Specimen experimentorum naturalium quae singulis annis in illustri Pisana Academia exhibere solet Carolus Alphonsus Guadagnius ..

81쪽

EXI ERIMENTUM II.

Is . Eadem virga ferrea A B(Tab. III. Fig. p.) perpendiculariter teneatur , adeo ut B repellat N, deinde extrema ipsius virgae parte B solum vehementer percutiatur, B attrahet Ni ex quo patet, polum A ita descendere in polum B.

I 63. Fulmen, percussio vehemens, fortis astrictus, vehementissima electricitas ferrum imbuit magnetica vi, & in magnere, ferroque magnetico polos mutat.16s. Ubi caussae existunt , qua magneticum effluvium moveant, illudque late conspersum veluti in alveum quemdam adducant, chalybs in eo positus magneticam ingentem vim adquirit.is . Hisce experimentis varii parantur modi magnetis artificialis essiciendi.

EXPERIMENTUM I. 168. Virgae duae ABCD (Tab. III.

Fig. is.) chalybeae valde magneticae ita habeantur, ut polus boreus unius respondeat

polo australi alterius, & una paulum distet ab

82쪽

menter attrahuntur.

EX P ERIMENTUM II.

iss. Si inter duas virgas magneti- .cas ABCD (Tab. III. Fig. is.) medius locetur magnes E, ita ut eius poli virgarum polis respondeant, poli magnetis e ficaciores fient. Si locetur magnes E, ut poli ipsius non respondeant polis virgarum, poli magnetis ita mutabuntur, ut virgarum polis respondeant.

EX P ERI MENTUM III. I o. Sint laminae duae chalybea aequales EFGH (Tab. III. Fig. II. IS.)quarum una EF durissima sit, altera GH

minus dura, utraque superponatur magneti artificiali AB, & magneti artificiali

CD, quorum unus alium adtingat, polus boreus B respiciat polum australem C. Si magnes unus ab altero per eamdem lineam dimoveatur, utraque lamina imbuetur magnetica vi. Durior quider lamina

83쪽

- (6r dis, lamina attrahet duplex serrum I Κ, quae vero minus dura est, unum tantummodo ferrum I attrahet. Si invertantur laminae,

ut G sit in H, & adtingant BC, illico

magneticam vim amittunt, quam recuperant, si ibidem, licet brevi tempore, im

morentur. x

EX P ERIMENTUM IU

I T. Magneticae duae virgae ABCD(Tab. III. Fig. aa.) paulum inter se distantes ita collocatae, ut B sit polus bo- reus, C polus australis, suspendent ferreorum globulorum seriem BEC. Si vero suspendantur a polo boreo magnetis F G(Tab. III. Fig. is.) sex globuli ferrei GΚ,& polus australis H alterius magnetis H Iadmoveatur tertio globulo Κ, tres alii inferiores decident: similiter si admovea. tur secundo globulo, tertius decidet.

EXPERIMENTUM C.

I a. In meridiano magnetico virgae halybea AB ( b. III. Fig. ai.) collocetur. Habeantur duo magnetes artificiales

CDEF.

84쪽

d CDEF. Polus boreus unius magnetis sitD, polus australis alterius sit E; uterque polus adfricetur virgae chalybeae describendo curvas AH CD BGFE, virga statim vi magnetica donabitur . ei 3. Eodem modo imbui poterunt magnetica vi fila chalybea AB (Tob. III. Fig. ao.) simul colligata, ut polus boreus

unius respondeat polo boreo alterius. I d. Acus magnetica non semper congruit cum meridiano terrestri, neque semper parallela ei horiEonti.

i s. Id liquido apparet, si communicetur vis magnetica cum acu horiZontali AB (Tab. III. Fig. s. 6.) & cum acu verticali C D. Hic a meridiano recessus appellatur Declinatio , Cariatio , 'Deviatio.

UIS ELECTRIC A.

I S. In corporibns vis quaedam re peritur, quae alia corpora in distantia sensibili attrahit, dc repellit. Vim hanc Eleis inicitatem

Disit illud by Cooste

85쪽

EX P ERI MENTUM I.

iv . Si electrum, idest succinum AB ( Tab. III. Fig. ad. ) cujuscumquc

coloris agrictum admoveatur levioribus corporibus CD, haec brevi temporis spatio ab electro attrahuntur , & repelluntur.

i g. Sulphur liquefactum, & infusum cylindro vitreo BC ( Tab. III. Fig. a s.

seu cono, deince frigefactum , & ex vitro excussum , admotumque plumae Asuspensae, statim electricitatem exercet Sine ullo attritu.

EX P ERIMENTUM III.

