장음표시 사용
461쪽
praeterea vi rectae rationis per discursum vel maiorem vel minorem caetera deducuntur omnia, quae ipsum Ius Naturae ceu medium aliquod qui in societate Naturali constituenda et conservanda consistit introducens, introductumque ceu vinculum Conservans constituunt, hunc autem siuem
sicut citra dictum Ias Naturae obtinere haud licet, sic quoque nulla civilis societas et salus line I rie seu Iure Civili, quod est anima Reipublicae, sperari potest, quia Ius Naturae ad illa
quidem lauacit, quae ex mera ratione fluunt naturali, non vero eorum exhaurit naturam quae determinationem aliquam a civili causa vel voluntate humana consequuntur.
III, Ut igitur quid utrumque sit brevi me expediam : Ul-Quid non
planus in I. I. g. 3. dicat, Naturae Bu nobis cum brutis esse com- sit lmune, quae opinio Cleanthis Philosophi animum longe ante Ulpianum imbuit et Imp. Iustiniano in pr. I. d. I. N. G. et C. nec nori ICtis Orientalis Imperii Bos,lic. L. II. Constant. Harmenop. Prochir. L. I. T. l. perplacuit, quatenus hoc ius in gen
re omnio m animalium, etiam brutorum actus regit, non tantum negative, ut in iis nihil turpe sit, sed etiam directive ut prin. cipium direstivum: quod praeclare Illustris et Magnificus Do.
minus PRAESES, Mecaenas ac Patronus ad aram usque devenerandus in D. I. thes M. d. Nat. Iuris . et Stat. Hom. evicit, quocum inter acuti mos Philosephos celeberrimus Dominus THOMASius, Fautor meus honoratissimus admirandum quoddam necessitatis et libertatis temperamentum in aspectabilium cor porum natura in praefat. Phus agnoscens, convenit, cum enim, ait, ea intellectu praedita non sitar, quicquid agunt, siquidem ipsa in se respicias, necessario quodam Naturae imprati agunt: rursus, cum certum exploratumque sit, impetum illum, si pulcherrimum actionum ordinem, et tum optabilem eventum respicias, neutiquam caecum esse, sed a quodam sapientissimo Irincipio prorictici, necessario sequitur, iubesse aliquod Naturae agens liberum, quod illi figuram suam veluti sculpserit, momenta appende Vt, exercitium disposuerit: haud secus at-oue in horologio, licet ipsum aliter moveri, quam rotarum structura ponderumque gravitas permittit, nequeat, illa tamen ho-
462쪽
rarum ordinata et exquisiita significatio prodit ingenium atque deliberationem artificis. Est ergo natura ipsa quidem necessarium agens, sed hanc illi necessitatem liberrima causarum omnium Deus imposuit, in cuius mente lex aeterna est prin-eipium activum, dirigens aeque brutorum et ratronalium actus,
non tamen utrossue eodem modo, Verum brutorum per modum inclinationis naturalis, imposita necessitate parendi citra cognitionem et iudicium, ad conservationem specierum, tanquam societatis, et quasi in respeetu ad alterum, praecipue autem ad finem ultimum, quo modo etiam homo qua animal consideratus regeretur, eiusque iuris capax foret, illius autem, quod naturalis constituit ratio, expers esset; prout enim homo male definitur per animal rationale, quia in ea desinitione ponitur differentia, quae alterius cuiusdam generis est disterentia, nempe animae quae in rationalem sensitivam et vegetatiyam dividi solet, et animal neque continet neque ab animali continetur, sic quoque rationis ius homini non ut homini, sed ut animali tribuere prorsus inconveniens foret, quare multi suciabunda es sensu maiorem, sed nescio an subtilem an vero ineptam magis ut cautelam adhibeant, ne quoad communem cum vegetabilibus