장음표시 사용
31쪽
3to LIB. II. CAP. LAN GRAECI, LATINIQUE
.undem lapidem impegit Salterius in diatriba de septimo die tom. s. Academ. inscript. pag. 85. edit. Amstet . dum pro ejusdem Plutarchi tituli veritate jurat , peccatque in sua commoda, quippe qui satis infirme Sel denum oppugnans tueri adnititur Graecos, Latinosque sextum diem minime coluisse. Adnotanda reor in his Pseudoplutarchi verbis satis turpia librariorum, quae Aldum, H. Stephanum, & Seldenum ipsum non vidis
κτάu εκώαν---ἀριθνουσιν, isthaec sane laborant Iuma rurrint, quis enim vero serat a molio pro ατακτον; ut tirones no runt; imo hunc quartum casum omni regimine desertum cerno: tum senistentia, quod facile advertas, si fidus verbum verbo reddas; quare confinge sine periculo , meque vade, ου - A Wν , οἰμ' Aημαγ ιάν- α - θριῶ ν , etenim iacile scribae litterulas interturbabant, ut dictum est pag. 287. hinc in α -τὶν eadem τοιοῦσα sunt, ac κατα την ' particulam a tem ἡ fortasse tempus detriverat, cum sententia prorsus expetat . Dio
etiam ipse laudato loco dum de iisdem planetis loquitur, easdem voculas adhibet, scit. κατα τῆν τάξιν. Pro Dη μενους rescripsi ἐνηλλαγμένως, nam verba cum proverbiis copulanda sunt et qui Graece sapiunt , an concinne id a me factum sit , judicent, maxime cum quid acuminis praeseierat ατακτο, a quo boni Scriptores longe abhorruere. At nihil magis turbare quiverit, quam verba Philostrati, eum, qui entium variarum ceremonias ac ritus parum callet ; cum hic sophisiasb.3. c. I 3. DIU. Apollimii Danaei vitam intexens clare adserat dies suisse planetis co nomines ait enim Iarcham Brachmanum principem ei dedisse
que svulos secundum dierum nomina Apollonium ges se : at pensitanti attentius veria Philostrati facile occurret ipsum loqui de Brachmanis, atque Indorum gymnosophisis, qui eum morem vocitandi dierum ἐεδ μα a planetis vel invenere , vel ab aliis gentibus sibi arripuerunt, non vero ae Graecis, aut Romahis, qui solummodo dies septenis astris dedicarunt , ut paullo ante ostensum est idque firmatur ex eo , quod vides Iarcham Brachmanorum principem illos annulos Apollonio deὀisse,& hunc Tyanaeum virum secundum ritus Indarum gentium usurpasse; nos contrario id unum negamus Grajos ,& Latinos unquam dies siderum nomine distinxisse, neque privum exemplum in his reperire est ; illud autem fecisse tartarorum ultimos Brachmanos, ac Magos ultro damus , ut e Philostrato clare eruitur, Sc Apollonium religiones intestabiles omnes aDDElasse constat, & inter Indos perdiu versatum esse, quo artem incantationum omnium addisceret; vide etiam, si otio abundes, Tillemontium to. a. pari. I. in vita Apollon. Tyan. Et ne credas rem hanc majori m mento firmare me haud satis esse, teneo enim ab Eusebio. praepar. Evang.
32쪽
DIEI A PLANETIS APPELLARINT. 3ir
lib. s. eap.r . Si habetur in orae. veteri cap. 8. antiquum oraculum, quod
a Porphyrio exscripserat, unde luculentissime habeo id genus Magos, sive barbaros sacerdotes dies ab planetis nuncupata
Invoca mercurium, o Solem pariser Die Solis . Lunam υero, quando aderit. Dies, o itidem Μercurium, O' etiam Venerem Inmenionibus arcanis, quas invenit Magorum maximus Semi me rex, quem omnes sciunt.
