장음표시 사용
41쪽
heres monantu minime vero fenes; ct ne, si βperstites evadunt,in quartamia de twt,o de qua tanis in Moopes. Quae similiter ab Hippocrate, M Aristotese ut credere par est, desumens, coniunxit cliam Avicen. lib. I.Fcn secunda λγ.colhat autem legendum esse in initio pro blematis, o εαρ , id est inris, minime autem, ἀερος, id est aeris,ut in impressis SI Aldinis &Basiliensibus legitur, idque tum ex locis Hippocratis adductis, tum ex vcrsitate Garat, tum etiam ex iis Arithotelis verbis, quae paullis post sequuntur. λωφα aera, 'αι An quod' agus medioen 'ra,Ptem incessi. Causam reddit eorum morborum, qui praedicta constitutione ingruunt, ea autem est maxima aestatis calidinas, haec enim ad tempora p dicta sequens, morbos gignere apta et , ob rationes superitis problemate octauo adductas, ill6sque gignit omnino, nisi interlieniens impedimentum aliquod prohibeat: hic autem est aquarum mediocrium descensus circa canis cxortum, illius enim beneficio restigerata esseruesccnti humiditate, quae verc collecta erat, respirat veluti ab onere quodam natura, & sanus conseruatur homo; oneris enim protrie leuationem quandam indicat verbum, quo utitur Aristotcles, desumptum a bobus ut Hesychius auctor es ,cum ablato ipsis iugo a labore respirant. Si vero prohibens illa occasio minime adhicnerit, morbi sequunthir constitutionis propriJ, iique tum reliquo aestatis tempore, tum proximo autumno. Et primum quidcmκPOrant pueri ob eorum temperationem, quae calida, S humida cst. idc5que maxime ebullitioni apta ; essemescunt ipsi igitur vehementer, qtu niam non refriger tur, idque protinus, nempe in aestate ipsa ; quod si ob virium fortalle robur resistant nonnulli, saltem proximo aut nano quantum humoris minime quiescit, scd c bullit, onmm morbos procreat. H Δ μὴ 1 Excrementa
vero nisi conseisim peremerant , orta videlicet ema pulmonem inque arterram. De inonstrauit paullo ante in praedicta constitutione sequi morbos, c6sque tum extrema aestare, tum autumno: illi veris quoniam diuetii sunt ; qui prius, qui vc posterius contingant modo declarat. Prius igitur illos contingere dicit, qui in si aperioribus corporis partibus gigni consueucrunt, hoc est in partibus spiritui attrahendo dicatis, cuiusmodi sunt & pulmo, &aspera arteria, adeoque mortiferi maxime sunt hi morbi, protinusque homines necare s letu ; quoniam vero de excrementis, aut superfluitatibus, siue de iis, quae secernuntur Zesupersunt ab humoribus, dum illi essemescunt morbi procreantur ideo ait Aristoteles, quod excretioncs, aut superfluitates illae, nisi protinus interimant, hoeest inorbi ex ipsis niti nisi interimant protiniis, descendunt illae crudae in ventres in ores, S genus se
cundum morborum gignunt; cur vero oriantur antea morbi, qui in superior ibiis corporis
pari ibus contingunt, quam illi postremi, caussa in affert Aristoteles, camque ella ait caliditatem ab acre proueniri item; illa enim efficit ut excrementa, sciis pcrfluitates, quae morborum caussiae dictae sunt, prius consiliant superius hoc est in partibus sit pra diaphragma sitis,quae spiritui dicatae sunt; aer enim, qui inspirando attrahitur clim calidus sit, calefacit primum S maxime partes illas, totaque caliditatisca naturaein, v sompcrsu riora pctat: fiunt igitur cffcruescetiae primum in partibus supcrioribus, sic inibi primum ex superfluitatibus ab csseritesccntiis contingentibus morbi proercantur; caduinq; ratio est,quare in aestate morbosa, quae nimirum talis contingit merito illius coiistitutionis, quae descripta cst supcrius problcmate octavo, primum lippitudines excitentur, deinde autem febres, quod affirmauit etiam Galenus qtua scilicet in his locis congrcgentur antea supc fluitares: Thcodori tamen Latina verba, quae ad hunc ordincm pertinent, i nuu est febrabustequi, dubia videntur, nec facile intelligas, utras febres an lippitudines praecedere, an sicqui velit: quod si praecedere febres intellexit, legisse suspicandum, quae lectio, & Theodori interpretatio tolerari,ia dcfcndi posset, nili aduersan Um haberct problematis Octaui sententiam 1 quadraret enim huic loco, seu rationi hoc loco adductae, gigni prius febres in mortifera talare quam lippitudines, quoniam lippitu-d , quanquam oculorum morbus est, qui collocati sunt in superioribus corporis partibus, quia tamen febres haud oriuntur nisi calefacto corde, calefit autem maxime di primum cor ex inspimtione aeris calidi, ideo consentim erat sebres antecedere, lippitudincs sc*ii: sed quoniam diserth Aristoteles problemate octauo contrarium asserit, eumque locum dum hic morbosam aestatem nominat, certo innuit, ideo repudianda cli Gam lectio, Scargumentum a nobis allatum quod facile distatui potest, flocci sane faciendum. δέ μδει meta. θ το μὴ εὐει ei G--το-At s prae nonia I.t copia humor excerni 'HQueras. Aliud morborum genus persequitur in pnedicta constitutione eueniensi sunt
42쪽
29 autem dysinteriae & quartanae; si enim superfluitates illae in seperioribus partibus collectael non statim interimant,descendunt crudae, id est a natura minimc euictae in ventres inseri l res, intcstinaque onerando, M ob ipibrum etiam prauam qualitatem laedendo, dysente-l riam procreant; quod ii illorum humoru copia ingens sit, eaque tota per intestina cxcerui haud possit, cessat quidem cum maximo vitae aegrorum periculo dysenteria, iis autem qui seruantur gignitur quariana febris. Locus autem hic in omnibus codicibus Graecis tum lAldinis, tum Basiliensibus deprauatus est, integrum tamen habuisse videtur, & Tlieod