facultatem, quatenus homo crescit et nutritur, ad nrutorum similitudinem etiam Plantis aliquod tribuatur ius, distinguunt: inter ius commune et proprium, item inter I. N. animale καταχυ κώς seu abusive improprie vel materialiter acceptum, 'cui Rationale proprie et Iormaliter dictum contra distinguitur, et doctrinae ergo rei netur. IV. Quia homo animans quidem est, sed eximium multoque distans a caeteris omnibus, quam caeterorum genera inter se distant, propterea non omnes eius actiones ad brutorum, quae natura prona et ventri obedientia finxit, aceedent naturam, sed quaedam suam persectionem in conformitate convenientiave cum primo consequentur Intelis , quia non corpore tantum et sensibus, sed ex animae facultate rationali ita constat, ut si illud additum non su i sset IntelZigentia, sin haec deesset bestua soret; Nunc vero utraque Natura, miro Naturae Naturamu artificio adeo combinata est, ut nee Diriguentia sit nec Diuitigeo by Corale
463쪽
sit nec Britas, sed homo principiis naturalibus boni et aequi
praeceptis reme rationis dotatus his ad finem rationis, illis ad finem Naturae dirigatur et utrisque ad actum naIuralem rationalem formetur. V. Nec tamen operatio per rationem hominum propria facta tollit operationum per inclinationem caeterorum animalium, cum utraque ad eundem Naturae finem et eundem Iustitiae naturalis scopum, licet diverso operandi modo, tendat, quo facere videtur levis quidem, non tamen omni utilitate destituta ct imprimis allegatae Merc. r. th. s. Illustris ac Magni f. Domini PRAESIDlS haud contraria dist. Iuris Naturalis gubernantis et gubernati hoc brutis imposita necessitate parendi attribuitur, quoniam eius moderamen non brutorum est, sed Dei gubernantis per modum inclinationis naturalis citra iudicium et cognitionem, illud hominibus assignatur,quoniam illi ratione Duce, per modum obligationis talva subiecti dirigendi libertate obsequendi omnia quae Iuris Naturalis
sunt expediunt, quod GROTius L. I. c. I. g. lo. d. I. B. et P. definit esse dictatum rectae rationis iudicans actui eu eius convenientia aut disconvenientia cum ipsa Miura rationali sociali inesse moralem turpitu aenem aut necessitatem moralem, ac consequenter ab authore Naturae Deo hunc actum aut vetari aut praecipi.
VI. Ambigeret hic quis, an Rationis an vero etiam Ra- An idemtiocinationis sit dictatum p quia magna diversitatis occurrit ra--Ν turaetio, nam illa continet conclusiiones morales ita necessarias, ut ς -οΘίσει etiam nulla humanae necellitatis vel utilitatis suppositione δε- Ela secillime atque evidenter sequantur ex principiis Naturae humanae, haec autem conclusiones ex utilitate vel necessitate complectitur prout ex utilitate natae Conventiones, ex conventionibus pacta et contractus, ex pactis et contractibus obligationes, cx obligationibus petitiones et defensiones seu Actiones et Exceptiones; et ex necessitate non absoluta sed consequentiae orta sunt hella, e bellis capiti vitates, e captivitatibus servitutes, e servitutibus manumissiones, e manumissionibus Ius Patronatus, quae si quis ex fonte iudicare velit, Iuri Naturali ex hypotheu tali per plures moratiores gentes Lil exculto Diqiligoo by Corale
464쪽
exculto assignabit, hinc non incongrue ex certa hypothesi ratiocinationis dictatum praecipiens vel prohibens nec GROTio refragante huc referri potest, qui in asi. g. ait. I. N. non de iis tantum agere quae citra Voluntatem humanam existunt, sed de multis etiam quae voluntatis humanae actum consequun
