장음표시 사용
21쪽
l Cur morbus pestilens solus ex omnibus vitiis praecipue assiciat eos, qui adi laborantes eo morbo prope accesserintὶ An quod is solus omnium morbo
rum communis omnibus nominibus est. Itaque pestem facile omnibus infert qui scilicet deprauato iam habitu sunt. Fit enim Vt morbo cubantis veluti quodam semite succendente,vitium illud protinus exultet, concipiatu que in aliis.
Si pestem solam ex morbis,contagiosam csse proponeret hoc loco Aristoteses sanh NI ea proponeret quae falsa sunt, M illis contraria, quae problemate primo sectionis septimae& loctauo eui dem monimentis consignauit: quo loco phti sim ophtalmiam, & scabiem tum contagiosa esse,ium verb eiusdcm rei caussam pluribus explicauit. Diligenter igitur sunt verba cosideranda ut sensus eliciatur, qui & verus sit, & eiusdem Aristotelis dictis minimhrepugnet.Ex rati ne igitur,quae pro disiblutione proponitur ille inuestigadus. Duas igitur
in solutione obseruo apponi pcliis conditione , alteram ex parte rei cotagione assicicndae, alteram ex parte rei assicientis r ratione quarum sinistis dicitur contagiosa: Hae autem cum nulli alij morbo communes sint, nullus alius iure contagiosus,nisi pestis crit; ut hic sit Aristotelis sensus, morbum nullum sicuti pestem contagiosum esse; prima conditio cit, quod cum alij morbi aliis aetatibus,locis temporibus sint proprio, si1ciiti rum ex aliis, tum cx H ippocrate potissimum patet tertio amorismorum libro, ubi proprios temporum , dc aetatum morbos enumerat,atqui etia ex libro dc aere,aquis Sc locis; la pestis ita omnibus est con munis,ut non magis uni aetati,ioco,& tempori, ac aliis dici possit piopria, SI ineptus videretur qui ma s pucriam quam a lescentem,aut hunc quam virum,cidim obnoxium esse dicereti eodemque pacto de antii temporibus cxistimandiim est atqui alios morbos, inter quos Sc contagiosi sunt,praeter pestem, per illas aetatus,*tempora distinxit Hippocrates coiibro,irridendus si pestem etiani inter illos cnumerasset. Negari iamcn haud potest aptitu dinem quoque,& apparatum ad eam rem, sicuti & ad alias omnes requiri, quod indicauit Aristoteles cum dixit σαι prasis , aut depraarao sent habitu, Vt vertit Theodorus; non enim omnes eo morbo aeque corripiuntur, sed qui ita sunt ais m,Vt prompte contagione corripi possint: taloe autem,non omnes sunt; secus enim omnes corriperenturi sunt tamen omnes ad eam apti,qua ratione illa sola dicitur maximE,aut potissimum contagiosa: alij enim morbi M ipsi contagiosi; at haec sola potissimum. Caussa differentiae est ipsius pestilentiosii morbi natura,quae cum insigni & essicax admodum sit,
nec in corporis humoribus fundamentum postum habeat, ut ex eisdem dependeat caussa nulla est. Nec enim in caliditatem, M humiditatem, quibus putredo ipsa consistit, pestis natura referenda est, ut harum qualitatum insisni exccssii possimus corpora quaedam magis habilia dicere: hae namque perniciosas potius quas da, & malignas febres creant, quam pestem ipsam, de qua proprie loquitur Aristoteles, quae occulta potius quadam venefica qualitate toti acri substantiae impressa consistit,& inde per contactiam corporibus communicatur. Illae tamen qualitates,quae dictae sunt,putredini maxime accommodatae,apparatus sunt ad eam facilius recipiendam, unde & corpora quantum fieri potest illis occasionibus exsiccanda dicebat Galenus test hie nimirum prauus ille habitus, quem dicit Aristotcles in problemate. Igitur ratione corporis assiciendi haec est prima conditio, omnium communis ad pestem habilitas i Altera est ratione eorporis iam insecti,a quo nimiru pcr conta gioncm morbus in alio exultat: haec autem ab Aristotele dieitur , hoc clh se a ccendendum,aut ebostiem seu faba : Semper eitim in eiusmodi morbo correptis adest virias, quod tum spiritu per os, tum halitu, ac vapore per uniuersum corpus egreditur, rarione insignis, veneficae, totaque substantia coemptelae intus exilientis,cadem qualitate praeditae,ac ea unde morbus irruit,quam & ipse similiterob eundem semitem ebullientcm, alteri Glerite ommunicare potesti talis autem fomes, eiusdcmquc naturae, aliis morbis, vel contagiosis haud qmquam inest , horum autem qualis sit, quomodo illi communicenmr,non et hic locus explicandi. Aristoteles loco adducto, hoc est problemate octauo
sectionis septimae non pauca ad hanc rem attulit. Igitur inter contagiosos morbos pestis, quia & morbus omnibus communis est, SI fomitem succendentem continuum habet, lamaxime contagiosa es . qu iam iusserendente. Ita emendauimus ex coniectura; codices enim quoscumque vidi impressos, s mdente, habebant. Puto autem fuit se. librari), aut operarum erratu ac Theodorum scripsisse, succcndente.
22쪽
Cur si venti Septcntrioneses hyemem occuparunt,Ver autem Austros pluuia hic exhibuit , aritas proxima grauis tam febribus, quam lippitudinibus insequi soleat 3 An quod aritas corpora nostra multum humoris alieni continentia cxcipit, & terra madet, & habitandi locus perhumidus est, talissique
redditur, qualis qui grauis perpctub constat. Primum itaque lippitudines
subeunt, cum excrcmenta humoris in capite dcliquere incipiunt, dein febrcs. Ita enim intelligendum est, ut res eadem &calidissima,& frigidissima reddi possit; ccu aqua, vel lapis: seruet etenim illa,vrit hic vehementius. Fit igitur ut acr suae crailitudinis caussa calorem pleniorem suscipies exardescat,& corpora pari ratione, anxietate, aestuque vexentur: aestus vero in corpore febris, in oculis lippitudo est. Denique mutatio quaeq; valida corpus perue tisicum scilicet coelo adhuc madente, aestas protinus sicca, S: Calida occupauit; vitium c tiam augetur, si pluuia aestate accessit. Ita enim vis lis materiam late obtinet, quam scrvescere tum in corporibus, tum in terra, tum etiam in acre faciat , qua de caussa febres oriuntur, ae lippitudines.
