장음표시 사용
61쪽
abstineret. Iob. mpsi. Pa milli . Atestis. Ceterum
quantum intersit, pacis bellique tempore pascere plebem. quamque impingant, qui ab expilatione & inopia subdit rum Principum salutem dependere existimant, supra attigimus. Fames, quippe sir moratilem is nasum conciunt , ut vetus est adagium in Comici Amphitruone: act. .hen.3. Dicimus proinde, hoc aerarij constituendi subsidium non mihnus & aequitate . de publica salute oportere trutinari: id quod primum rectius fieri haut potetit, quam si, ut tribuit
ita annonae moderata instituatur exactio, pro viribus nempe subditorum, & pro copia atque inopia rerum. Sic dgravis annorum sterilium raritas aerario sorte subi geri. iuperveniens fertilium ubertas quam optime compensa bit. Deinde, cum non omnis serat omnia tellus, Principatus sui indigentiam exterorum abundantia mature Primceps eorrigat oportet, illique cumprimis tempori serviat quo in non procul dissitis regionibus quam vilissimo pre-rio necessaria ista par re, & vel tutis propriarum, aut vecti galium immunitare allectarum peregiinarum navium ap pulsibus, vel vicinorum subditorum curribus quam com modissime invehere liceat. Tertio non legibus tantum sed paenis quoque coercendum est pestilentissimum cuticulionum genus, dardanarii, pantapolae, panto metaboli&seplasiarii, qui iniquissimis fraudibus attentan , Onerant, sagellant, & per intempestivam ad exteros deportationem vastant annonam. Horum dolos accurata diligentia recen.
ustationis seu ex ruiet i Imperii nostri Recessus Tre i
rins & Coloniensis da anno Ilia. g. 16. idque non injuria, eum alias istorum sceleribus civilis societatis vinculum sacile dissilire possit. Annonae insuper certi existere cura xores debent , apta i
62쪽
Suecedit, ut ad modum ex vectigasibus tiratium re. AE constituendi deveniamus. Hic aeque lac ceteri consiste re videtur in quantitate, Politicae pludentiae ductu temperanda & dimetienda, inprimis ex aequitate & utilitate publi.
ca, ad bibitis rerum, personarum, regionis, & remporis cit. cum stantiis. Per res intelligimus hic merces, quae vel im- Portantur vel exportantur ue vel victus & amictus necessita. rem, ut sunt edulia, potulenta, ligna, carbones, tela communis &c. vel luxum & voluptatum illecebras spectant: de quibus in thesi sequenti. Quemadmodum vero Hippo lyt. a Collibus de lucrement. urtium cap.ari prudentissime cenoset, Principi unice cavendum esse, ne iis rebus tributa j in Ponantur , quibus pauperes vitam necessario sustinent, α quibus carere nequeunt, ita non minus hic egenorum ratio quam maxime habenda erit. Dicimus igitur, quod si hujusmodi res necessarias ab exteris recipiunt subditi, eas vel pro temporum iniuria omnino non, vel modice & intra modum vectigalibus onerandas esse Θ tum ne misera ple becula aut ad incitas & restim adigatur, aut ferales cicatturbas 3 tum etiam, ne tam indigenae, quam alieni genae ab i- statum in vectione abstrahantur. Ex quo res hae,proprii sci Lusus non quaestus gratia a sucditis coemptis, de jure civili Romano igabellae solutione prorsus immunes sueret: ceu . Imp. Constantinus is L s. C. de vectigal. S commis. consti ruir. Hinc quoque Veneti in c*llo antehac contra Baaj- tem gesto, portoriorum vini panis & carnis augmenta nolui se praedicantur. Notandum tamen, si quis iisdam
forte, quae ad victum pertinent, divites frequentiu S, quam Pauperes urantur, ut in Ducatibus nostris vino, haec vecti
Calibus in se recipiendis aptatae octa si
63쪽
Ceteris ver5 peregrinis mercibus invectis, quo non
sunt vitae, sed delitiarum ' lux. jaesomenta, quorum usus
divitum peculiaris existit, vectigalium impositioni justu relinquitur locus, Quemadmodum de jure civili aroma ta- pelles, unguenta, sucos, sericas vestes, & id genus alia ina. nium mercium vectigali gravata suisse, testatum sacit IC.,
Marci nus is c ult. D L sit vectigal. Et propterea
