장음표시 사용
21쪽
' rannisque inaccessa incoluit) unice se oblectaret' naturae, ac rerum contemplatione adeo, ut cum, quidam ab eo sciscitaretur nam omnibus se assa bilem praebuit, nec cuiqua responsa denegabat, Vt tetrici quidam ) cur paucos, ac prope nullos apud illum libros conspiceret: responditie dicatur: na c. mundi spectacula sic animi sui d siderium explere, ita mentem reficere, ea praebere documenta, . Viuendique praecepta, atque institutiones tradere, ut multorum librorum vicem suppleant, nec ma-
gnoper eorum adminiculo indigeat. Eatiat c-' nim aliquando librorum quamlibet amoena lectio adeo, ut mens assiduitate legendi lassescat ac defatigetur : quum naturae conlideratio ea ob- . lectamenta, has voluptates, tanta blandimenta atque illecebras proserat, ut nulla unqtiam oboariatur satietas aut fastidium. Adornant equidem scriptores culti Rhetorum coloribus ac pigmentis lucubrationes suas ac commentaria, appositisque verbis rem illustrant: At natura summi opificis instrumentum, ac ministra,quae ad quiduis elaborandum fingendumque efficax est & apinposita, non asci titia varietate, sed genuina ac nativa oculos metemque insatiabiliter pascit ac recreat. Quis vero naturae solertiam, artificium, industria, scite elaboratas stirpium , flosculorum, nimalium, reptilium, piscium, alitum species, om-ditumque conditiones, vires, ei sectus possit vel exprimere vel explicare 3 Quis artisex aut archit eius quamuis eximi's eas formas, atque effigies
imitando consequi possitὶ qu passim se proferunt
atque oculis humanis singulis momentis sese ex hibent. imitatur quidem ars naturam, atque lim marὀi minum industria graphice qu dam ad viuum eri primit atque ementitur. Sic Conrardus Gesnerus
ityi reconditae eruditionis, ita indes cssi laboris
22쪽
strenuam operam nauauit in id lustranda animalis omnis spirabilisque natura historia cui prae caete ris palmam desero. Sic plerique alii in herbarum descriptionibus, effingendisq; carum figuris, non postremam laudem sunt promeriti. Verum Vt ni hil non populare & plauribile, ac laudem meretur artificiosa naturae aemulatio : sic omnia muta exhibet, inanima, insipida, inodora. nullaque Viata que effectu praedita. Neque enim elinguis est, in- 'ers, ignaua,somniculosa,stupida, inanimata natii ra rerum, sed vivida, alacris, erecta, suique osten latrix, &quae sensibus suauiter blandiatur, sic ut
contemplantem multa commoneat, multa edo
ceat, suisq; inuitamentis incitet atque illiciat, adiaebui spectator minime otiosus no ea solum con quiescat, sed ad illum mentem erigat, cuius Virtute haec omnia vigent & subsistunt .. ita in iis, quae fisa oculis nostris exposita sunt, non solum natura: ar- ad Deum trutificium excellens quidem, & inimitabile spectari erigis. debet,sed Dei ni aiestas, amplitudo, decus , splendor, magnificentia, denique munifici patris erga
humanu genus amor dc propensio. Elementa, coea 'lum, ortus & occasus syderum, diurna: noctur- .uidiuirit. 'aeque vicissitudines,quadripartita anni varietas, I uae duo aequinoctia, vere, δέ autumno: ac ictiem solstitia aestate&hy eme complectitur, quorum decursu herbae exolescunt o deficiunt, suoque tempore emergunt ac reuiuiscunt, quum multa indicent ac comm instrent, tum a morte ad vitani reuersionem ac reditum, quo suo tempore corpora per resurrectionem restituendassent in integrum. documenta praebent..Hanc naturae vim mirificam Dauid operum Dei ad mirator uniciis subinde effert in immessem, eamque, ut par est, opifici asserit, cuius opera, quae in terra conspiciuntur,quaeque in coelo se proferunt.
