장음표시 사용
51쪽
pudiet. tenetur in id, quod interest. 9. Tres modos satisfaciendi, quibus sponsores adstringi tradit Grotius, esse sub ordi.
Io. Imperatores belli qui inius. su populi pacem secerunt, ud Romanos hostibus de .
diti sunt. II. Ut exempla docent Manet inni et Postumii Consulum. a. Sententia Hennigcs, spon- . sores quoque hoe ea su non teneri existimantis, reiicitur. 13. Ab iniustitia excusari non potest, qui cum paetum improbet, tamen retinet, quod sine paeto non haberet. M. Aequitati conueniens est, ut fi Princeps sponsionem imperatoris sui eum hoste - - saetam improbet, rem in eum statum restituat, in quoi ante sponsionem fuit. 1s. Deditiones sponsorum Romanis usitatae, gentibus ali. is improbatae, ideoque nec sponsores recepti. I 6. Samnitum imprudentia in sancienda eaee Caudina de .
eum Helvetiis inita. I 8. Summa potestas sponsione ducis tenetur, si eam siue uerbis, siue saeto raram ha. buerit.
I9. Dux belli breuis temporis induetas hosti dare potest.2o. Si sponsioni ducis cautio adiecta sit, si Princeps ratam habuerit, is ea non obliga tur, nisi ex ea sit faetus lo.
cupletior. 2I. Damnum a militibus uel eorum praesectis iniuria da. tum dominus resarcire tene
Cum facta ossicialium supra cap. 3. n. a. duorum ge nerum esse dixerim, ciuilia et militaria, sicut et bpa omela hae ratione diuiduntur, postquam hucusque de factis ciuilibus actum, nunc de militaribus etiam aliquid est subiiciendum: in cuius quidem partis tractatione ante Omnia monendum, quod pleraque, quae de factis ossicialium ciuilibus, tam licitis quam illicitis, hactenus prolata sunt, etiam militaribus accommoda.
52쪽
ri possint et debeant. In eo tamen haec duo genera a ossiciorum factorumque disserunt, quod cum in nego. tiis ciuilibus ossicialis conditionem domini, etiam man. dati fines egrediendo, meliorem facere non prohibea,tur. l.soluendo 39. de neg. gest. l. 3. C. de paci. eclque facto dominus obligetur; in militaribus tamen aliud iuris sit. In his namque tam stricta est mandatorum interpretatio, ut, quicquid limites eorum uel tantillum
excedat,maε ohiae Drbre ges ththin delictum incidat,
et poenam mereatur, licet res prospere cesserit. Qua in parte militarem disciplinam Romani prae gentibus aliis religiose ac rigide seruarunt ; unde illud Modesti. ni in I. 3. q. in bello. Is. de re vivit. In bella qui rema duce prohibitam fecit, aut mandata non struauri, capi te pinitur, etismis res bene gesserit. Etenim cum res 3 sit periculi plena, citra imperium Ducis aut Principis cum hoste committere, cum inde facile, si male dimicatum sit, reipublicae pernicies accerseri possit, meri. to grauiter puniuntur, qui iniussu Ducis cum hoste comgrediuntur, uel qui aliud contra mandatum agunt. Qui. bus accedit, quod disciplina militaris, quoa tenacis mum est imperii uinculum, facile laxaretur ae colla. heretur, si militi, spreta Ducis uoluntate, et sacramenisti militaris religione neglecta, dum spes aliqua bene agendi assulget, in hostem dimicare pro arbitrio lice.
