장음표시 사용
151쪽
ginea que parente enatae postmodum semiiuio
propagant,ac numerosa prole se tuentur. mobrem non est quod quisquam miretur herbas mutati 5:bus obnoxias , ac subinde viribus forma que destitui, clim id, nisi affinitate ac similitudine confundi illas contingat, loci situs, aeris ambientis qualitas, cultori sartificium efficiat. Sic piper. cardo momum , seseli, radiae Pontica coelo nostro assueta nonnihil immutantur, nec tam calida a que vrenti facultate existant: sed tamen nemo aliud de his statuet, qua reuera sunt. QEod enim ijs vires flaccesserint, iustaque magnitudo ac maturi tas denegatur, id calor Solis languidus, coelique intemperies & inclementia essicit. Herbas itaquet geminasii bile mutationem constat. nonnu quam enim insitas illas vires, nativasque qualitates ima mutari contingit, persistente forma atque effigie: nonnun3 formes species intercidit, ipsis qualitatib. ac virili facultatibus subsistenti b. Efficit id partim influxus siderii, partim soli natura,coelique ambientis qualitas. Dum cnim varia sit terrae conditio, ac disserentia multiplex, contingit clim aeris, tum a limenti ratione manifesto immutari herbas, atque alterius qualitatis fieri participes. Sic Corylus, Cerasus, Cornus: si ripis vicinae consistant, quas viti se aquae lambunt: vel salta alluunt, irrigantq;,frinctui manifesto 'salsilago inesse deprehenditur. Sic homines pro alimentorii facultate, pro ambientis aeris conditione alium corporis habitu dc tenape xamentum, alios mores δc studia consequuntur. sic Cimber in Hispanu, Germanus in Gallum, vel Italum transit diutino commercio,viraeque usii reconsuetudine, sicut saepe videas arborem laetam, ac nitentem in locum falsiim vitiosumq; transsa
deterioris terrae succo deperisse.
152쪽
Misere in Tel , quae'labetur mira, Fragit infelix:eanum luesicis ora, Mina. Cur Nec Dcchogenm,autρomus nominaueruat, Multaque degenerant succos oblita lares. dsi adijcias fatalem quadam mutationem, Vices rerum varias: obseruabis plantas, quamlibet in deter uillassoveas vel aetate fessas deficere, vel emoetas e languescere, ac tantum non emori, nisi inserendo, inocula doque nouos cultus substituas, vel auu sis surculis aut malleolis resuscites. Quae stirpium varietas, mutationisque vicissitudo hoc essicit a poplerosque, ut hanc Medicinae partem infrugi feram esse contendant, ac propemodum operam lusisse Dioscoride, compluresque alios, qui in deping dis herbis studium collocarunt. Equidem sic statuo nemine satis pro sua dignitate, ac nominis sui amas litudine hanc Spartam exornare, qui non uiuas . spirantesque herbas, in quarum notitiam nos de ducunt oculatae per manus inspectiones, & gra- phicae auctorum delineationes, cxacte nouerit.
Sunt enim ex nostiae farinae hominibus, qui vixdum inspectis herbis, mira de diis incunt anter pronunciant, ut Pamphilus ille,cuius meminit Ga- - lenus. qui ne per somnium quidem herbas noue rat, quas tentabat describere, dc vires depraedica a
Quod genus hominum Heraclides Tarcnti nus praeconidus assimulabat, qui conducti mer cede omnia publicitus decantant dc praeconia ad piri ornant etiam ignota qu que & inconspecta, Vt no nunquam vappam, aut vile mancipium. Simile -
quiddam refert Cicero dePhormione quodam phim φ losopho, qui coram Hannibale copiosὸ aliquot horas disset uit de Imperatoris ossicio, α de omni
re militari: quem cum omnes vehementer essent
admirati,quirebant ex Hannibale, quid ipse de illo philosopho sentiret: hic Penus non optime GraecE sed ,
153쪽
Hastilibalis sed tamen libere respondisse dicitur, multo, seges . comma in liros vidisse senes: sed qui magis, quam Phormio
Nomionem. deliraret, vidisse neminem.Nec me hercle iniuria. d enim aut arrogantius,aut loquacius fieri potuit,quam Hannibali, qui tot annos de imperio cu, populo Romano gentium victore certasset, Gr cumlum hominem, qui nim qua castra, nunquam hostem vidi siet, nunquam denique, Vel mininsana par- tem publici muneris attigisset,prscepta rei milita ris praescriberet Qui s non illos in horum numerii referat,qui symphili,qui glycyrrhisae, marrhubi j, o fatureiae, pullegii Vires se nosse iactitant, idque cxlibris tantum,& commostrare no possint,etiamsi, stirpi astiterint,quid sit, quod ea potestate polleat,
Eccuius Vires tantopere pnedicanta cum enim morbos medicamentis, herbisque cricacibus expugnemus: quis erit tam stupidus, qui harum ignoratio nem in medico serat 'quis non periculosa in aegroto, hanc medici ignorantiam, ac neglectum culpabit ξ nemo mea quidem sententia omnis artis iiii 3 meros implesse videtur, qui harum cognitione est isimiliare destitutus. Vt enim nautae non sollini necessarius, nautica. Vsus,& ars remi,quo scapham subigit,sed illius et iam armamenti cognitio, cum fieri posset, ut con tum pro remo arripiat: ita medico in primis neces 'saria exacta herbaru cognitio,&peritia. Illaec nimcxplorata morbi natura, ad rem scite auspicateque . inchoandam instrumenti vice existunt. Quis aute