23쪽
miris laudibus exornat, solidisque encomtis pro
sequitur, adeo ut attente, fixaqtie contemplatione
obstupefactus exclamare compulsus sit: Qtim magn.fica sunt opera tua Domine omnia sapienter perfecisti, impleta est terra possessioe rerum tuaru. Visi est etiam Ethnicis, quibus perexigua contigit
rerum diuinarum cognitio, haec naturae consideratio fructuostimentaque utilis ac iuranda. Sic Cicero in Acadcmicis: Nunquam ego Physicorum
quaestiones exterminadas censeo. Est enim anim Iuni ac mentium naturale quasi pabulum, consi deratio contemplatioque natiirae: erectiores erum efficimur,ac res fluxas caducasque despicimus,mete, & cogitatione in caelestia defixi. Inaagatio ipsa
rerum summam parit delectatione, ac mes Amoznissima completur, assciturque voluptate. Qirid quid autem ipsa natura genuit, n5 modo animal, sed etiam quod ortum e terra stirpibus nititur in suo quodque genere persectum est. Quorum alia humiliasunt, nec altius se a terra tollunt, quaedam em in maximam altitudinem assurgunt, alia perpc sionde virent, alia hyeme spoliata nitore,ac pompa frondium, verno tempore tepeficta frondescutac repullulant,denuoque in stirpem emergut. Nec est viis res quae non ita vigeat insita vi,quin protinbcrate turgeteq; semine, aut flores,aut fruges, aut amniates na baccas proiςrat, eas in solis calore ad persem ma tura in is turitate perducat, effectusci; salubri imbuat. In aniis stu cruatur. mantibus quoque, quibus quum ratio desit, sei sus attributus est, ipsius naturae vis, atque inest natio perspici potest, alias enim natandi peritas aquarum incolas esse voluit. alias volucres liberoi coelo frui, alias reptiles , quasdam gradientes, nonnullas solivagas, plerasque gregatim: volantes, ut sturni factitant, miliariae, irigilli, passeres,ummanco alias, ac sera , quas da cicures, de
24쪽
di mansuetas, ut omnia gallinacei generis. , quae domestica atque altilia dicuntur. Homo ve . Io, cuius imperio omnia subdita sunt, de subiecta, multo quiddam praestantius cst cosequutus, nempe praeter loquendi munus, rationem,& mentem, animumque coelastis naturae, ac diuinitatis parti cipem. Humanus si quidem animus decerptus ex mete diuina cum nullo alio, quam cum Deo comparari potest, nec ad ullius naturam referri. --
circa homini enitendum, ut quam proxime ad suu opificem assiirgat, illiq; assimilem se praestareas
sectet. Quum enim Deus caeteras animantes abiecit ad pastum,ac pabulum: solum hominem hi mo excitatum, celsum ac sublimem costituit, quoad coelum. ad domicili j sui conspectum, mentem. oculosque eriperet, qua de re sequenti capites sus.
VM autem Deus opi. max. siimmopere suspiciendus sit in rebus creatis,quae passim obuiae eximin atque oculis, mentique se ingerunt, tum mpotissime in homine mirifice eius elucet sapietia.
dquid enim in mudo se profert, quamlibet co
cinne,atque affabre factum, nulla ratione compa rari,componique hominis praestantiae potest, eo ut hinc praecipue sumi voluerit sui aestimatio ς nem Deus suaeque diviqitatis specimen exhibere mortalibus, hoc est, ex sua cuiusque mente, suique notitia perduci nos voluit iii cognitionem, tantique opificis reuerentiam: imhil enim expressius re praesentat Deum, quam mens hominis, qua ad i- υ .maginem, ac similitudin m eius est conditus.
25쪽
Quamobrem ob externum, internumque orna tum, atque amplissimas, dotes lχιηs κοσμ. ος meruit, 'iubdin hunc cumulatissime omnia pro fuderit munificus ille rerum parens, atque opifex Deus. Huius enim caussa omnia producta in ii
cena, illi urque usui cuncta patent, ac sunt exposita. God ipsum agnoscit i calles regius, gratique animi argumenta proferens : secisti illum, inquit. paululo angelis inferiorem, imb propemodum ut Deum quedam gloria, & honore decorasti, illum
