De Q. Remmii Palaemonis libris grammaticis ..

31쪽

dum est, gaudendum est, Standum mihi est, ueniendum est. Item e contrari . . . p. 254 1, ubi de impersonalibus quaeritur, haec prostant 'Nam tertia persona tantum exauditur, quod alio loco plenius adnotauimus' scilicet p. 166, 16-22 'Quaedam uero sine persona Solam rem per tempora Stendunt, ut Cunitur, currebatur curretur. Haec enim no pluralia fieri neque ad personam referri poSSunt . . . Conferenda sunt praeter

risio igitur loci illi laudati non sunt. rimum enim uerba ista, quae ad alio spectant locos, Remmianae doctrinae tam arte inserta sunt, ut d Charisio cogitare prud0nter mitta8; deinde, quod iam supra addidi, i0medes, excerptor, alii, qui Charisii librum non usurpaverunt, eadem praecepta nonnumquam tradiderunt; accedit tertium, quod plenior, quae indicata Si doctrina interdum non inuenitur. Denique ipsa Charisii de- Scribendi ratio, quam Suo loco iam denotauero, ne ei haec tribuamus, dissuadet contra in Remmium, quem memoria rerum homines cepisse Suetonius adfirimat, ea optime cadere facile Conced08. Itaque a alaemone quasi ipso ad eius doctrinam, ubi inueniatur, deducimur. Euenit etiam ut, quae doctum Sit, in fr0nt capitum indicet, ut p. 262, 26: Qualitates sermonis Latini certissimas, quibus tempora copulata Sermone OnΘctuntur, ista accepimus, finitivam optativam subiunctivam cf. p. 226, Sqq.), qua nota omnibus certo scio, ideoque de his, quid quaeque Significet, simul, quod non alienum ab re est, temp0ra quoque omnia principalia et qua ex his derivantur Oxplanabimus. Qua indicata doctrina a grammatico in eis,

qua Sequuntur, accuratiSSi me Soluta est.

Quam secutus sit alaemon disponendi rationem, ex a ticulis illis a Charisi ei adscriptis aliqua parte cogn0Scere POSSumuS. 0niunctione eae quidem p. 22 sqq. digestae sunt ita definitione, quam a Charisio neglectam esse Supra p. 22 monui, et quae huic orationis parti acciderent sord figura),pramissis coniunctionum singulae specie enumerantur unaque Pot tales exarantur; quae uero Sit earum ui ac poteSta exem-

32쪽

plis ab ipso fictis inlustratur. Sequuntur inde a p. 226, 11229, 2 coniuncti0ne quibus qualitatibus siue modis iungantur, dicendi ratio, quae exemplis ab optimis scriptoribus potitis fi

matur. Quorum uerba circumscribendo ac declarando expediuntur. Quibus subiunctum fuisse dicendi usum in scriptores late patentem, a Charisio, qui ad Romani breuiorem comment rium pergeret, I r Sum inde discito, quod p. 189, 2b-190, 4 adverbiorum, quomodo apud Scriptore in usum uenirent, Octrinae frustulum e alaemonis libro a Charisio receptum seruatumque est. E alaemonis enim disponendi arte, quam Summam SSe OStea XSequar, coniciendum est loquendi usum, qualis apud scriptores plane inuenitur, rationi dicendi, quae est de coniunctionibus, additum fuisse simili modo, atque in adverbiorum illa particula deprehendatur. Ceterum ne ea quidem, quae Charisius p. 22b,b-229, 2 praebet, plenam usque Ρalaemonis doctrinam emciunt. Quod facile intelleges, si co iunctionum numerum, qui prostat p. 225 16-226, 9, comparaueri cum eiS, quae Sequuntur. Namque non nisi de minima earum parte, quemadm0dum pr0 ratione dicendi qualitatibus iungerentur, Xpositum est; deinde quaedam coniunctiones, quae conspectui p. 25,16-226, 9 insertae non sint, tamen in insequentibus paginis ad rationem dicendi reuocatae sunt. Ergo neque haec neque illa integra Sunt. Sed haec postea magiAapparebunt. Disserendi alaemonis genus, ut id denique addam, faciis profluens continuum est eis praesertim in partibus, quae Saluae a Charisi receptae sunt, libr0 III, praecepta praeceptis adserensita, ut uel inde concludas, ubi doctrina interrupta aut deprauata sit, ubi non item, utque in mentem tibi ueniat Suetonii illud: Ρalaemonem facilitate sermonis homines cepisse. Atque haec quidem hactenUS. Iam uer in dicendo docendoque quae alaem0nis SSent, particulis illis aut a Charisio ipso aut a Schol uollor firmo argumento ei tributis quoniam, ut oportuit, emisisse videmur, ueniamus aliquando ad librum Charisii primum, unde exorti