De temporum anni constitutionibita nonnullis, qimm propriis mutatis temperamentis alia acccperint verba facit in proximisqii inque semctibus problematis ; qua de re copi Osdetiam disserit Hippocrates, tum in libro de aere,aquis,& locis, qua parte de anni temporibus agit,rum etiam tertio aphorismorum vndccimo,duodecimo,decimo tertio,& decimo quarto aptiorisinis, iis . cm pcnc utrobique verbis ; ad quos aphorismos clim uberrimi Galeni exicut Commcntarij,videre cos icchor potcrit; nobis enim luic omnia minime afferemitur,sed illa t: nciam, quae aut iacccssaria , aut magno usui fore videbuntur: loca tamen Hi pocratis, Aristotelis singula singulis ut conferat lector maxime auctor sum, dilucidiora enim tum sensu omni.i,tum vcro rationum momenta ex collatione sere ut appareant miluquidem dubium non cit. Igitur Aristotcles octauo hoc problimate, quod aphorismo Vndecimo tertii libri respondet, de constitutioni quae primo loco proponitur inlibro de aere, aquis, & rosionibus, illud quaerit, inir sit Itycms aquilonia suerit, ver aut cm pluuiosum, SI australe, aeitas subsequatur febribus, Λ ophtalmiis abundans: caussam autem esse inquithun iditatem extraneam, acquisitam S: derellistam a vcm ob pluuias & aultros in eo exsuperantes, S caliditatem magnam aritate necessario subsoquentem; subsequitur autem oba n uationem, si hic sitissecantem aestii m. qui Ac in corporibus, & in acre co tempore contingit ratione crastilici in ipsb inducti a pluuia praecedente, quae tum terra, tum locos omnes luimiditate repleuit; crassus enim aer quomadmodum rcliqua corpora omnia ad recipiendum calor in nragis accommodatus est, quam tenuior,& quo crassior,es accommodiator. l Ratione igitur liuius caliditatis immensae colliquatio fit excrementi in capite existentis,&l inde tum ophtalmiae primium, dccumbente illo GCremento ad oculos, tum deinde febrest simili eXcremento cbulliente oriuntur; cur autem ophtalmiae primum,tum sebres,ostenditi Aristotcles problemate decimo nono, ibique a nobis etiam de hac re nonulla in commen-l tariis affercntur. Quae vero hic de aestate dicuntur,ea non de toto ipsius tempore accipiens da sunt, sed de prinia ipsius parte tantummodo usquc ad Canis exortum, ut intcrpretatur Galenus
23쪽
Cur morbus pestilens solus ex omnibus vitiis praecipitc assiciat eos, qui ad
laborantes eo morbo prope accesserint An quod is lotus omnium morborum communis omnibus nominibus est. Itaque pestem facile omnibus inta seri, qui scilicet deprauato iam habitu sunt. Fit enim Vt morbo cubantis vetaluti quodam fomite succendente,vitium illud protinus exultet,concipiaturque in aliis.
Si pestem solam ex morbis,contagiosam esse proponeret hoc loco Aristoteles an F Se ea proponeret quae falsa sunt, Ecillis contraria, quae problemate primo sectionisi eptimae 5 octauo eiusdem monimentis consignauit: quo loco phtifim,ophtalmiam, Se scabiem tum contagiosa esse tum verb eiusdem rei caussam pluribus explicauit. Diligenter igitur sunt verba cosideranda ut sensus eliciatur, qui Sc verus sit, te ciusdem Aristotelis dictis minimbrepugnet.Ex ratione igitur,quae pro distblutionc proponitur ille inuestigadus. Duas igitur
in solutione obseruo apponi pestis conditiones, alteram ex parte rei cotagione assici cndae, alteram ex parte rei assicientis: ratione quarum pestis dicitur contagiosa: Hae autem cum nulli alia morbo communes sint, nullus alius iure contagiosus nisi pestis crit; ut hic sit Aristotelis sensus, morbum nullum scuti pestem contagioliam esse ; prima conditio Cst, quod cum alia morbi aliis aetatibus locis,temporibus sint propriJ, sicuti tum ex alus, riam ex Hippocrate potissimum patet tertio astorismorum libro, ubi proprios temporum, de aetatum morbos cnumerat,atquietia ex libro dc aere,aquis & locis; la pestis ita omnibus est communis,ut non magis uni aetati,io M tempori, ac alii, dici possit propria, de incptus videretur qui maθis puerit in quam assolescentem,aut hunc quam virum,cidcm obnoxium esse dicercti eodemque pacto de anhi temporibus existimanditio est:atqui alios morbo ς, aliter quos & contagiosi sunt, praeter pestem,per illas aetates, de tempora disti tax it Hippocrates colibro, irridendus si pestem etiam inter illos emimerasset. Negari tamen haud potest aptitu- ldinem quoque,& apparatum ad eam rem, sicuti de ad alias omnes requiri, quod indicauit Aristoteles cum dixit ἔαι φαυλώι εὐου ς, di sum , seni habitu, Vt vertit Theodorus ; non enim omnes eo morbo aequε corripiuntur, sed qui ita sunt Neii,ut prompth contagione corripi possint: tales autem,non omnes sunti, secus enim omnes Corriperentur r sunt tamen omnes ad eam apti,qua ratione illa sola dicitur maximE,aut potissimum contagiosa: alis enim morbi & ipsi contagiosi ; at iraec sola potissimum. Caussa differentiae est ipsius pestilentios morbi natura,quae cum insignis, & cssicis admodum sit, nec in corporis humoribus fundamentum positum habeat, ut ex eisdem dependeat causa nulla est. Nec enim in caliditatem, de humiditatem, quibus putredo ipsa consistit, pestis natura reserenda est, ut harum qualitatum ins ni excellii possimus corpora quaedam magis habilia dicere: hae namque perniciosas potius quasda, Zc malignas subres creant, qu. ampestem ipsam, de qua proprih loquitur Aristoteles, quae occulta potius quadam