que praefecisti operibus a te creatis. Hanc aut eiupraerogatiuam etiam a mundi exordio obtinuit, Homo indi a leb ut omnia, dum vigent, ac consistunt, homini sint obsequio ac famulentur. Sic enim Genesco primo omnium rerum principatum ac praesecti ram Deus homini asscrust Fructificate, multipli camini, replete terram, eam subigite, & in pisces aquatiles, volucresque ahreas, &omnes quae in terris mouentur bestias, imperium exercete . Demente autem, quae illi diuina est, &qua proxime ad DEV M accedit , deque internis animi dotibus , ratione & intellectu, quibus beluis praestat, quum abunde scriptores alij, nec sit huius insti Decor tuti, in praesentia sit persedeo. De corpore Vero, iis tamari. quaeque illi cognata sunt, ab eoque dependent pauca disseram. Illius enim excellens & spectabi-- , lis segma moribus animae confruens, atque a commoda, status corporis cetrus, atque erectus in coelum, os sublime ac resupinatum, omnium partium ac totius symmetria, seu exacta commensuratio, etiam ab Ethnicis, atque a nostra religione alienis sunt depraedicata, adeo ut mirari subeat nostrorum hominum incuria, qui aut nihil pro DMuniari sus scrutantur, aut frigide atque oscitanter seipsos,
is adrema naturaeque opera excutiunt, quum David rex m
rar MM. enificus, pressius fixius is naturam hominis com
26쪽
te platiis exuscitari coeperit atque exardescere in tanti opificis amorem atque admirationem. Sic
enim tum alijs, tum huiusmodi elogiise ill m pro sequitur Celebrabo te domine qui, d mirifice sim
formatus, opera tua miranda sunt, eaque scruta tur Saenoscit anima mea, non fuit tibi occultu
ullum os nicii, quum formares in abdito, S: quum miro artificio fingcrcr in materni Vtcri latcbris. Dauidis ε Insormem atque inelaboratum sinium Videi unt O- clamatio inculi tui, & omnia membra mea velut in libro pc nes te descripta erant, quq deinceps non nisi mul-tio civ.tis diebus formata sunt, admirationi mihi est sci entia tua, in qua me formando usus es, excedit illari orsus captum meum. Quum enim, inquit, me totum eX utio, quum corpcris structuram, animae
praestantiam, vim mentis sedulb expendo, eaque ratioci ac iudicio assequi nequeam, & maiestatem tuam veneror & amplector munificentiam . Iam ob sinamus paululum interquiescere tot mam illam specialissimam, tum reliquas partes corporis
visenda specie: internor uiam Viscerunt situm, naturalium facultatum potentias, neruorum a cerebro Ortum, ductum arteriarum a corde, Venarum ab
hepare propaginem consideremus, tum animae facultates & potentias, quibus ipsa suas functiones profert ac perficit, his accedit spiritus ille aethe- . . reus caloris naturalis sedes, ac vehiculum. qui tri faria dis riminatur, ac totide locis discretus est sicut animalis cerebro, vitalis cordi, hepati natura lis sit asscriptus, hic quunatiuo calore, humo recit, ututricio, utriusq;somite corpus alit, ac vegetat,/t- ὰ reique in exercedis actionib' vires suppeditat, quam obre non indiligeter tria hac fouenda, instauran 'claci; sunt somno,Vino, alimetis,cxercitatione: que
ra me moderat Eadhiberi postulat, ne si vel immo dica sint,vel int empestiua,1oincm a sede in elis com i
27쪽
contingat dimoueri,inultisque ac varijs assectibiis
duci. Igne --equidem Utor, en caelestis Origo ' O ii homini, quantum non noxia corpora tardant, Terrenique habitant art-, moribunda ue membra. Hinc metuunt, copium tue, lent, gaudent ue,nec aura
Resticiunt,clausi levebras, carcere coo. Quibus poeta quatuor animi perturbationes complectitur,quae ex intemperantia ortae mentem favum turbuletam essiciunt atque iniquietam, urinum mixi que modis exagitant. Postremb ad illa diri gamus oculos, quae istis omnibus speciem praebet. sormaeque pristantiam inducunt, hoc est,forman. di figurandique foetus artificium excutiamus, uod tale tantumque est, ut quiuis etiam a te in ica alienus in eo excutiendo vires ingenii acriter debeat intendere: huiusmodi enim res scire,&perscrutari cuiusuis interest, cum in se ipse versetur, atque in sui contemplatione quiescat. Siquidemni G com homo ex corpore & anima constet, & comta filatus sit, ipsumque chrpus animae sit instrumentatum, per uod actiones ruas perficit cui non sium ma esse deuet utriusque partis cura, ct obseruatior quis non utriusque incolumitati optime consul ' tum cupitat 3 praesertim tuum alterum sine altero consistere nequeat,suasque sunmones, & munia Horatis aris inoffense obire, namque alterius sic altera poscit uotiua. opem res, dc coniurat amice. Est quidem corpus pro tempore caducum,& mortale: sed quum sit a nimi vas, &receptaculum,illiusq; ministerio ut tur, Deus id quoque destinauit aeternitati, ac per Tesurrectionis mysterium eiusdem muneris voluit
Particeps. nempe immortalitatis.