VII. Huic Iuris Naturae tum simpliciter tum ex bpothesi ossi, motive vel negative praecipienti iolet I. N. permittens
contradistingui, cuius variae traduntur acceptationes, tum ob
desectum fori humani seu conticentiam legis, tum ob impunitatem, vel quia pudori multa relinquuntur, quibus signisi .eationibus in medio relictis, de illo quod Δε omnino licite agendi des hic agam, quo etiam haud incongrue referri potest omne id quod rectum et ossicia humanitatis suadet, non debita quidem sed licita, imo licitis praestantiora, ut merito laudabilium nomine veniant, nec ad solius iustitiae, sed aliarum quoque
virtutum materiam pertineant, quae ex nullo iure fricto aut nece Abisare morati fluunt, sed ex aptitudine et recta ratione debentur, a qua sententia nec λRlsTOTELES, inter iustum et honestum L. I. C. r. Bb. Nic. discrimen agnoscens, alienus esse videtur. Gnor ius haec ossicia gratιae et misericordiae ceu I. N. Jeciem constituit et exequitur, PuFFENDOR FF vero eadem pro
sus negligit, an recte Θ aliorum iudicium esto. Ego enim in resutandis aut vellicandis authoribus eorumque terminis in quibus fingendis quoad imputativitatem, statum ubificativum et qin id in cativum dictus Autor lauream videtur esse consecutus) nullas mihi sumam partes, sed in iis rescrendis salvo aliorum de aliis eorumque argumenti S iudicio meas tantum subiiciam rationes; in praesenti autem themate probando me non ad sacrum fontem, equo alias facilior I. N. peti potest probatio, recurrere, antequam ulterius progrediar albo teneor notare lapillo, quia hoc ius magnam humani generis societatem respicit, cuius Ethnici pariter ut nos membra sunt, quamobrem ad principium quoddam non reVelatae proprium, sed natae quoque rationis commune, erit confugiendum . .
465쪽
IIX. Sed quid deprimis Naturae notionibus sesuque diligere Α ,
cum Brutis communibus, deque Ι. N. in sensu vLPIANI accepto di- Naiu hi ''. cendum erit ρ anne id prorsus removctur8 Nequaquam, sed et il- movenda. lud suo non destituitur usu ratio enim haec prima naturae in eum sormat habitum,ut hominum esse videantur et hominum propria, ut ab illis initiis et appetitu sensitivo naturae animalis, Com- Paratione quadam instituta, et gradibus ad convenientiam illam
Naturae rationalis procedatur, hoc modo argumentando: Huic non
repugnant prima naturae, nec ratio ei obicem ponit, sed potius illum instinctam probat, determinat, praecipit, ct respectu socialis naturae quae in apibus talis ut naturae non rationali conveniens sit) temperat Ergo non iniustum est, si saltem ad qualitatem moralem iusti, iniustique per dictamen rationis determinetur, bene tamen monet GROTIO L. I. C. I. ratiouem nobis
chariorem esse, quia per illam ad has devenimus, quod AnisTOTELES DE vlRTvTE L. IL M. m. C. r. haud obscure illustrat dum ait: Ad hon8sum namque impulsium oportet quendam nasci irr tionalem, qui producatur atque ita posermo rationem esse discernentem atque consituentem ἰ quod e viderit quispiam ex pueris et rationis expertibus animantibus, in his namque e ratione periurbationum impulsus exoriuntur primo ad honesum mox posterior adveniens Tatio et constituens honesta agere exhortatur, sed non sa ratione ad honestum ceperit, principium, perturbationes consentientes comitantur, saepenumero reluctantur secundum vulgare: Video meliora proboque deteriora sequor. IX. Haec ratio et ratiocinatio