33쪽

totius Charisiana artis singula capita ex ordine percenSeamus quo facto ad orithoum et ad excerptorem ob pergem . Atque de nouem prioribus primi libri capitibus, quae breuibus commentariis continerentur nihil statui licere, etsi Schotimuellor ille quidom l. l. p. 18 censuit, nihilominus t

me rebus conlatis dilatisque auctorem eorum erui 08Se Onfido Age porro, adoriamur. Iam I tes 'de grammatica et de uoce capita codicis defectu plane, caput III ex parte perierunt. Capite III inde a uorsu VH p. 7 11 7 litterarum

Singulae Species earumque functiones explanatae sunt. Cuius

initium a Dosithe VI p. 381 soruatum est. In ei enim, quae interierunt apud Charisium littora definiti scripta fuit

ita 'Littera est elementum uocis articulatae. Elementum est uniuscuiusque rei initium, a quo sumitur incrementum et in quod resoluitur. Accidunt unicuique littora nomen figura potest ' Quae sequuntur de litteris, et a Charisio et a Doriste simili modo proferuntur. Inter utrumque ea sola disserentia est, quod modo hic modo illo diligentius uice uorsa fonte exhausto plura recepit ita, ut nunc Charisius nunc D0sitheus pleniorem doctrinam praebeat ceterum uerbo tenus eadem praecepta exhibent. Qua plenior doctrina, quoniam etiam apud Diomedem I p. 22 sq. occurrit, a neutro inuenta SSe poteSt. Unde simul euidenter demonstratur n0 Dositheum a Charisione Charisium a Dositheo pendere. Ea, a quibus Charisii commentarius incipit, ad osithei doctrinam supra promptam arte 80 applicant. ergit enim uterque grammaticus docere 'Nomen est quo appellatur, figura qua notatur, poteSta qua ualet. Iitterarum aliae sunt uocales, aliae consonantes Quem 'd littoris comm0ntarium ab uno eodemque Ortum SSe auctore cum e disserundi uia tum inde elucet, quod uterque grammaticuS doctrinam uerbo tonus eandem reddidit.

Caput IV, quod p. 11, 8-13, 15 de syllabis rolari, duas particulas amplectitur p. 11, 8 - 12, 3 et p. 12, 4-13, 1 his uerbis disiectas: Aliis ita d syllaba placuit definire'. riorem quam p0sui partem D0sithous p. 386 8 - 347 8 uerbo tenus

e0demque ordine deriuauit quo essicitur, ut ab eodem, a quo e ut III, auct0ro sumpta sit mirum enim Sset grammaticOS,