venescaqualitate toti aeri substantiae impressa consstit,le inde per contactum corporibus comm Nicatur. Illae tamen qualitates,quae dictis sunt,putredini maxime accommodat apparatus sunt ad eam facilius recipiendam, unde de corpora quantum fieri potest illis occasionibus exsiccanda dicebat Galenus: est hic nimirum prauus 1lle trabitus, quum dicit Aristotcles in problemate. Igitur ratione corporis assiciendi haec est prima con)itio, omnium communis ad pestem tabilitas: Altera est ratione corporis iam infectha quo nunim per Conta gioncm morbus in alio exultat: haec autem ab Aristotele dicitur ἰπέ-ν- , hoc cst semes adsuccendendum. ut ebialliens seu sabalum: Semper enim in ciuisiodi morbo correptis adest virus, quod tum spiritu per os, tum halitu, ac vapore per via Isum Corpus egre)itur, ratione insignis, veneficae, tota Ne substantia comi pleti intus existentis, cadom qualitate preditae,ac ea unde morbus irruit,quam de ipse similitetob eundem fomitem ebullientem, alteri celerite ommunicare potest i talis autem lames, eiusdemque natum, aliis morbis, vel contagiosis haud quuquam inest i horum autem qualis sit, de quomodo illi communicentur,non est hic locus explicandi. Aristotcles loco adducta, hoc est problemate octauo festionis septimae non pauca ad hanc rem attulit. Igitur inter contagiosos morbos pestis,
quia de morbus omnibus communis est, de scimitem succcndontem continuum habet, lamaxime contagiosa cit. Veliatis da fomitesecendente. Ita emcndauimus ex coniectura; codices enim quoscumque vidi impressos, semdente, habebant. Puto aurem fuit sc librari , aut operarum erratu ac Theodorum scripsisse, succcndente.
24쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. Hi
Cur si venti Septentrionales hyenaem occuparunt,ucr autem Austros pluuia hic cxhibuit, aes tas proxima grauis tam febribus, quam lippitudinibus in sic qui sole M An quod aestas corpora ncistra multum humoris alieni contincntia cxcipit, & terra madet, & habitandi locus perhumidus eli, tali Tque redditur, qualis qui grauis perpetuo constat. Primum itaque lippitudines subeunt, cum excrementa humoris in capite deliquere incipiunt, dein febrcs. Ita enim intolligendum est, vires eadem Si calidissima, & frigidis lima reddi possit; ccu aqua, vel lapis: scruci ctenim illa,vrit hic vel cincialitas. Fit igitur ut aer suae crailitudinis caussa calorem pleniorcin suscipi cs cxardescat,& corpora pari ratione, anxietate, aestuque vexentur: aestus vero in corpore
febris,in oculis lippitudo et . Denique mutatio quaeq; valida corpus perue
tit, cum scilicet coelo adhuc madente, aestas protinus sicca, de calida occupauit; vitium etiam augetur, si pluuia aestate accessit. Ita enim vis solis materiam late obtinet, quam feruesccre tum in corporibus, tum in terra, tum etiam in aere faciat , qua de caussa febros oriuntur, ae lippitudines.
Dc remporum anni constitutionibus nonnullis, qinim propriis mutatis temperamentis alia acccperint,verba facit in proximis quinque sequetibus problematis; qua de re copioshetiam disserit Hippocrates, tum in libro de aere,aquis,& locis, qua parte de anni temporibus agit,rum etiam tertio aptaorismorum undecimo duodecimo,decimo tertio S: decimo quarto aptiori linis, iliacm pene utrobique verbis ; ad quos aphorismos clim uberrimi G leni exiciat commoniarij,videre eos lector poterit ; nobis enim huc omnia minime afforemthir,sed illa t antiam, quae aut necessaria , aut magno usui foro videbuntur: loca tamen Hi pocratis , M Aristotclis singula singulis ut conferat lector maxime auctor sum, dilucidiora
enim tum nsu ormai.i,riim vero rationum momenta ex Collatione fore ut appareant mihi
quidem dubium lion et . Igitur Aristotcles octauo hoc problcmate, quod aptiorismo Vndecimo icrth libri respondet, Sc constitutioni quae primo loco proponitiir inlibro de aere, aquis, dc rcgionibus, illud quaerit, cur si liyems aquilonia sucrit, ver autem pluuiosum, S
australa, aestas subsicquatur febribus,3e ophtalmiis abundans Caussam autem csse inquit litamiditat cinextrancam,acquisitam&dcrelictam a v rerib pluuias Sc austros in eo exsuperantes, uec caliditatem magnam aestate necessario subsequentem; subsequitur autem obaeltuationem, siue suffocantem autum. qui x in corporibus, dc in aere co tempore contingit ratione cras litiei in ipsb indilistae a pluitia praecedente, quae thun terra, tiun locos omnes limini ditate r pleuit; crasti is enim aer qu madmodum reliqua corpora omnia ad recipiendum calorem magis accommodatus est, quam tenuior,& quo crastior,co accommodatior. Ratione igitiir huius caliditatis immensaemolliquatio fit excrementi in capim existenti Scinde tum ophtalmiae primitiv, dccumbente illo excremento ad oculo , tum deinde febressi initi excremento cbulliente oriuntur; cur autem ophtalmiae primum, tum sebres,ostendit Arithotcles problemate decimo nono, ibique a nobis etiam de hac re nonulla in commentariis affercimir. Quae vero hic de aestato dicuntur,ea non de toto ipsius temporc accipicnda s uni, sed de prima ipsius parte tantummodo usque ad Canis exortum, ut intcrpretanir Calenus
25쪽