Vides igitur Bibulonium regem morem numerandi dira, de quo disput mus, invenisse, simul & arcanas voces invocandi diales planetas. Et gratiam habeo praeterea plurimam Andreae Riveto in disserti de orig. Sabbati cap. s. qui, ut ea in re nullus tibi subeat scrupulus, mihi ve prinstat ab non adhue edito Scriptore idipsum confimante : οἱ-Z μά- τρι- ,,6α-- λ οι, s Ai γυ-οι - ἀ ιῶ - πλαυ-υν ἐν μαδι mis Mi s ανέλαβον, .lui Zoreastris , Ο H af is sectam μηρυκι suns Chaldaei, ET AE pria a numera planetarum dies in hebdomade r petebant : locum opportuniorem mihi haud confingere poteram , dicitur enim a Persis Magis, sive mystis vetustissimis Chaldaeos, aegyptiosque ab septenis astris dies nominasse, silet omnino de Graecis, qui re ipsa hunc morem dividendi menses per ἐβδομάδα prorsus ignorarnnt, ergo etiam Latini, qui per ternam dierum seriem paullo a Grajis diversam mensem dispensarunt , atque utraque gens cultioris indolis eam hebdomada stellis solummodo ανακρεσθα , αἰνα Gεσθα , consecrare , ut ait Dio , satis habuere. Conquerendum hic reor de summi viri Sel deni αβλε, α , qui hos Scriptores inviserat, tamen omni cap. i q. laudati operis universas gentes tam barbaras, quam elegantes ab planetis dies nuncupasse edicit, &omnia mihi commiscere visus est, nihilque distinguere accuravit. Igitur ex iis, quae multis dicta sunt, rem ita verbo transigere possum, Brachmanos Magos dies per hebdomada divisos ab astris primos omnium appellasse, ab his morem eundem ad Chaldaeos , & AEgyptios invectum; p serioris aevi Graecanicos, 3c Romanenses circa Dionis Cassii tempora dies planetaria nomenclatura nunquam donasse, sed dumtaxat ἀναθωθαι , d dicasse, qua triplice distinctione inducta, omnia bene conspirant, & Scriptores minime secum digladiantes vides, ac noris, cur neque Graece, neque Latialiter legere sit aliquando, dies LMna , Martis, ere. quin intelliges tandem , quare tot virorum do issimorum, qui de veterum halendariis,&chronologia praeclara satis ediderunt, quosdam prompte a jentes legimus, questam vero praefracte ninantes antiquos dierum hebdomada
33쪽
3ia LIB. II. CAP. I. AN GRAECI, LATINIQUE
da habuisse; res autem sequestro indigebat, qui diuturnam litem eomp neret . Interea missos facio non unos auctorum locos, quos ibidem Sel-denus recitat pro tuen e apud omnes gentes dierum nomine ab planetis, nam vel levioris ponderis sunt , vel , veluti versum Anth log. ult. epigr. lib. r.edit. Aldi, Zic ς, Παφω, Μ η, in quo Theon auctor carminis ordinem adech contudit, ut nullusdum scire queat, num de caelesti astrorum , an de ἐβδοεκαφη loquatur, quare frustra est Seldenus, dum illud de dierum nominibus producit. xH. Hinc unicuique pronum est vestigare, cur uni Christiani Scriptores,& eorundem litterata marmora saepe dies a Sole, Luna, &c. indicaverint; cum enim ipsi καλοκαγαθὶας pleni, ac simplicitatis, & rerum caelestium mysteria potius sapientissime adverterent , quam profanorum Scriptorum dicta, ac loquendi rationes exacte curarent, accidit, ut rati snt ethnicos dies tum Grace, tum Latine appellasse a planetis, quos solummodo eisdem dedicarant; miror tamen, quare hunc morem Christiani arripuerint, a quo longe eos abhorrere oportuisset, praesertim cum in profanis voluminibus nunquam lectitarint ; eique consuetudini tandiu adhaeserint , ut perdiu durarit, donec in feriarum nomina , nescio a quo ratio astrorum dialium immutata sit . Fatendum tamen quosdam ex cultioribus Christianis Scriptoribus ab dicendi sermula , dies Iovis, Lunae , circ. utpote
minime celebrata se temperasse, kalendis, nonis, atque idibus secundum priscam, bonamque aetatem usos, quos inter lubens accenseas Minucium, Cyyrianum, Lactantium, Prudentium, pigetque Hieronymum ab his defecisse, vid. epist. Iso. ad quaest. . dum nil haelitans ait: He
domada . . . quam ethnici idolorum elementorum nominitas appellant. Scio te turbatum esse , quod dixerim Christianos ritum gentium in dierum appellatione minime calluisse; verum pronum est, cum de re-hus peregrinis quis loquatur, transversum agi ,3c ut plura exempla praeteream , ipsos ethnicos Graece , & Latine doctissimos , quando de Hebraeorum ceremoniis quid definire amressi sunt, lacile in παροραματα lapsos deprehendimus; hinc in non unis suorum voluminum legimus illitum gentem hanc recuti tam Sabbati die jejuniis impalluisse , quod contra historiae fidem esse vel rerum Iudaicarum tiro novit, cum Sabbatis Hebraei quieti solummodo indulserint , comissationibus. Vero nequaquam parserint: si hujus erroris testimonia optes, vide Sel denum ibid. cap. I s. pag. 369. 3 o. satis mihi si unum ex Strabone apponere lib. I 6. fragm. pag. IIo6. Amstet M. I o8. ajente Pompeium in Hierosolymorum excidione exspectasse ruέραν νη ἰας, quando Hebraei απρο κοντο πωπς εργου.