t. Ageli. nore. Attic. l. I. c. I3. Vnde spud Roma- nos grauiter animaduersum in eos, qui iniussu Imper, toris cum hoste conferre, uel mandatum eius alia ratione negligere ausi fuissent; cuius rei luculanta exempla suggerit Historia Romana. Notissimum in primis illud T. Manlii Torquati, qui cum tertium ConiuI ad. λ
53쪽
sa DE PACTIS OFFICI ALI v Muersus Latinos cum exercitu esset misitis, filium, quod prouocatus a Geminio Metio, duce Tusculanorum, ad dimicandum patre ignaro descendisset, utut glorio sam uictoriam, et speciosa spolia referentem, abripi a lictore, et in modum hostiae mactari iussit, satius iudicans patrem sorti filio, quam patriam militari disciplina carere. Val. ΜaX. lib. a. cap. 7. n. 6. Hinc Manliana
imperia pro atrocibus tristisque exempli etiam apud posteros habita. Liu. hist. lib. 8. e. 7. in M. Sic A. Postumium Dictatorem filium alias sanctum et sortem, qui non patris iussu, sed sua sponte praesidio progres1us hostes fuderat, uictorem securi ferire iussisse, idem
Valer. d. c. 7. n. 6. et Agell. lib. II. cap. 2I. testantur. Quod tamen, ne egregiae illius dictaturae tristem me. . moriam faciat, mavult non credere Liu. lib. II. cap. 8.
Et Papirius dictator, cum aduersus imperium eius Fabius Rullianus Magister siquitum exercitum in aciem eduxisset, quanquam fusis Samnitibus in castra re. dierat, tamen neque uirtute eius, neque successu, neque nobilitate motus virgas eXpediri, eumque nudari iussit: quam poenam aegre tandem Tribunum plebis, totiusque populi Romani intereessione flexus remisit. Valer. d. c. 7. n. 8. Simile quid de Ionatha, filio Saulis, quem licet Philistaeos ingenti praelio profligasset,
tamen quod contra edictum mel gustasset, pater capite plecti iusserat, refertur 1. Sam. I4. u. 39, 43, et 44. ' Quin et Epaminondam praeclarum illum Thebano. rum Imperatorem simili ratione Stesimbrotum filium interimi iussisse, quod exercitu relictus contra paternum praeceptum in hostem feliciter pugnasset, ex Ctes siphonte narrat Plutarc, in parallelis cap. V. Nec de-
54쪽
χvATEN vS DOMINUS TENEATUR. 63 sunt et nostrorum superiorumque temporum historiae,
obseruatae huius disciplinae militaris exempla. Sed neque illos tantum, qui Ducum imperio sunt obnoxii, lex illa militaris, nequid in bello iniussu Ducis fiat, oh. ligat: quin etiam ipsi Duces et Imperatores eadem odi. stringuntur, si quid ipsis, quod praeliorum committendorum, aut pacis faciendae potestatem attinet, nominatim mandatum sit, ut id impune excedere non possint. Unde conuentiones illae publicae, quae per paecem fieri dicuntur, cum Duces belli inter te quaedam paciscuntur. l. s. de paci. quae si auctoritate, seu iussit populi uel Principis, cuius auspiciis bellum geritur, de. stituantur, Sponsones uocari consueuerunt; cum si sum. mae potestatis auctoritas accessisset, Foedera essent di. cenda. Est igitur sponsio, definiente Grotio. d. I. B. et P. l. a. cap. IS. g. 3, ubi hi, qui a potestate summa mandatum eius rei non habent, aliquid promittunt, quod illam proprie trangit. cuiusmodi pactiones fieri solent,ubi tempus Summam Potestatem consulendi non conceditur; ideoque pacis conditiones ineuntur ea te. - ge, si Superior ratas habuerit. Huiusmodi sponsionis 6 insigne exemplum praebet illa in historia Romana celebris pax Caudina: cum enim eXercitus Romanorum inter Apennini montis angustias, quae furculae Caudi. nae dictae, inclusus atque obsessus teneretur a Samni. tibus, Postumius Consul, ut eum e praesenti periculo liberaret, pacis conditiones quantumuis iniquas ab hostibus accepit, quas tamen cum exercitus inermis Romam rediislat, populus Romanus reiecit, ut fuse naris
rat Lm. lib. s. eap. I. et sqq. Et hic quidem populum Romanum jure tuo usum esse, non est dubium: neque
55쪽
enim belli duces summam potetestatem, cuius imperio tenentur, pactionibus eiuSmodi citra eius mandatum
initis obstringere possunt: cum ne quidem in priuatis
