장음표시 사용
361쪽
negligentia potest si . Usuras quoquc praestare tenetur socius, tum si in pecunia reddenda moram adhibuit, cum si in proprios usus illam converterit sa). S. I 3. Tenentur etiam socii socio, qui aliquid in societatem impendit, veluti si propter societatem proscctus sit ad merces
emendas, aut si communem rivum suo impensu reficere curaverit 3ὶ item si sese pro sociolate obligaverit. s. ii Dcnique si propter societatem damnum sensit socius cum negotiis societatis operam dare , id c resarciendum esta sociis Lotiamsi casu in id damnum inciderit fit. Si unus sociorum solvendo non sit, id quod ab eo servari non potest, ad reliquorum onus pertinet.
S. 15. Solvitur societas ex personis, ex rebus ex voluntate, ex actione 5 : Micro tempore, si ad tempus orat contracti Q. S. 16. Ex personis solvitur interitu personarum , quae solii in talem Oieroni. Intereunt autem homines maxima et media capitis diminutione, ut mortes et adco morte solvitur sociotas, ut nec ab initio pascisci possimias, ut heres cliam succedat societati. Sed initio conveniri potest, rit uno sociorum defuncto , inter reliquos sociolas maneat quo pacto tamen sit, ut post unius mortem nova societas contrahi videatnes M.
S. si T. Publicatione universorum honorum socii distrahitur
4 Hoe contra Labeonis sentent Iam reeeptum eat Iuliani et Ulaiania uel oritate tr. 5a, . . r. 6o f. r. r. s . . b. t. i5 Fr 3 . . o. D. h. t. S. 4-8 I. h. t. 6 Ps. 65, S. o. . eod. S. 6 I. h. t. et Fr. 63 S. Io eis Solvitur societas morte foeti, quia qui sotietatem eon trahi , certam personam sibi eligit Gab , . i5 a.
362쪽
societas quia is in cujus locum alius succcdit pro mortuo habetur si . Λdrogatione automancipatione socii, societas non dissolvitur. 23
S. IS. Ex rebus solvitur societas, cum res, Marum ausa societas contracta est, intercunt, i. e. aut nullae relinquuntur, aut conditioncm mutaverunt, voluti si consccratae , O publicata sus-rint 3ὶ Inde etiam bonis a creditoribus unius socii venditis dis. trahitur societas. Sed et hoc casu , si adhuc consentiunt in socie- latcm , nova videtur incipcre societas l. S. I9. Actione distrahitur societas, cum aut stipulatione aut judicio mulata sit causa sociolatis 5 . S. 20. Voluntate dissolvitur socictas ronuntiationc Idque non solum si omnes dissentiunt, sed etiam si riniis sociorum renuntiet Callida lamen vel intompestiva renuntiatio serenda non est R. Ideoque si quis dolo malo renuntiet in hoc, ut obvic aliquod lucrum solus habeat veluti si totorum bonorum sociiis ideo renuntiet, ut herediistem sibi delatam solus hicrisaciat: socium quidem a se , nequo vero se a socio suo liberat ideoque si damnum attulerit hereditas, hoc ad eum , qui veniatiliavit, pertinctiit, commodum autem comin unicare cogetur actione Pro socio r). Pactum ne a societate abeatur , non valet, cum nemo cogi possit invitus in communione remanere η). . 21. Soluta societate bona collata sociis restituantur opor-
363쪽
tet et lucri vel damni partes fiant secundum formulam contractus , aut ad aequitatis regulas, quas paulo superius exposuimus.
S. M. Mandatum vocamus, si quis negotium ab alio sibi sommissum gratis gerendum suscipit; qui negotia committit mandana qui ea suscipit proeurtitor ab hodiernius mandatarius appellatur. S. 23. audatum autem vel mandantis gratia, vel tertii et mandantis gratia intervenire potest αὶ sed si cui sua tantum negotia mandantur, nihilque ea expleri mandantis interest, non adest mandatum , veluti si quis rogatur, ut pecunias suas potius in emptionem praediorum collocet, quam seneret cujus generis mandatum magis consilium est, quam mandatum et ob id non est obligatorium in uia liberum est cuique , apud se explorare , an expediat sibi consilium. Si tamen alter mandantis periculo consilium secutus sit, ut alias non gessisset negotium, nisi alter mandasset, de damno , in quod inciderit, mandantem sibi habet adstrictum 3). s. 24. Illud quoque mandatum non est obligatorium , quod contra honos mores est 4). Gratuitum autem esse debet manda-
tuma nisi gratuitum sit, in aliam formam negotii cadit mercede constituta coepit locatio et conductio rasa 5). Si tamen remunerandi gratia honor intervenerit, erit mandati actio fl. S. 25. Mandatum suscipere cuilibet liberum est, Susceptum autem mandatum implendum est, aut quam primum renuntian-
364쪽