34쪽

si diuersos fontes adiissent, eodem ordine res posuisse. Sed accedunt alia. Altera enim, quam dixi pars ex eodem libro, quo prior hausta est Quod inde probatur: primum enim aliorum sententia tacta grammaticus p. 12, ad suam ipsius d cuinam reueraus quasdam regulas eisdem uerbis, quibus in priore particula repetit; deinde e Vorgilii uerbis nox erat' p. 12, 20 et axe sub aetheri0 p. 12, 21 exempla excitata sunt 'nox si faxis p. 11, 22 tertium quod grauissimum St, auctor huius particulae p. 12,22 ad caput III p. 1l, eodem exemplo Vergilio exhibit respicit dicens 'ut supra cum de litteris loqueremur ostendimus'. Quae cum ita sint, ut et prior huius capitis particula, quam Dositheus eodem ordine admiserit, et posterior, in qua grammaticus ad caput III ut suum respexerit, ex eadem origine, e qua caput ΙΙΙ, ducta sint, sequitur et priorem capitis nostri particulam et posteriorem unius eiusdemque auctori esse eius nimirum, qui se supra de litteris locutum eSse contendit. Caput V, quod est de syllabis', pariter in duas partes p. 13, 16-14 9 et p. 14, 10 - 16 27 diuisum est. Dositheus rurau Solam priorem descripsit. In qua grammaticus p. 13, 24 ad capitis IV posteriorem particulam recurrit 'At si duae eo sonantes in duas syllabas fuerint diuisae, non fit communis, Sed longa ut supra retulimus, scilicet p. 12, 12 simul eadem exempla repetit f. p. 13, 25 12, 2 13 27 12, 15 Ergo et haec particula ex eodem fonte hausta est, e quo caput IV. Adde quod Dosithous eodem tenore praecepta compilauit. In altera particula grammaticus primum aliorum sententiam leuiter stringit; doinde in sequentibus paginis pleniorem ipsius de communibus syllabis doctrinam pr0fert. Quam particulam ex eodem, e quo et priora capita, libro receptam esse indsnoScimus, quod ex prioris doctrinae exempla redintegrantur

cf. p. 14, 23:13, 33 14, 2b: 13, 31 15, 13:14,4 15,19:13, 2b:

12,2 15, 20 13, 36 15, 31 13, 5. Nunc summam subducem IS eorum, quae expoSuimus caput V igitur cum ad caput IV, caput IV inuicem ad caput III spectet, sequitur III, IV V capita ex uno eodemque fonte fluxisse. Quodsi recto disputauimus tria haec capita uno tenore ex eodem libro translata

35쪽

quae a Charisio salua recepta Sint regulae regulam Subiungensita, ut uel inde concluseris omnem hanc doctrinam ex uno ore

quasi fusam esse. Veniendi uerbum, de quo supra p. 21 dixi, bis occurrit p. 13, 28 'in unitatem uenire i. e. coniungi cum et p. 13, 29 'uenire uitan', quod idem significat. D docendi genere primum id monendum est, qu0d Graeca lingua undique conlata est cum Latina Veterum dicendi usus satis subtiliter examinatur p. 16 inter scriptores, quia hic de syllabarum quantitate, ut fere dicimus, quaestio est, Vergilius solus testis exhibitus est; cui p. 15 et 1 summa auctoritas tribuitur Grammaticorum sententiae uniuerse tacta sunt: haec littera quibusdam negatur p. 8, 14; superuacuae quibusdam uidentur' 8, 16; aliis placuit ita defintio 12, 4 14, 10; non ut putant plurimi 15,24. Nec desunt dictiones in hunc modum: consideranda igitur est' p. 15, 15; etiam id magna cura uidendum est, quod 16 5; inuenitur amon apud Vergilium' 16, 9 Satis diligenter denique grammaticus ea, quae docuerit, reuocat cf. p. 11, 4:8, 20 12, 22:11,6 13, 24: 12, 12 13, 28:13, 20 13, 22 1b, L 14, 26 15,24 15, 15 Quae omnia Si com-Paraueri cum eis, quae supra p. 21 - 28 de alaemonis dicendi docendique ratione exposui, facile concede miram

quandam similitudinem hinc illinc corni. Accedit quod pari modo res disposita sunt et quod uol in capite V, p. 16 0-cendi Hasemonis a ratio indicata est, de qua, quand ad huius libri caput XV peruenero, pluribus uerbis disseram:

qua linguae leges ueteres secuti sint quaeritur utrum ratio an e0nsuetudo in dicendo ualeat discernitur inculta uetustatis loquendi horror repudiatur. - ne sit horum capitum laemon auctor uideamus quonam uenturi simus aliam ratiocinationis uiam ingressi Charisius enim et Dositheus, quod P0Stea aperiemu8, eam, quae Subsequitur doctrinam e alaemonis libro deriuauerunt. Quae cum ita sint, ut et in praee donli et in subsoquenti doctrina uterque unum eundemquΘ

