Institutiones juris romani privati...

371쪽

Qui constituit, se soluturum, quod alius debet intercedere videtur inde mulieres Cto Velleiano pro aliis constituere prohibentur si . S. 45. Si quis postulanti adversario iuraverit et ci deberi

sibi pecuniam, quam peteret nequc ei solvatur, Praetor actionem iuranti accommodat, per quam non illud quaeritur: an ei pecunia debeatur, sed an iuraverit 3). Qui detulit igitur jusjurandum, ex pacto obligatur. Quod ex conventione desertur juramentum extra judicium , referri non potest, ita ut adversarius jurare cogatur. Sed in iudicio delatum aut jurandum est aut reserendum s l. Inde iurisiurandi voluntarii et necessarii distinctio. Est hoc us-jurandum species transactionis et maximum remedium expodiendarum lilium 5J. s. 94st. Ex edicto Praetoris naulae, caupones et stabularii, quod

cubisque salvum fore receperunt, omnino restituere tenentur Q. Videntur enim qui tale negotium exercent 73, lantum rerum receptarum custodiam promittere , ut non solum furti . verum

etiam damni periculum in se suscipiant 8ὶ Nec refert utrum mercede intervenient recipiant , an gratis j si naufragium vel vis major contingit, hae persona non tenentur Io .

372쪽

Τ1 et III. DE PACTIS LEGITIMIS ET PRAESERTIM DE DONATIo-RIBUS INTER VIVos. a S. 47. Inter pacta , e quibus lege Senatusconsulto vel principis constitutione actio specialiter permissa est, novissimo jure romano donationes reserendae sunt, de quibus igitur hoe loco praesertim dispiciendum est. S. 948. Donatio vulgo desinitur liberalitas nullo iure eo- gente in accipientem collata a). Quod ob causam conceditur.

vel compensationis consideratione, donari non videtur 3ὶ nee lamen donatio esse desinit, quae remunerandi causa sit, aut

cui onus imponituri in Non potest liberalitas nolenti acquiri,

ideoque sive pacto sive traditione ita donatio, non potest adesse lum perduci, nisi utriusque animus consentiat 5). S. 9έ9. Donationum autem duo sunt genera , mortis ausa et non mortis causa. Mortis causa dontio est, quae propter mor-lis fit suspicionem , nec autem persecta est, nisi mors donantis secuta sit. De his donationibus jam supra dictum est. Inter vivos donationes sine ulla mortis cogitatione sunt, et persciuntur, si donator suam voluntatem scriptis aut sine scriptis manifestaverit novissime enim et nudo consensu iacta donatione,

actio in donantem competit 6).

6 S a l. h. t. r. 35 S. 5. r. eod. Praediorum incli heros emanetratos saeta donatio seripiis firmanda est e. a , . eod.

373쪽

S. 950. Maiores tamen donationes , i. e. quae quingentos solidos excedunt, x Iustiniani constitutione non aliter valent, nisi gestis vel actis magistratuum insinuantur IJ, cujus solemnitatis origo ex velori jure opulcnda videtur. S. II. Antiquissimo iuro romano in infinitum donare licebat. Persciebatur autem donatio non solum mancipatione aut in iure cessione, sed oliam promissione vel stipulatione et tradi. tione scilicet in rebus nec mancipi , ne non acceptilatione et debitoris delegatione et . Postea a. u. c. 55o.hlata est lex 'Cincia, qtia ultra certum modum donare prohibuit 3 exceptis quibusdam cognatis 4ὶ ita tamen , ut, quod plus donatum osset, non roscinderet 5 . Persicichatur una donatio Personet non exceptae morte donantis, sucapione, item donatio praedii, quod mancipi orat, mancipalion et traditione, ius cro quod mancipi non orat, sola raditione. In re mobili donata, otiamsi tradita esset, exigebatur, ut is , cui donata resoral, inici dicio utrubi si perior esset. Hoc ius auctoritate prudentum constitutum osso videtur M. I. 952. Professiones donationum apud acta moribus primum introductae s hah Imperatoribus Constantino , heodosio et Instiniano in donationibus , quae certum modum excedebant, Praecipiebantur, procul dubio cum c Cincia cx usu recedere Co PHset 8ὶ si Fr. 34 pr. e. 36 , S. D. C. h. t.

et Ita enim in exceptis personis per fiuiebatur. Vat. rag. 263 293, 3 o. r. 5 , S. 5. D. 44, 3 i de doli mali. s3 Igitur in infinitum donare prohibuit Arg. Paul. ree sent. I S. s. Arg. D. at . , . r. ai. D h. t. Vat. D. S. 3i . Ulp. r. Tit. de

374쪽

S. 953. Si quid supra legitimum modiam donatum est , hoc

quod superissuum est, tantum non valet; reliqua Manlitate,qnae inter legis terminos constituta est, in suo robore perdurante,

quasi nullo penitus alio adiecto si .

S. 954. Donam possunt omnos, qui res suas alienandi facultate Duuntiar: rerum alienarum administratores nisi ex speciali mandato donare non possunt a . Donari Vcro omnibus personis licet . praeterquam iis, quae potestati donatoris subiccta , vel cum eo sub ejusdem potestate constitutae sunt 3ὶ Intor virum et uxorem quoque donationes inutilos sunt, et a donante revocari possunt, etiamsi fortasse res traditae fuerint 4j. Iurisconsultorum tamen interpretatione haec donationum inter

coniuges prohibilio adeo coarctata est . ut tolles pro validis necipi debeant donationes , quolios aut donantis conditio dolorior facta non sit, aut accipiens loci pletior non sit essectus 5). Morte donantis intervenicillo donatio convalescit, et res donata abii is heredibus revoeari nequcunt 6J.