Galenus undecimo aphorismo libri toth; nam cum in secunda ipsius parte, nempe ad Canis exortum, pluuiae moderatae contingant, S ecllesiae spirent, quod in aestatis hac parte secundum naturam se habente viuuenit ; cessat ad autumnum acris insalubritas, ut aiM-mat Hippocrates in libro de aer aquis,de locis, & noster Aristoteles decimo nono problemate. χνι ora το αυτο 0-Da enim ιmel endum est ut res eadem dr ealiadsima, ostigiat ima redin ρο sit. Haec eis pertinent ut demoni ret Aristoteles exemplorum similit id me, aerem talem esse, qui ea pati possit, quae ad effcctus producendos, de quibus quaeritur in problemate necessaria sunt. Si enim in aere aestitatio, aut suffocans calor mi nime posset contingere, iam altera, quae pro caussa lippitudinum, & sebrium adducta es , cessaret: aestitatio autem nihil aliud quam caliditas maxima in aere est:acr auicin hanc patitur in ca,quae nunc proponitur aestate, sicuti etiam palliis est funainam frigiditatem cum realis antea extitit: pati igitur utrumque posse dicit Aristote lux, non secus ac aquam, &lapidem, quas res summae tum caliditatis, tum frigiditatis participes fieri cx eo quilibet comprehendit, nam cum illae Digidae sint aliquando, intcrdum ita calore afficiuntur, ut illa ebulliat, hic comburat magis; addit autem rationem etiam Aristoteles, quare aestate dicta tantam concipiat aer caliditatem, nimirum ob crassitiem ex plumis , quae vcm p cessere . hac autem re iam similis aliqua ex parte fit aquae, M ligno, unde excmplorum pa-icat ratio. Igitur acre ita exardescente, & su cante ea ratione quae dicta est, in hominibus similiter, ait Aristoteles, suffocationes , di aestuationes contingunt; haec autem in uniuerso corpore nil aliud sunt quis febres, inoctilis quam ophtalmiae. Hippocrates iocoquem inescauimus libro de aere, aquis, locis ad aestatis propositae conditionem indi Candam utitur eisdem vocibus, S i ait ea tempellato duplicari. Gai nus etiam in expositione aphorismi decimi lcrcia libri septimi, ex medicorum se tuentia dicit vciasque has res significare, nimirum ciam ambientis aeris incendium, tiam ctiam bres; quibus notionibus ea voce hic usus cst Aristoteles. γλως que mutatio quaei valida corpin perueniι. Probat candum sententiam uniuersaliori quadam ratione, ipsamque adeo sentcntiam uniue saliorem reddit, extendens etiam ad alia corporis vitia non solas febres,& lippitudines. Inquit cnim gencratim quod transmutatio omnis, quae Vehemens, S potens est, Corpora vitiare, SI corrumpere solet,quoties vere humido istenae,excipiuntur corpora ab aestate calida,*sicca; quod etiam inulto magis contingit , si aestas sit pluuioia,tunc enim materiei maior adest copia,nempe humiditatis, in quam caliditate sua agens Sol eam ebullite facit, ubicumque posita sit,sive in corporibus, siue m
terra, & aere: dc hinc inter caeteros morbos tum febres, runa ophtalmiae oriuntur. Pcr aestatem autem pluuiosam eam accipere hoc loco debcmus, quae maxime talis cst,min qua maxima aquariam copia irruit; pluuiae enim mediocres, & circa Canis exortum cotingentes, salubrem potius, quam morbosum aerem cisiciunt, ut superius ex Hippocratis, MAristotelis sententia indicauimus. Hac aurem uni uc rsaliori sentetula ac co In praehcnduntur morbi illi, quos huic constitutioui familiares promissi it Hippocrato mobique; non proposuit autem nominatim Aristoteles in problemate, nimirum dyssentcri aes mulicribus euenientes si tamen de morbo illo ita sensisse Aristotelem dicendum sit; non mit enim omissa dysentetia mulicribus eueniens problemate proxime sequente, ncc cdiam problemate decimo nono quam contingere auciimno dixit post Lycincin aquiloniam,ver austrinum & aestatem admodum siccam, nullius sexus mentione facta i illam tamen huic consti- tioni assignauit similiter Cornelius Celsus capite primo libri secundi his vcrbis. Si h em sic Septentrionales ventos babint,ver autem Amyros δε exhibet, ferinisunt pu es, tormina,febres in massim sta initiis, ideos praecipue in multerabs . Dyscnteriam enim tomina ab eo Latine diei notum est: sed quoniam dum tota problematis conclusio prob retur, prima orationis pars, quae hyemem aquilo tuam colatinebat nunquam vcnit in
medium, neque ad probationem inii ulli fuit sed tot probatio ea re niti visa est quδd vercsct pluuiosimi,&australe: illinc enim per subsequentis aestatis caliditatem maximam morbos oriri demonstratum est, ideo quare hyemis aquiloniae in hac constrittionc Arist teles meminerit, quemve fiuctum illa ferat, quaesiverit aliquis, cui mihi Galeni verbis in
commemimis ad aphorismum superita adductum planissimh satisfaciendum est; Galenus
ctenim postquam probauit quam ob rem morbi superius nomitiati minime orti sint nec ipsa hyeme,nec etiam ipso vete, sed tardaverint usque ad si ibsequc mem aestatem, haec vertis subiimgit ut quidem vertit Leonicenuς. Irae vero dixerat Hippocrates nρu fit xerp semescarifitutioms fore eonsiderand- ,sed ex quibus ad quais fani permutationes. Prae. fi l
26쪽