36쪽

- 32 fontem adierit, in sequenti autem torque alaemonis librum descripserit, num censebimus grammatico in eiS, quae praecedunt, quae et ordine et uerbis inter se conueniunt, alterius librum inspexisse Non hercle, nisi forte grammaticos conspiratione quadam in transcribendo usos esse statues. Ergo quin Charisius ab initio alaemonis librum compilauerit, dubitari omnino non pol t. Caput VI, qu0 p. 16,28-17, 5 in dictione uersatur, Charisius et Dositheus uerbo tenus idem prodiderunt. Deprehenditur haec doctrina ali loco p. 153 21 - 25, ubi a Charisi0 alaemonis artem usurpatam Se cum illuc perueni, demonstrabo. Caput VII, cum duobus solis uersibus de Miabus referat, tamen Haemoni tribuere haud dubito propterea, quod accusativus casus incusativus appellatus est. Quem significandi usum in Haemonem cadere Supra p. 22 docui. Capitis VIII doctrina de oneribus Dominum inscripti apud Charisium p. 153, 8-20 a alaemone repetita est item 'numeri et pronomina capitis x occurrunt . 153, 26 sq ' Hucusque igitur Charisium alaemoni doctrinam occupamesnodatum uidetur. Sequuntur ordines seu declinationos capitis X inde ap. 18,7-30, 25. Quod caput a Scholiuellero . l. p. 18 propior uolut maxime coniunctionem alaemoni adscriptum HSt. Atque argumenta, quae adlubuit uir doctus ad demonstrandum capitis auctorem nihil est, quin probem. Hac autem in re aliter iudico, qu0 statuit Remmiana doctrina alterius grammatici obseruationes haud raras interpositas esse hac una causa adductus, quod triciens fero exemplis ut coniunctio pro uolui pra0posita esset. Censuit uir doctus . . p. 8 Sq. Palaemonem, quotien non ueterum scriptorum uerba laudaret, sed aut singula uerba in Xemplum uocaret aut ipse exempla sibi fingeret, uelut coniunctione a semper induxisse. Qu0dquam falsum atque absurdum sit, facili π0tio ostenditur idque eis particulis, quas Charisius alaemoni ipso tribuit. Nam etsi paene dolui me tempus ac spatium perdere in rebus,3 os quas instatas capito libri scundis exposita sunt.

37쪽

quae aperta manifestaque Sunt, tamen ne huic errori posthac locus sit, id praetermitti non debet. Primum igitur ne id quidem uerum est, qu0 statuit Sehotimuell0 Pala0monem uelut coniunctionem Suriptorum uerbi non praepOSUiSSe Xam uolut p. 22b, T Vorgilii uerbis praemissum est. An etiam uolui ortum est a Charisio, ut ut coniunctio, quam quidem Schottinuolle uoluit Palaem0nem uero, ut exempla introduceret, uaria dicendi ratione usum esse probatur hisce 'velut 'coniunctio in eis, quas dixi particulis duodotri 'ions occurrit

p. 25, 19 226, 12, 33 227, 10, 12, 16, 18, 20, 22, 26, 27 228, 2, 8, 9, 14, 27 231, 10 232, 5, 16, 17, 22, 26, 33 233, 5 234, 6 236, 11 238, 24; ut coniuncti d0eisens p. 25, 14, 15,32 226, 28 232, 20, 30 233, 6, 7 235,20, 22; quod quidem Sehottinuollor

Charisii se librariorum neglegentia euasum esse Xistimauit; orgo mittamus 'ut', inspiciamus reliqua sine ulla coniunctione et per Se exempla p0Sita sunt uici 'ns quinquiens p. 25. 27;

226 2, 3, 4, 6 6 15 228, 25, 30 231, 25, 26, 27, 28, 29 232, 4, 14, 14, 15, 27 233, 1, 3, 17, 24 235,7, 15; ita ut 'sic' duo

bia sexiens xemplis praemiS8 Sunt: p. 231, 19, 20, 20 226,

13 227, 1 232, 30 itum id est', et sunt s0ptiuiis p. 233, 10, 11, 15, 19 234,32 235,2 231,25; quasi undo risens p. 234, 11, 12, 14, 14, 23, 24, 27 235, 3, 3 4 9 'in hunc modum ut hoc m0d0' 0r p. 25, 23, 30 225, 28: cum dicimus sexiens p. 234, 21, 27 235 5, 12, 17 236,5 demonstrativum hic noui0ns p. 25, 16, 17, 20, 2b, 26, 30 226, 2 231, 8, 21 respicia quaeS0, ut grammaticu S, quod nobis quoquo in dicendo ferme accidit, si quando qu0d Xplicandi genus adhibu0rit, id deinceps torumquo tradiderit. - Quae