Quo autem sententiam meam, ignorasse nimirum Graecos , Romanosque septenariam hanc dierum partitionem, melius firmem, mihi ipsi objicendum duco Tibulli locum lib. I. eleg. R. V. IT. quem privum Ieperire satis fui in tot profanis Scriptoribus, ubi Saturni diei mentio est:
34쪽
DIEs A PLANETIS APPELLARINT. 313
ego sum ea arus aves, aut omina dira, Saturni aut sacram me renuise diem; atque facile repono , me nunquam negasse dies planetis sacratos fuisse, uti in Tibullo jam vides, Saturni sacram diem, sed dumtaxat inficiatus sum ab eisdem astris unquam appellatos Dionem ipsum vadem sistens. Vel melius dicas Romanos sacra peregrina amasse , Hebraea cum primis, uti sanequam multis praestat Seldentis ibid. pag. 368. 369. Sc Sabbatum enixe cultum a profanis gentibus; hinc aures nostras obalud runt poetae, veluti Ovid. de Arte lib. I. v. IL ut ceteros taceam, qui jubet ab amorum furtis abstinendista quibusdam temporibtas, siliaque die redeunx rebus minus apta gerendis Culta Palasino Ieprima sola Dum r& alibi canit tritum illud: Nec pluvias opta , nec te peregrina morentur Sabbata. Quare Tibulli mens est se aeger Ime Roma discessiste, &ut moras necteret, causatum esse aves sinistras, dira omina, & diem Smtumi, sive Sabbati; et linies quidem in animum induxerant Hebraeos si ptimo ouoque die Saturnum coluisse, quare inepte vocitabant vel Sabbmrum, vel Saturni diem hac in re sat opportunus mihi est Taeitus liff. s.
hist. cap. 4. Alii honorem eum s septimum .diem J Saturno haberi ς Duprincipia religionis tradentibus Idaeis, quos cum Salamo pulsos , o comditores gentis Hebraeorum) accepiAus, c. Hinc non mirum, si unus Tibullus semel diem Saturni dicat, dum mores Hebraeorum commemorat. Et lux est Dioni scribenti de eadem gente sancta, Κυ πι μέρουν τῆ in
Κρονου κα-αεν- άνέθεσαν, vertisque Reimarus tom. I. pag. I 23. diemque,
.ua Saturni vocatur, dedicarant, idest , quod ab Hebraeis ipsis. vocabatur dies vides Tacitum , & Dionem in eundem lapidem urgere ajentes Palaestinos coluisse Saturnum, ab eoque numine diem appellat se. Et nunc primum patent luculenter Suetonii verba in Tiberio cap. 32. quae antehac ingenia exercuere , ubi de Diogene grammatico narrat : Disputare Sabbatis Rhodi solitus , menientem ί Tiberium, in ut feextra orisinem audiret, non admiserat ac per servulum suum in septismum diem distulerat. Hunc Romae saluta=ωi-fui ea a pro foribus οὐ santem nihil amplius, quam ut pos septimum annum redir et , admonuit ἰpriet enim Tranquillum referre, in animo habuit se Diogenem Hebraeorum instar septenis diebus, sive Sabbatis scholas sulum modo celebrare.