humana commune quod--e eddam omnibus gentibus tuq aequum et honum constituit, sin- δ''ς gulare autem huic aut illi civitati non contulit; nec conse re potuit; ideoque illud singulis ex necessitate considerandum, cet ratione particularis boni Civium constituendum reliquit, confusionem Iamen evitare monuit, hinc plura pro arbitrio summae potestatis, Dro communi Reipubl. utilitate, et pro evidenti ne essitate, Superioris placito disponenda dedit, quae, antequam posita, . N. non excludebat, licita tamen vel illicita post illam demum addendo vel detrahendo aliquid Iuri Com-Lil a muni,
466쪽
muni, Iuris Civilis secit I. c. f. d. I et L Ab hoc enim fintefluxit Iiu Civile, quod obsequio parentibus debito, honestati,
fideique humanae modum aliquem adiecit, certosque Civiles enectus addidit. Derivandum igitur I. C. ceu a 1 caturigine, Ratione videlicet naturali, ut ius sit, derivandum scilicet vel per Conclusionem specialem ex generali et naturali propositione deductam, suu per specialem determinationem seu accomm dationem principii generalis boni et aequi, sive praecepti rectae rationis, quemadmodum enim conclusio aliunde suum firmamentum non accipit quam a praemissis, sic quoque l. C. aliunde suum esse seu Iositiam quam a Recta ratione non consequitur, ita ramen, ut determinatione vel accommodatione novam formam accipiens, novam Iuris constituat speciem, et novam quasi formam extrinsecam praeter intrinsecam, quae et actu in genere continetur et omnes iurium species informat,
obtinere vulgo putetur, nec enim forma externa inIernam absumit, quia haec aeterna est, illa autem propter locorum disparem rationem, temporum intervalla, diversos hominum mores, studia, assectus, motus, aliarumque rerum et circumstantiarum diversitatum in lar Maeandri variat. In quonam X. Hisce praesuppositis convenientiae huis Natura- convenien- et Civilis in genere quaedam praemittenda sunt, circa quae
N' Ebhsai Occurrit quaestio excutienda in quonam consistat dicta conve-ineene .:' vientio' Ego missis iantithesi non parum in th. VI. distinctionem absolute et ex hypothesi dicti I. N. praeceptivi et permissici propositam huc facere existimo, quare brevissimis meam sic explico mentem: Im Civile cum iure naturali praeceptivo G prohibitivo per omnia convenit, adeo ut nulla ratione vetitum praecipere, vel praeceptum vetare queat, quia hae actiones ante humanum imperium moraliter definitae sunt, vel ut d bitae, vel ut illicisne, quarum illae moraliter necessiriae, haemoraliter impossibiles, propterea quoad mirinsecam malitiam aut bonitatem nullam a I. C. admittunt emendationem, hinc non male dicitur hoc dictatum rationis in puncto consistere, a quo
si quis vel minimum abeat, ad vitium desectat, sicut autem in naturalibus, causae in seriores a superioribus dependentes,
467쪽
contra superiorum essicaciam, vim agendi non habent, sic summae Maiestati, Leges se superiores, impugnare, nequaquam est concessum. Sed anne idem de L. N. Permis*rivo dicendum erit Z Nequaquam, circa illud magis se potest exserere Facultas αρχιτεκτονικm, quamquam et hic, pro obiecti diversitate, vel affirmative tantum, vel etiam plane negative: Qprmative haec facultas sero eodem tantum, quo circa primam speciem se habet modo, liberius vero in dispositione u mis agit, quoniam non in necessitate aut impossibilitate morali consistit, sed liberius habet spatium, ut sine turpitudine fieri et laudabiliter committi vel omitti polliit, semper tamen aliquod fundamentum in I. N. retinet I. C. licet quoad adiuncta, quoad modum obligandi civilem. quoad formam externam, quoad accidentalia et quoad existentiam aliquid proprii habeat, quod ex variis I. C. speciebus apparet, inter quas ius Civile Ebraeo. ἔμ' si rum accuratissime ex principiis rectae rationis determinatum, δ' ' v adque populi illius singularem conditionem et statum accommodatum mihi videt ut eminere, quod ci eundem quem Ius