s, interpres antiquus, cum enim in Graeco coniungantur sententiae, merito pareiculae
21.', quae superioris cichi ratione reddere videtur, disiungit eas tamen Gaza, Cum antiquus interpres merito alius particulae θ, post e posit quae deest in impressis quos citaui, Ed r ponitur a Iustiniano; SI ad subsequentem sententiam haec referunt utrique, ut haec sit Aristotelis sententia. Si igitur in Q rioribus partibus collem: superfluitates haud statim in-lterimant, descendunt crudae in Minos inseriores, id autem est dysenteria; quia vero ob copiam excerni haud potest aliquando totum humidum, contingit cessare dysenteriam, lsed iis, qui seruantur, sebres quartanae oriuntur ι Et nos locum ita restitutum excuden- l
flabiis-Caussam quartanarum rodit in iis, qui sic afficiuntur; nam illius humo- ltis crudi pars ea, quae subiiὸet inserius, crassior nimirum, magis tenena, illa firmissima est, x maximo robore corpori adhaeret a cuiluinodi naturae est etiam nigra bilis. Illa igitur cum ob sui firmitatem minimc in dysenteria excreta fuerit, maletia est quarianae, quoties in ea p ternaturalis calor accenditur.
l Cur si aestas, aut autumnus imbres austrosciue habuerunt, hyems grauis conicqui soleat ξ an quod hycms corpora praenumida excipit, mutatio etiam
ingens occurrit. Non enim paulatim,sed repente ex calore immodico ad frigoris acerbitatem venitur, quando autumnus quoque tepidus extitit. Itaque qui denso corpore sunt, hos morbi extorqueant acuti necesse est: his enim humida excrementa supra potius colliguntur, cum partes superiores humoribus huiuscemodi opportunas,inferiores inhabiles illi habeant.Ideό- que qui tali textura corporis sunt, non multa excrementa sibi admittunt. Cum igitur qui locis superioribus corporis humor excreuerit, infrigescere incipit, fit ut praedicta vitia oriantur , quemadmodum vinolentis prope accidit cum algent. At quibus laxius corpus est, iis febribus orsis euenit, ut quae summa de cruditate febres constiterint, transeant in ardores,quoniam his magis totu corpus ab humoribus occupatur,quam densa illis mole constantibus,exque vi frigoris coacto eorum corpore humores incalescentes febres accendunt: stiperans enim calor totius corporis febris est: & si idem nimio intendatur humore,ardor essici potest.
Aliam aggreditur temporum constitiationem, in qua tum aestas, tum autumnus plus uiosi de humidi sunt; ad quae quam ob rem consequatur morbosa hyems quaerit hoc loco.
43쪽
Duo autem pro caussa affert, humiditatem temporum praetcritorum, S frigiditatem aduenientis ; praeteritorum humiditas expresse dicitur in problemate, frigiditas autem tanquam hyemi propria intelligitur, quae tamen in hac constitutionc vel eo magis ad hiden dum apta est, quod repent C, iton autem sensim, S paullatim aggressa corpora est; unde mutationem nugnam fecit tam suisse est necesse: at mutationem omnem maFnam, noxiam csse corporibus, pluribus locis superius apparuit, repentinam autem fuisse eam mutatationem quae ad frigus facta eli, inde contigit, quod autumnus calidus extitit hoc autem vel ponitur ab Aristotele, vul compraehenditur in verbis superius adductis rim ; ille vero, anno de constitutione falubri, solet esse medius inter aestatis caliditatem, Si hyemis frigiditatem, quo absque ea laesione, de qua modo mentio fit, S quae in praedicta constitutione incidit, ex uno tempore in aliud corpora migrare possint. Piso -το με mando autumnus tepidin extuit. Ex hoc probatur mutatione minime fuisse factam sensim,& ideo magnam extiti me, quoniam ediam autumnus calidus ex titit, hac re similis aes ali; unde ex aestatis caliditate ad hycmis rigorem absque medio transiliis factus est . iam τοῖς βυ---ἔm. D lueeροι dense compore sunt hos morbi extorqueant Muti necesse es. Caussaes explicat superius allatas. Quoniam vero hyems corpora humida excipi edo, Digore suo illis nociimcnto cst iurigus autem prout corpora assecta sunt, sic morbos procreat, ideo duplex corporum gemis quod a frigore varie asticitur in medium affert,est enim genus virum quod crassio,& compacto habitu,siue densis meatibus constat; est alterum huic contrarium,quod ictaui, S raro. Illud autem obsoliditatem, S densitatem suam, exigaa per totum corpus spatia obtinet, ubi excrementa colligantur; quare in eo haec minime congrcgantur, nisi in partibus illis, quas valde latas,& capaces natura efformatiit; cuiusmodi superiores partes sunt,supra diaphragma, aut mediastinum sitae, quas ad respirationis usus dcstinauit natura ; hoc igitur corporum genus in praedicta constitutione acutos morbos incurrit, cos nimirum qui stibito trominem de medio tollunt, cuiusmodi sunt amplexia,Mast luna, Cum respirationis usus,line quo homo viuere non potest impediatur, aut tollatur: per mutos enim morbos tales hic intelligi,etiam