I p. Intra globum vitreum vacuum A B ( Tab. III. Fig. a 8. mobilem circa Proprium axem A B ponatur filo metallico orbiculus ligneus E, a quo linea fila Pendeant. Extra superiorem eiusdem glo-ia partem collocetur illum aeneum F G a

globo

86쪽

in superiore parte incurvatum, a quo Pariter linea fila pendeant. Ope machinat rotationis C O agitetur globuS, eique manus applicetur , fila interna, tanquam radii rotae, globi superficiem versus diriguntur; externa globi centrum uersus. I 8 o. Corpora quaedam electricitatem per se habent. t 8 i. In pluribus corporibus praeter electrum id observare licet : hujusmodi sunt et vitrum vulgare , & metallicum ,

crystalli , gemmae pellucidae, albae, &coloratae, sulphur , arsenicum , resina: vegetabilium praecipue duriores, & sicciores, gummi copal, thus, resina guasaci, resina salapae, beZoinum, colophoma, residuum post destillationem petrolei misticum spiritu nitri, sericum , cera obsignatoria, &c.

EXPERIMENTU M.

iga. Filo cannabino AB ( Tab. III. Fig. a T. ) suspendantur duo globi metallici CD, i plum autem filum suspensum .

I sit

87쪽

sit a sericis filis EFGH. Si tubus crystallinus L M, aut alia ex nuper dictis rebus, applicata chordae AB sicca manu, aut linteo atteratur , fuligo , aut partes solii aurei tenuissmi NO attrahentur, &repellentur. Etiam chorda AB madefacta, idem eveniet. 183. Quaedam corpora electricitatem recipiunt per communicationem. 18 . Id facile ostendunt metalla ignita, aut frigida, semimetalla, gemmae

opacae, marmora, gemmae marinae, corallia , margaritae , salium crystalli , aquae omnes, glacies, spiritus vini, & reliqui spiritus, cannabis, lignum, prunae, flamma candelae, homo, & reliqua animalia omnia.

EX P ERIMENTUM.t 83. Resinae AB (Tab. III. Fig. 26.3

superponantur duo vasa vitrea CD, super quae collocetur lamina metallica E F ;huic vero imponatur lamina crystallina . GH, cui affricetur sicca manus, aliudus corpus, quod lamina metallica tenuissima involvat

88쪽

exercebit.

186. Corpus, quod per se electricitatem non habeat, eam tamen acquirendi capax sit per communicationem, nullam vim electricam recipit, nisi sustineatur a corporibus, quae per se illam habeant.

EX P ERIMENTUM.18 . Si in Machina Electrica ABCD

( Tab. IV. Fig. 6.), quae pro arbitrio conis strui potest, rota FG ope manubrii EB circumagatur, & sphaerae vitreae H, quae per funem ductarium simul celerrime circa proprium axem volvatur , vola .siccioris manus Κ aut pannum applicetur, insignis excitabitur vis Hectrica, quae & aliis coraporibus communicabitur. Virga ferrea ΚL, vel conus, vel tubus metallicus IH filis sericis ab c de fgh suspensus, &sphaerae admotus vim electricam excitabit.

89쪽

me ( 58 )io 8. Eadem virga suspensa ex filis metallicis , aliisve corporibus non per se electricis, nullam vim excitabit. EXPERIMENTUM I. 18y. Maxime patebit vis electrica . si a virga IH ( Tab. IC. Fig. 6. Fig. s. 3suspendatur silum metallicum A B, quod attingat tintinnabulum filo serico CD spensum, circa quod sint duo globuli F Ea filis sericis pendentes, alia duo tintinnabula metallicis filis suspensa sonum emittent, quum electrica fient.

EX P ERI MENTUM II. iso. Circuli metallici quatuor, pluresve ABCD (Tab. IV. Fig. p.) superponantur resinae E F. Inter unum , Sc alterum circulum medii habeantur globuli vitrei vacui. Si iidem circuli electrici fiant, globuli in gyrum ducentur.

Is i. Vis electrica per flammam transit.

90쪽

iva. Sustineantur a sericis filis virgae duae metallicae ABCD (Tab. IV. Fig. I. 3 quarum una ab alia sex fere pedes distet, eodemque modo a sericis filis sustineatur tabula G H sex fere pedes longa, ad cujus extremas partes habeantur duae candelae accensae E F. Si electrica fiat pars D, globus I vim electricam exeriscebit in plumam Κ. Candela una sublata, cessat effectus. Is 3. Vis electrica auget cursum liquorum in siphonibus. EX P ER IME NT V M I. is . Si vas AB (Tab. IV. Fig. Io.

unde aqua effluat, superpositum resinae CD, electricum fiat, aqua majorem velocitatem adquirit.

EXPERI MENTUM II. is s. Si manu D (Tab. IV. Fig. i. Jquis teneat catenam FE, cujus altera pars circumdet lagenam vitream A B scobe metallica,