Naturae habuit authorem, de quo alias sELDENus et EPIScos Ius
ex ordine Ierni strantium. Ab Ebracis Graecos suas leges mu- i. - -ς 'tuatos esse, earumque scientiam Platonem tibi comparaste haud
sunt de saeco Vulgi, qui id allerunt, quod et de Aristoteletestatur discipulus eius Clearchus, se vidisse Iudaeum quendam quocum versatus est apud CLEIiENT. ALEx SIrom. I. et EU- SED. de Draeparat. Evang. L. IX. C. L Romani denuo has leges I. C. Roma- a Graecis Romam transtulerunt l. a. S. d. o. f. quas ita BQxus 'adauxerunt, ut adhuc hodie Ius Civile Romanum iustissima
rectae rationis praecepta continens venerationem etiam ab
invitis extorqueat: ct quamvis quaevis regio sua peculiaria statuta vel iura obtineat, attamen eadem passim ex hoc iure petita sunt, vel aliquam interpretationem aut supplementum quoddam accipiunt, quod per singula territoria, si ARTHvRvSDvox in duobus fibris de Uriu et Authoritate L. C. R. in Dominiis Principum Christianoraim hunc conatum non praevertisset, prinlixe docere possem, an vero hic author L. II. C. a. I. U. 18. p.
III. I S. I. C. R. Leges Imperii esse, quas Principibus et Civi-
468쪽
ratibus Germaniae non liceat mutare, recte dicat 3 et an C. X p via. de septentrionalium legibus, armis et duellis verum sit iudicium p quasi vero Anglis prae aliis quid finxerit circa praecordia Titani alii examinent, ego interim qua pollum brevitate in tribus tantum thesibus loca, licet non omnem, aliqualem tamen, admittentia usum, indicabo. Et te utilitas XI. Ut autem a natali solo ordiar, in Prusii a Ius Provin- in Prussia, ei ale anno 162o. editum plurima Iuri Civili debere manifestum est, quanquam, ut in casibus in iure non decisis provinciali vel recessibus nostris prout quaestio moveri pollut de Clericis Ecclesiae Graecae non unitae subque Patriarchae obedientia existentibus, an illi in Pruilia pariter ut in Russia iure Clericorum gaudeant 3 an vero pro haereticis habendi et ab omnibus ossiciis repellendi sint 3 an vero in eiusmodi ca-sbus: standum sit decisioni Iuris Civilis p ex Confirmatione
gloriosissimi Elcinoris Sigismundi beatae memoriae non apparet, Patronos tamen Caularum in dubiarum deductione controversiarum, semper in applicatione iuris ad factum, leges I. C. cum sanetione Iuris Prutenici, quae ex illius viscoribus plerumque petita est, coniungere, nemini non obvium est, et quin summum Tribunal authentica non organica tantumacis ges interpretandi facultate gaudens, suaque decreta nomine
Serenissimi Electoris Brancl. Friderici Wilhelmi, quem ceu immortale praesentis seculi Deus Divinum Numen citu adhuc
serveti promulgans casus non e X preos ex aequitate natura-
Polonia: li uel Iure Civili decidere possit, nullus dubito. Hanc acquitatem non posthabito Iure Civili in Polonia et praecipue in Maso via observari, atque hoc sine in Academia Cra coviensi le-
