Dissertatio Logica De Valore Sensus Communis Naturae Tanquam Criterio Veritatis

51쪽

expertos testantium, ac ne i rum quidem singui ' rma determinate, nec universorum ; sed multorum saltem: se tamen, ut nulla probabili testimonio conset de experimento contrario. Plus certe arctum vitae spatium, & communis facultas certam de aliorum experientia capiendi. notitiam privato cuique homini non permittat; quin idcirco quisquam negaverit, etiam privatum quemque particularem hominem da id genus eventibus certam praevisionem habere posse.

Haee demum universe sumta tertitudinem illam phy- fcam absolvunt, quam omnes docti indoctique talem appellant, quam de eventibus naturalibus, ex applicatione certarum caussarum naturalium sub certis individuis adjunctis extituris, habere solemus , ex. gr. de accensione stuppae aridae ab igne applicato, de crastino ortu solis, & hodierno oecasu futuro &c. Alia quaestio est ran demo rari possit etiam usque ad evidentiam, hujusmodi certitudini physica absolute favum subesse non posse. Qua de quaestione sane dissicili nihil opus est isthic quidpiam pronuntiare. Suffcit veram naturam physicae certitudinis . a nullo in dubium vocandam, exposuisse; atque modo ostendere, totum, quod. in ea inest ponderis ad assensum imperandum, atque adeo etiam proxime ipsam istam certitudinem physicam inesse judiciis nostris, quae ex communi consensu hominum de aliquo dogmate, ex ipso sensu naturae istud dietante orto, in nobis

existunt. x .

Sensus proprius naturas, ad aliquod iudicium in re gravis momenti ex iisis con fusis subjecti

52쪽

propricati notionibus nos inclinans, η communi hominum consensu, fatis certo item nobis perupecto, iusciatur , parem certitudinem latium judiciorum parit, qualis es vulgo certitudo ph ca defuturis . eventibus, ex sola uniformi praeterata experientia . in nobis oriri solita praec. n. 4. S sc). Habed

enim Omnes notas & rationes assensus firoi cum ista communes. Cum enim per notiti/m certam de

communi consensu. hominum circa tale judicium certi hoc ipso simus , omnes communiter homines perinde, atque de nobis ipsis intime experimur, ipso naturae communi sensu inclinari ad tale judicium; &pari, confuso licet, Claro tamen, intui. tu mentis videre nobiscum eandem convenientiam,

vel . contradictionem subjecti & praedicati ejusdem: tot stgnita consentientia hominum judicia,

aeque clara, atque noster proprius naturae sensus est, se habent instar illarum uniformium experiem tiarum, in ideis phantasticis a phantasia reproductis menti praesentium; singulaque parem vim habent, atque singulae istae ideae phantasticae, praeteritas uniformes experientias reprae tantes , admovendum iptellectum ad assensum; ita, ut con cordia omnium judiciorum humanorum satis certo perspecta eundem effectum in mente pariat. quam parit sat certo perspecta uniformitas experienti Tum externarum sub eadem hypothesi anteced tium praec. n. 3. & 4 . a.) Porro sicut certit do physica non nititur generali inductione omnium

eventuum similium iti simili individuo casu. praec.

n. s. ; ita nec opus est ad hoc, ut communis semiud hominum omnino omnium nobis sngillatim sine exceptione perspectus st: sed lassicit etiam ad parem summam certitudinem judiciorum communi consensu ho Minum di ipso proprio naturae semi ni-D ' xorum,

53쪽

xorum, ut de plurimis hominibus ipsi ex eorum te. stimonio certam notitiam hauserimus, & de aliis

universe Ra ex eonsentiente coaevorum aliorum ho-' minum attestatione nobis constet, ut nullo proba.