ρων ijs patietur, si potiri aliqua ex parte lavabitur ad naturalem rediens med acritarem. Si vero totum ver humidum fuerit. ad eontrariam ducetur ea s constitutionem isti, quae prius merat, id es lsicca,transcendens istam, qua mediam tenet medioerisalem. α re aeris sessiqnens paratum em eipiet innsioni. Haec Galenus.Porro in Theodori tralatione pro,ealida, substituimus,uatida, qua exprimitur Graeca vox, , & ita puto scripsisse Theodorum, quamquam in om- inibus Latinis codicibus, quos ego viderim, deprauata sit illa dictio, fortasse ob sensus si- lmilitudinem, cum de mutatione ad calidum in proxime sequentibus verbis agatur. εχ lsi ο κD λύλλιι απινσι ζειν ε αν τοις συνκ si Ita enim uti Sotu materiam llate obtinet, quam feruefiere tum m corporibus, tum in ιerra, tum etiam is aere faciat. Iterat in ampliore sententia, quas stiperitis in non ita ampla proposuit caussas, nimirum materiam, jhoc est humiditatem extraneam, & efiicientem, hoc est Solis calorem, citius vi cuncta ebulliunt, tum in acre, tum in corpore, sicuti ctiam superius dictum cst
Cur si hyems austrina, S pluuiosa fuit, ver autem siccum,3c Aquiloniums est, corpora tam vere, quam aestate morbi exercentὶ An quod hycinis tepor , & si umor iaciunt ut corpora tempori eius nodi proxima in qualitate reddantur. Humida cnim, laxave fiant, &soluta, necesse est. Quae cum ita se habeant, vere frigido, atque sicco, facile concrescere possiant, dc indurari. Itaque grauid .ae, quibus tunc adest p.irtus, abortu periclitantur, videlicet incalcscendi,crudesccndique ratione. Quae res sydcratio appellata est,quam illa committit frigiditas, impatiens omnino excernendi humoris. InfanteS vero, quos gerunt, imbecilles, laesosque immodicam ob frigiditatem,edunt. Accidit enim, ut qui tunc coelo sereno nascuntur, iidem pluuio benigne, &constiterint, Si nutriti fuerint intra parentem caeteris vero , cum pituita
vitio su .ae nimiciatis purgata non est squod sit ubi tepidum se exhibuit spd coacta a stipore constitit, cum tepor occupauit, aestatis vi colliquescit, libilios, siccique sunt quὀd eorum corpora minime humidam, sed squalli-
bundam sortiuntur naturam excitantur quidem humores,sed tenues:quam obrem eos lippitudo arida male habet. Si vero pituita redundant, raucitates, distillationesque in pulmonem oriuntur: mulieres extorquent dissicultates intestinorum , quia natura sunt huinida frigidaque; seniores stupor attonitos reddit, ubi uniuersus resolutus humor incubuit, exque imbecillitate caloris natiui concreuit.
Aliam temporum constitutionem proponit, eamque contrario modo seliabentz, quὶ Πilla quae superiori problemate polita est: ibi enim de hyeme boreali, & vere australi sermonem instituerat,iaic autem e contrario de alistrali liveme, de boreali vero suscepta oratione, lillud quierit,quam ob rem tum ver clini ita affectum est, tumctiam Ulas subsequens mor-l
27쪽
bosa sin Caussam autem esse ait quod ab hyemis qualitatibus quae calida, S humida, pr ponitur, corpora iisdem qualitatibus assecta,quibus tempus i plum, redduntur plena humiditatis,mollia, & laxa, minime autem consistentia quae deinde a vcris frigiditate, Ss siccit te compressa,& indurata in eos incidunt morbos, de quibus dicitur. O N-oc. Morbos qui in proposita constitutione accidunt incipit enumerare, & primum abortus, qui similitcr primo loco proponuntur ab Hippocrate, tum aphorismo duodecimo tertiae sectionis, qui praesenti problemati rcspondet,tum etiam constitutione quae secundo loco proposita cit libro de acre, aquis, S regionibus, capite, quod ex aliquorum diuisione cst sextum illius libri. Ait igitur Aristoteles quod mulieribus, quae uterum serunt fomis verni, hoc est qui in vcr incidunt ad abortus degenerant; certe enim, . Nos quemadmodum ex Iulliniano emendauimus,minime ver5,ο legendum est, ita enim habet etiam Hippocrates locis, qui adducti sunt. Partus igitur qui in hoc tempus incidunt ad abortum degenerant, ob caliditatem nimi rum,SI sphacclismum factum a sicca frigiditate. Verum antequam Aristotclis sensa, de verba quae rationcm continent liquidius explicem, conuenenda clh mihi inprimis ipsa Aristotelis oratio; Theodorus enim ab ea nimium atque nimium dis ccssisse visus est. Conuertam autem S pauca quaedam proxime praeposita. Ita igitur verbum ex verbo A ristotclica sonat. Mis autem ita se habe,uibin, versodum exciens eadem condensat,oindurat ob itatem. It questrauid seM quibus vere partus inuat , abortu pristitantur ob cattritatem. Hrobat elymum
factum asceastilitate, tamquam non excreta humiditate. Duas itaque videtur Aristoteles in hac constitutione abortus caussas proponem, caliditaten , SI sphacetismum, caliditatem equidem accipere possumus ut facit Aponensis hyemis praecedentis, quae corpora relaxando,& meatus aperiendo viam muniit frigori,& siccitati,quae subscquuta sunt ut facilius penetrarent,ex quibus spiracelismus. At re vera ut quod stibiit ingcnue fatear,durum mihi vi
deatur hac dictione,Ahi sis o quae ab eodem Aristotele hoc in libro dicitur λ' id est excessus coloris . intelligere calorem illum hyemis, qui ut summus fuerit, vix fuerit icpor, quo modo etiam appellauit illum paullo ante hoc eodem problemate Arist teles να quod etiam videatur Plutosophus eadem voce non caussam, quae hyeme multo ante praecessit, sed quae sit abortus tempore denotare. Igitur alio fortasse modo accipienda ea vox, te quo paullo post. De sphacelo,aut sphacclismo, quem Theodorus syderationem vertit, mulsa habemus tum a Galeno secundo de locis affectis, & septimo aphori sinorum quinquagesino, atquc alibi, tum etiam ab Aristotcle libello de iuuciatuic, dc senectute ad finem, atque etiam a Theophrasto capite decimo tertio libri quarti de historia, & dccimo,