sum et canonum Prosessis res constitutos esse obiter annotavi. e Suecis ARTHvRvs Duox, ait, se cXactam legum formam nequidem praelum e re posse. verum Iura in Succico idiomate expressa et LoccENn Viri Iulis Sureici peritissmi Tractatis de con- .enientia Iuris C1vilis et Suecici hanc praesumtionem elidunt. G, minia. An vero de Germanis dubitare licet 8 Serenissimi enim Ele ctores Saxoniae, contra sarractiones t. C. iuri Saxonico adversas, promulgatas, solenniter protestati sunt Brus. in I. admonendi
469쪽
nendi n. DL J. de surri. SCHNEID . adI. Tu. de hereae ab Atesi. f. tertia conclusio. quod dubium cuivis incomparabiles Ioi qui in Dieasteriis Auli cis ot Curiis iudicant, sacile eximent SICIIARD. in L ab. tiuo n. I. C. quonI. et quanae iud. a quorum sententiis nec alii facile recedunt iudices,nec a vincinorum territoriorum Principibus Iuris Civilis aequitas authoritate remota aliena esse videtur, quia eam pariter Brunsvicentes, Lunaeburgenses, Bremenses, Pomerani et Mega potenses semiatur coTH
AvRvMAE Discurs. III. ad A. B. SALAS. d. Legib. quaest. yδ. disp. p. LI. Pruchm. g.soluta potestin c.3. U. DF. BART. et ZAS. ad L om. pop. ff. d. I. et L GAi L. L I. Obs Iy. n. a. Auth. Navii C. de Furt. Nec de Assessoribus Camerae negligendum=est, eos non aliter admitti, quam si Leges Romanas et Canones in aliqua Academia didicisse et docuisse constet, ut causas in constitutionibus non expressas ex iure Romano vi iuramenti decidere que
XII. Hunc praeterea I. C. usum nec in alias Christi co- Gallia. larum Rcgnis exclusum quis sentiet, nec enim in Callia C. 7. ex Solica aut ius Albinvii s gallice is droict. d. Aubeine lassicit, sed ob sterilitatem harum legum ad I. C. saepissime recurrendum est ciRON. ad c. fui. specul. n. s. et L. V. OU. Iur. Cun. c. fiet Vr ΜOLiNAL v. Iosi Tit. des fless. BARO in Const. adsen. omn. pop. et de re benes. L. I. T. 3. ΥPrestites. δε d Q. Tit G. GIRARD. des ossis. L. I. II. DELO MM. de tur. Regat L. I. c. 1 f. COQV. in praefat. adconsuet. Nivern. quod clarius adhuc consuetudines a nARNABA BRIsSONio componendae docuissent CHARON. in resp. droire nan. Lib. I. C. GCHOPPIN. de com. E. Consuet. P. I. S. . num. s. ROUILLAR D. relies forens. tit. puislance paterneE. ex chron. vet. De Codice in linguam gallicam translato FREMERu edit. ian Graec. Rom n epist. ad Rud. a. Imp. eundemque CVIΑ-cius saepe laudat L. XVI. OUCa.. et in praef. ad LXIC. Idem datur in Burgundia lege silente refugium c HAISANAEus in consuetudo Burg. In Italiae Dominiis Romae in causis civilibus Italia. obse
470쪽
observatur Stat. Urb. Rom. c. I. quod et Rota Romana sequitur CARD. SERAPH. dec. II. et deci . ID. THEOD. Ru BR. ins guI. de interp. statui. ex Rot. Rom. l. 6. n. I. Idem iuro municipali deficiente Bononiae obtinet si AT. BONON. L. VI. et ibi ANΝl-nAL. MONTENS. v. hu Civile. Anconae ANT. de AMATis. Rotae Genuensis Lucensis eι Provinciae I farchiae auditar. Decis Rot. Moreh. p. num . et in ereetione Tribunalis Rotae Marchiae Anco- nitanae ex constitutione Sixti uuinti illius Rotae auditores I. U. D. admittendi sunt STEPH. AT. in Dec Roth. March. in Buz Sin uuini. Par veneratio Venetiis inque Academia Pa
ment. In Dominiis vero Ducis Urbini id singulare est, quod Advocati solum leges Iustiniana eas et ex Doctoribus Accum sum, Bartolum, Baldum, Azonem, Alexandrum Castrensem et Lasonem, in criminalibus autem tantum Angelum de Maleficiis coram Senatu allegare possint AvYTi in descr. Duc. Urb. g. mu Pern. Siculis insuper et Neapolitanis quoque id ius commune esse