optime Bodinus lib. 6. cap. a. quoaesi. quis , est, est, qui de me scire velit, quodnam genvi vectigalium immortali Deo grati emum, civita Iustinerrimum, Principitin honestu um, ου plebi utilis uvi videatur indest.quod iis relus imponitur, quae ad corrumpendos civium mores, qua ad deliciau, quae ad laxum, qua ad libidiaem , quae ad pompam Jectant : aurea, inquam, Sargentea suppe ex . odores . pigmenta, is umerabilia testium o namenta , colores pretio lini, gemma, margarim cupediae, te resue ejusdem generis. Cum quo consentit Nicolaus Blesius, qui In id dicit, tu Mendum, ut ex triti v S vectigalitis artificiosὶ positis vitiorum occasioηes intueantur: ut ex Iupersis a cibo et potu, sericis vestibus , ου aliis em modi rebus nux nec ariis respuIllocupletetur. Etenim non sufficere maleficiis ceris itas esse constitutas poenas, sed curandum esse Politico, ne homines peccent, ad peccandumve adigantur, sapienter in Utvia sua monet Mororum ille sapientissimus. Unde vectigalia quis improbet, quar chartis lusoriis& tesseris imponuntur Sic vectigal, quod chartae lusoriae solvunt in regno Neapolitano, viginti millibus aureorum locati scribit autor Nesauri Posit. tu relut de Reu, Neapol. E singulis quoque chartis lusoriis, quae latis in Hispaniam invehuntur , Rex dimidium realem percipit. Praeterea maxime μ- um & fructuosum erit sumptuarias serre leges, quae justam itempe antem privatorum vitam essiciant. Siquidem, iuxta
64쪽
iuxta Dionys Halicarnasi EI. a. Em. Civisas tunc foro quam privarorum res orex . Cujus generis extant in Recessibus imperij ct quidem August. de . . Uoo. rit. aa. O
moribus nihil proficiant, earum contemptoribus aequae irrogari debenu mulctae; qnae hac ratione cum vectigalibus Principis aerarium recte adiuvabunt.
Civitatibus porro utilissimum censet Bodinus lib.Letatiis repub , portoria earum rerum, quae evehuntur, augeri, invectarum vero minui, si scilicet subditi ijs commodec rere nequeunt. Gliscentium namque vectigalium dispendio negotiatores deterriti,a mercium illarum exportati ne non sine maximo subditoiu incremento abstinebunt. Contra quo minora invectarum fuerint vect igalia,eo su ditorum indigentiae melius consuletur. Praecipue autem hic advertendum est,quod nativa Principatus bona istius.
' que soli propria, ingenti quorum desderio flagrant per
grini,uberrimam vero propter copiam haud aegre carent subditi, ve ligalibus quam commodissime etiam praegrais vari possint. A t in iis,quscum oppido multis ipsi sunt communia,res se habere secus videtur ob prs sentissimumco m. merciorum abalienationis periculum.Quin potius bono- rum illorum communium vectigalia vel omnino tollat v lprudenter temperet Princeps,quo non solum istud.sed cus simul aliud commerci j genusin Principatum suum derivetur,omniumque rerum hac ratione procinaetur. LXII l.
. Suhjicitis Uem Eiarauu; fabrilia,lanificia sericea, ac mannis generis opificia, quae aliunde advehuntur, maximo. I vectu
65쪽
vectigali oneranda esse, quo subditi ipsi eadem sabricare&
conficere addiscant. Imo bEc affulgente lueri spe exotici. opifices inescati .in nostrum Principatum facile pertrahen tur, quorum certe beneficio urbes dein populosiores&dbciores evadunt. Namsccundum prosationem Boteri ob 1. de tota l. pia . c. io. 9 II. cui multus es popolin, is omniίω qu que ἀίαο at, quae humana industria es intes gentia complectitur Subditornm nempe multitudinem magna etiam opum possesso eu- miratur. Cuius rei testis est Geneven sium civitas, quae nut quam tantis rerum omnium amuentibus copiis ditata conspiceretur, nisi tot passim Gallia atque italia ob religionem eiectis hospitium & receptaculum praebuisset. Testes quoque Venetiae & Florentia sunt, item Galliae Cisalpinae in tropolis Mediolanum, quae ingeniosissimorum opificum frequentia omnes existunt admirabiles, suoque exemplo comprobant, id quod Plutarchus in vitaFerictas Atheniensis reipubl. Principis affirmat: Arascem magnipretii esse ho/ AemAtque hinc Plinius Secundus lib. . epi .ci inquit: Cupio