ex superiori problemate satis constat, vel etiam ex Hippocrate intelligere possumus pleu- tritidos, Zc peripneumonias, qtias in hac constitutione biliosis hominibus fieri dicit in libro lde aere, aquisac locis; nam circa pulmonem, Si spirituales partes morbi illi acuti sunt; il- llud tamen offendit, quod biliosis pleuritides, & peripneumonias fieri dicit Hippocrates, linorbos hosce acutos illis Aristoteles, qui densa corporis textura sunt; at biliosi non densa, lsed rara constant textura. Sed exponamus Aristotelis sensa: refrigerato igitur excrcinentoseu humiditate in cerebro vel pectore per hycmem collecta, destitutaque eo calor quo antea fouc batur; praedictae acutae aegritudines incidunt, non secus ac iis, qui vino perculsi sunt, ac rigent, iis enim qui vino se ingurgitauerunt, maxima vaporum copia ad partes s periores ascendit, qui vapores dum Cesore continentur,regunt illi sese,nec prolabcntes hominem perimunt; calore autem destituti, de a stigore concrcti, SI densati collabuntur, suta cationemque, de medio stibiata respiratione, inducunt: quae res similiter iis accidit in praedicta constitutione, qui cum densa textura sint; plures humiditates in partibus supcrioribus collcctas hycme habent. Haec igitur patitur hoc corporum genus. Alterum autem quod tenues, siue raros meatus per uniuersum corpus obtinet, in febres incidit, casque a dentes, ob maximam copiam cruditatum,siue humiditatum, quas praecedontibus temporibus collectas dixit: sebres autem contingunt, minime verb acuti illi morbi statim necantes, quoniam ex humiditates ob laxitatem meatuum, de via rima, dispersae sunt in venis per uniuersum corpus, minime verb in capaci aliquo spatio supra diaphragma suspensae, unde subita mors impendet, quod densa carne constantibus cuenit. Quoniam igitur ob hyemis stigus corpora, seu carnes constringuntur, calcfiunt illae humiditates cima non amplitis ventilentur, sed ebulliam, sicque febris accenditiim miihil aliud cit quam per uni uersumulus excedens caliditas;sia quoniam redundaus ea humiditas plurima est,ade6que ingens copia materiei adest, atque etiam acris, quippe biliosa, aut salia ut medici do cent, quae exuri possit; si in corpore ardor magnus, validus,qui causos,siuc febris ardens appellatur. Caesonem enim, seu ardentem febrem caliditatis vehementia per totum cor pus diffusa pnestare, dicit Galenus quarto prognosticortum textu primo, scuta candem se brem tum ex bili,tum ex filia pituita ortum liabere idem testis est: Hippocrates cum hanc candem constitutionem describerct libro quem indicaui, in eaque similiter febres arden
tes fieri diceret, illis addidit eas fieri,qui quadrages mum annum excessi lilant,quibus verbis illud intelligi puto, quod hic dicit Aristotςles, qui rara sunt corporis textura, illis enim, quod
44쪽
COMMEN F. IN I. SECT. PROBLEM.
t quod quidem ad Gatis rationem attinet,meatuum raritudo inest. ὼς e b- ΠρM Jνα . In i ferures inhaAles issi habeant. Esse alios, &dmeis a superioribus, hoc eth minime habere spatia vacua. οἱ ἔν-Meo ιμε- tali textu eoxyris Funt. Haec non est concilisio neque conclusionem innuit hoc loco particula Jν,sed illationem potius quandam quam corollaris loco affert, non secius ac si particula, δεο usus esset.
Cur annus pestilens tunc invadit, cum Sol multum vaporis de terra excitat 3 An tunc annus humidus, pluuiusque significetur, necesse est, terramque madescere necessarium. Fit igitur, quas locis palustribus, grauibusque pro
inde inhabitetur, & corpora quoque multis tunc excrementis redundaret necessarium est, ita ut aegrotandi irrateriam habeant in aestate. Inter fit tunc pestilentiae signa, illud quod hoc loco ab Aristinese ponitur, obscruatum
sed enumet o est ; exoriciate nempe Sole, una cum eo multum vaporem de terra alccndcre; huius aurem illam esse raticile ait Aristotcles,qubd annus humidus,& pluuiosus exinde significetur,hic autem maxime aptus est putredint,a qua pestiletia oritur,quemadmodum contingit in locis patultribus,in quibus pestilens semper habitatio est.Corpora igitur illinccxcremcnta multa Colligunt ; quae in aestve praecipue, eo enim anni temtam praecipue ingruit peltilentia ut auctor etiam est Avicenna materia illius pelliseri morbi sunt. Obse uatum etiam hoc signum legimus ab eodem Avicenna libro quarto Fen prima tractatu quarto cap. tertio his verbis. Etsimibter quando videm aerem alienari in du uno multis vicibus, cst clamisara rner die a ao, se oritur Solciarin. o emturbasuria alio, o oritur m velamimbus
Cur grauis tunc adeat annus, edin copia est pusillarum ranarum, quae ru betarum faciem repraesentant Θ An res unaquaeq; loco siae naturae idoneo abundare solita est. Itaque eiusmodi animalitiam genus cum natura humi dum sit, humidum pluuiumq; annum ob eam ipsam caussam indicat. Anni eiusmodi vero graues procul dubio sunt. Quibus enim corpora facta per- humida fuerint, multis idcirco excrementis premuntur, quae causita sunt,Vt
morbi p uiniant. '. . . Aliud pestilentiae signum recenset, prouciatum paruarum ranarum rubetis si lium; ratio autem eadem est, qtiar in stiperiori problemate, quod annus plinatosus, εο humidus, atque aded putredinosus significetur; nam elim unaquae e res in regione illa Vigeat, copiose proueniat, quae iraturae suae accommodata est i animalia autem illa humida sint, ideo ab anni humiditate multiplicantur: at anni humidi morbos afferunt, quoniam in corporibus excrementa mulia colliguntur, quae morborum catissa sunt. Signum autem hoc adducitur similiter ab Avicenna libro quarto Fen prima mustam quarto capite tertio his verbis. Signa Muem ε ρωριο--- semitam secietatis Mus ,seant verbigratia vi νώων - ου iam m-Fluara. or vidias re tha generasa ex putria. ne iam mvisjucari. Quibus deinde alia signa addit, quae hie recensere rion est necesse. Sane cum vox φρ- , aut crassas ranas significet, ut auctor est Hesychius, per nihil aliud qu&m rubetis
45쪽
similium, aut rubetas imitantium, aut rubetarum faciem repraesentantium,Vt veriit Gara,
intelligere possumus, quae scilicet pariue sunt ut dichum cst, sed facie similes crassis, quae uino, aut φρ-ω dicuntum, de quibus, earumque veneno Nicander in Alexipharmacis ad finem, de Plinius libro trigesimo secundo capite quinto.