Romanos autem hunc numerum dierum nunquam curat se scimus : habui Ileeos potius dicas quandam novForum dierum Mrtitionem,qi iam ex sat notis eorum nundinis aucupamur; quam etiam iuis kalendariis adscribebant: hinc
Ovid. I. Fast. v. s quoque dies, qui mono semper ab orbe redit. Caesar Tiberius , ut grammaticum Hρωζον-. irrideret , gentis SVrae morum se gnarum esse jartans opportii ne distulit Diogenem salutare cupientem etiam ad septimum annum; quod Tiberii rei ponsum-salis ac leporis plenum dicas, si advertas ethnicos credidi liis Hebraeos non solum septimum diem religiosissime prosecutos sed septenum quemque annum quare imperator sessive Diogenem ἰουδώζοντα perstrinxit , atque ἰ ρκψ δ'
35쪽
. 31 LIB. I. C.I. DIES A PLANETIS MINIME APPELLATI.
De cultu ab Hebraeis .septimo anno ex histo testis vehemens mihi est Tacitus hist. lib. s. cap. 4. ut cernas, quam bene prosani fibi conspirant: primo die s Hebraeis in otium plis isse ferunt , quia is laborum ruterit et deinde blandiente inertio septimum quoque auuum ignaviπNosti jam emi Tacito multa luce Suetonii κώαGαν perfusum qu re mecum usque miratus sum hujus historicii verba tot importunis commentariis mactata , nec doetissimos interpretes ad Tacitum provoca D se, quo abditam sententiam- Hra m proterrent: & magis r rum di- cas set denum , qui in laudatum saepe Nilumen tot de septimo die , quot nemo antea, aut postea temporis comportavit . licetxtanquam gemmas adhuc rudes. nam vel in Jocum non suum aggesta sunt, vel sibi Tontraria,
ad ea Tranquilli verba adeo obstupescere visum este , ut isthaec inclamarit lib. 3. C. 16. pag. 383.. 'Sabbata se in usu , ac septimi diei Rhodi s que eiusdem mentio, velut rei notissmael illum vero in lucem restituere omnino post uit vir summus . Ceterum famosum Iustini locum libra 6. c. a. post habeo appellantis Sabbatum septimum diem, cum de Mosis temtestate sermo ei st. - Nollem demum , ut quis valentes Mazochii nostri au'oritatem promptus objiceret, quem salutamus veterum morum callentissimum, atque o, streperet tantum in trita sententia fuisse priscos Latinos dixisse dieni Lunae, σα dum in Kalend. pag. M6. col. 2. in adnot. propa
deposius dicitis M. Hια σαῆggra, altera die sabbati s pro eo quod numedicimus feria Ir, vel res auteri die Lume in id apertam habet fit a finisgnificationem : id mis objectanti facile reponam cl. Marachium hac in re communem eruditorus opinionem secutum, atque ob scribendi pe mi- citatem, & dicendorum .copum in Seldeni , aliorumque doctissimorum homini judicium dejerasse; verum neque exempla profert,& ab ethnucis Scriptoribus vestigare frustra. erit. ' . Atque hac sortasse prolixi bra praeter spem, quo praestarem Graecos, ac Miman* usos esse planetarum hebdomade contra caelestem ordinem,& dies non ab astris nuncupasse uti nos hodiedum , atque olim etiam
uni Christiani factitabant , sed solummodo eosdem dies septenis illis
Diis dedicasse , ut eorum numine tempora procederent selicius , ac rogerentur . Hinc in seq. cap. ostendam Deos hosce sidereos, summa religione cultos, atque secundum εεδο-mκην πιξιν in non unis monumenistis scalptos me reperisse gratulor: quare Regio huic atramentario iisdem Diis honestissimo & grandem antiquitatem , 3t pretium conciliaturus sum. Nunc autem ad Piud novum, atque intentaturii απορημα excutiendum aggredior peraeque scitu jucundum, nec minoris mihi curae , ac negotii saturum, scilicet de dialium planetarum principe , sed , ut eodem seliei sidere ablatum, jure mihi verendum est.