bili testimonio constet de opposito praee. n. 9. . 3.) Sicut rursus certitudo physica subsistit in certa

expectatione similium eventuum ex uniformi experientia praeterita; et si illa non exhibeat impossibilitatem absolutam etiam naturalem alterius eventus futuri: ita etiam certitudini absolute simili judiciorum nostrorum praedictorum ex communi consensu hominum nihil obstat, quod consensus istius cerota notitia non exhibeat impossibilitatem absolutam etiam naturalem oppositi, vel erroris ipsi huic conis sensui se miscentis. q.) Denique scia certitudo physica de futuris eventibus, ex praeteritis uniforismibus experientiis nata, cum ipsa veritate judicii, ad quod istae inclinant, praecise connectitur per hypothesin , quod naturae mentis nostrae vi naturalium legum suarum nos homines universe, absolute, & sine omni periculi erroris admonitione, vel indicio inclinare ad erroneum judicium saltem passim non possit praec. 6.): ita idem de communi senis su naturae nostrae valet a fortiori in re gravissimi momenti. Ergo omnimoda est paritas inter vim certificandi, quae inest uniformis experientiae praeteritae memoriae, & inter eam, quae inest consenis sui communi hominum, ex ipso sensu naturae or

to , satisque certo' perspecto, praesertim in rebus gravissimi momenti. 46. Pudiciorum certitudo, qua proprio A. fu natura Amul ae certo consensu hominum nituntur, hoc prin

54쪽

certitudine Musica judiciorum de similibus δε-

turis eventibus ex uniformi praterita experientia

orta pecuisare habet; quod illi non ob et dissensius pameissimorum quorumdam hominum, praesertim tutium, de quibus aliis certis ex indiciis consul, quod illis

ingrata int veritas, quam sensus natura omnibus o teris dictat. Constat enim ex distis g. 33. , nulla necessitate urgeri hominem quemlibet, ut sensui proprio naturae etiam aliquod judicium & assensum de certa veritate e confusis ejus notionibus sub denti actu assentiatur. Ergo si alioquin constet docertis hominibus, illis motiva unde unde, eX. gr. ex fuga & odio talis veritatis, su ppetere ad negan. dum ei assensum; dissensus illorum per se ne probabile quidem argumentum est, illos sensum eundem naturae satis clarum de tali Iteritate etiam solum consula cognita non habere ' Ex altera vero parte ob communem naturam & intelligendi lacu, talem, hujusque suffcientem.vim, quam illis pariter nobiscum comketere constat, vi ipsius experientiae tam uniformis, quam de aliis paene omnibus hominibus habemus, certi sumus, nec illis parem naturae sensum de eadem veritate reipsa dosse, quem omnes alii homines habent, eo solo di seri mine, quod ejus dictamini praebere assensum ex odio ipsius veritatis, quam istud suadet, obstinate de. trectent. Ergo &e.

Sed juvat eertitudinem ex communi sensu naturae& eonsensu hominum ortam etiam homparare cum ea cerritodine, quae simplici sensuum testimonio Inest.. ' ' 47.

1 Vulgus omne hominum simpliciter certum Da es

55쪽

es de ex entia γ prasentia corporum, quorum ideas sensuales visu , auditu, tactu erc. percipit. .

corporum sensibilium idem vulgus hominum ex solis,deis sensualibus non bolet, se communiter issam nec ratiocinio quodam fue=addito attingit.

mis . n de actuali prinsentia triaum corporum habet, qualia per sensus externos percipat, non nisi infensu a confusi vi-citatis idearum sensualium con te, quas in se ex usu γ applicatione sensuum mens ninoi advertit; quin de modo cogitet, quomodo nascanintur. aut de nec late nexus illarum cum vera prasentia corporum, qua reprasentant, disinctam raritionem hincientem reddere sciant.