patriam nostram omnibus quidem reίω ueteri,maxime ramen crivi is umero: id enim oppidis firmismum ornamentum. LXIV. -
, Addit praeterea Bodinus cit'. sec. etiam hanc cauric-nem,quod ab informi &rudi materia, quae extrinsecus ad . venit, aut amovendum, aut,quoad ejus fieri poterit, minu endum sit portorium.Subditorum mppe commoda alienis potiora sunt habenda. Subditi autem ex rudi materia' lin opificia consormata longE ampliorem consequentur fructum, quim qui materiam obtulerunt venalem : siquidum qua duce alte inveniuntur, majoris plerumque s ient esse preti j& valoris, quam quae natura peperit. Suo rauca adverso perniciosum est reipubl. , rudem di simpli
66쪽
Hs naturae diateriem lias e regionibns ad exteror evellere
adeoque vectigalium augmentatione in nativo suo loco utiliter ea detinetur: si insignes simul opifices praesto sint curentur, qui illam affabre elaborent ac expoliant. Vbi enim materiarum &'artificum abundantia, ibi haut minimum lucelli Principis aerario quotannis acquiri potest. Idque ex Bodino recte etiam colligitur; qui Blaesas ad conventus Gallicos accepta legatione profectus, querelas mercatorum se audisse refert, crepantium, exportationem lanarum vetitam quidem fuisse, nihilominus tamen Italum quendam ab Rege prece vel pretio obtinuisse, ut lege sol - . veretur. Qua quidem ratione cum unus homo vili pretio lanarum vim infinitam in Italiam exportasset, ex materia pannos a Florentinorum opificibus consectos in Galliam revehi curavit, inde quantum pecuniarum coegerit, ex eo percipi potest, quod materiam partibus quinde' cim confectum opus superaret. Vnde asserere non dubi
tamus, lanarum, quas oves nostrates suggerunt, extractio
nem principatibus nostris minimc salutarem existere; lon-ν satius magisque proficuum fore, si ad exterorum exemplar opificia instrueremus praeparatoria, quibus ipsi potius exinde pannos texeremus, quam ab adventitiis contexto e ri pateremur
, Sed cum tantae artibus in sint divitiae, non de nihil osor tean erit, hac occasione paucula de artibus in rempubl. in-etroducendis subnectere. Primum igitur, si in Principatu . . artificum deprehenditur penuria, e peregrinis nationibus viros praeclaros superius ostensa lucri spe alliciat, vel pro- . missis quibus dympraemiis ac immunitatibus accelsat Prin
67쪽
eeps, accersitos commoda sede , aliisque necessarii, pr
moveat. Hunc admodum Selimus l. Turca vacuam Comstantinopolin & incolis & opibus amplificaturus, aliquot mille mechanicarum artium omnium peritissimos artifices ex duabus illis famosissimis urbibus Belgrado & Cairo accersivit. Poloni item Henricum Ducem Andegavensem Regem cooptantes, maximo orarunt Opere, ut centum mpi ficum familias in Poloniam secum adduceret. Deinde solertia ingenia suspiciat Princeps, praeclare inventa & e cogitata magni aestimet, ac optimum quemque honorariodi certa praerogativa quandoque donet. Tandem Chi ne tisium instituta imitetur, in quorum regno commercia artesque fere omnes omnium optime florere perhibentur: idque multis de causis, quarum tamen hae apprime sunt notandae. More apud ipsos receptum est. ut filis artes easdem, quas partes, perdiscant&profiteantur.Hinc quasi cum IN eie materno paternas artes & commercia imbibunt: non est, quod parens eos celet aut dissimulet, quia paternus D morγinstruit, format, nulli neque dilige nitar neque labori parcens. Nultas ent m assectus triincire parernum. L si . inprime. C. de rator.fur s. ct proig. Ex quo omnes artes aritum. que opera tantam assequu ntur persectionem, ut nihil, quod in iis desideretur, invenire liceat. Probam hoc artes acta, quae e China in insulas Philippinas, dehinc Mexicum, tan-- dem vero Seviliam advehuntur. Eour. M. a. is ore. urb.