36쪽
Saturni, non Solis astrii in initi uni hebdomadi dedisse contra commm' nem opinionem ostenditur. Cur ordo caelestium planetarunt in - dialem inversa sit, nunc primum profertur.
r. Q seu tum initium fuisse hiadomatitis, non sero Iouem contra communem erudito rum sententiam ostenditur : hae in re Chr Uomum argute interpretatur et min chius. II. Vox in diviro prorsus notione es tu veteri , ae audit in novo Testamento , quoa nullsidum antehae adverrerat . Una Sabbati. , φράσυ ignota anto Evangelium . Vocab lum in Levitico angitum libragio Λ svore pro I xγν. III. Errores tum ethnicorum , tum Chrisianorum in Sabisti διαγνώσει , in υ quem mo. Septimus dies nunquam in nomo foedere ; cur dixerit ovoqiolus . IV. Firmatur Satumum initium hebdomadis fuisse ex Petro A ex.Tertulliano robustus ex Dione. Quexetae de Reimmo. v. Idinum sere ἁποδεικοκῶs habeo ex aue.3 Um ba planetis οὐ ia, quorum princeps, Saturnus o hujus cimelii vela ex
Porpbrio interpretatis , antehae unota : mondocomus notatur e Crefatibonus eorrupta
Porphurii tersa dolose intercidit, , m enitis inficere vertit; omnia probe eo pirant, Ws resiluatur ἔς πναι - άσσέ .et . Ax hae Omba multa dux rapiti a I. Genesein. De Io. Bapt. Passeris querelae. vi. Sarumus iterato dierum primus in marmoreo sum gi to , quod perperam interpretatur Monsauranius p hujus .etiam enumerantur tu eemnis planetaria. Vera hujus gemmae divi tio' vir. triam in lucerna Sat us aialis- Destrum agmen sit, qtiem Maliger, Peratius , Selinus, in extimam fidem dejecerunt. v III. contra primam hane Saturni σαξιν eongessit
Selianus, facile elevantur, num teses produeit saris cimpoliti saeculi . Cur Sol audieriistiando ἐποριωγἐ s. I x. Rationum momenta , eur veteres eaeloena planetarum
M amem in illum hebdomadis immutarint: Scaligeri , oe Bedae sententia refellitur. X. Duplicem rationem hujus mutationis nobis Dio Cassus prolitis: quaedam verba fatis inermista a κώμεν' deturbantur , o quaedam assecta finantur, quod non fecit' magnu1 Reimarus. xI. Dionis mentem non assecutos molJum , o Scortum senditur a in Reιliam , aliasque ninri aevi phiQ hos anim--rtitur. xl I. Vera planetarum inversonis ratio antehae tot fummis tiris, o Dioni ipse oota procuditur,
φωνis sequioris stialis cithagorisae es . Etiam Chaldaeum vocabulum unde νἐσως fruticat ἄρρωνία, es consentire . Vuaedam exempla posterioris ab Homero sta ras Script - , in queis αρμον, es Parthum coagmentatio .. xiv. Nummi pia nerarii siti rantur eontra Zinmi- , Pati m , Valliantium, Danhemium , σ A gerum sentes eos addicitos ludis saecularibus ; Apollo nunquam radiatur in his ludis ; sed cusos Leas . tit Deos septenos faustis sti reduereus . Danhemio resipitur Mercuriam pro Sole in diaco accipienti . Stussus negat saecularia munera in nummis , sed nil divinat.