negotiis procuratori, etsi generaliter et cum libera potestate aciministrandi constituto, transigendi facultas da. ta censeatur. l. mandato. 6o. deprocur. Verum hoc si accidat, ut Populus aut Princeps, cuius nomine lonsio inita est, eam ratam habere recuset, an saltem sponsor ea teneatur, disceptari solet. Et primo quidem statuendum uidetur, ne sponsorem quidem ea promissione obligari: cum manifesti iuris sit, eum, qui album daturum facturumue quid promisit, non obligari, nisi et effecturum se, ut alius det uel faciat, spoponde.rit. 3. 3. I. de inut. sip. l. inter stipulautem. 83. pr. de
tierb. obl. et ne hactenus quidem tenetur iure ciuili, qui alium daturum aut facturum promisit, ut curare debeat, ut alius det uel faciat, hoc quippe si admitteretur, facti alieni promissio non esset inutilis, contra quam in uniuersum definit Hermogenianus, lscut 6s. desideiussi. et Vlpianus. I. stipulatio. u. pr. de ue . obl.Vinn. ad 3. 3. de
inutilJtip. n. eruntamen hodie,repudiata hac iuris ci. uilis scrupulositate, haec res eX mente contrahentium solet aestimari: ideoque qui factum alienum spondet, tacite intelligitur promittere, se curaturum. aut effectu. rum , ut alius dςt aut faciat. Grol. 3. introd. e. 3. Vinn.
ad d. g. 3. in . quod iuris canonici aequitati conueniens est. Couarr. in c. quamuis de paci. in 6. p. a. g. s. n. I. cum igitur facti alieni sponsor promittere censeatur, se curaturum, ut alius det aut faciat ι iam ulteri.
56쪽
ptum dicit promissorem liberari, si omnem diligenti. am adhibuerit ad rem conficiendam, etsi nihil profecerit: quasi hoc solum promisisse intelligatur, ut proin. de non aliter conueniri possit, quam si culpa eius aut
negligentia arguatur, cui sententiae et GrOtius acce. dir. d. I. B. et P. I. a. c. I. I. . ubi tamen eam limita. tionem addit: Nise verba aut negotii natura obligatio. Mem inducant strictiorem, eoque etiam sponsiones Ducum et Praefectorum militarium, quae sine mandato fiunt, referendas censet. lib. 2. cap. II. I6. Quinimo
indistinctim potius ita definiendum, ut qui se curatirum promisit, ut alius det, in tantum teneatur, quantum ut alter daret, se effecturum promisit. per L δε herer 73. de leg. L aut si factum alienum promiserit, si alter non fecerit, teneatur in id, quod interest, ut iuris est in omnibus faciendi obligationibus. Ls quis ab
alio. I 3. in M. de re itid. Anton. Faber in Cod. tit. de contr. Itip. def. io. Et hoc quidem minus dubii habet, si is, cui promissum est, uicissim aliquid praestare debet, atoue etiam ex sua parte promissum impleuit. Hinc est, quod in contractu do ut facias , et facio ut facias, si posteaquam feci, cessas dare uel facere, mihi detur actio praescriptis uerbis, qua te quoque adimplendum contractum compellere possum, uel ad praestandum id, quod interest. L naturalis. s. g. a. q. des ascr. uob. quod et in contractu facio ut des, locumbet. l. solent. Is. l. si tibi. α a. eod. L cum mota. 6. C. de transact. Ex quibus efficitur, si pacis conditiones 3 iniussu Regis aut populi, cuius res agitur, initae ab . illo improbentur, sponsorem in id, quod interest, teneri: quod et iuri ciuili Romano congruum esse, Grotius as
57쪽
s6 DE FACTIS OFFICI AO VMrit d. c. Is. 3.16. atque inde est, quod tali sponsione bona primum monsoris obligentur in id, quod interest: et si ea non sufficiant, corpus etiam eius ad seruitutem possit exposci. Grol. d. f. I 6. in f I. ubi et Fabii Maximi ex. emplum adducit, qui cum pactum quoddam eius cum hostibus factum Senatus improbauet, fundum suum
ducentis millibus uendidit, et fidei satisfecit, teste Plut. 9 in eius vita. Ex his intelligitur, tres illos modos satis faciendi, quibus monsorem ob promissionem iniussu
Regis aut populi factam obstringi, tradit Grol. d. c. II. g. i6. in pn inuicem esse subordinatos; ea ratione, ut primum petatur id, quod promissum est, praecise impleri, et si hoc obtineri non possit, ut res in eum statum restituatur, in quo ante sponsionem fuit, quasi condictione causa data, causa non secuta; id quod antiquitati maxime consentaneum censet Grotius d. g. I6.