68쪽
tu pars aegro bir. Recth igitur Vile jus Chinensium Rex lege sancita etiam semellas ad laborum tolerantiam di a rium paternarum exercitium, aut saltim tam nobiles quam ignobiles colo & acui adstrinxit. Melius enim est, homines laboribus reipubl. utilibus assuesci & exerceri, quam
ut otio marcescant, orbemque circumcursitent. importu
nis passim precibus stipem extorquentes. unde juxta undem Boterum ob. s. de Ata . sar. O politia cap. a. in China respubl. optime est constituta , panem ostiatim quaerere licet nemini, omnes ibi pro viribus laborare coguntur. Coeci, ubi deest de quo vivant, molis trusatilibus versandis addicuntur Qui affecto corpore sunt, negotiis , quibus pro corporis affectione defungi possunt, destinantur. Soli illi procbotrophari benefica gaudent, . qui ad sustinendos labores plane sunt inepti. Idque omnino laudabiliter institutum est , cum Princeps com munis parentis exemplum sequi debeat, qui benignitatis suae fores clausas esse sinit nemini , sed cunctos prosia quemque conditione sustentat. idem itaque Bote
rus d. tib a. de ore. urb. cap. H. affirmare non veretur, in
toto terrarum orbe regnum s puta partibus suis continuum & con junctum capacius, populosius, opulentius , pinientius, durabilius , quam amplissimum illud & laudati simum Chinensium regnum , non extare. Nec sane nostri Impp. hujus rei imprudentes , salutarem egestam σ Bodin. lib. Meraiae . quae duae rerum bl. antiquissimae pestes suis medici- si mam Constitutionibus suis praescripsere. Evolvatur Ianinterj Rae g. Cingustan. de Mus Gaa. ru. M o Resorma Amur.
69쪽
mnibus bisce & singulis probe observatis, certo nobis persuademus, fore, ut artificum di opificum examina in 'urbibus certatim convolitent, incredibili publicae rei imcremento. Quam maxime ver5 ibi sit & id agat Princeps. ut tractandae istius materiar, qua regio sua abundat, exi raeque indigent, viros recipiat aptos,& ceteris populis imhoc opificij geuere praecellentes. Ad summam ergo At tica illa sententii concludimus': Vr quisque piarimas in re subc aries exerceris agis, is a Min imus quoque exi matur.
Redimus nunc ad illa, unde paululum digressi stimur,
perestinorum & incolarum rebus ad personas non con- vertentes ; circa quas quid observari hic expediat, brevia ter item delineemus. Principis itaque curarum in vecti- salibus imperandis haud postremam judicamus , ut, quotiescunque res tempusque siverint, subditi sociis mitius, dc utrisque peregrini gravius tractentur; ne scilicet isti v nam suspicionis ansam inde arripiant, quod extraneo rum salutis unice augendae maximus fautor & adjutor sit Princeps, suorum vero commoda despicatui habeat soc-cique pendat. Vnde plerumque dissidentia & discordia signuntur . multorum subinde malorum irritamenta. Ex quo Turcarum Imp. c peregrinis portu solventibus re-- . ' rum exportandarum decimas, at a subditis: vicesimas per- asi, cipit. De mercibus quoque Alexandrinis alienigenae decem, indigenae vero quinque dependunt Et in Anglia quadruplo amplius exteri quam subditi olim solverunt. Neque minor sociorum ratio quaedam est habenda, prae- 0rtim sit cum subditis e merciorum legibus ac aequo:
70쪽
ωdere conjuncti sunt: quae temere disturbari prohibe
regionem attinet, spectamus illam, quatenus relatione ad vicinam vel aequali vel pejori gaudeat situs oportunitate. Vbicunque igitur vicina aeque ac nostra navigiis & commerciis idonea fuerit, vel cum istius Principe commerciorum pacta erunt ineunda, de residentia & privilegiis ist. huc transferendis, vel omnia cautius gerenda, ne e Xter Mae merces a nobis magis quam vicinis onerentur, sed P tius pro rerum qualitate ,& reipubl. nostrae commodo CXOnerentur. Hoc enim pacto obtingere poterit, ut &vicinorum & longius remotorum populorum comme P ci ad nos attrabantur. Quod si vero negotiatores nostram regionem & faciliori & breviori itineris cursu pos sunt pertingere, cautione tali vix erit opus. Deinde ve-digalibus imperandis & augendis pacis tempora semper oportuniora bellicis existunt. Bello enim viarum & littorum securitas, difficillime praestatur; ex quo commer cia plerumque obstruuntur & non raro etiam destruuntur. Id quod Brugis Flandriae emporio olim forem i stimo no I II. contigille refert David Chyiraeus lib. ar de Saxonia. Vnde commercia recesserunt Ani erpia in; quae licet quam maxime etiam hic inclaruerit, non minus post- amodum bellis sublata securitate portusque oportunitate, pristinum amisit. splendorem, & Amstelodamum isthoc beavit. Eandem fortunam experta est Novogardia, amplissima olim di potentissima totius Russiae uiba, circiter
Ad haec regionis &tempbris circumstantias in vectiga-im positione graviter attendi oportere diximus.Quod