장음표시 사용
391쪽
negotiis gerendis , nullam liabiturus esset actionem de eo , quod utiliter de suo impendisset vel si is , cujus negotia gesta sunt, adversus eum, qui invasisset negotia ejus, nullo jure agere posset. si S. 996. Debet autem qui gessit, rationes reddere , ad exactissimam quidem diligentiam non enim sussicit talem diligen-liam adhibere, qualem suis rebus adhibere solet, si modo alius diligentior commodius administraturus erat negotia α). Haec obligatio non nascitur, si aliena negotia gesta non sunt veluti si quis suum negotium tanquam meum gessit. Si quis tamen aliena negotia, sua gessit, i. e. non alterius contemplatione sed sui lucri domino negotiorum tenetur ipse Vero non nisi in quantum locupletior factus est, in hunc habet actionem 3 . De vi et potestate hariam actionum in serius dicemus.
S. 997. Tutelae judicio qui tenentur , quasi ex contractu obligantur, quoniam inter tutorem et pupillum nullum negotium sontrabilites mutuis autem inter se invicem actionibus de quibus in sequenti libro sermo habendus est adstricti sunt 4). S. 998. Heres qui legatum debet, quasi ex contractu tenetur:
nam neque cum defuncto neque cum herede contraxit sed
ex testamento eadem ratione adstrictus cst ac ii, qui ex stipulatu aut ex mutuo obligantur 5). . 999. Sine societate res communis est tribus ex causis
si Varha Gai ii is 5 pr. D. 44 et Minis. Eadem rationa hae obligatio explicatur in pr. I. h. t. et Verba pr. I. h. t. in L
i5 Datur euim in heredem conuisti e qum olim ex amnationa ori
392쪽
veluti quod pariter res duobus vel pluribus donata vel legata est aut quod coheredes pro indiviso hereditarias res possident, item si duorum praediorum vicinorum sine confusi sunt r). In singulis his causis alter alteri tenetur . aut solus fructus rei communis percepIt, aut culpa sua in re damnum admisit, aut si socius eius solus in eam rem necessarias impensas fecit a). Inculpa autem est socius, si diligentiam in suis rebus consuetam
Denique cum nemo invitus in communione detineri cogendus sit in quilibet dominus rei communis quovis momento, ut divisio fiat, exigere potest. De his omnibus judicia divisoria dantur de quibus et ipsis in sequenti libro dicemus. S. 1000. Quasi ex contractu teneri videtur is, cui quis per errorem non debitum solvit perinde enim tenetur accis , qui mutuum accepit '. Introducta enim est ex aequo et honoindebiti condictio, ne is qui indebitum accepit, alterius damno locupletior fiat 6ὶ . Indebitum solutum est, non solum cum ex ea causa solvitur quae omnino non existit, sed creditur extitisse, sed etiam si causa jure non valet aut effectum non habet s in Denique indebitum solutum est si propter exceptionem aliquam perpetuam peti non poterat nulla relicta naturali obligatione 8 . Qui sciens si S. 3, 4, I b t. Dig. lib. t. , ut i a , a Cod. lib. 34 tit. 36-3s.
Uoeatur hae hodiernia communis in eidens o se a5 . . Io. D. Io Iris n.
393쪽
indebitum solvit donare intelligitur ij. Si cautio indebita expo. sita sit, et ipsa repeti potest, vel ex ea agenti stipulanli doli mali exceptio opponi ain. S. 1001 Ex quibusdam causis repeti non potest, quod per
errorem non debitum solutum est, veluti ex quibus lis inficiando crescit in duplum , et ex transactionibus 3J. Tir. II. DE OBLIGATIONIBUS QUAE QUASI EX DELICTO ORIUNTu R. 4)S. 1002. Quasi ex delicto obligati esse dicuntur, qui neque ex maleficio neque ex contractu alicui obligantur facto suo, sed quia aut imprudentia aut incuria aliquid peccasse videntur. S. 1003. Quasi ex delicto obligatur judex, qui litem suam secit, id est , qui culpa iniquam sententiam dixi tenetur autem in quantum de ea re religioni judicantis aequum id
S. 1004. Item is , ex cujus coenaculo vel proprio vel conducto vel in quo gratis habitat, deiectum essusumve aliquid est, ita ut alicui noceretur , quasi ex maleficio obligatus est, cui similis est ille, qui ea parte qua viligo iter fieri solet, id positum
aut suspensum habuerit, quod poseu, si occiderit, alicui nocere. quo casu poena decem aureorum constituta est. De eo vero , quod deiectum essusumve est, dupli quantum damnum sit est poena ob hominem vero liberum occisum, sit r. r. D l. r. 4. D. h. l. a Fr.45. . . D. h. t. 3 f. I. h. t. r. 65 . . . D. h. t. e. ax, c. a filo transaei.