Cur austri sicci, & nihil humentes febres creare soleant Z An quia calorem, humoremque excitant alienum. Sunt enim suapte natura humidi,ca lidsque: qua quidem re febris committitur, quippe quae non nisi per excessum ambarum qualitatum illarum oriri soleat: Cum igitur imbre austri va cant , corpora nostra ita assiciantur necesse est: at cum statibus imber adest nos aqua refrigerat. Austros tamen, quos mare miserit prodesse stirpibus certum est. Refrigerati nanque beneficio maris, deueniunt contra aeruginem, quae humore, caloreque alieno consistit.
De austris, qui absque pluuia spirant, quos austi os siccos appellar, quaerit laoc loco qua re febres adducant I caussam autem in illorum naturam rejicit ri nam cum natura calidi, &humidi sint, cum nempe ad nos peruenerint , nam in loco ubi oriuntur, qui cancri circulus est, sicci potius sunt i sed osim ad nos perueniunt absque pluuiis, ita enim sicci iniciliguntur, quoniam tales sunt, gignunt humiditatem, &caliditatem alienam: lis autem qualitates febribus 1 xiis idoneae sunt ;ωbris enim ex hujus utriusque exsuperantia id est humiditate,&caliditate aliena constat: quod Aristotelis dictum minime opinandum est aduersari opinioni Galeni, febrem calidam siccam affectionem esse affirmantis: Aristoteles enim hic potius febrium materiam, quam formam considerat, earumque maxi-mh, quae putridae sunt: Galenus autem sormam potius, quae caliditate, & siccitatς constat. Cum igitur sicci, & absque pluuiis flant, huiusmodi dispositionem, quae febribus accommodata est, in nobis creant, cum verb pluuiis sociati, runc ex pluuiis .rcstigeratio nascitur, tempcraturque calor, qui altera ex caussis est febrem parientibus; nee dicendum est ab humi)itate, quae tunc praeterea aduenit, eos multδ masis idoneos reddi ad febres p.riendas, nam mavis esse auxilium, quod a frigiditate nascitur, quaecum humidi eate est iuncta, qtam noxam ex humiditate aucta, ex obseruatione a qua Oritur problema, discere facile pqssumus. Eandem omnino sententiam,atque ipsa pene verta habet Theophrastus libro ge ventis in hunc modum LatinE. Rarsus Murasisti, o absque piama exi frates febres factum; hamiutarem enim eatidam extraneam in corpora nonnulla miacant, qui canui. εν --δ natura senι : hae autem a is febriculose, quippinbris ex harum ambarum quatitatum ex-ressu fit, quando autem -- plausa μam, asse restigera/ hMisam. ω ο --- ω μώρουm. Aulam tamen quos mare miseris. Ob eandem rationem, qua austros pluuiis com iunctos minimE febriculosos esse dixit, eadem eos plantis non solum non nocere, sed prodesse potius affirmat. idqtie beneficio frigiditatis, quam secam eX mari affertitit, refiig . rati enim austri a mari, siue a vaporibus, qui de mari exeuntes ci in apsis Comnustentur,ad plantas accedunt, eisque qualitarem sitam imprimunt; cum vero plant/rum vitium potissimum rubigo sit, quae ab humiditate, α caliditate extranca similiter orium ducit, ut ii bemus ab eodem Aristoreis sectioiae vigesima sexta problemate decimo nono, de a The
phrasto libro quarto de emissis plantarum capite decimo quiario, qui diciu es le vis vi is πιί- ω ρῆ, hoc est Dor em quandam afἀθιμ humiaria, maximeqtie infestare Mimentaco, de linumina in locis voως ψ . γοα--, id est . conuassibin, o rasi λ ιxacta, ut vertit Plinius, iure merito remutans qualitas summo illi beneficio erit ι qua de re plura ab eodem Aristotele habemus problemate quod modo indicaui sectione vigesima sextat latque etiam de rubigine erudite 1 Plinio libro decimo octauo capite vigesimo octatio. l
46쪽
i Cur corpora humana se tardiora, debilioraque sentiant; cum Austri aD stant3 An quia multum ex paullo tunc redundat numoris, quem deliquescere tepor coegit, exque leui affatu grauis humor citatur: adde quod vires nostrae conestae in articulis sunt,' qui austrinis laxari flatibus consueuerunt. l Constat id ex eorum crepitu, quae pridem conglutinata, tunc remittuntur, ac resoluuntur. Tenax etenim fiuinor, qui articulis inditus est, ut concretus nos moueri non patitur, sic nimis humetactus intendi minime sinit.