lum. Et si omnino non impleverit, etiamsi casu impeditus fuerit, damnum inde datum resarcire debet, si inandanti non denuntiaverit, cum denuntiare posset t). In exsequendo negotio omnem diligentiam adhibere debet a), nec sine mandati excedere 3ὶ omniaque ex bono et aequo gerere 4ὶ re gesta negotiove sinit, mandanti rationcs reddere id quod ex causa manis dati comparavit cum fructibus et omni causa restituero, actionesque acquisitas ei cedere quodsi moram secit procurator in pecuniis restituendis , vel si in risus suos eas convexuit, usuras eum praestare oportet 5ὶ. S. 26. Mandans autem impensas ex causa mandati a procuratore factas res lituore, hunc ab obligationibus pro ipso susceptis liberare et omne id, quod propter ipsius culpam ei abest, resarcire debet Q. Casus ortuiti lamen , quos
occasione mandati passus est, a mandante non pi stantur;
quamvis id aequitas , quemadmodum in societate, postulare videatur 7 . 92T. Mandatum tacile contrahitur; nam quoties aliquis non prohibet, alium pro se intervenires, mandare videtii P aut si quis obligationem ab alio pro so susceptam ratain habuerit 8 . I. 928. Solvitur mandatum morte eius , cui mandatum est, si is integro adhuc mandato decesserit, et ob id heres eius , licet exsecutus fuerit mandatum , alterum sibi non habet adstrictum. Aliud dicendum , si susceptae a defuncto obligationi satisfecerit,
365쪽
hol ut si heres fideiussoribus solverit si). Similiter mandatumro integra morte domini sinitur a . Si tamen per ignorantiani impletur utile est, quod geritur. Si quis igitur debitori suo mandaverit, ut Titio solveret, et mortuo eo, cum id ignoraret, sol-vcrit liberari eum oportet 3 . Si negotium tale mandatum sit, ut nonnisi post moinem mandantis fiat, morte hujus mandatum
S. 929. Exstinguitur deindo mandatum finita mandantis voluntaten si tamen procurator revocationem ignorans ossicium explo vi , mandati actionem habet, si damno afficeretur 5 . Alias enim, si negotia mutata alterius voluntate gessit, nullius momenti sunt. Item et renuntiatione solvitur mandatum. Renuntiare procurator ita potest, ut integrum jus mandanti reso vetur, vel per se vel per aliam eandem rem explicandi Rhtenebitur ergo procurator, si por fraudem renuntiavit. Sane studuersae valetudinis vel capitalium inimicitiarum vel aliam ob ausam excusationem allegaturus est, audiendus erit ). I. 930. Cum alteri stipulari aut promittere nemo possit, nec ad extraneos pertineat obligatio inter alios contracta rsequitur , mandantem ex negotio, quod extraneus cum Procuratore contraxit, nequo conveniri, o agere directo jure
Inde nocessitas huic imposita procuratorem a suscePtis ex
366쪽
mandato obligationibus liberandi, et actionis cedendae obligatio si in qua hic adstringitur.
S. 93i. Utilitatis amo ratione mandanti et in mandantem utiles actiones dari solent ex negotio , inter extraneum et Piocuratorem gesto si quidem speciali in illud mandatum esset M. Sed etiam qui cum omnium negotiorum administrator contraxit, a mandanto convcniri potest, si modo aliter rem suam hic sorvare non potest, ipse vero etiam semper tenetur 3). Licet autem negotii dominus obligetur, procurator tamen quae gessit, nec impugnare potest, neesonus suscepti a se obligationis i ccusare 4ὶ.
CAPB IV. DE OBLIGATIONIBUS QUAE EX PACTIS NASCUNTUR.
TIT. I. DA PACTIM, ET DE NUDOnUM PACTORUM VI ATQUE POTESTATE. 5 S. M. Conventionum tres species a vetoribus enumeiantur. Λ ut enim ex publica causa sunt aut ex privata irivata aut legitima sunt, aut iuris gentium Publica conventio est 6ὶ, quae sit per
si Fr. a. D. 3, 3 de procurat. D. 'i': pr. f. 5. D. h. t. a Talem proeuratorem speetant omnia iuria loea, ad licte argumentum
367쪽
pacem , quoties inter se duces belli quaedam paciscuntur i). S. Legitima conventio est, quae lege aliqua confirmatur et ideo interdum ex pacto actio nascitur, quoties lege vel Sena tusconsulto adjuvatur a). Inde pactorum legitimorum nomen apud hodierno usitatum. Quodsi ex Praetoris edicto actio datur
ex conventione , illud praetorini pactum 3 hodie dici, jam
S. δέ. Iuris gentium conventiones quaedam actiones pariunt quaedem exceptiones. Quae pariunt actiones , in suo nomine non stant, sed transeunt 4 in proprium nomen contractus , ut emptio, vendilio, locatio , conducti, societas , commodatum depositum et ceteri similes contractus 5 . Sed etsi in alium contractum res non transeat subsit tamen causa obligatio Rex contractu est, veluti si quis dedit, ut alter daret vel saceret, quod pacto convenit. Item si in stipulationem deducitur, ex contractu obligatio esse incipit in S. M. Sed cum nulla subest causa, praeter conventionem, constat, non posse constitui obligationem. Igitur nuda pactio
obligationem non parit, sed parit exceptionem 8). S. 936. Quin imo , interdum format ipsam actionem , ut in bonae fidei judiciis Solemus enim dicere: pacta conventa in esse bonae fidei judiciis j. Sed hoc sic accipiendum est, ut si
quidem in continenti pacta subsecuta sunt, etiam ex Partes, Fr. 5 it.
et C. ii, C. h t. r. 45. D. h. t. 8 Ulpianus in D. , , . . eod. 9 I. e. in honae fidei contrae tibua . ix, C. h. t.