V. Commentarios meos t. a , P. 393.
i5 Pr. I. h. t. r. 6. D. 5o da extraord eogn. Antiquo iururomauo hujus obligatiovis frequentiorem Oeeasionem sui Me , ex Gai. I. Institutionibus colligere Iieetri v. lib. IV 4 5a. Duponi, Disquisitiones in lib. IV maj pag. o seq. commentarii, t. a , P. 37.
394쪽
373 quinquaginta aureorum si vivet nocitumque ei esse dicetur quantum ob eam rem aequum j iidici videtur , actio datur ij. S. 1005. Item exercitor navis caupones, et stabularii de damno aut surio , quod in navi aut caupona aut stabulo tactum erit quasi ex maleficio teneri videntur, si modo ipsorum nullum est maleficium, sed alicirius eorum . t.orum Pera navem aut cauponam aut alabulum exercent et . Tir. III. DE ETERI CAUSIS OBLIGATIONUM. S. 1006. Praeter omnes has obligationes aliae quaedam in v niuntur singulari iure constitutae, vel civili vel alio iure quae neque ex contractu neque quasi ex contractu, neque ex delicto nequa quasi delicto oriuntur eas nominasse hoc loco sufficiat. S. 1007. Si jactus mercium imminent periculo in mare factus sit, lege Rhodi ii, quorum res dejectarum rerum interitu servatae sunt, tenentur ad damnum pro politione resarciendum : quia sequum est, ut omnium contributione resarciatur, quod pro omnibus expensum est 3). Item ad damni restitutionem tenetur , mensor qui salsum, O
s. 1008. obligantur quaedam personae ex cognatione vel alio vinculo ad alimenta quibusdam cognatis praestanda veluti conjugi coniux, parens liberis et liberi parentibus; singulari quoque iure obligati videntur, qui ad exhibendum vel exercitoria arat institoria actione tenentur denique pater, qui ex debito filii vel do
395쪽
peculio , vel ex iussu et dein rem verso tenetur. De variis hisce obligationibus in quarto libro dispiciemus
CAPNT VII. QVlBUS MODIS OBLIGATIONES EXTINGUUNTUR.