Effect m austri , de quo in praesentia loquitur Aristoteles, propositaim etiam habemus ab Hippocrate tertio aptiorismoriam quinto, quo loco hanc habemus sentcntiam, lauditum hebetantes, cris ost, caput auantes,pigri, disiuentes. Quae etiam , ut picraque alia ex eisdem aphorismis, iterantur in libro de humoribus eisdem omnino verbis,& a Cornelio Celso proponuntur libro secundo capite primo. Auster res hebriat , siensius tardat, eapitis dolores mouet, a m soluit, istum corpus emit hebes. humidum, languidum. Porro debilitatis, lx grauitatis huius, quae ex Austrorum statu in eo Ore nostro percipitur, caussas duas af-scrt Aristoteles, quarum prima haec ethinam cum ipsit calidi sint, colliquant humiditatem nostram, disperguntque eam per uniuersum corpus, unde ex pauca redditur multa, &ad
nocendum magis acommodata: quippe leuis antea spiritus qui in nobis erat, per Austri li statum, Neolliquarionem grauis fit humiditas; crassescit enim spiritus omnis qui in nobis est ex Austri flatu,humoresque augescunt, & dis luti magis quam antra diffunduntur: Theodorus autem, qui ea ἐκ muscolis vii i κον-veriit, exi leui a tui uis h mor cis πι- ; non de spiritibus corporis, in c/- ,- μ, accipere videtur, sed de ipso Austri flatu, qui licEt lenis grauem citat humorem, atque uterque quidem sensus in idem recidit;
sed verba, quem nos indicauimus, proximius exprimere videntur; a neutro tamen horum
dissident, quae de eodem austri flatu ab Hippocrate dicuntur in libro de sacro morbo his
verbis. Auiserassem contraria hute veratur, primum emm incipit aerem compactum liquare. M
issundere, quapropter etiam non statim magnuus irat, ' primum lentus, M leno est, quoniam l aerem statim Iverare non potest. quipriss densivi es ,'eo actus, sed temporis progressu ipsumi dissoluit. Theophrastus an libro de ventis, cum eundem Austri effectum proponeret,eadem
similiter ratione, atque iisdem verbis usus videtur, quddex pauco fieret multus humor,S ex leui spiritu grauis humiditas; sunt tame Uerba illa aded comipta ut non fuerint ad hunc locum adducenda, & nisi ex hoc problemate aliqua corrigantur, nec sensum habeant. εΠτοις ἄρχοις Adde 3αod vires mina condita in articulis fiunt. Altera ratio, facultas, quae mcmbra nostra regit ac mouet, in aniculis tanquam in instrumento polita est; illi autem a re humida citiusmodi austrini flatus sunt, laxantur, mesanguescunt, iure igitur pigra, grauia, ω debilia inde redduntur membra: ratio satis plana est;
non tamen ita plana,quae sequitur ab exemplo confirmatio: ψοφον ν πιυλ - δή-. Conitas id eorum errγιιu, qud prarim ι-gistinata tum remittunsur, ae resoluuntari
Theodorus de suo addidit postrema hae tane remittuntur, ae restauntur. Non est autem ita planum quomodo illa, quae glutine iuncta, Ss compacta sunt, ob humiditatem relaxatal Crepitum edant; videantur enim potius illa crepitum edere propter siccitatem, arefactos e nim,& absumpto humido,quod in glutine est,conglutinata dissiliunt, & crepitum edunt. Theophrastus clim idem tractaret argumentum loco quem mod5 attulimus, S eandemi similiter de areiculis propolieret rationem, iioc glutinatarum rerum excinplum minimel attulit ; attulit paullo post , cum aliis quibusdam sententiis interpositis, non solum humii ditatem, de dis lutionem verumetiam densi atem, & conlistentiam attulisset in medium i liis verbis. Instuctibus. se Missimihia eodem msao res st habet, omnia enim ad humiditatem, stl dissolutionem.or densetatem ae consistentiam est quacunqae alia exstraquestraesunt referentur. Inl inammatis etiamsimiliter senu , ehorda qua rumpuntur,increpitus eorum, quae glutina sunt.