368쪽
aetoris insint tanquam leges contractus in Ex intervallo vero non inerunt, nec valebunt . si agatura ne ex pacto actio nascatur si in Exceptionem tamen et haec pactio parit a J. S. I g . dixit autem de nudis pactis Praetor haec pacta conventa , quae neque dolo malo neque adversus leges, plebiscita Senatus veconsulta, edicta principum, neque quo fraus cui eorum fiat, facta erunt, servabo 3). Hoc edicto essicitur , ut quoties pactum a iure communi remotum est, servari hoc non oporteat, nec jusjurandum de eo praestitum ad actum servandum , nec stipulalio 43. S. M. Quaedam horum pactorum in rem sunt, quaedam in personam in nem sunt, quoties generaliter paciscar n pstam; in personam , quotiesci ne a parrona petam: i. e. nsa Lueton se pelam. Utrum autem in rem , an in personam pactum sit, non minus ex verbis, quam ex mente convenientium aestimandum est 5). Et in rem pacta omnibus prosunt, i. e. omnibus exceptionem suppeditant , quorum Uigationem dissolialam esse
ejus , qui pacisce halu , intersuit Νὶ Personale pactum ad alium non pertinet I . ,
S. 39. Pascisci non possunt, quibus nec contrahere licet nec rata habenda sunt pacta contra juris civilis rigorem facta 8 . Convenire autem potuit vel re vel per epistolam vel per nuntium inter absentes quoque immo et tacito consensu convenire quis
3 Iuterpretationem edicti habe in se. 7, i. 9- 5. D. h. t.
369쪽
in lolligitur . veluti qui debitori suo cautionem reddidit si . S. 9έθ. Transactiones quoque , nisi e causa contractuseel stipulatio interveniunt vim ni dorum paelorum habent 2ὶ. Est autem transactio conventio de obligatione dubia vel controversa , quae finem ei imponat, aliquo vel promisso, vel remisso , vel dato , vel retento 3ὶ Transactio propior errorem alterius partis rescindi non potest, nisi in re, circa quam nullum inter contrahentes erat dubium , erratum suexit 4). S. 94l. E lusu vero vel sponsione omnique alio Pacto. quod aleam continet, neque civilis neque naturalis nascitur obligatio 5ὶ Vettium enim est in pecuniam ludere 6ὶ nisi quis certa virtutis causa, veluti hasta vel pilo iaciendo vel currendo, saliendo, luctando, pugnando , et in his ludere ultra unum solidum non licet. Ex omnibus aliis ludis tam privatis quam publicis in domibus nulla datur actio, et quod solutum est, intra L. annos repeti potest Idcirco et sponsiones, ex quibus pro virtute certamen non iit, improbatae sunt; et giinhonesia causa intervenerit, repetitioni locus est R.
a Fr a pr. S. I. D. h. t. sa Pr. 26. D. I, 36. LAE . 3, 334 37, C. I, 4 de transaetioribus. i3 Fr. r. D. h. t. e. 38 , C eod. Commentarii mei, t. , P. 323 eq.
putationem de alea, in Annalibus Aeademiae Rhenotrajectinae 838, et separatim edita ibid. 18rs. 4'.
370쪽
Tir. II. Da pacetis Pantolli is si in
s. 942. Pacta, ea quibus Praetor in porsonam actionem datha, sunt de constituta pecunia de jurritarundo o do receptis natatariam cauponum et stabulariorum et . S. 43. Pactum de pecunia constituta 3 est . si quis conventione cavet, i. c. constituit, soluturuin se, quod ipse vel quod
alius debet 4 , veluti si quis scripserit, si quid alicui debitum
approbatum erit, se ei cauturum et soluturum 5). I. 44. Debitum ex quacunque caris Poles constitui, i. e. ex quocunque contractu ilem vel natura obitum susscit 6ὶ. Constitui autem inutilis stipulatio non potest, quia non animo promittentis constituitur γ). Pacto de pecunia constituta non
novatur obligatio, sed praetoria obligatio priori accedit M. Potest et aliud pro alio constitui veluti, ut qui centum debeat, frumcntum ejusdem pretii constituat 9,
t Sequimur Buehholi I. e. p. asa seq. et si h potheca constituta sit ex pacto, nonnisi in rem actio compelle, de precario interdietum i et qui arbitrium reeeperunt, licet a Praetore
cogi soleant, ut sententiam leunt, actione tamen a eompromittentibus conveniri non possunt. Nam mulcta tantum coereeri solent. r. 32,4 ra.