M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

491쪽

bane tu tantam religionem si tum in imperio, propter eupiditatem, atque audaciam, non pertimescebas, ne nunc quidem in itanto tuo, liberorum tuorum peris euio perborrescis t quem tibi aut bominem, inuitis diis immortesibus , aut uero deum , tantis eorum relim nibus uiolatis, auxilio Iuturum putas f tibi illa Dianain pace, atque in otio religionem nullam attulit φ quae eum duas urbes, in quibus locata fuerat, captas incensuis uidisset, bis ex duorum bestorum flamma, ferro bseruata est: quae cartha nensium ui toria loco mutitato, religionem tamen non amisit: P. Africani utris tute, religionem simul cum loco recuperauit. quo quis dem scelere suscepto, cum inanis esset basis, in ea P. Africani nomen incisum, res indigna, atque intoraleranda videbatur omnibus, non solum religiones esse uiolatas, uerum etiam P. Africani, uiri fortissimi; rerum gestarum gloriam, memoriam uirtκtis, montamenta uictoriae C. Verrem sustulisse. quod cum isti reo nunciaretur de basi, ac literis, existimauit homines in obliuionem totius negotist esse uenturos, si etiam bari

sim tanquam indicem sui sceleris sustulisset : itaque

tollendum istius imperio locauerunt. qκae uobis locratio ex publicis Segestanorum literis priore actione recistata est. te nunc P. Scipio, te inquam testissimum,

ornatissimum, adolescentem appello: abs te osticium tuum, debitum generi, nomini, reqMiro, π βααgito. cnr pro isto, qui laudem, honorems familia uestrae depeculatus est, pugnas car eκm defensum es

492쪽

iiii

I N V g R R g M. 23ose uis' cur ero tuas partes suscipio ἰ cur taum onus sustineo 8 cur M. Tullius P. Africani monimenta retiquirit: P. Scipio eum,m illa sustulit, defendit i cum mos a maioribus traditus sit, ut monimenta maiorum ira suor m quisque defendat, ut ea ne ornari quidem nomine alienopinat: tu isti aderis, qui non obtrusit aliqua ex parte monimenta P. Scipionis, sed funditussu, ut, at deleuit ' quisenam igitur per deos immort les tuebitur P. Scipionis memoriam mortui 'quis montimenta , atque indicia uirtutis , si tu ea relinquis, ac deα feris ' neque solum stoliata ista patiere , sed etiam eourum fi liatorem, uexatorems defendes fassant se, restani clientes tui, soci j populi R. atque amici: certioα rem te faciunt, P. Africanum Carthagine deleta simultarum Dianae maioribus suis restituisse, idq; apud seu gestanos eius imperatoris nomine positum, ac dedicaratum fuisse, hoc Verrem demoliendum, ex astorianodκm, nomens omnino P. Scipionis delendum, tollens ἐκms curasse. Orant te, atqκe obsecrant, ut sibi religionem, generi tuo laudem , gloriamq; restituas: ut, quod ex urbe hostium per P. Africanum recuperarint, id per te ex praedonis domo conseruare possim t. quid aut bis restondere boneste potes, aut illi facere, nisi ut te, desidem tuam implorent adseunt, implorant. ξοα tes domesticae laudis amplitudinem Scipio tueri: poα res omnia in te sunt, quae aut fortuna hominibus, alit natura largitur. non praecerpo fructum os csi tui: non alienum mihi laudem appeto: non est pudoris mei, P. Scipione, florentissimo adolescente, lihιο, incolura mi , me propugnatorem monimentorum P. Scipionis, G G iiij

493쪽

cae laudis patrocinitum, me non solum silere de uest is monimentis oportebit, sed etiam latari, P. Africani eiusmodi esse fortunas mortui, ut eius bonos ab iis, qui ex eadem familia simi, defendatur, neque ullum adauentilium requiratur auxilium .sim istius amicitia te impediet ; si hoc, qκοd abs te postulo, minus ad osserium tuum pertinere arbitrabere: succedam ego uicorius tuo munere: suscipiam partes, quas alienas esse arbitrabar, ne ista praeclara nobilitas desinat qκeri poespulum R. hominibus nouis, atque indu i , libenter honores mandare, semperq; mandasse . non est querena dum, in ea cruitate, quae propter uirtutem omnibus nationibus imperat,virtutem plurimism posse. sit apud adios imago P. Africani: ornentur ali j mortui unακα te, ac nomine . talis isse uirfuit, ita de populo R. moritus est,ut non uni familiaesed uniuersae ciuitati comes mendatus esse debeat. est aliqua mea pars uirilis, quὸd eius ciuitatis sium, quam ille amplam , illustirem, Earumq; reddidit: praecipue quod in bis artibus pro mea parte uerser, quarum isse princeps 'it, aequit te, industria , temperantia, defensione miserarum, odio improborum: quae cognatio studiorum , er aratium propemodum non minus est coniuncta,quam ista,