28쪽
POSTQUAM Deus coelum. ac sublunarem hunc mundum condidisset. omniaque tam mirabili sapientia atque artificio construxisset, ut nihil ad neςellarios usus,ad commoditatem, atque ornatum deesset, visus est illi desiderari aliquis, cui ista essent usui. quique se his oblectaret , ae frueretur. Itaque completo, persectoque omni naturae ornatu, hominem in mundum tanquam in suam possessionem produxit, illique ne vitam inamo nam degeret, in adiumentum, ac socie: atem mu- cometii herem adiunxit, insevitque utrique vim amoris, Iluiuio 4 ac procreandae sobolis auiditatem, humore spiri Deo. tui turgido, atque organis idoneis ad eum usum praeparatis: & ne alter alterius contactum exhorresceret, addidit illecebras, ac mutui coplexui appetitionem, ut cum se inirent,suauiter illos assici. mirisque modis deliniri contingeret, siquidem nisi omnis generis animantibus hoc esset natura inflatum, ut posteritati consulerent, ac propagationi insisterent, concideret, & collaberetur genus h manum, nec diu possent subsistere res mortali ' M adiagem is terris hominum ue, si rami si
Et genus aequoreum,pecudes, pictaeque volucres In furias, nemque m Damor omnim idem isti id umenis magni cui versas in o I lanem. S. - amor i nempe abreptu turbata proce ς Nocte natat caeca rem freta, quem buper ingens Porta tonat caeli,cr scopuli illi a reclamant
29쪽
Oimui Ve- ni itaq; ta validus sit is affectus, tam 4; inclo
πω γW9. irritus, ut aegre possit coerceri nec enim osts suis cupiditatibus aeque noriit moderari j indulsit ho mini Deus Genialem,legitimum que thoruna, ut fallem intra illius limites consisterent, nec vago se concubitu contaminarem, qui dono continen- . Ge r in sunt destituti. Postquam igitur pera isto conc mulierem coceptu impleri contingit, magni' subsequitur naturae solertia in fovendo, ac coagi lando fingendoq; utriusq; sexus semine quo ibito tempore exactoq; novem melium decvriu eme gat dominator ille, ac totius uniuersitatis decor homo, hanc spem dubiam ac rudimenturi naturae hominem effigia re condissectatis, appositissima similitudine expressit Iob : Nonne sicut laemulsisti me,& sicut caseum me coagulasti,pclle M
carne circundedisti me. ossibus & neruis me compegisti, tuoque beneficio vita mea subsistit, ac tua virtus fulcit spiritum meum 3 Huic affinis est sapia entis Hebraei sententia, qua vitae suae primordia in hunc modum describit: bum quidem dc ego mortalis homo similis reliquis terriginae protoplasti Nomihi,pri. soboles, atque in utero matris figuratus sum caro, mordia quae. decem mensium spatio coalescens in sanguine, ex bdi semine hominis, ac delectamen ro, siti, sequente4 somno. Idem quoque S ego genitus hausi comi munem aerem, ac si mali modo prodii in lucem, mmniumque hominum more ploratum edidi, alma lachrymis vitam sum auspicatus . Ex quibus ii telligimus cum in omnibus, tum in excitandis propagandisque liberis omnia naturae ordine ac Mosse rate O modera te instituenda, ut ex Ilippocratis ci Gai m Mmsti sententia. motus seu exercitatio cibum praῖς dat, cibum semiatur Venus, somnus Venerem, qua expleta facultates naturales in elaborando foeta
partea sua. ubeunt, ac lassitudo excocubitu comtra sapie n. t
30쪽
tracta obdormienti statim remittitur, adiuuante simul somno concoctione: somnus enim ad con coctionis celeritatem est adiumeto. Caeterii quod od generatiois nostrae principia attinet, magna
let agitari quaestio, Conferat ne semen ad itatus Generationem mulier r An conserat ad formae si militudinem, sexusque discrimen virile robur ZDe WEgie, formaeque umilitudine primum mihi in stituetur disputatio, postmodum de muliebri se .
mine,& quantum ad scelus procreationem conserat adiumenti. Id eo sum facturus accuratius, quod apcd nostrates non desint lenae quaedam,quq persuadere conatur foeminis,quam mi ni naturari minia narconterre ad generationem scelus matres, sed taα- tum tribuenis tum gestationis i dia obire, nouemque mensium dum in pro fastima tolerare, quasi conductitium uterum os creatisne tias errent viris, cui tanquam naui onerariae suas mer --nces inserant, suamque sentinam deponant. χ' persuasione efficitur , ut matribus erga sua pignora amor tepescat,omnisque humanitatis assectus, qui huic sexui peculiaris inesse solet, penitus exuatur.
Quis ego quavis infamia dignas potius deputo,
quain patiar in ullo honestarum numero censeri Quod si exempla in has edenda sunt, calamidiari, ... . Ioc est,publicitus spectaculo esse merentur, ac con .' η' tumelia probrisque affici. His enim imputandum, i μ' qubd nonnullae in suos inhumanae sint, ac crude les, suosque scelus, Vel exponant, vel desertospa tiantur . QNe saeueriores sunt, ac magis seroces, quam xigrides,leopardi,Vrsi, pantherae, aliaeq; bruet pecudes, tu multuna operi impendunt alendis, fouendisque foetibus, quod etiam in alite domestica Ullina commonstrauit Seruator, adeo ut animan minis. tia quaeque pro catulis suis dimicent, ac se pericu