I. ΠX multis, quae a me superiori cap. comparata sunt pro septenis In diebus planetariis numinibus dedicatis, non vero eorum non inea profanis Scriptoribus nuncupatis, facile colligas thecam hanc χalam MR r a riam
37쪽
316 LIB. II. CAP. III. INITIUM HEBDOMADISO . . '
riam his astris ἐξ ατασις illustrem antiqua aevitate florere, dum . veteres pro siderum religione ac cultu, & quo faustissimi dies sibi volverentur, in vasculis , aliisque instrumentis , quibus utebantur . apposuisse ipse
mox ostendam, plurimis aereis Sc marmoreis collectis monumentis. Nunc magis improbum operae pretium ostertur , quod antehac eruditorum nemini in animum cecidit, niim scilicet haec dierum hebdomas a Sole in- ceperit, an a Saturno, cum omnes, quotquot evolvi o χωολογους, veluti fide sibi praestita, membranis suis illeverint Solem , non vero Siturnum , praecipua vi ac potentia dies rexisse, atque audivisse ε ὀδοασγΠην, eaque opinio adeo omnium praecordiis insedit, ut fama, sermonibus, ac doctis voluminibus trita sit, ac celebratissima. Ipse vero ope hujus atramentarii nunc prinitam patefaciam Saturnum primam cῆδοui, δ' dialis sedem jure occupasse, Iovemque iure ab ea deturbabo ; quam' quidem προτμ m, fide sublestissima sat seculorum usurpasse deprehendi; patremque, ut
ausus est, Hesiod. Theog. v. 489. & nunc etiam in extimum planetarum. dialium locum detrusum cernimus . Interea legentes vellem non tam cito juratos in tot vetustatis doctissimos magistros , saltem ea in re sibi parum ampliandum exputent, dum rationum momenta, ac prisca doc menta perlectitent . Ia autem me clare contra ingentem au versariorum
doctissimorum vim praestaturum recipio :& si nihil boni aliud rei litteraria: hoc vastaeum intulerit, quam ut veterum dierum forma, ac ratio noscatur, una hac re illius pretium grandius increscit,& longe dignius Rege se prodit. Nullus ambigat quin septem dierum partitio apud gentes. Omnes religiose culta ab Hebraeis ortum traxerit . a quibus Brachmani fortasse primum, ut pag. 3or. dictum est, inde .gyptii, Dione teste edit. Rei-
οτL AH , quem historici locum non vidit Seldenus: inde ad omnes gemtes morem hunc dimanasse ibid. testatur Dio ς & idem vir summi n minis Seldenus non in unis capp. lib. g. aggestis undequaque Striptorum utriusque linguae auctoritatibus firmare adnisus est. Quod cum ita se habeat, & profanae gentes in dierum amarint , facile eruo Saturnum, non Solem in ea serie primum locum acquisivisse, cum Sabbato ab sancto hoc populo primam sedem tributam in hebdomade primus ipse vidiise visus sim: & pag. 3I3. ethnicos vocem Hebraeam Saobuum p raeque valere, ac Saturnum credidisse jam praestiterim. Hujus nostrae sententiae fundum do ἐφωέσm doctissimum Hieronymum, in quem hac in re non jurare piaculum reor: Unam Sabbati, inquit epist. aa Hedibiam qu. . p. ITI. to.4. edit. I7o6. Paris non vero ad Algasiam, uti inquit Seldenus p. II. dies dominica intelli enda est, quia omnis hebdomada in Sabbatum, o in primam. O secundam, α' tertiam, oe auartam , o quintam, o sextam Sabbati dividitur quam ethnici idolorum, o elementorum
38쪽
NON . AB soLE , SED A SATURNO. 337 .
tominibus appellante igitur secundum Hieronymum Sabbatum olim erat initium hebdomadis, a quo seni dies reliqui per suos numeros ''citabantur, desinebantque in seritum; quod Sabbati festum, si postremam dierum sedem obtinuisset, I ptimi nomine in novo sedere donatum esset. Clarius id
iam locus Sel denum fugit: in vides Ch sto mitin edicentem apertissime Sabbatuma princi una Qe hebdomadis' picut caput G eorporis ini m.