Omnia eum adem, qua uelut coniunctio, significatione posita Sint perspicue demonstrant alaemonem uaria dicendi rationuusum esse. Miror uirum doctum id effugisse. An etiam a Charisi nata osse dicemus. Quod si statueris, tunc nimirum etiam statuendum erit re illas particulas, quas Charisius alaemoni adscripsit, prorsus ab e mutatas uel potius ab ipso compositas esse. At uero Charisius ea, quae tran ScripSit, accurata fide transcripsit, id quod per ositheum, per excerptorem Bob , per Diomedem, per alios pr0batur grammatteo atque,

38쪽

quantum a grammatici cum eo conlatis comperimuS, e Sua

ipse d0ctrina nihil omnino addidit. Sano Schotimuelle sibi

persuasisse uidetur Charisium grammaticorum doctrinae suas obseruatione interdum inmiscuisse. Unde id sibi sumpserit, cum argumenta nulla addiderit, nescio. Nam disserendi eo quidem genere id non patet et utputa coniunctio, quam a Charisio p. 232, 11 additam esse ut interim concedam, tamen

non obseruatio est. Sed uir docto hac in re, cum pace eiuS dixerim, uenia danda est, ut qui eo tempore grammatico non tam plane inspicere potuerit. Verum etiam ut coniunctionem, quam a Palaemone alienam esse uir doctu satis mire contem dit, a grammatico nostro exemplis praepositam SSe cum XeiS, quae Supra protuli, tum ex hoc capite x conlato cum excerptore ob liquet. Excerptor enim I p. 37, 1 Sqq. eam, quae in capite X exstat doctrinam maxima ex parte eandem enarrat. Quem Charisii libro usum non esse hodi sub iudice non iam lis est. Itaque cum haec ita sint ut et Charisius et excerptor isdsm 0cis cum ut tum uelut tum reliqua, quae supra dixi explicandi genera cum constantia quadam exemplis praep0Suerint, num etiam hisce partibus cens0bimus 'ut' t uolut ut 0liqua inter se respondentia apud utrumque grammaticum licentia quadam excerptorum orta esse Non, niSi forte Statuemus conspiratione quadam ac diuination et a Ch risi et ab excerpt0re ut coniunctionem et reliqua, cum in Mnto uelut fuerit, posita esse. Sed quid nimius Sum in eis, quae per Se patenti alaemonem, qui et incusatiu0s ut qualitates et pr0nuntiativos et alia multa uariandi causa extulerit, qui est, qui eum credat Semper uelut coniunctionum xemplis praep0SutSSe. Erg0 Palaemon ut exempla promeret, uaria dicendi ratione usus est. De quidem uerum Si nec quiSquam negat Remmium amore quodam ac studio uolui coniunctionem sicut et ueniendi et offerendi uerba adhibuisso. Quare accudit uolui' non per Se ualet argumentum et ubi iterum ac Saepius occurrit, ibi ansam praebet uel praestantissimam cognoscenda Remmianae doctrinae, sed ubi n0 inuenitur, nihil est, quod HΡalaemonis doctrina cogitare mittamus. Nostrum autem caput ex uno font fluxisse cum disserendi uia tum inde probatur,

39쪽

quod plurimae res eisdem uerbis eodemque ordine apud excerptorem reuertuntur, quod casu factum esse haud dices, nisi hoc quoque l000 Statue conspiratione quadam et a Charisio et ab excerptore Dustula illa apud alium grammaticum diSperSa, conlecta atque hoc ordine inter alaomonis doctrinam interposita eSSe. Ceterum quanto periculo Sch0timueliser illum deluctum sibi habuerit, paulo post uiderimus. Verum caue putes Charisium alaemonis de declination0 nominum doctrinam plenam atque integram in hoc caput recepisse. Alia enim praetermisit, alia in alium locum transtulit, id quod ex excerptis planum fit quamquam ne excerptor is quidem aut omnem doctrinam aut Ordinem retinuit, ut quaestio sit sat difficilis eum, quom alaemon instituerit ordinem restituero. Sic in initi capitis, ut partim e excerptis, partim ex eis, quae de reliquis declinationibus profert Charisius, conicere