M vn cimo quinti de caussis plantarum: Nobis autem huc omnia congcrcnda nota sunt. Inprimis sydei alio dc sphacelisinus videntur Aristoteli,SI Theophrasto no omnino eadem, illa: οβολια, haec σφακελὼ κω dicitiir. Disserunt etiam caustis, quemadmodum similiter habetur a Plinio libri decimi scptimi capite vigesimo quarto,sydcratio enim tota coelo constat S sphacclismus etiam aliunde: idcm tamen in utraque recisectuς,qui cst corruptio, &mors extincto calido innato seu fiat in animali,seu in planta. De animali ita Galenus septimo aphorismorum quinquagesimo: Panis ramose mortificationem ex magnitudine insumma ltionis quam 'ropria meduιganssenam nominant, Grati θbMe m etiam appetiabant: de plantis, Aristoteles libello de iuuentute,& senectute. Alsast continensi ore exsuperet ob teporas e-stitutionem, υgente nimirum valido gelu, obarsunt, aut per aestatem vehementes aestavi necrdant, neque humor, qui e terra trahitur restigerare postlit ; calor earum marcore corrumpitur, atque per iatempus arboreistricesimum tire . atque Ferara dicuntur. Spliacetismus igitur fit extincto calore innato, unde iure nigredo, de qua Theophrastus quarto de historia loco qui adductus est:cxtinguitur autem calor innatus tum a summo calore, tum a summo frigore;a summo autem frigore duobus modii,vel perie tamquam a contrario extinguente Cotrarium, vel cx accidente per anti peristasim, Dilante nimirum extera o frigore calorem innatum ad partes interiores,a quo coacto,aucto,& roborato,deinde absumitur humidum, quod eiusdem caloris pabulum est ioc autem deficiente illi accidit intcritus, ut iam ex frigore oriatur adustio,quam rem fignificauit Virgilius cum dixis in Georgicis
Hinc autem opinio inciderat,cuius paulo ante memini, de qua superitis Aristoteles hanc esse a ipiendam: fit enim illa Hicca frigiditate per antiperistasim,quod hic euenire Milti,teles dicit. Dubia aute sunt adhuc illa tanquam non excreta humiditase Tli
rus vorat Vatiens omnino excernendi humoris humor enim tantu abest ut sphacellimum
adiuvet, Vt etiam inducta frigiditate prohibeat, qua ratione Iapidum genera quaedam, &vasa
28쪽
uas, aquis repleta plantis apponi rcirigerationis ergo eodem loco scribit Aristotcles. Ι ici mu humorem de quo in problcmate,sutilo collectum hyeme praeccdet mollesque.& laxas ac ideo debiliorcscificillia partes,qua ratione subsequens in verc liccum Dinis, altius que subiens sphaccium potuit facilius gignere, haud ita facile futurum si cxcreta lium iditate patetcs illic Λ loci mulici, res robustiores cssent effecti.Sphacetum eundem non semper accipi pro absoluto, completo aflectia , nimirum pro vera substantiae corruptione, quae liam mortia a sit, sed pro initio dispositionis, tradit idem Galenus loco quem indicaui septimo aphorismorum quod eam ob rem addidi, ne praeciis dictionem accipientcs, quod sem- lper vera corniptio haud contingat falsi sentctiam instimularemus. δε κιοιδραπα δὶα 4- lδά----Infames vero quos gerunt imbecilus. iastris immo.
Heani obueriid talem edunt. De mulieribus uteriim gerentibus proxime locutus cst, modo luero de puerulis ipsis, qui geriinciar tamquam dc re coniuncta, NI quae ad superiora refcra- lmutid nobi1 isnsinuat particula, si, quam a s uperiori, μυ, dependere infinita passim apud iGraecos auctores excmpla demonstrant. Hos igitur puerulos ait, in ea quae descripta ei constitutione debiles nasci,& imperfectos, idque ob frigoris immoderationem, quae clim
omnia naturae opera generatim vitiet, nec suis numeris absolui permittat, vol ideo tamen iplus ii Ibs puerulos laedit, quoniam iit ut ipsi, qui tunc primum in lucem eduntur, consti-thrti,iM nutriti antea essent in pariciate, hoc cit in utero matris, in quo ab omni aeris i tu lo- lmentia immunes & tuti lcpido in loco degebant; illinc igitur repente in exsuperatuc acris lqualitatem emersi, iure merito maximopera laeduntur. Porro autem tota haec problematis lpars varie nimis legitur .Theodorus enim ut ex illius versione apparet, coeli sereni & pli tui; lhoc in loco mentioncm facit quod totum m Basiliensibus,& Aldinis codicibus Graecis de- isiderariiri Antiquus autem in 'rpres serenitatis tantummodo meminit, cum quo sentit lustimani codex, qui Dit -addit o χα. Hippocratis autem aphorisiariis S locus in llibro de aere aquis,& regionibus,quamquam eandem quam hie sciitcntiam conti non L nuti ldum liubis praestare potet auxilium, nam Sc ille controuersus est, cum enim athibi legant,expungunt alij inter quos Manardus est epistola secunda libri primi Fuchsius
in commentariis adas orismum, quos commentarios legat, qui exactam huius rei cognitionem quan in nobis autem faciendum omnino videtur,ut quomodo se Graeca in vulgatis codicibus habent,ca bona fide conuertamus in hunc modum. Comini' enim τι quin tunc na. Funtur visa et e Iriterint, se nutriti fuerint in pariente. Quod ii addamus, iuxta antiquuintcrpretem,S: Iustinianiam, apponetur ca dictio orationis parti secundae hoc modo. Continit enim vi qm tum nascuπtur,udem in tranquilluate conlatierint, o nutriti serint in paraeut e. autem hyemem austrinam quae placida,& tranquilla fuit,quo tempore illi in utem mattis conitituti sunt. Duplici igitur tranquillitate ac tepore antea gati dentes;tCINNUS, dc loci in quo dcgebantun omnino contrarias emersi, iure maxime laedunriir. Porro Tlic dorsi inii υ, ω c δια iunxit antecedctibus,cum verterit, quι tune serem turis nascuntur, omnino lapsia in existimoaccepit enim eam voccm contraria notione ac ci subsit, tamquam illaesi i ficetur oempus aquilonium, siccum, squale Hc dicitur vor, quo temporc hi pueruli nascuntui; perum,ac immite;at. ,δι ut significet serenum:& siccum tempus, in placiditate, tranquillitate, ac tepore siccitatem illam denotat. P terea coactus fuit Thcodo. Ius Vt sententiam quam existimabat est e, absolueret, de suo addere pluuii coeli Mnignitatem, cuius ne littera quidem in Graecis cxemplaribus. . . iis τώ άsea