Cum autem antehac doctissimi quique exputarint Sabbatum extremum seotem dierum exstitisse , arctissimis in incitas se conjecere , & verba Cn sostomi mire, x non sine 'mλim γαοσυνη interpretati sunt, dum e tum animis altius insederat . uti est hodiedum, Sabbatum audivisse olim etiam hebdomadis finem . Quare memini me cursim legisse longe aliter patriarchae hujus verba interpretatum esse Mazochium, ni fallor, in praeclarissimo opere kalend. tom. 3. di m typographus schedas ab erroribus purgaret , hinc pagellam adnotare haud mihi licuit , nam dum haec scribo , non adhuc tomus hic publicae usurae factus e R., quare ope indicis verba sumin viri facile reperies voce Sabbatic in eo autem Ma- lZochii sententia versatur, ut Ch sostomus ideo appellarit Sabbatum initium , sive hebdomadis, licet sit cauda, ut ipse loquitur, quia in eo veluti concludebantur, qui praecedebant, seni gies; & scuti voces
fumum , & concluso saepe pro principio adhibentur, cum revera extremum quid adnotent, ita etiam Sabbatum , eo quod summam & conclusionem ceterorum dierum complectebatur, vocitari poterit eorundem κε- . Verum quisque mecum coniurabit de aperta & plana sententia
Chrysostomi, & Mazochium arguti vime 8c subtiliter disputare, & quod
apertum , & ressum est , nimis involvere, ac contorquere; cum e contrario omnia aequa sint, atque expedita, si Sabbatust septenorum dierum initium facias , uti ratum jam est , & ex dicendis etiam atque etiam constabit, dummodo vulgari opinioni Sabbatum hebdomadis sui illa finem ac caudam nuntium remittas ; praesertim Hieronymo nuper laudato clare edicente , Quam hebdomada ) ethnici idolorum , ct elementorum nominibus , ipseque mox Saturnum etiam apud profanas gentes, qui idem ac Sabbatum est, diebus ἰῆλ-πικοῖς praefui illa, in eisque enumerandis ab ethnicis gentem sanctim haud defecisse evidentiis me patefaciam. . I l. Pro renata sat implexas quaestiones de voce duplici rum .dies septimus Sabbatum enodandas reor, antehac fortasse ob rei dissicultatem, aut potius oblivionis incuriaeque gratia posthabitas; mihique semita aperitur, quo quibusdam objectationibus eam obeiam. Porro apud Hebraeos circa extremam Machabaeorum tempestatem Sabbatum hebdomadis principium fuisse,& anti uiore aevo frequentissime stimum diem salutatum fateor. Et ut brevia um , evolve omnes novi Testamenti membranas , nunquam sane
39쪽
. s 18 LIB. IL CAP. III. INITIUM HEBDOMADIS . .
offendes Sabbatum appeum diem septimum , jam enim his temporibus
evaserat dis primus ' hine factum est , ut iple animadverterim in unis sanctis novi laederis libris dissiones illas una Sabbati, altera Sabisti ,σα rei eriri, propterea quod Sabbatum ipsum iam hebdomadis dies princeps. salutabatur, 'uas in veteri instrumento ne se Pquidem invenire est isti ο- apud Christi nos audit Domini a hebdomadis primus dies, & nomina feriarum usques ad sextum lascelidunt , ita & Hieronymus post Sabbatum Hebraeorum usque ad sextam laco paullo ante laudato enumeravit. N 'u'suis mihi molestus sit, eo quia in titulis psalmi 23. prima abbati, di inimi. 93. quarta Sabbati inscriptum legatur , hinc eas φρατρις esse
vetustissimas opponat , nam norunt universi nihil sanae fidei , nee antiquioris manus esse illorum titulos: imo ceteris argumentis dubitandi de eorundem γνησις ni nunc primm hoc alterum, & certius addas . Si vero expostules, quo pacto reliquos ab Sabbato dies vocitarint Hebraei ante novi foederis tabulas, quoniam eae dicendi formulae una Sabbati , Scquarta Sabbati, σα Christo jam nato emctae sunt, exstare ajo vice multiplici in Mosis membranis, quod expetis, atque ita conceptum reperi, veluti vit. 23. Is . Iuri ri ressu, Numerabitis a erasino Sabbati, Se hic etiam Sabbatum vices & jura veluti primae diei exhibet. Nec minus operae pretium est advertere vocem Sabbatum uno novi foederis tempore adhibitam pro tota hebdomade , uti AE .' I7.2. Per Sabbata tria disserebat , Sc Luc. I 8. ra. I uno bis in Sabharo,& sexcenta id genus. At anteriori aevo diem septimum dumtaxat valuisse constat i evolve utriusque testamenti membranas, eamque constantem distinctionem Prophetas, & Evangelistaς servasse mihi fidem te daturum prore certa teneo. Contra hanc veram, licet novam sententiam scio valide