rre solo veritatem aliquam ex solis confusis notioniatus intuemur, vivacitate quialm intuitus . at nonsrmitate inclinationis , qua ad assensum invitat, dissint ab ea inclinatione item mere confusa, qua ad credendum prinsentiam corporum ex eorum sinati ne externa immissimur ; visque vivacitatis idearum sensibilium abunde suppletur eo momento , quod pro prio natura sensui ex certitudine de mili sensu es consensu omnium aliorem hominum accedit. -

ys accedente certo consensu flmili naturali omnium aliorum hominum proxime ad certitudinem eam a cedri quam vulgo nos, homines ex usu sensuum emterno tum de prinsentia certorum corporum habere Holemus. -

56쪽

' Nequa ptites sorsan, ex eo certitudinem testimonii. sensuum majorem aperto probari, quod experientiae sensuum nostrorum plane non refragari ipsimet possimus; bene tamen sensui naturae & communi consensui homi-npm. MVum enim es, testimonio propriorum sensuum v

nes rorula nos refragari absolute non posse. Certat Ideam Iistae veri extitere: & vel ex eo ipso , quod interro gatus quisque e vulgo hominum, unde probet, sensuum .l a suorum ideis vere talia objecta praesentia substare, qua a Brepraesentant ; eo ipso, inquam, quod respondere nihil sciat, nec petitum probare queat; sacile advertet, se absolute negare assensum sensuum testimonio posse, cujus Veritatem probare non possit. ' Adde denique & illud: eodem communi argumento reflexo post aliunde demonstratam DEI existeritis nempe vel a poseriori ex sensu intimo de existentia animae propriae ceu entis mutabilis; vel a priori ex ipsa entis infinita persem notione ex divinis persectionibus probari, DEUM permittere non posse, ut testimonio sensunm externorum, uniformis inperientiae praeteritae& sensus communis naturae , comisiuni consensu homi-

num confirmati, in cognoscendis per ista criteria veritatibus maximi ad temporalem & aeternam salutem nostram momenti unquam, citra omnem periculi erroris admoni

P a tionem

57쪽

tiorem & Indicium, sallamur: cum Ipse pro sua infinita henevolentia per se necessitate absoluta seratur ad omne verum bonum nostrum, aeteraae saluti profituum, promovendum ; nisi nostra ipsorum culpa impediatur. Pr Inde quam evidens cuique esse eκ divinis persectionibus aioterie insallibilitas testimonii sensium, vel uniformia experientiae praeteritae similium casuum; tam quoque evidens sit neeesse est certitudo salii nescia communia natu-

rae sensus , & ex eo orti consensus hominum quovis in judicio maximi momenti , e. gr. in primis principiis &fundamentis morum &e. &c.

48. Existit consensus communis hominum de exi- sentia DEI, idemque ex ipsi sensu natura comm nr ortus es. Quisque enim nostrum praeter sensum naturae proprium, quo se ex solis confusis notionibus ad hujus judicii , DEUS exsit , assensum, seu ex intuitu creaturarum argumentando a posteriori ad existentiam DEI ceu communis caussae essi- cientis, sive a priori ex . ipsa notione DLl, Leu.entis infinite perfecti, inclinari sentit; insuper certissimis experientiis & testimoniis communem de hae veritate consensum plurimorum hominum compertum habet, & ex plurimorum aliorum consentiente attestatione similem consensum multo plurium aliorum ipsi ignotorum cetera hominum cer tissime cognoscit. Unde, si etiam aliqui existant, qui obstinate DEUM existere negent, ex ipsa per

58쪽

. - .

specta similitudine specifica naturae humanae, & sa-

Cilitate tum acquirendae genuinae de DEO ideat, &forreandi inde intuitus de ejus existentia ex confusas etiam notionibus de bious mundi ordine mutabili,

S entis in iti psimilitate existentia, item ex

uniformi experientiae de tali naturae sensu in paene omnibus aliis hominibus existente 4o.), certi essi-eimur, etiam in iis ipsis, qui negant, DEUM exl-stere, reipsa non deesse sensum cundem naturae de existentia illius , solumque prava voluntate ipsos negare eidem assensum 7.); maxime quod vulgo in id genus hominibus atheis obvia se prodant moritiva, dissuadentia talia veritatis ipsis merito timen- .dae assensum. Ergo reipsa existit communis sensus naturae, & satis etiam communis actualia contensus hominum de existentia DEI. ex o