qua nos desediamini, generis, nominis . repeto abs te Verres monimentum P. Africani: causam Siculos

rum, quam suscepi, relinquo: iudicium de pecuniis repetundis ne sit hoc tempore: Segestanorum iniuriae negligantur: basis P. Asticani restituatur: nomen inavicte imi imperatoris incidatur : signum pulcherri a

494쪽

s, is, IN VERREM. 23 Inium carthmne captum reponatur. haec abs te non siculorum defensior, non tuus accusator, non Segestarani postulant, sed is, qui laudem, gloriam, P. Africarani tuendam, construandam, suscepit. non uereor, ne hoc officium meum P. Seruilio iudici non probem: qni,cum res maximas gesserit, monimentat; suarum rerum maxime constituat, atque in bis elaboret, proufecto uolet haec non solum suis posteris, uerum etiam Omnibus uiris fortibus , o bonis ciuibus defendenda, non stolianda improbis tradere. non uereor, ne tibi catule dist liceat, cuius amplissimum in Orbe tera rarum, clarissimum s monimentum est, quampluris mos esse custodes monimentorum, π putare omnes bonos alienae gloriae defensionem ad officium suum peditinere. quidem cieteris istius furtis , atque flam-tiijs ita moueor, ut ea reprehendenda tantum putem. hic uero tantum dolore afficior, ut nihil mihi indignius ferendum uitiatur. Verres Africani monimentis δεα

mgm suam plenam stupri, plenam stagitii, plenam dedecoris ornabit Verres temperatissimi, anilissimi bviri monimentum, Dianae simulacrum uirginis,in eatomo collocabit, in qua semper meretricum lenonum flagitia uersantur ' At hoc solum Africani monimenutrum uiolastit. quid ' a Tinduritanis non eiusdem S iapionis beneficio positum simulacrumNIercurii pultiber remefactum sustulisti at luemadmodum,dii immor talis, quam audacter, quam libidinosi, quam impis denter. audistis nuper dicere legatos Tindaritanos , homines honestissimos, ac principes ciuitatis 3 Mercv i m, qui sacris anniuersariis apud eos, ae summo

495쪽

LIBER VI. relinone coleretur, quem P. Africanus tarthagine rapta Tindaritanis non solum suae uictoriae, sed etiamsi, Drum fiet, societatisq; monimentum, atque indicium dedisset, huius ut, scelire, imperios esse sublatum . qui, ut primum in illud oppEum uenit , statim, tanα quam ita sieri non solum oporteret, sed etiam necesse esset, am hoc sinatus mandasset, popul f R. i. , .continuo signum ut demolirentur, σν bana, deportarent, imperavit. quod cum idis, qui ad rant, indignum 3 qui audiebant, incredibilenideretur: non est ab isto primo illo aduentu perseu

ratum . cedens mandat Prosiora Sopatro, cuius uerba audistis, ut demoliatur . cum recusaret, Minomenter minatur. ita tum ex illo oppido proficiscitur. Pro Orus refert rem ad senatum: uehementer uia iisque reclamatur . ne multa: iterum iste aliquantopost

adissos uenit, quaerit tantinuo de signo. respondeturri, senatum non permittere', poenam capitis constituutam, si iniussu senatusquisiquam attigisset:simul reαωο commemoratur. tum iste, quam mihi religionem narras ' quam poenam ρ quem senatum ρ uiuum te non relinquam: moriere uirgis, nisi signum tradistur. Sopater iterum flens ad senatum refert ; istius copiditatem, minasq; demonstrat. Fenatus Sopatro reo stonsum nullum dat, sed commotus, perturbatus discedit. ille praetoris accersitus nuncio, rem demonNstrat, negat usso modo feri posse. atque haec nihil emnim praetermittendum de istius impudentia uidetur agebantur in conuentu palam, defessa, ac de loco suuperiore. erat hiemssumma, tempestas, ut ipsium Scu