Alia hominum genrra,variaque,alios etiam, varisistiue morbos recenset reos primum qui temperamento bilio sunt, in praenarrata temporum constitutione siccis lippitudinibus Compraehendi affirnians. Hoc autem ideo contingit, nam cum in acre sint versati, qui per hyemem humiditatibuς abundauit, repleti sunt Mipsi plurima pitrii ita, quae cum ob maximam copiam minime repurnari potuerit, quod usu venire potui si et in vere, si pro
frigido calidum extitisset, sed potius ob stigoris vim constiterit, ideo fiat ira est ut sit e-
Mute aestatis calore huius vi colliquatae situ inimiditates, quae ad oculos dicumbentes, lip pitudines creaverint ; hae vero siccae sunt, naturae enim de quibus agitur biliosae sunt, hoc est calidae,& siccae, minime vero humidae;tenues igitur humiditates illae sunt,&ideo lip- ipithidines creant siccas, id est ut interpretatiir Galenus in commentario ad aphorismum ldecimum tertium sine fluxu: seigiditas enim ambientis acris exteriorem corporis super- lficiem densat, sie ut nihil ex humiditatibus extra fluere possit. Tum de pituitosis agit per lea quae sequuntur. Sed antea nonnulla ad Theodori versonem adnotanda sunt. Vm tepi- i
29쪽
damst exhibuit ver, aut aeris temperamentum. Thcodorus aut cm illa iron videtur agnouisse e, τυ - , quae etiam Iustinianus notis compungit, tamquam aut ab essent , aut aliter legerentur; ac sorte-ἀερο, necessario tamen vel apponcnda, vel sab audienda sunt ut Pleat sensus. Squallibundam; cisormauit ut puto Theodorus vocabulum hoc, quod squali dam, aut squallentem dicere nolucrit: utrum augendae, an minutardae significationis caussa, clim utriusque generis in lingua quidem Latina ea terminatione extent milii sane haud certum; certum tamen tum squalientcio, tum squallida, atque etiam aridam, exsuccam, quod Graech cst,se, potuisse ab co commota dici. Enimvero totam etiam hanc problematis partem, ut Aristotelis sensa quod ego quidem existimem patere melius possint, pingui minerua, at bona fide ita mihi vertendam existimavi. Aliis aure quia in vcre minime purgata pituita cist ob illius cxcedentem copiam quod fit cum tepidum existit in verum ob frigus constitit, cum candem occupat aestaS, atque tepor vicolliquat, biliosis quidem, S siccis quod non humida ipsis sunt corpora, at squallentem
liabent naturam, gignuntur humiditates, ve iun tenues, quam ob mm siiccis lippitudini bus capiuntur. Oi 3 Si vero fluarta reda dat , raucitates . Huisiam1 que in pulmonem. Homines temperamcnto praeditos ci contrario quod proxime di bimes nimirum pituitoso, ait laborare rauccdinc S distillationibus in pulmonem, cuius caussa est plurima qua abundant,&superioribus excellunt pituita, quae Aquilonis vi tamquam manu pressa, ad guttur, S pulmonem delabens efficit dictos morbost de hac autem distillatione pluribus Hippocrates libro M acre,aquis, locis,qua hanc constitutionem praecurrit, quae secunda est, Galenus in commcntario aptiorismi duodccimi ,& decimi tertij libri tertij. ταῖς θ .si meια της φύσεως. Mulieres extorquent ius ustates intemnorum quia natura Furi humida Hippocrates tum in aphorismo, tum in libro de aere, aquis, dc locis seri quidem dysente rias hac constituti e scribit, at non mulieribus, quibuscundem morbum assignauerat constitutione de qua in supcriori problemate ; verum cisdem mulieribus accidere aho tus cum liac constitutione dixisset, aliis dysenterias fieri tradidit, cuius sentcntiam.etiam G lenus sequums est. Aristoteles porse hoc loco ideo mulieres co morbo corripi dixit, quod earum natura sit frigida, & humida ; harum cnim qualitatum occasione cum multa h lmidi, frigidique humoris copia colliquatur, eriuc ad intcstina procumbat, dysenteria gi- lgnitur, vera sanε si nimirum cum sanguinis excretione, quia humor ille stigidus, de humidus aliqua salsedine, aut acrimonia contracta obeam, quae hΤemem praecessit caliditatem , ut dicit Galenus intestina radat, atque vulneret; aliter enim diuria a potius quam vora gignetur dysenteria. ἰς θ seniores iupor attonitos reddιt Vltimos seniores enumerat, quos in praedicta constitutione amplexiis facit obnoxios, idque humiditatis merito, quae cum consestim incidat, nempe in ventriculos cerebri, ut est Galeni sentcntia. ncque ob caloris innati debilitat cm, ortam, tum ob veris frigiditatem, tum ob aestatem ipsam dis ii possit, merito contingit ut morbi illi scniores appraehendanti sunt igitur quae enumerauit Aristoteles in proposita constitutione sex hominum, Se sex simili ter morborum genera, grauidis abortus, puerulis dcbilitates, S laesiones, biliosis lippitudines siccae, pituitosis raucedincs, Sc distillationes, mulicribus dysenteriae-senioribus apo plexiae ; quos morbos eadem constiti itione similiter fieri, dysenteria SI apoplexia excepti , de quibus haud meminit scriptum etiam reliquit Cornelius Celsus his verbis libri secundi capite primo. si vero Austra pluuiaei femem occuparunt, ver autem stutdum.nfiscum est, gra-uria quidem foemine .qui tum adesipartus Abortu pericluantur; hae vero quaenenunt imbecillis, vixi vitales edant caeteres lippitudo arida, o moressiunigrauedines, atque aest Laziones male