Consensus hominum de exserata DEI, quinctu exsit c prino. , veram absolutamque certitu- livem parit in omnibus, qui eundem rite perspectum habent. Patet ex dictis 3. 46. Ostenditur vero idem ex absurdo, quod sequi reipsa, & esse iste, Omnes sine petitione principii intelligent, qui

DLi existentiam reipsa etiam cum vera evidentia a posteriori saltem, vel etiam a priori, demonstrare norint. Sequitur enim, plerosque' homines certas non .esse de existentia DEI, ac proinde neque certos esse de existentia ullius legis di vinete: eo quod plerique demonstrationis di evidentiae de ista veritato vel expertes, vel omnino etiam incapaces sint, nec alio criterio ad illam cognoscendam ducantur, quam proprio sensu naturae, & communi

59쪽

hominum perspecto sibi de eo dem consen P. Atqui evidens absurdum est, DEUM , qui pro sua infinita beneficentia non creavit mundum nisi beatitatis creaturarum rationalium quam maximae promovendae caussa non utique novae alicuius propriae uti. litatis, vel voluptatis captandae desiderio , plerisque omnibus hominibus negare primum omnium& magi me singulis necessarium medium hujus consequendi. snis, videlicet certam de sua existentia notitiam Ergo ex negata certitudine illius consensus hominum de DEU existente sequitur evidens absurdum. Ergo ex. Opposito &d. c.

. Soperest, ut levibus argutiis breviter respondeam, quae non nulli sie dieti Theistae, cum Lucretio, Spino-Σa, adisque Verre Atheis, ad enervandam vim criterii astius veritatis. quam sensui naturae , communique hominum conseas, de existentia DEI & praecipuis morum principiis inesse huc usque ostendi, excogitarunt. Ajunt isti I. , sensam communem de his omnibus primis religionis principiis originem traxisse ex inoata hominum meticuisitate , qua anxii futurorum, & suturae suae sortis incerti, chimaeras sibi pro veris rebus eiunxerint, quiescere & frui praesente forte in tranqualia pace nescii. Sed eccur metui potius isti, quam spei eum Pussendo fio- e. ho m. Praes. S. VI. & ibid. L. I. c. 4. f. 8. Iqq. Id genus conceptuum origo adscribatur, non video. An ne magis timere, si mali, an sperare, si honi simus, re

ligio

60쪽

. II o noresaeit Τ Deinde metus talia sibimet fingens me-

ro phantasmate, . absque omni argumento, nonne gra dis stultitia soret, universo humano generi tam temere non assingenda 3 Quodsi seu melns ille, seu spes suturi, Rudentem rationem revera habuit; quam aliam dabis verius equam praevium non sequacem naturae sensum de existentia DEI summe boni, & justi, & providi, qui metum talem Ralis, .juxta atque spem bonis, ingereret ΤLonge itaque verisimilius est, imo certIssimum, quod sensus iste naturae psoprius caussa illius metus & spei praevia fuerit, non autem, quod ex metu, vel spe simili, ille primum suerit exortus. Secus prosecto metus DEI potius suadere debuisset opinionem de non existen te DEO, quam de ex ente. Certe multo verisimilius Sos eredimus , sceleratos homines, male sibi a D O me- Ν

tuentes, nec quidquam in laturum sibi ab eo expectaniates honi, pacandae mentis suae caussa DEI fidem , quae metum iIlum incusserat, ceu hostem nimis invisum, a se exeussisse. Sed denique Veram originem omnie commuis n. sensus naturae jam demonstravi supra g. 3 : quam demonstrationem valere ex aequo de isto communi sensu naturae, & EX eodem orto consensu hominum da exsentia DEI, id ipsum evidenter probat, quod eandem Di l existentiam PhilosophI non ausi evolutis con-