47쪽
ct aha quaecumsue eοηιmgunt humectatu, o dissolutia. Non videatur igitur ita planum rupti lnes, quae chordis,M crepitus,qui glutinatis contingunt; in hac Theophrasti dictione reses iri ad humiditatem, & dissolutionem, densitatem,& consistcntiam,quae siccitatem de- lnotant, una cum illis proposita sint; faciunt tamen ut ad illud existimandum adducar, qliae
iterantur ista. cunque eonti ni humectatu, ct dissolutu, id est iis, quae humectantur, Ae ldi luuntur: haec enim omnino eam vim habere puto, ut quae proximε antea dicta sunt, de chordarum ruptione, A glutinatorum crepitu ad ea referri debeant, sicuti hoc loco ad eandcm humectatione refertur ab Aristotcle crepitus, qui dum glutinata dissiliunt exa ditur. Hunc igitur non minus a siccitate, quam ab humi/itate oriri non erit difficile videre, si ea occurrent quae dc conuulsionis ortu a Galeno dicta sunt; cum Hippocratis aptio-ritatim trigesimum nonum sexti libri exponeret, quo doccbat nos antiquissimus medicinae magister, conuulsionem fieri vel ex repletione, vel inanitione: sunt autem haec Galeni verba: Ea repletione ita nerat inunguntur ut ehorda is valde humidis ambientu nos aeris conin tutiombin. atque Ideo propter hane ea amsaepe etiam rumpuntur, idem vero siccioribus constitus:ombus accistit: nam infe eost euntur, ae conuellantu omnia neruosa corpora violentius exsecata. veluti lora si paulli magis aι 1 ne calefiant, quibus Amtha patiuntur, est quae Solis feruor
exsiccauu. Conuulsio toriar non absque ratione aeontrarius ea ustis. Igitur nec etiam absque ratione crit si crcpitus glutinatorum dissilientium a contrariis etiam fiat caussis ,-ab humiditate, quod hoc loco dicitur ab Aristotele ι non enim intelligit crepitus audiri ex ipsis articulis sed signum proponit ex humiditate fieri laxationem Sc dissolutionem nimirum talem ut etiam crepent glutinata. iam Θροις metinue itidis κώλυε sTenax etenim humorqvi articules iniuim est si eoneretus nos moueri non patitur. Redditio lue
caussae non pertinet ad ea, qtiae postremis dicta sunt, sed ad totam rationem, qxiae secundo loco ex articulis proponitum docet enim exquistius, quomodo illi ex Austri statu debilitentur, confiderato viscido eo humore qui natura articuliς inditus Esit: nam cum ilium Ex
Austrinis flatibus pati, & alterari centingat praeter id quod cius natura sert ; atque adeo ex ea dimoueri; infirmari similiter articulos, & eorundem motum necesse eli Sciendum igitur ex libris messicorum, in articulis, qui nihil aliud sunt quam 1 marae aut compositi nes ossium ad inuicem, quae sicuti varium motum habent; & vario modo fiunt; ita diuerasa sortiuntur nomina, alia enim Synarthrosis dicitur, cuius rursus species tres, de quibus, Galenus N alij anathomici. In laisce igitur articulis naturam humorem quendam indidisse, cuius usus plurimus est, illud autem melius Galeni verbis, quam meis exprimam, ille igitur libro decimo tertio de usu partium capite o Luio de eo ira scribit. At etiam humor visesu. hως tumca est circumseseM.quomodo er tunita *onflos colliganta, o articuus omnἀ- , obniua, se larangi,o meat σι υrmarario oculis pinguedo. o ut summaι- δω omnibus sis,qua m um Asiae oportebat: metuendu- enim erat ne exsiccata quidem ι a dolerent, ac tandem actisnesi a tabefactarenturi quod homicles ι-υιι cummu axes,atqueptiororum ungunt privssuco humido, ac vises, qua nihil ιδερεttiantur moueantur celerias. Eadem pene hal et iterum Galenus commentario tertio in librum Hippocratis de articulis ita scribens. Orcat in AEWem
ver ebras innatum est vinculum mucosem, hoe est , si um, se qualituita ponam, vι vertebra
promptius moueantur , ipsumque vinculum mn.sladatur. In υehemenIι enim motu abrumpunturq si caseunt o ne humore.aιεκι iacino qui loris ad vehicinia, o iumema υιππιur, 'μ im rigunt: μ quam huiusmoLmucsM humor in omnibus arsicutis ob eandem causam maeni ari Hunc igil tur hiunorem qualem oporteat in articulis existere,'conseruari ad commodum anam i litam motum docet hic Aristotescsi nimirum nec coueretus tumium, nec nimium iri midus aut dissi uens Metit,sed moderationem quandam consistentiae habeat,& symmctriam; ita enim appellauit eam Theophrastus libello de ventis quem adduximus; Vbi postquam lianc candem Aristotelis rationem de humore conciet is fluido,licet mutilae, M ta te corrupta sententia attulisset; symmetriam. addidit requiri, ut robur & contentio partibus ua existere posset. Igitur lentus hic humor si nimiis concretus sit, prohibri nos moueri, non enim libera, M expedita partium dimotio; si autem nimium fluens, non perinirici In-l tcndi hoc est laxitas nimia ccu sinuetur, cui succedit effectus similiter ac in conuulsione: l flatus autem Aultrini, ob humiditatem nimiam hanc in aniculis uritatem procrcant; visciditatcmque illam de conuentiuntinatura deturbant ut iure difficultas in motu cotingat. Postremam hanc partem quae ad contentionem pertinci nos ita exposuimus qui legerimus quemadmodum legit Theodorus , ut a superiori de petuleat, ac interprCSi Utiquus videtur legule σαυωνιλ qui vertit, tensus autem cisi contrarius videatur oderatio lac quadam adhibita in idem recidit, nimirum ut ex lectione Thcodori plus
48쪽
i aequo diffluens visciditas impcdit contentionem motui ne stariam, ita ex liac antiqui interprctis , contentioncm nimiam eisicit, qua & ipse motui impedimento est, tymmetria enim est quam rcquirimus.
Cur per aestatem magis aduersa valetudine laboretur, per hyemem vero magis qui laborant emoriantur Z An quia calor, qui per hyemem intus pro
pter corporum denssitatem coercetur, parum adiuuat, nec labor operum
qui amplius per id icmpus sit scipitur excrementa humorum potest conc
quere, ideo validam esse mali originem necessc est : quod cum ita si perniciosum morbum urgere ratio est. Contra in aestate quoniam corpus iniuersum rarum, refrigeratum, re lutum, atque laborum impatiens est, idcirco morbos plures quidem oriri necessarium videtur, videlicet ob lassitudinem, cruditatemque ciborum: noui etenim fructiis tunc adsunt: non tamen ita validos esse naturae ratio patitur, quam ob rem facultas hisce succurrendi datur facilius.