se non deridendum propinauerit, qui aliquid a gressiirus instrumentum,quo res perficienda est, ignorat ZMirari prosectis subit illorum partim ig nauiam, partim incuriam, quibus haec medicinae pars habita est neglect ui, adeo ut Seplasiariis insiga Eces olim niter indoctis hal prouinciam delegauerint. Cum res herbariae satis constet non veteres modo medicos, sed pota
studiosi, tentissimos quosque reges, atq; heroas in hac in
154쪽
nae parte se exercuisse, quibuslihil magis suit in
votis,nihil visum est magnificentius,magisque regium, quam si, epotestates herbaram, TOMY e mede iis tua . Quam rarum scriis oblectamentis se recreare. Ecprofecto vetustissimorim regum famam, ac nominis amplitudinem iam pridem deleuisset obliuio, nullaque prorsus regiae maiestatis memoria si iperesset, nisi renascentis quotannis salubres herbet illorum nomini inscriptae atque insignitae periti ram alioqui memoriam refricarent, illosque ab riniuria obliuionis assererent. abrum 'estigiis insistere decet philiatros, hoc est, rei medicae sti dio-ses, & non solum anxia cura herbarum formas e plorare, Verum etiam Vires excutere & experiri, easque morbis expugnandis, ac conseruandae hominum naturae accommodare. d issum sed
Ib praestiterunt medicorum praestantifumi Hippo
crates & Galenus, qui usu dc exercitatione rei in dica: peritiam cosequuti, certam exactamque me in thodum exercendae artis tradiderunt ratione atque operimento comprobatam. Haec siquidem perdimisam enarrationem dc solidas traditionesi exculta λla no artificis es fingere possunt, tanti
que praesidi js instruere, ut minimi sit negoti j lae
uissimos quosque morbos conficere. Sic enim & . nos Midiorum nostrorum uberrimam frugem percipimus, & reliqui fructum non poetiitedum consequuntur. Qui vero alia ratione studiorum cuti sum instituunt. Omniaque ad oblectamentum potius, quam ad usum atque utilitatem hominum referunt,male de studiis merentur, nec suis, ciui umque commodis bene consulunt. Ompes autem
artes, Cicerone teste,aliter tractatur ab his, iiii ςtani res ad usum transserui, atque hominum utilitati de I - , s eruire
155쪽
seruire cogunt aliter ab his, qui ipsarum artiu studio ac tharoria, hoc est, speculandi amore delecta ti nihil aliud in vita sunt acturi, quam ut oblemamentum ac voluptatem ex illis concipiant. Vt Gnim virtutis,ita artis cuiusq; laus omnis in actione
consistit. Cum itaque tantam exigat diligentiam res medica, laboremque indefessum requirat & ir requietum,nu 'quam intermittenda industria,sed
acriter explorancia natura morborum,atq; ineun-
. a da ratio, qua illorum ciuitiem expugnemus. Atq;
stratagenaata, astusque militares comminisci videmus tum inauditas machinas,ac sciopetas tormentaque bellica excogitari: ita nouis subinde emergentibus morbis noua slintrem1choessu e media comminiscenda. Quod in lue Venerea'. . Utiouo βο- in ephi meracontagiosi, seu sudore Britannico,inmachoris ictero nigro, cuius symptomata sunt Stomacacce, 'pe-& Scoelotyrbae, nuper factitatum videmus. Questi λ des in m. sunt olim nonnulli ubertate nimia prioris aeui ex-- haustum solum negare solita benignitate alimen-
Reimst. E. i. ta mortalibus. Quod ipsum ita diluit Columella, .ut hominum vitio λtq; ignauiae id assignet, quod
' culturae minus insistant, minusque strenuos colonos se pr stent. Idipsum&de uostrorum homi- num ingeniis interpretor, quibus naturae parens
nihil denegauit,nec omnia veteribus indulsit, ve ' rum & reliquae p6steritati suas dotes est elargitus, quam sterilem esse, & effoetam passus non est. Ita que non deest posteris ingenium , modo ne desit mens,ac propensa promptaque ad artes consectan. das voluntas, modo simit is ardor dc inquirendi Su . piditas illos rapiat. Siquidem, ut habet prouerbia
. . lassenteistia, Exercitatib potest omnia. Videre est. . . autem plerosque in ipso exercendae artis tirocinio
', industrios, sedulos . ac discendi auidos: veru ubi eo sunt progressi, ut plebi innotescere cinyz- i
156쪽
xi hi sensim illorum succescit id ustria, ac remis
se paruirique attente suas perficiunt operas, duri, proracti,intr. istabiles, inhumani ac minus,quam
ante officios, quique philautia quadam. ac inani persuasone ireliquos fastidiunt, ac grauate collegam, laborisque sectum adscisci sibi patiuntur. Non desunt inter hos, qui praemature ac praecipitanter ad factita indam medicinam irrumpunt. iis adminiculis destituti , quibus medicum instru ctum esse par est, quaeque iam prident didicisse.