TITI. DUIEus,oBI Ipso IURE TOLLITUR OBLIGATIO. 0 S. 009. Obligationes rite contractae diversis ex causis extin'guuntur , et Iuidem aut ipso iure tolluntur aut per exceptionem infirmantur et . Ipso jure tollitur obligatio solutione, componsatione , novatione , in contrarium acto , confusione rei debitis interitu, aliisque nonnullis modis is quibus singulis accuratius dispiciendum. I. 010. Nihil aliud est a Lurio , quam naturalis P statio ejus , quod debetur 3ὶ Solvere reete potest debitor cui libera rerum suarum administratio est, vel tutor , curator, procur torve eius 4ὶ item quilibet extraneus, invito etiam debitore a quo vero in hoc casu, id quod solutum est, repetere non potest, nisi actiones sibi a creditore cedi curaverit, quia non tam solutio, quam nominis venditio facta esse videturi'. Recte solvitur creditori , qui ipse rebus suis praeest vel ejus tubori curatorive his quidem tantum ex decreto magistratus. Soli
si I. 3, asci quibus modis tollitur oblig. Gal. r. S.4684 79 38s.la Vide Commentarios meo . . , n 86.s 3 Pr. I. h. t. Dig. 46.3. Cod. 8, 43 s de solution. Solutionis verbo satissaetionem etiam omnem omprehendendam laeet. Ulpianus in
396쪽
pupillo, vel tutori vel curato, absque decreto solvens debitor non liberatur si . Item procuratori recte solvitur, et solvens, revocato etiam mandato, debitor ignotans liberatur, qui bona fide solutionem praestitit a). Ei, qui solutionis causa in stipulatione adjectus est, invito adeo creditore solvi potest 3j. Extraneo solvens debitor liberatur demum , si in rem credi lovis versu insuerit, quod solutum est, vel si creditor ratam habuerit solutionem 4ὶ. S. 1011. Debet autem solvi id ipsum , quod debetur, aliud
pro alio invito creditori praestari non potest 5ὶ Singulari lainen jure debitori, qui pecuniam invenire nequit, praediuin in solutum dare in Iustiniani Novellam concessum est 6ὶ Totuin deinde quod debetur, solvi debet, nec scri debet pro parte solutio, quam oblatam creditor recusare potest Quod sino die debetur, statim solvendum , quod sub die, hoc demuin veniente exigi potest M, sed licet debitori sese et ante diem venientem liberare, nisi in ipsius croditoris gratia adjectus sit s). Solutio autem vel eo loco , ubi res est, vel si certum locum non habet, quo solvi debet, ubi convenit vel quo loco debitor conveniri potest; attamen et in priori casu petere creditor potest, ut debitor suis sumptibus ei rem debitam transmittat io .
397쪽
S. 10lI. Solutione tota obligatio tollitur pignora et fideiussores vel mandatores liberantur usurae currere cessant xj.
I. 1013. oblatione totius debitae pecuniae solenniter facta liberatio quoque contingit, sed ita demum haec oblatio debiti libo. rationem parit si eo loco , quo debetur , solutio fuerit celebrata a . Usurae igitur etiam ex eo momento currere desint ni quo debitor pecuniam obtulit, eamque, cum creditor accipere noluisset, obsignatam deposuit 3 . S. 1014. Quoties quis debitor ex pluribus causis solvens non dixerit, in quod solutum sit in arbitrio est accipientis constituerepui potui debito acceptum erat dummodo in id constituat solutum . in quod ipse, si deberet, esset soluturus aequissimum enim visum est, creditorem ita gero rem debitoris, ac suam ageret. Haec res efficiet, ut in duriorem causam semper debeat in acceptum ferre, et prius quod debitor suo nomine, quam quod alieno nomine dehet item potius, quod cum Poena , quam quod sine poena debetur vel ex samosa causa vel sub pignoribus et hypothecisci coelera . I. 015. CoΜpEusario 5 locum habet, si creditor debitor sui debitoris est a clusa quo casu debitum et reditum inter se contribuuntur, quia interest nostra , potius non solvere quam solutum recipere quare in ossectu nil aliud est compensatio quam mutua solutio 6 . S. 10l6. Ut compensari possit, duae obligationes Coricum antoportet, in quibus res, quae pondero, numero et mensura i Pr. I. h. t. r. 43. . eod. et Cis, C. 8, 5 b. t. D. r. S. 36. D. 36, 3 depositi. s3 Fr. 4 S. I. r. . . aa, I de usuris. sέ Ctr. r. 34 4 3 , , 5 pr. S. a. r. D. h. t. Cis et tr. 97.