Cur si aestas sicca, & aquilonia fuit, autumnus ex aduerso humidus,atque austrinus, hyeme, quae proxima est dolor capitis, raucitas, tussisq; Oriantur, atque in tabem demum evadant 3 An quia hyems multum materiast excipit,
30쪽
' itaqiue humorem cogere, atque pituitam inde conficere magnum ei nego-
ltium est Ergo difficile est humorem densari,conficique inde pituitam. odsi in capite humor constiterit,grauitatem committit: SI si nimius,frigidusque est, crudorom utique mouet, Cui syderatio nomen est: nec nbn si ob nimiam sui copiam concrescere minus potuit, in locum defluit proximum, atque ita
tusim,raucitatem,& tabem contrabit
Quam temperaturam in superiori problemate hyemi, & veri assignauit, eandem nunc aestati, Sc autumno attribuit, siccitatem nempe, & frigiditatem, hi imiditatem autem, S l pluuias autumno , Respondet autem praesens problema aphorismo decimo tertio, & con-l stitutioni, quae quarto loco scripta est in libro de acre, SI aquis r quam sane modo habciati vulgata exmplaria, licci ea caruisse, qui Galeni tempore circumferebatur hic liber, apud eundem Galenum legamus, qui conmtutionem hanc ab Hippocrate non sitisse ibidem l positam scribit, scd illuis loco aliam,quam codem loco refert. Fuit citam thaec constitutiolvarie descripta; Aponcnsis Cnim legit. Dauiu sicca fuerat, Prina; autum vero eon-ltrarius sellarealis: dc ita etiam scriptum fuisse in codice unde Iustinianus variaς lectiones desumpserat, ex margine apparet, in qua pro, βορειον, quod ad aestatem resertur,l scribitur, νοχον, L pro, is nox, quod dicitur de autumno, scribitur βορειομ. At ex tralatione Theodori, de ex aphorismo, patet ita scribendum sicuti habent omnia vulgata excmpi ria. Quomodo criam legendum cssc in libro de aere, aquis, & locis docuit Adrianus Ale-
manu ς mcdicus in commentariis, quos ad cum librum plurimis ante annis edidit,& qu modo criam cxcudendum intrauit clarissimus Mercurialis. Quaerit igitur Aristotcles hul iusmodi constitutionc cxistcntc, quam ob rem per eam, quae subsequitu hyemcm dolores Capitis fiant, de rauccdines, de tusses, Se nonnullis phtisses: caussam autem totam coni jcit
Philo pluis in autumni hiuniditates, de hyemis frigiditatem, hyems cnim suapte natura frigida est talis hoc loco, nimirum quae naturesem conditioncm retineat accipienda est, i quemadmodum ctiam apud Hippocratem tertio libro aphorismoriam accipit Galenus inaphorismi decimi terti; commcntariis: Humiditas igitur autumno collecti ob pluuiarum abundantiam, quae ipsi attributa es uccedente hyemis frigiditate,quae plenitudinem nutu llam, ut ait Galanus, Vlla in corporis parte dissoluit, partim in capite moram trahens, de lipsum mpleris, partim ad alia loca fluens, enumeratas creat aegritudines. AEstatis autem quae praeccssit siccitas, de frigiditas, quarum ab Aristotele in initio statim problematis mentio fit, minimc illae quidem otiosae sunt, sed una potius cx caustis, ut hyems talis euadat, qualis in problcmate proposita est, illiq; hyeme contingant morbi, qui alioquin in praecedenti autumno contingcre praeuenissent, quemadmodum etiam in problemate octauo ex Galeni sentcntia in commentario ad aphorismum duodecimum adnotauimus, idem prae-ltcrea ad aphorismum decimum tertium repetentis. ora talos la-χύ-τα υκον - --An-Hem multam maver excipit.
itaque humorem coxere , atquepuritam ande conficere magnum ei negocium est. Materiam multam,hoc est humiditatem autumno collectam excipit hyems, unde difficile admodum ac laboriosum eidem est, seu calori naturali co tempore,tantiun humiditatis copiam cogere, dc incrassare, pituitamque ex ea conficere; qui pituitosus humor naturae amicus, Zc semicoctus minimc cam grauat, sed quoddam potius eidem nutrimentum est ; manens igirurhumor ille tonuis, de per caput diffluens, ipsum humectans, dc grauans,continuique solutioncm inserens dolorem creat. - η xem, rasi imm duri es. Materia
haec de qua diximus, si adiunctam praeterea habeat hanc conditionem ut frigida sit, non solum creat grauitatem, S dolorem a grauitate pendentem, qui dolor quidam stupidus est, Λ iners liaud eximie sensum afficiens, sed σφω- hoc est dotirem immoderatis: hanc enim inter alias si sth huic voci significationem testis est Hesychiiis , qui primam illius hanc ponit notionem; sic enim ait η όλιη. Haec igitur vox aliter sumitur hoc loco quam proxime supcriori problemate, quo perniciosum, dc marime grauem morbum, vel potius pernitiem ipsam significabat. Galeni autem scntcntia in in constitutione, de qua modo loquimur , hyeme suum temperamentum se uante, sortiorem nullam aegritudinem consistere, praeter phryses, dc quibus ad fincm problematis. Quod autem Theodorus adscripsit exadorem em1 deratio nomen est , quid sit non bene assequor: si enim idem intelligit, quod superiori problemate, crudoris ibi nulla mentio, si altu iam cur eadem syderationis voce usus Apud Hippocratem in libro de aer xl