non dissecre oportuit, sic ut prius medici titulum, aut elogium obtinuerint, quam sunt promeriti. Nam tum legere incipiunt praecepta medica homines praeposteri, cum acciri c6tigerit,medelamaque aegrotis adferre conueniat. Vt enim in consi ciendis hostibus: sic in expugnandis morbis, g rere quam fieri tempore posterius: re Vero atque
sit prius est , ut Marius apud Salustium disserit D musmogi conditionis Atheniensis fuisse Demota
hines commemorat, quos ait non Vt reliquosor mltui. - mortales ubi consuluissent, agere: verum ubi res actas accepissent, tum demum consulere. Sic nostrum plerique tum demum consultant,ac disquirunt, quid facto opusest, ctim instantvrgentque morbi , qui nullas moras, aut inducias , nullaque deliberandi spatia admittunt. Quod itaquero exigit in rebus bellicis, id medico accurate prae standii, ut stilicet omnia sua consilia praemeditata habeat, viniature rem ipsam perficiat, nec unquia ratione dis edat. percipere quoq; debet cogita: tiqne futura. & ante constituere, quid possit acci- cre in Viramq; partcm, nec committendum ali - quid, ut aliquando dicendum sit: Non putaram. in duae Nonniiquam autem medicus in ancipiti dubioq;ti e dicere, morbo,& qui celerrime ad statum properat,
157쪽
occasionem e re nai arripit. QuVd mihi aliquari
do usu uenisse memini. Siquidem cum morbum, iusque symptomata probe haberem explorata, ac Verborum serie, & collisonendorum medicamentorum ordine exacte essem instructus,tame rebus, Ut paulo ante reliqui, mutatis, coactus sum totarii scenam inuertere,atque aliam viam ingredi, ab que methodo insistere.Sic do thac prudenter Terentius:
scenuata diis res, ta , M semper aliquidadportet noui, Aliquid moneat, it ira, quae te scire credas, nemo, Ei auae tibi putaris prima, in evenundo retudies. Nihil a Comico diri potuit verius cum in omni viatae actione,tum maxime in profligandis hostibus, morbisque expugnandis. Quamlibet enim inii tum ac diu quis rationes conficiendi negotii, aut cuiusque rei perficiendae secum ipse sit medita - , . tus, omniaque ad amussim, curaque exactissima
'excu sierit, quomodo res aggredienda sit, quia
ME, pximum exequi, quid eostremum conueniat, ini-.' pso momento punctoque temporis, quo se operi accingit, & rem perficere statuit, priores iam rationes de praemeditata consilia respuit, aliaque
pro tempore excogitat. Itaque usu & exercitatio ne, multarumque rerum experientia parariςO s at prudentiam,& bene gerendarum rerum dcviteritatem , ex eoque felicem successum, atque z- .uentum exoptatum : nempe eorum, qui ex morbo
decumbunt, facilem dc expeditam sanitatem, qua confestim nullaque mora consequuntur, ubi fido expertoque medico se committunt, atque illi sunt. Obsequentes. Nam errones circumforaneos,atque impostores publicos exterminandos censeo , qui qui non verentur iti hominum vitas ac corpora
grassari,atque, t habet prouerbiu, in vasis iactu
158쪽
artem sigillinam experiri, hoc est, ut Plinii verbi,
utar, hominum periculis discere,& per experime ta fallacia, ac coniecturas mortem hominibus in
ferre, quoru culpa, ac temeritate essicitur, Ut medendi ars qua inter dona spiritus Paulus refert, & cqua post sacra dogmata nihil mortalibus excogi tatu est salubre magis, ac nec Ellariu)Vna cum professbribus despecta iit, dc negligatur: ne ijs adaa a
nicularum impudentiam,quq non verentur huius artis peritiam sibi vendicare: quas non tantum a medendi magisterio, aut ut minus ambitiose dica, ministerio semouit publicus orbis conscii sus, ac maiorum auctoritas: sed ab omni etiam iuris ad ministratione, a functionibus ecclcsiasticis, a con cionandi munere exclusit etiam Paulus. Siquidem i.rim. r. Vt apposite Persius: Publica lex hominum, naturaque continet hocμε, Vt teneat vetitos inscitia debilis actus. Stat contra ratio, ac secretam ganni: in aurem, Ne liceat facere id, quod quis Utiaret agendo. Diluit besseborum certo com herepuncto Nesic examen, etat hoc natura medendi. Cui sententiae consentanea est illa Horatii: Nauem agere ignaru nauis, timet, heileborum aegro