Estiuos morbos hyemalibus comparat, siue illorum multitudinem , siue periculum spectemus quod ex eis impendet. Proponit igitur cur aestate plures, sed periculosae minus, hyeme contra pauciores, sed magis periculosae,ac lethales incidant aegritudines ι hoc enim eli quod Aristotclcs ait, aestate plurus aegrotare, hyeme plures mori. Probat autem utramque partem eadem ratione, sed primum priorem trami. Ait igitur, plures qui hyeme
aegrotant interim, quoniam morbi, qui hyeme contingunt vehementiores, & potenti res sunt, Mideo magis mortiferi, qui veris aestate debiliores. Vehementiores autem esse hyberaios hinc probat, quoniam caustis salubres, quae ab eisdem nos defendere solent,ipsi viiicere, M superare potuerunt, hyeme enim ob corporum densitatem, quae a stigore fit, calor naturalis in partibus internis colligitur, litteritis autem collectus potentior existit; calor autem hic naturalis Aim dc sanitatem, A vitam regat, excrementaque morbos procreantia concoquat; eo tempore ut haec melius praestet consent eum est, quo validior existit liuiusmodi autem hyeme est i Si vero eo tempore id minime contingat, aegrotentq; homines, mustas morbum facientes necesse est validissimas fuisse, quibus 1 calore adeo potenti minime resisti potuerit,& ideo inoletiferas induci aegrirudines. Additur huic rationi, quod per hycinem homines laborant magis, id est exercent sese ι aestate enim ob corporum imbecillitatem omittitur exercitatio, quae obiri non potest ; at labor maximὸ iuuat concoctionem, unde dicebat Hippocrates secundo libro aphorismorum, cibum tabor praecedat ε, Si igitur eo tempore, quo optima fieri deberet concoctio, ea minimξ fit, sed ob excremciuorum copiam morbi incidunt, hos sand a validissimo principio, εc caussa oriri dicendum est ; unde merito contingit, ut cum eos corpora haud serr possint, succumbant. Nititur autem tota laaec ratio ea Hippocrati sententia secundi libri aphorismorum, quae ita ab ipso scripta est. D morbis minus periclysantur, qu-- natura, Hur aetati, aut conse tuini, aut anni tempori congruis moreus, quam ubi nulli Morum conmis. E I9ρει. Contra in actate. Tractat alteram panem. In aestate, inquit, conciari E omnino se res habet nam cum co*us rarum, Sc laxum sit, mini in cohi tur intus calor, sed foras erumpit, rcfrigeratumque adco remanet corpus, & cum exercitationes co tempore intermittantur, quas ferre homines haud possunt,non adeo perfectan fieri coctionem est ncccsse. Facilius igitur post i excrementa Colligi, & facilius morbos procreare. Nil mirum igitur si plures contingunt morbi, Cum eis resistentes, eosque prolubentes caussae pauciores sint,contrariae vero multae; lassitudines enim ob excrementa illa plurima contingunt, quae momborum nuntiae sunt, iniditatusque plurimae similiter gignuntur ob nouos fructius, qui cotempore
49쪽
tempore comeduntur,sunt tamen debiliores quam hyemales, quippe a debilioribus caussis
qui potuerint gigni, unde Sc ipsis facilius succurri potest
Cur post utrumlibet solstitium per centum dierum spatium mori maxime accidat Θ An quod eatinus utraque vehementia caloris, & frigoris se diu latat, quae morbos, perniciemque inerre infirmis potest.
Totum illud temporis spatium quod a Solis virali in convcrsone, nimirum Maestiua, quae solstitium dicitur, & hyemali, quae bruma appellatur, per ccntum proximos dics su i sequitur, aegrotis maxime perniciosum esse ait Aristoteles; solstitium autem fit ex Plinij sententia Sole existente in octava parte cancri, quod ciusdem temporibus ante diem octauum Calendas Iuli j contingebat, nempe ad diem vigesimum quarium Iunij, ut ipse rest tur libro decimo oetiuo capite vigesimo quinto,& vigesimo octavo i bruma autem Sole in octava parte Capti corni; sicuti idem affirmat: quod eisdem similiter temporibus contii gebat ante diem octauum Calendas Ianuarij, nempe ad dicm vigesimum quintum De
cembris. Cum vord ab illo tempore ad nostram aetatem , ambo variata cilciat, sicuti &aequinoctia, pόrque plures dies anticiparent ob rationes, quas non est necesse hic reccii sere, ita ut solstitium undecima die Iunij, bruma autem undecima Decembris accideret; ante nonnullos annos, nimirum anno salutis litimanae milicsimo quingentesimo octua gesimo secundo, a Gregorio decimo tertio Pontifice Maximo anno restituto, ducemque
diebus Octobri mens ademptis, illud ad undecimum Calendas Iulia, hoc est ad vigesi mum primum Iani j, hanc ad xij. Calend.Ianuar. hoc est xxj.Deccmbris, iuxta aequini ita, quae Se ipsa vigesimum primum Marth; 3c vigesimum primum Septembris ac pree, redacta sunt. Arithoteles igitur de proposito temporis spatio,quod dierum est inquiti atquel ait, rationem quare illud maximE perniciosum aegrotis contingere soleat, hanc esse, quia in ipso maxima vigeat exsuperantia aut caloris, aut frigoris; esim enim sol dum ad nosi accedit calorem, dum recedit frigus inuehat, in aestiua aurem conuersone illla nobis quami fieri possit proximior sit, hyemali autem siue bruma remotior,ideo aut caloris, aut frigorisi contingit eo tempore exsuperanti ex eaque corporibus debilioribus,cuiusmodi aesrotam tessunt, interitus impendet. Dicuntur autem solstitia Conuersiones, quoniam cum Sol