496쪽

t vi

IN VERREM. 23 Epatrum dicere audistis, perfrigida, imber niaximus eum iste imperat lictoribus, ut Sopatrum de porticu , ipse sedebat, praecipitem in forum dei'iant, nudum a constituant. vix erat hoc pla te etiam imperaα tum , cum istum stoliatum, stipatum cI; lictoribus uideres. omnes ideo putabant, ut miser, atq: e Innocens virgis caederetur. fefellit haec bomines opinio. uirgisse caederet sine causa socium populi R. atque amicum non usique eὸ improbus: non omnia stant in eo uno uistia: nunquam 'it crudelis. leniter hominem clementers accepit. 'κ bes sunt medio in foro Marcessorimm statute , sicuti fere caeteris in oppidis Siciliae . ex quibus iste c. Marcelli statuam delent: cMius Officia in harinitate, totaq; prouincia recent sima erant, Ermaxima. in ea Sopati Am , hominem tum domi nobialem, tumsummo magistratu praeditum, diuaricari, de deligari iubet. quo cruciatu sit asse ius, veni re in mentem necesse est omnibus, cum esset et inciti s nudus in aere, in imbri, in frigore. neque tamen sinis huiciniariae, crudelitatis fiebat, donec poplitus, atqκe u mersa multitudo atrocitate rei, misericordias comomota , senatum clamore coegit, ut ei simulacrum ito lud Mercursi podiceretur . clamabant fore, ut ipsi seu sedi immortales ulciscerentur, hominem interea peπie innocentem non oportere . tum frequens s matus ad illum uenit, pollicetur signum . ita Sopater de statuac Marcelli, cum iam pene obriguisset, nix titulis dum fertur. non possum distosite istum accusare, si cupiam. vus est non solum ingenio, uerum etiam artificio quo dum fingulari . unum hoc crimen videtur ese, s

497쪽

- pro uno ponitur: de Mercurio Tindaritam plura

sunt: sed ea quo pacto distinguere, de siparare possim,

nescio. est pec uram captarum, quodsignum α β clypec: Iem n sivstistit: est peculatus, quod pus blice por li R. signum, depraeda hostium captum,pora sitam imp rtoris nostri nomine, non dubitauit anα ferre: est m, testatis, qκod imperii nostri gloriae, re ανγnis gesturum monimenta euertere , atque astoratare ausius est: est sceleris, quod religiones maximas uiolanit: est crudelitatis, quod in hominem in cenatem, insocium nosseum, atque amicum, nouum, ac

si glare supplicv genus excogitauit. illud uero quid sit , iam non queo dicere: quo nomine appetim , nos io : quod in c. Marcelli statua. quid est noe e patra. . nus ne quod erat /quid tum ἰ quo id ste sat y utrum

ea res ad opem , an ad calamitatem clientium, atque hostitum ualere debe di yan ut hoc ostenderes, contra

Dim tuam in patronis praesidii nihil e e ' quis hoc non

intelligeret, in improbi praesentis imperio maiorem esse vim, quam in bonorum absintium patrocinio ἶ an Mero ex hoc illa tua ingularis significatκr insolentia, superbia, contum a taetrahere nidelicet aliquid te de magnitudine Marcellorum putasti filaque nune siculorum Marcellino sunt patroni, Verres in eorum locum substitutus est . quam in te tantam uirtutem esse, aut dignitatem arbitratus es, ut conarere client

iam tam illustrem, tum stlandidae prouinciae traduceare ad te, auferrea certissimis, antiquissimus patro nisῆ tu ista stultitia, nequitia, inertia, non modo totias siciliae, sed unius tenuisimi siculi dientelam

498쪽

r N V g R R E M.tini potes ζ tibi Marcelli statua pro patibulo in clienutes Marcellorum fuit ' in ex illius honore in eos ipsos,

pastea 'quid tandem tuustatuis fore arbitrabare an uero id , quod accidit i nam Tindaritani statuami ni i , quam sibi propter Marcellos, adtiore etiam basi poni tu erat, deturbarunt , si ui ac successum isti ' audierunt . dedit iditur tibi fortuna Siculorum c.

m Marcellum iudicem, ut, cuius ad statuam siculi te N praetore alligabantur, eius relaeoni te eκndem vinaa; it clum, a triatum s dedamus , ae primo iudices hoc Γα rnum Mercurij dicebat iste Tγndaritanos C. Marcellobale Aesernino uendidisse: atque hoe sua causa etiam Marcessum ipsum sperabat esse dicturum. quod mihiti m nunquam uerisimile uisum est, adolescentem illi loco ηatum, patronum Siciliae, nomen suum isti ad trans