Non audet, nisit qui didicit, larerquod me ilicorum est, Promittunt medic tractam fabrilia; abri. Quod compendiosis verbis indicat Proverbium Quam quisque norit artem, in hac se exerceat.)Quocirca felices fore artes Plinius pronunciauit, si de iis solum iudicent,easque tradiciat artifices, a Sinisseque harum periti. Cum autem in extruendis aedi. chitectura.vibus architectum deligamus ilertem atque indu lis; sicci'. siriuna: in dirigenda naue nauclerum expertissi inum: in bello gerendo duces exercitatos, ac str nuos: in expolienda lingua praeceptorum eloqueri teni: in mente instituenda formandisque moribus I a m
159쪽
moderatorem optimum: cur in morbis expugnan dis, in sarcienda tuendaque sanitate, triobolares circumsoraneos ac deliras anus admittimus3bus corpus nostrum trucidandum exponimus, animique domicilium dirue dum offerimus : adeo nemo non artis medic peritiam sibi arrogat, eius hue proscissione exequitur. Sic Ferrariae, Pontano reste, aliquando inter proceres aulicos, certa me fuit, ac contentio, quorum nam artificum, & co-xum, qui opificio aliquo se exercet, maior esset vel numerus vel copia: cum aute alii aliud proferrent, ut sunt in Repub. ac connisi multitudine pistores. lanii, coci, textores, carpentarii, aurigae, fullones, trapeZetae, ac mensarii, usurarii, fartorcs, nautae lenones, quibus quaestus inter omnes uberrimus: Tum unus , Nulla, inquit, artificum maior copia, quam eorum, qui se medicos profitentur, aut eiuς artis nomine sese venditant, cuius se primo quoque tempore specimen exhibiturum pollicetur,
itaque postridie quendam in publicum producit
d hanc fabulam peragendam mire dextrum, qui falcia obuolutis ceruicibus vultuque ad morbum composito dentium dolorem simulat, ac subinde n gemiscens ab obuijs stipem eblanditur, atque aliquid remedij mitigando dolori implorat: Di ii mo no ex numerosissima multitudine fomenta pia scribit, ac quid dolorem confestim discutiat, considenter profitetur: itaque omnium suffragijs eui
cit is, qui contederat nullam prae medicorum tu ba in ciuitate, numerosiorem. Nec sane illum s
fellit opinio . Idiota si quide atque imperita plebs
passim huius artis cognitionem ac notitiarii sibi vendicat, eamque palam profitetur atque impi denter exercet, ii illo experimento, n ni quc x
160쪽
, MIRACULIS I. 13 cuam varia sit ac multiplex sob terraei natu-
IAM verbut aliquid superiori ararumento af. sine adijoam, medicis cum primis obseruandam 'censeo terrae cuiusq; natura, soli que habitum. Hic siquidemessicit, ut variae herbarum species emer- ' Qgant, diuersasque virtutes ac facultates hae sortiari tur. Hinc Hippocrates Cratenae montanas herbas, altisque tumulis enatas colligendas praecipit, cum
firmiores existant,ac robustiores,magisque essica- . . Ces,quam aquaticae, propter terrae .lcnsitatem, ae xisque tenuitatem flores vero earum legendos qui
secundu'a fonticulos, fluuios rivosque nascuntur, 'quos imbecilles,nec multi roboris, succique dui cioris esse ducit. Cum itaque ex soli natura exacte considerata, herbarum vis ac temperamentum cognoscatur, ipsaeque herbae aliae alijs locis dele ctentur, Jc terram maxime sibi familiarem deposcarit, illaru discrimina, quas aliqua ex parte pi insequitur Vi rgilius, obiter & veluti in tabula depi a. Oidicta referam, quo stirpes suis quaeque locis possint , . accommodari, minusq; ob alimetisiiccique mali- nitatem viribus destatui. Eo enim fit, ut votis ino-hris non respondeant, effectuque expectato no. si ustrentur, atque evanida spe illudant.
Gracili Lentum M lentum Glutinosium ' Macrum Subulatum Pingue . Arenosum Oholum . Glareosum Bitumininum . . . Lapidinum, vis