quod si nec hoc efficere possit, sponsor, si quidem id
in eius potestate non sit, in id quod interest, tenebitur, ut hosti, cum quo pactus est, ex bonis suis satis a. ciat, uel si ea minus sufficiant, quod plerumque eue- Io nit, ipse quoque in seruitutem dedatur. Cuiusmodi deditionis non unum exemplum extat in historia Romana, apud hunc quippe populum tum temporis et. iam in priuatis debitis Iolenne fuit, ut si debitor sol.
uendo non esset, ad ultimum corpus etiam eius credi. toribus in seruitutem addiceretur, uinculisque ac uer- heribus coerceretur. I. I. Luit. C. quibon. ced. psis Lud.
Gothola. ad Leg. XII. labb. tit. de hered. ab intes. inu . Ita Hostilius Mancinus, cum Senatus foedus ab eo cum Numantinis citum repudiaret, hostibus est deditus. Florus L a. c. Io. Vellei. I. a. c. QO. idem seruulum
58쪽
tum in ea, de qua modo dixi, sponsione Caudina. Ea namque cum populus Romanus teneri nollet, nec inuitus obli. gari posset, neque etiam in potestate Consulum sponsiorum esset, rem in eum statum reui tuere, in quo erat ante syonionem, exercitumque Romanum cogere, ut ad saltus Caudinos, quibus erat inclusus, rediret: unde unum hoc reliquum esse uidebatur, ut sponsorum corporibus et bonis hosti traditis fidei datae satisfieret. Quam ob rem Postumius Consul in Senatu, Samnitibus sponsores mssumus, inquit, rei fatis Deupletes, in id, quod nostrum es, in id, quod praesta re possumus. apud Liu. I s. e. s. in . Quin imo hoc casu, Iaquo duces belli citra mandatum in detrimentum reipublicae paciscuntur, defendi posse existimat Henr Henniges in Gror. d. c. 6. ν. ιε. sponsores quoque ab obligatione dedendi codipora et bona, atque adeo ab omni obligatione .liberos esse, eo fundamento, quo Grotius etiam utitur, lib. a. c. s. ν. 20. ad infirmandam obligationem ex iureiurando: nempe cum uoluntates et actiones ciuium ita sint in potestate ae arbitrio eorum, qui summum imperium in ciuitate habent, ut
Irohibentibus illis nihil quod teneat, agere possint, ademise illis agendi facultatem semper censeri, ubi quod actum est, in praeiudicium et damnum reipublicae vergit: nisi uel ad id agetidum habeant mandatum speciale, usi res ita sit 'comparata, ut aliis, quas agere iussi sunt, necessario nexu cohaereat. Unde cum Caudina sponsione Consules spopo, dissent, foedus cum populo Romano citum iri cum Samnitibus: id autem neque per se Consules spondere possent, . neque illud officio eorum esset connexum, nam ad bellum, non pacem faciendam misti fuere, sequi eos haec spondendi saeuitatem non habui ste, sed eam antecedenter a republica ipsis suisse subtractam, ut hac ratione sponso inualidat imo nulla sit, sponsoribus ad nihil omnino obligatis; ex pacto enim quod nullum est, neminem teneri. Romanos autem,
59쪽
m . DE FACTIS OFFICI ALIvM qui non raro consilia excellentiora utilioribus, licet honestis, praetulissent, ut omnem scrupulum fidei non seruatae a se amouerent, maluisse ad iudicia non satis aequa declinanda sponseres dedere. Hunc in sensum disputat Henniges. d. De. Quae quidem ad hoc ualere posIunt, ut summa Potin stas obligandi uim adimere possit conuentioni a ciue uel subdito une eius mandato inligo, si quidem eam in delati
