus: O si habuit corpus, duo corpora simul in eodem erunt; id inquam quod sit, id quod precedi sin incorpo eum erit , vaeuum esse definitum necesse es rhoe autem impe sibile esse antea demonis
f Arn eque ex corpore quodam et menta fieri possunt: menter enim alitia corpus elementis prius ese r atquι Me, si pondus, aut leuitatem habet. tim quid
erit: si fale am. HI,in Deo non erat. moenim in loco quiescit, in eum ct moueri poteri r svι quidem. Wrternaturcmῶ vero non visecundium naturam. Si igitur in Deo,atque alicubi erit, elementorum quippiam erit sin ver) non eris io loco reque quicqua ex ipso erit. Id enim
est. g ci m autem neque ex incorporeo, neque ex alio reversiri possuri, exsese
mura. o fieri rotatis quod fieri non potest. Si non erat, dabitur spatium ab omni corpore dereli tum, quod nihil aliud quam . cuum est. At vacuum dari non posse q. Phys. lib. ostensum fuit. f At neque ex J bd neque ex alio corpore elementa gigni queant, inde suadet: quia sequeretur aliquod dari corpus elementis antiquius : quod fieri nequit. Nam vel eiusmodi corpus grauitate seu leuitate praeditum eli; sicque erit uniam c quattuor vulgatis elementis: vel nullam habet ad motum locale Mathema- natiuam inclinationem ; proindeque erit corpus Mathematicum, quod quiti cano sui tale in loco esse non potest. Nam in quo loco unumquodque corpus est,in eui loco. serri potest:aut per seae suopte ingen io, aut vi ext nlecus illata,& contra natiaram; quod Mathematicis non conuenit. Et vero si tale corpus in loco aliquo si clementum erit: si non sit, nihil ex eo gigni poterit. Sicut enim quod generatur in loco manet , ita Er id ex quo generatur similiter in loco esse
g Cum autem κε ue, I Ex superiora disputatione coIligit, elamenta ex se mutuo gigni. Quod ita intelligendi est, ut tam elemen Ium quod corrumpitu r.quam quod genteratur, unam habeat communem materiam, & forma s niti succedat tormat corrupti sicq. senitum ex corrupto, ut ex contrario, Lati
380쪽
RUUio a tritur J Quoniam elementa ex se vicissim gigni statuit, accedit
nunc ad inuestigandum, quonam pacto ea generatio 1 e habeat: num ut Empedocles. N Democritus arbitrati sunt; an ut Platonici, qui res ex figuris planis generant,& in eas dein resoluunt.b Empedoclem igitur J Empedocles,& Democritus elemenia scinpiterna esse volunt, sed tamen alterum ex altero per lectetionein quandam generari. Putat etia Empedocles, cum aqua ex aere, vel aer ex aqua gignitur , aquam non VCrti in aerein, nec
contra; sed aerem prius aqua: pe mixtum segregati, ex seiungi, atque ita girni. Idem de suis corpusculis insectilibus Democritus sentit: nimirum aeris atomis ab aqua semotis aerem gigni, & contra. Hos ait Ariastoteles non veram generationem agnoscere, sed fucatam: quia non ex materia praeeuntibus alterationibus disposita formas euocant, & in actu educunt,sed tanquam ex vase aliquo depromunt, & in sola rarefactioine, condensationeq. generationem constituunt. Cum ex eo tum placito nihil aliud sit gigni ex actua aerem, quam aquam rarescere; similiterque ex aere gigni aquam, quam acrem addensari: si quidem iam in aquare ipsa erat aer, in aere aqua .c Driud. si hoc J Obijcit contra superiores Philosophos, quod ex eorum opinione sequatur, c dem magnitudinem , quae antea minus grauis erat, sola copressione grauiorem fieri. Siquidem aqua, quae in aereo, litescebat, cum ex eo compressa materia prodit, grauior iit. 1t ipsi asserunt. Quod tamen fialsum cIle. aliarum ictum exemplis liquido patet. Non enim pallium plicatum plus
RV sui a igitur considerandum est, Tex. I
Democritum materit,uon gener fionem
se mutuam sedis parentem faceregen rationem. In esse enim qu'; ac segregri dicunt.quos. vase, tua generatio rsed non e materia quadam, n eque gen rari permutationem .ic Deinde si hoe Tens etiam modo sit generatio, non msutis eaq- e uenuit, sunt assiar . Eadem enim magnituris densetur, grauiorseri non videtur. At Me dicant ij qui aquam imelle in aere, inde segregara d muti x
ese e tr eum enim aqua ex aere orta , grauior es. d Praeterea corporum meo Tens t. torum alterum separatum, non necesse Hi Ioe semper occupare malorem. At
cum oritur aer ex aqua, maiorem aer oc
cupat locum: quod enimsubtiliorum ea partium d maiorem cecupa Deum. P iet autem hoc in i a magrariove reuaporante euim metuo, graritu si tur- sente . ea vasa quae moles continent , ob angustiam rumpi et dentur. ζ'uare si vacuum omuino non ess, nec extendum tur corpora,vt ij qui tacdicunt inquirit. ipsum impos bile patet.Sin Dactium e Z, extenso, vacat hoc parro ratione; id inquam quod steparatA . matore en per locum necessario occupare. e Geu
habet in se ponderis, quam exten- Cur de- sum; neque lana conitricta plus grauat, quam diffusa. fringatur d Preterea te porumJ Non oportet, inquit,mixta corpora cum gignuntur, inter ii va vi isti volunt .magis rarescere, se in amplius dithuadi spatium; licet hoc in aetas r. inqui- re appareat, cum ex aqua subiectis ignibus eii eruest tiri oritur: tunc enimbus aqua in tantam abit raritatem, ut si vasa angustasiat, nec halitui facilem exitum
effervescit praebeant, disrumpantur: quia locorum angustijs, in quibuo aqua priua