resistere Levitici. verba et s. 8. ubi Deus jubilaeum indicit Hebrψs post j
ptem Sabbata annorum, i. e. post a'. annos , yzo, ubi aperte evincitur vocem mis, Sabbatum. sumi a Mole pro ipsa omni hebdomade, uti in novi foederis libris. Verum non tam cito animum despondeo, prinerea quod, cum innumerabiles, Scriptorum i ci mecum conspirent , haec priva Levitici verba adversantur . Quare nete multis teneam, confinge sine periculo illud in priscam, veramque vocem t Ino, hebdomades , quam uno apice dijcriminatam vides, eritque proba, Sc prisca sententia, post septem hebdomadas anninrum; tenuissima elementi mutatione conflans libi usque erit Moses, qui ii semeno dierum is maci addixerat. Errorem hunc certe in Leviti- c um subrepsisse novi, vel a vicinitate soni ambarum vocum m yzo , &minis, ves ab posterioribus exscriptoribus, quando jam vocabulum rea; in notionem hebdomadis desciverat. Hanc meam non post habendam medelam cumulate iuvant Hellenissae interpretes , qui proiiecto legerant misis, in iis aenim legere est ἐπ- ἐῆMuάδας ετυν, non vero ἐπ- σάε- βανα ε ν, qui quidem ita vertiisent, si U illitum reperissent. Cum
40쪽
Peum his viris Lxx. coniurat Hieronymus , qui Latine oposuit ibidem hebdomadas , non Samia. Demum etiam Chaldaeus paraphrastesis noti autem mihi otium ea, ceteros invisendi,) probe transfudit raum sontem in ax ata x,U , ae e ac nos affectum locum sanavimus . tum agi- . tur dicas Evangstii seum aevo m sabbatum novam tum principii septemo dierum , tum totita hebdomadis notionem 4nduisso, cum ante' pro die extimo ejus periodi haberetur rac fortasse non male Levitici verborum
Isi. que ii animiis iἡ ducas, quo firmet aliter insuetere, aliter v ro in noF stedere Mem Sabbatum significasse , me non satis esse ut . divinon. cur pauci ethnici Scriptores siquando hunc diem contra mea sententiam Ieprimiιm cppellarint, uti semel oriling. 3I3. a me laudatus Culta Padae o. septima fisa S ro , & Sueton. in Tiberi c. 32. dum ait Diogenem Sabbatis docere litum fuisse , quae & INHimos ales vocat. Atque haud scio, an vestiges aliud exemplam ex profanis libris, quod iis, quae de duplici Sabbati notione statui advs rsetur ; plurimum enim re iei& operae absumptum est in eorum utriusque linguae voluminibus excutiendis. Porro cordatum virum frangere minime debent bina haec dumtaxat testimonia, cum e contrario pro tuenda nova Sabbati διαγνώσει fenae sunt membranae Evangelistarum , atque Ecclesiae patrum , ' ac conciliorum ;imo breves id genus reliquiae magis sistunt antiquesn, atque hastam ejus
Verussi ut dirino respondeam 3 concedam oportet non adeo depe- .riisse ingenitam & avitam vim ρήσεως Sabbati pro ratione Ieptimi diei, ut nunquam omnino adhibitam contendam : vel melius dicendam ethnicos linguae Hebraeorum ignaros, quibus hujus gentis sanctae moresq& Ω-Cra prorsus occulebantur, in ritibus sibi peregrinis .enarrandis longe hallucinatos esse, vide prae ceteris Tac.init. lib. s. hist. ita etiam in voce Sa batum : etenim inaudientes ab Iud is Hellenistis , horumque sorsan libros etiam ctitantes aeque Sabbatum , atque raptimum diem immensis laudibus concelebrari, rati sunt Hebraeam Sabbatum adnotare hune numerum, noli vero quod re ipsa valet, requies scilicet ; quare hos e rato abducti diem Saturni , sive Sabbatum dixere diem septimum , nomporro quod ipsis septima vere lux esset, nam firmum est primam ethni- coa fecit se, sed ob fraudem vocis quod Hytenum quid notare exputarunt ; alias nobis illuderent nunc in prima dierum hunc Deum
locantes, nunc in extimam de rudentes. Aberrasse autem veteres in hac Sabbati certum est , nam Lactant. lib. c. I . ait: Hic est ille dies Sabbati, quι lin eua Hebraeorum a numero nomen accepit, cum Velitro nolcat lao esse . Lactantio addes Theophilum Antiochenum lib. a. ad Autolycum , modo hoc opus ejus Scriptoris γν ον admittas:
His dies, qui ab H Mais Sabbatum vocatur , Graece s quis nomeu imurpretatur , seprimus dicitur e hoe nomine mortales omnes diem Uium