mentum reipublicae uergere existimet. Verum ut hoc casu ipsa quidem commodo ex ea conuentione ad se redeunte uti possit, ut tamen a sua parte nihil eorum, quae conuen's tione continentur, praestet, inde minime essicitur, etenim
ab iniustitia excusari non possunt, qui cum Pacta improrbent, tamen retinent, quoci sine paetis non haberent, ut sci te disserit idem Grotius L 3. e. aa. g. 3. cum namque natura' lis aequitas non permittat quempiam cum aliena iactura lincupletari, necesse est, ut is, qui contraxit, aut contra erus fidem ex sua parte quoque Praestet, ex quo com modum consequi i uult, aut de commodo discedat, qua de re et supra r. 3: n. v. dictum. ita licet contractus,
ex quo alias mutua nascitur obligatio, cum pupillo sine tutoris auctoritate initus, eum non teneat, utut ex Par
te alterius contrahentis subsistat. l. Iulianus. U. . si quis. υ. de aer. emt. ideoque uulgo dicatur claudicare ; hoc tamen heneficium, pupillo tributum, eo produci non debet, ut ex eiusmodi contractu quid consequatur cum incommodo eius, qui cum eo contraxit, quamuis ipse non Praestat, quod promisit: sed hoc solum consequitur, ut secum statuere possit, utrum contractum ualidum esse uelit, an inualidum, peril. si quod. 7. I. ι. de reso. uenae Scotan. in exam. iuriae ris. deI4 aura. rvt. q. 3. quod naturalis aequitas dictitat. Est igituruerissimum illud, quod saepe laudatus Grotius d. c. b. docer, aequitati maxime conueniens esse, ut si princeps uel
60쪽
ς AX E NvS DOMINUS TENEAT V R. Ss respublica imperatoris sui sponsione cum hoste inita stare
nolit, rem in eum statum restituat, in quo ante siponsionem fuit: ne cum alterius detrimento ex pacto, quod improbat, commodum captet. Quam ob rem in Senatu Romano
de pace Caudina deliberaretur, L. Liuius, ero Maelius Tribuni plebis negarunt, exselui populum religione sua Comsulumque deditione, nisi omnia Samnitibus, qualia apud
Caudinum fuissent, restituerentur. Liu. dis. e. I. in D. Est. que hanc in rem apud eundem Scriptorem d. l. s. cap. II. elegantissima oratio Pontii, Samnitum imperatoris, de pedi fidia Romanorum conquerentis, ubi inter alia Posthumium
sta a feciali Romano deditum sic alloquitur: quin tu Sp. Romhum, si Deos esse censes, aut omnia irrita facis, aut paetostas J Samniti populo omnes, quos in potestate habuit, aut pro eo pax debetur. Populum Romanum appedo, quem raponsionis adoreulas Caudinas foetae poeniter, restituat legioverintrasaltum, quo septae fuerunt. Deditiones autem spon. sorum Romanis usitatae, quibus satisfieri conuentionibus credebant, uel saltem satisfacere se uideri uolebant, aliis gentibus, ut fraudulosae pactionum publicarum elusiones, non immerito improbatae. Vnde Pontius in ea, ouam modo laindaui, oratione apud Liu. I s e. II. illas Iuditrio religionum appellat, et uix pueris di nos ambages, foliandaesdei e re, sitas. Eamque ob caulam sponsores illos a Romanis deinditos, populi, quibus debeantur, quod ea ratione eludi
se crecirent, recipere constanter renuerunt. Ita Sp.
Postumium et Ueturium Consules recipere recuserunt Samnites. Liu. d. e. II. Mancinum Numantini. Appian. in Hispanieis. M. Clodium Corsi. Valer. MaX. l. s. c. 3. n. 3. C. terum etsi iusta fuerit Samnitum petitio, ut Romani uel pa- sis conditiones a Consulibus pactas ratas haberent, uel inmnia in eum statum restituerent, in quo tempore pacis sim