ad puncta illa peruenit, subsistit iam nec progreditur ulterius, sed mutat,ac conuertit m sum suum vel ascendendo, vel descendendo. Porro aurem solet tum a s blstitio calor, tum a bruma intendi frigus, quanquam 3c ab illo statim Sol remeare,dc dies contrahi incipiant, ab hac autem idem redire ad nos, Se dies produci, quoniam in aerem ipsum per illos propositos dies caloris, aut stigoris maior subinde fit impresso, & in corpora nostra eiaemmodo, ut maior etiam subinde fiat tum caloris tum stigoris sensus,donec illo dicrum praeterito spatio, adus ob aliam Solis reuersionem, alium ctiam accipiat statum. Hippocrates libro de acre, aquis, de locis, periculosissima esse dixit ambo solstiti maximeque aestiuum, caussam vero nullam attulit, nec post solstitium dies ullos ipse enumerauit. Quod vero Hippocrates dieit magis periculosum aestiuum quisn hyemese, Aristoteles autem superiori prialemate periculosiores morbos hyeme oriri proposuit, non est aduersa sententia, facilis est responso. Hippocrates enim promptius, 3c sectius nos labi in morbo atque idcirco plures numero eos esse optiratur: Aristoteles Mnon negat, sed hyeme qui oriuntur, qui non multi sunt, qui tamen oriuntur cos ad moirem trahcre dicit. AEstate igitur plura pericula in morbos incidendi, hyeme plus periculi ex morbis decetandi. At quod modo proponit Aristoteles, post aestiuum solasti uti perdies centum maxime mortem conting re, quomodo accipiendum t an non illi dies aestiui dixerim, si conserantur solstitia reli l quis anni temporibus, illa esse omnium maxime periculosa, aestivum quidcm potissimum
ob rationem frequentiae morborum, tum etiam ratione multitudinis com qui ex iisdem moriuntur; ubi enim frequentes morbi, frequentes etiam interitus: nec id negat Arist teles, qui conferri vult parem aestiuorum morborum mimerum, cum pari numero h in
. lium, magisque lethales hos esse, quM ea paritate posita plures ex his, quam ex illis mo
50쪽
riantur ; si autem inuicem alterum alteri comparentur solstitia, hyeme plures intereunt,l aestate plures aegrotant, quod dixit pr Cedenti problemate; Multos tamen utroque proposito spatio emori, id vero hinc minime prohibetur,quod dicit in praesentia, unde Sc ibit usu, in particula , hic autem μαλι , quanquam haud ignoro carundem particut larum usum si e etiam confundi, nec ita prataeish accipi.
Cur ver , atque autumnus morbis insistent An quia mutationes graues omnes occurrunt : sed autumnus vere grauior est, quia corpore calido refrigescente , quam frigido incalescente potius aegrotamus. Vt igitur veret frigidum recalescit, sic autumno calidum restigescit.: Vcr obnoxium csse plurimis morbis assirmauit etiam Hippocrates libro tertio aphoris- morum aphorismo vigesimo, Ac Galenus similiter, qui dilucidε sententiam illam in com-lmentariis explanavit,&pluribus docuit quomodo illud verum sit, quod ab Hippocratet dieitur, saluberrimum esse ver, limul morbis multis ab eodem noxium fieri , autumno etiam plurimos gigni ex eodem Hippocrate patet in aphorismo vigesimo secundo, in quot dum auctimnales morbos recenset, inter cos multos aestiuos reponit ; multosque praetereat illitis temporis proprios enus rat. Arishoteles autem hoc loco multitudinis huius caus- fain ita mutationcm re icit, mutatio enim ut etiam superius problemate tertio dictam est, morbos gignere consueuit, sed cum uterque tum autumnus, tum ver morbosi sime, magis tamen morbosus est autumnus, quoniam in eo mutatio fit ex caliditate ad frigiditatem, aer enim calidus aestatis eo tempore refrigescit, vere autem ex frigiditate ad caliditatem, quoniam incalescit aer hyemalis, morbi autem magis contingunt ex refrigerato calido, quam fligido calcfacta, ut enim naturaenostrat calor amicus est,sic inimicum frigus, eumque maxime labefactit resolet.
Cur per hyemem minus quide quam per aestatem ; sed perniciosi is aegrotetur An quoniam in aestate morbi vel parua de caussa cxiliunt, quod in nyeme minime accidit ita: sumus enim tunc & ad concoquendum, dc ad bene valendum aptiores. Itaque ratione maiora,perniciosioraque mala sunt, quae maiori de caussa prouenerint. od idem in athletis, & omnino in iis, qui secunda valetudine esse solent, licet perspicere. Aut enim nullo morbo premuntur, aut pressi celeriter e vita decedunt,quippe qui nisi magna cum caucia aegrescere nequeunt. Probleniatis huius sententia eadem est, quae de problematis vigesimi quinti, nimirum morare nos a late quidem magis, sed periculose min is, eademque similiter ratio, quae ibi, affertur hic, quod nimirum aestate occasiones, aut caussae morbum adducentes plures quidem sint, sed quas minὐis posse appareat; hyeme autem E conuerso pauciores, sed posse magis,hincque magis la factari naturam quae cum caussis adcd potentibus minimὲ resistere possit,succumbit; in perniciemq; aded vita trahitur: addutur tamen hic quae problemate vigesimo quinto omissa sunt ad idem eonfirmandum, praeter rationem superias adductam exempla athletarum c omnino eorum, qui salubri fluuntur valetudine i athletas