G titionem criminis commodaturum. ueruntamen ita

liis res mihi tota praevisa, atqκe praecauta est, uti , sima xime esset inuentus, qui in se suscipere isti s culpam, rati crimens cuperet , tamen is proficere nihil posset: eos enim testes deduxi , π eas literas a portaui, ut 'de illi, gs facto dubium nemini esse posset. publicae liter et x int, deportatum esse Mercurrim Meginam sumptis 1 ιν ρκblico: dicunt, quanti: praefuisse huic negotio pu*

lire ligitum poleam. quid is tibi est y praesto est: rex eis si est. Proagori sopatri iussu. quis est hic' 3κi ad stam ui tηam astrictus est . quid is ς ubi est y testis est . uidistis

sis trat. Fu boc ηοι dicimus i immo uero se praesens

499쪽

L I B E R VI. Romae, nuper istum esse possicit m, sise Usignum logatis esse redditurum ,si eius rei testificatio tolleretur, cautum esset eos testimonium tum esse dicturos. di xit hoc apud uos Zosippus, Hismenias, homines, nolitisimi, principes Tindaritanae ciuitatis . QuM Agrigento non ne eiusdem P. Scipionis monimentum, signum Apollinis pulcherrimum, cuius in femine litea

vulis minutis argenteis nomen Myronis erat inscria

pium , ex Aesculapii relimosissimo fano sustulisti l uod iste iudices cum clam f ius illud , furtumq; nefarios

bos duces, atqwe adiutores commota ciuitas est . uno eodem tempore Agrigentini beneficium Africani, religionem domesticam , Orn mentum urbis, indicium uictoriae, testimonium μαrietatis requirebant . itaque as illis, qui principes in ea ciuitate erant, praecipitur, o negotiam datur qscue floribus, ore aedilibus, ut noctu ui lias agerent ad aedes sacras: etenim iste Agrigenti credo propter mi latitudinem illorum hominum , atque uirtutem , quod ciues R. uiri fortes, ac strenui, π bonesti per multi in illo oppido, coniuncilissimo animo cum ipsis Agrigentinis uiuunt, ac negotiantur) non audebat palam tollere, aut postere, quae placebant. Herculis

templum est apud Agrigentinos, non longe a foro, sane sane tum apud illas, religiosium. ibi est ex aere simulacrum ipsius Herculis: quo non facile quida quam dixerim me utassepulchrius tametsi nom tam multum in istis rebus intelligo, quim multa vidi que eo iAdice , ut frictμι eius, ac mentum pali, trisset, cum ad suum sceo quosdam homines improra adhibuisset : uehementer

tari

500쪽

I IN VERREM. 236 sit attritius, quod in precibus, o gratulatisngvi non solum id uenerari , uerum etiam osculari solent . adbκ templum, cum esset iste Agrigenti, duce Timaracbiae,repente, nocte intempesta, seruorum armatorum fit concursus, atque impetus . clamor a uigilibus, sanis custodibus tostitur. qui primo cum obsistere, ac defendere conarentur , male mulctati clauis, de fustibus repelluntur. postea conuulsis repagulis, ese fractisq; ualuis, demoliri signum, ae nectibus las, actare conantur . interea ex clamore fama to tu urbe percrebruit, expugnari deos patrios, non bostium aduentu, neque repentino pr.: ox. .m ima ρρtμ , sed ex domo , atque cohorte pri torie masnum fugitiuorum instruetam, armatam uiam isse. nemo Agrigenti neque aetate tam assecta, nepis uiribus tam infirmis fuit, qui non illa nodie, eo nanorio excitatus surrexerit, telums, quod cuique sors cerebat, arripuerit. itaque breui tempore ad fa-mm ex urbe tota concurrituν.. hora amplius iam is demoliendo signo permulti homines moliebantur: illud interea nulla lababat ex parte , cum alii umetibus subiectis conarentur commouere, alii deligamtκm omnibus membris rapere ad se funibus . repe, te Agrigentini concurrunt : sit magna lapidatio: tant sese in fugam istius praeclari imperatorisnocturmni milites. duo tamen sigilla perparuulato unt, ne omnino inanes ad istum praedonem religionum reuero terentur . nunquam tam mese est Siculis, quin aliquidsvete , commode dicant, uelut in hac re. di Dant in labores Herculis non minus hunc immanislsimum