licet, satis mutilata est doctrina p. 19, 5 20,1 21, 17 27, 17

nonnullae regulae neglectae Sunt, quae apud excerptorem

p. 37, 22-26 537, 40-538,2 538, 36-539, inueniuntur. Item in fine tertia declinationis regulae magi magisque attenuantur, quae apud Xeeiptorem pleniore Seruatae sunt. Neque uor Charisius doctrinam Remmianam prorsu mutauit. Nam etsi nonnulla non curauit, tamen doctrinam incorruptam ab eo receptam SS per excerptorem euincitur. At dixerit quispiam quid enim, alaemoni ars, cum in tam multipliconi Scholarum usum uenerit, nonne mutari atque interpolari potuit ΘSane potuit; sed alaemon compta quadam et expedita lingua utitur, qua regula a regula excipiatur et qua doctrina continua profluat, ut uel e disserendi uia, ubi doctrina interrupta sit cognoSeaS. Sunt et alia multa, e quibus corruptio, Si qua inuenitur concludi potest. Equidem in hane quoque rem maXimam, qu0ad licubi diligentiam conseram. λ)Nec in hoc uno capite talis rerum condicio est. Saepenumero enim initiis capitum fluctuat Charisius neque scit, quidnam potiSSimum recipiat, quasi nauigator quidam in altum profecturus, qui mari non ali peritu nescit, quonam primum

3 Charisius et excerptor utrum eiusdem Remmiana artis recenSionis exemplari usi sint necne, nondum plano diiudicari polost. 3.

40쪽

impetum faciat nauiculo ubi uero altum nactu eSt, tum nauigat uelis facti parum respiciens, num portum tutu capiat id tantum modo curans, ne quis copuli1 in alto Se erigens damnum ibi paret, quem plane praetervehitur itaque ad finem vergens simulac e longius prouectum Sse animaduertit, tum cossa ac desistit timensque, ne longioribus ambagibus periculum subeat, citat cursu dextra SiniStraue caesi eis, quae obstant, Xitum quaerit. - ne qui me audaciorem iudicet in il finienda Charisii transcribendi ratione parum uerendum uidetur, praeSertim cum, si cui libebit, ea qua dixi, de Charisio conlato cum excerpt0re conligere ipSi in promptu sit. Atqu0 hactenus de capit X. Qua sequuntur obseruatione nominum, quibu genera et numeri discernuntur capitis X p. 31, 2, 35,1 maximam partem ex unius grammatici, Cominiani libro exscriptas esse Schottinuelle p. 19 uoluit, praeterquam quod obseruati0- nos intermixta ossent haud paucae e Palaemonis libro. Atque argumenta eum nulla attulerit, qua cau8a uir doctus ad eam sententiam adductus Sit, non intellego. Cuius rei quaestionem priusquam in Stituam, liceat pauca praemittere qua in uniue sum de h00 commentari dicenda uidentur. Longe maxima senim huius capitis par enumeratione Singulorum nominum, qua 'pluralia et singularia tantum uocant, iusto tamen ordine prolatorum continetur. Quae ab obseruationibus quibusdam ad nomina pertinentibus excipiuntur. Easdem autem res apud excerpt0rem p. 48,1 i51, eodem ordine reperies, nisi quod modo Charisius modo Xoerptor plura nomina recepit Graeca uoce uel adlata uel missa Diomedes quoque I p. 327, 16 328,3 quaedam eis, quae de adem re exhibet, Suo more admiscuit. - Αtque doctrina n0stri c0mmentarii iam in X- tremo prior capit indicata est hisce orbis 'Completis quinque ordinum declinationibus ueniamus ad ipsas nominum ObSeruationeS, per qua genera et umori discernuntur Quibus aperte respondet inscriptio capitis XI 'De obsoruati0nibus n0minum, quibus genera et numeri discernuntur Qua uer0 sequuntur uerba: Sunt quaedam nomina, qua singulariter tantum proferuntur Sunt et quae pluraliter tantum haec paene