398쪽
conflant, Hiisdem qualitatis, aut aliae etiam eiusdem naturae res in genere debentur si in; hae obligationes pura et liquidae esse debent i nec interest ex qua causa oriuntiar etiam quod natura debetur venit in compensationem a J. Ex causa depositi lamen compensatio fieri non pol est 3). Cum nostra tantum obligatione compensare nobis licet ideoque nec tutor cum pupilli nee procurator cum mandantis obligatione id potest nisi procuratorsit in rem suam , cui v. c. cum actione sibi cessa compensare
permittitur 4 . Fideiussoris tamen electio est, uirum quod sibi an quod reo debetur compensare malit. Si duo rei promittendi socii sunt, proderit alteri, quod stipulator alteri reo pecuniam
S. 101 P. Componsatio novissimo iuro in omnibus obligati nibus ipso jure obtinet; si enirn conflat, pecuniam invicem deberi, ipso jure pro soluto compensationem haberi oportet ex eo tempore, ex quo ab utraque Parte debetur ad concurrentes quantitates ejusque solius quod apud alterum est, si irae debente M . Si quis igitur compensare potens, solverit igia n. raris, condicere poterit, quasi indebito solutos ). Si rationem compensationis judex non habuerit, solva manet petitio. Si vero reprobavit pensalionem , quasi non existente debito petentiret judicatae exceptio obstat 8j. S. 1018. NovATio non omnis obligationis mutatio apud Bomanos vocatur, sed prioris debit in aliam obligationem transsa Fr a a. D. b. t. e. 4, 8, C eod. sa Fr. 6, 7 pr. r. Io, S. I , a. r. 36, S. g. D. h. t.
399쪽
fusio atque translatio, qua interveniente prior obligatio per novam obligationem tollitur si . s. 10 19. Omnis obligatio novari potest, nee interest, utrum naturalis sit, an civilis , an honorari , et utrum re an verbis an consensu contracta suerit dummodo sequens obligatio aut civili. ter teneat aut naturaliter et hoc agatur, ut novetur riam si hoc non agatur, duae erunt obligationes a). Evenit igitur interdum ut licet posterior stipulatio jure civiliὶ inutilis sit, tamen Prior novationis jure tollatur 3) veluti si id i quod Titi iis tibi debeat, a pupillo sine tutoris auctoritate stipulatus fueris. Nam prior debitor liberatur et posterior obligatio nulla est. Non idem juris est, si a servo quis stipulatus fuerit, nam tunc
Prior perinde obligatus manet, ac si postea nullus stipulatus suerit 4 .
S. 020. Fit novatio per stipulationem, cum aut novus debitor intervenit, aut novus creditor, vel alia res promittitur, aut eum dies vel conditio adjicitur vel detrahitur dummodo contrahentes priorem obligationem specialiter remiserint, et expre serint , se secundam obligationcm pro an leriore eligere '. Propria novalionis sorma delegatio est delegare autem est vice sua alium reum dare creditori vel cui jusserit M. Liberat
autem is, qui id quod alius debet, promittis, debitorem etiamsi hie nolit 7).
400쪽
s. 62l. Novare possunt, qui et solvere possunt, et quibus recte solvitur cis tamen . qui solutionis causa adjectus est, item filivssimilias , cui non expressim thera peculii administratio data est, novare non possunt ij. S. 1022. Quoties quod pure debetur, novandi causa sub conditione promittitur , non statim fit novatio, sed tunc demum, si cotidiit extiterit et ideo non sit novatio, si res debita pendente conditione perit, quia non subest res eo tempore, quo conditio impletur αὶ Sed si quod sub conditione debetur, pure quis novandi causa stipuletur, nec nunc quidem statim contingit novali, sed cum exstabit conditi, etenim existens con ditio primam stipulationem committit, commissamque in secundam transfert 3ὶ In diem obligatio novari potest, et priusquam dies advenerit ). S. I 023. Novatione interveniente vetus obligatio exstinguitur aeqHerae ex ea solutum esset; et mora a debitore in obligatione Commissa post novationem pro purgata accipi debet, sed hypotheca prioris debili per conventionem in nova oblig tione conservari potest 5ὶ. S. 1024. In caeteris causis, per quas obligatio ipso jure exstinguitur, est CoNrusio , quae contingit, quando in eandem personam, ius stipulantis et promittentis devenit R, veluti si actio ex obligatione debitori cessa sit, vel alle alterius lieres factus; neque obligatio hac ratione sublata reviviscit, nisi causa con- susionis rescindatur aut hereditas vendatur 7 . a Fr a pr. D. h.