S. 955. Donari possunt omnes res . quae alienationem reci

Piunt tam singulae, quam omnia donatoris bona vc pars

eoru in Neque tamen in hujuscemodi casu donatorius herodis loco est, et donatoris personam sustinet; aere alieno deducto non nisi res , quae supersunt, ad eum transeunt 8j. Denique non solum rerum dominium donatione in alium transferri potest, sed etiam ususfructus vel usus earum aut remissione eius , quodsi c. 34 r. f. a. C. h. t.

375쪽

dehetur, donatio fieri i). Rerum alienarum quoque donatio pro donante obligatoria est et ad usucapionem prodest sa). S. 56. Si per traditionem donatio iacta sit et donator dominus esset, dominium rei donatae in accipientem transit, pro evictione vero ille non tenetur, nisi in dolo orat, vel evictionis praestationem specialiter promisit 3). Qui ex dotiatione se obligavit, peculiari condictione ex leges c. 35 I. 3, C. h. t.' si stipulatio adjecta non sit, conveniri potest , ad rem dona iam tradendam vel ad praestandum , quod promisit. Ex rescripto divi ii tamen non nisi, in quantum sacere potest, condemnandus est, et non aliter iudicati actione conveniendus in. S. 957. Persectae donationes revocari non possunt nisi certistat tum ex causis , nimirum si is , cui donatum est, ingratus in donatorem inveniatur , ita ut eo atroces iniurias in eum fundat,a'. aut manus impias ei inserat, ' aut jacturae molem ex insidiis suis ingerat . quae non brevem sensum substantiae donatoris

imponat, ' vel vitae periculum aliquod ei intulerit, ' vel eonventiones sive scriptis donationi impositas sive sine scriptis habitas, quas donationis acceptor spopondit, minime implere voluerit 5 . S. 958. Si patronus liberos non habens, libertis bona omnia vel partem donaverit, et postea liberos susceperit, totum, quidquid largitus suerit, revertatur in ejusdem donatoris arbitrio

si Fr. 9 r. r. 28. D. h. t. r. a , S. 2. r. 7. . eod. la Pr a pr. D. 39 6 de mort eausa donat. se a 3. fit pro donato in 3 Pr. 38. S. 3. D. h. t. 4 Fr. a. r. 33 p. S. 3. D. b. t. r. Is S. I. r. 3 , s. D. a. i de re iudieata. s5 Sunt hae ipsius verba Iegis ult C. 8, 56 de revoeanda donat

Ex sola poenitentia donantis non revocantur donationes ἔ e. 3, C eod. v. etiam I. h. t. c. 74 9, o C eod.

376쪽

33Sac ditione mansurum quae singulari juris dispositio ad alias

donantium personas extendenda non est r). . 959. Caeterum ob ingratum donatione honorali animum, solus donator, neque vero eius heres donationem revocare potest, et non

nisi cum causa dilucidis argumentis in iudicio fuerit probatan . S. 60. Propriae donationis species sunt quae remunerandi gratia sit , aut cui modus imponitur. Illa enim simulatque expleta suerit, non pro liberalitate, sed pro debiti naturalis solutione accipienda est, quam nullo in casu revocare licet 3 . Quae vero sub modo fit donatio ad incertos contractus reserenda est, quae dando ineuntur donator enim, modo non adimpleto, aut revocare donationem aut, ut ille impleatur, postulare potest 4J. Nihilominus hae donatio actis insinuenda est et ob ingratum animum revocari potest 5ὶ. S. 61. Est et proprium donationum genus, quod propterntiptias vocatur ' illud in veteri iure romano incognitum Posteriorum principum constitutionibus introductum est l.

In usu enim esse coepit , ut maritus , cui dotis lucrum pacto vel stipulatione a muliere esset promissum , ex sua quoque Parte donationem in uxorem conferret, si ipse in matrimonio esset moriturus. Cum aulem donationes inter virum et uxorem inutiles essent, eiusmodi donatio aut nuptias fieri solebat, et inde

a C. 8, C. h. t. Vulgo ad omnes donationes extenditur. a Fr. 3, , o in L e. ult in L C. h. t.

sa Fr. 274 34, n. t. r. 6 pr. r. 7. D. IT, et de mandati. s4 Cod. 8, 55 de donat quae sub modo fit. e. et C. huj tit etc. s. a c. 8, 5 ido donation. 5 Argi, as, l . . a , . 64 45 de his quae sub modo.

l6 Cod. 5, 3 de donat alite nupt. Propter nupt. Sequimur nostram hujus loe expositionem im meliis fur CDilist. Prota. t. x, p. - 28 . et in Comment. t. 3, p. 76 seq. Impugnavit eam novissime v. Loehr, in eo Amehis . . . II, p. 43 - 46o. t. 36. P. 2-5a.

377쪽

ante nuptias donatio appellabatur. I linianus demum eas et contracto matrimonio colebrari Permisit, easque Propter nuptias donationes appellari volni si . I. 962. Propter nuptias donationes in mulieres conseruntur, cum dos ab iis constituta , et sitnul statutum sit, ut soluto per

morum saria matrimoni , maritus dotem lucretur et . sunt

autem ita ordinandae, ut quam partem ex dote hacraretiar maritus, si mulierem priorem mori contingeret, eandem etiam uxor si ipsa supervixerit, ex propter nuptias donatione haberet Eum igitur in finem hujusmodi donationes fiunt, ut aequalia, uxoris et mariti sint jura in lucris nuptialibus. S. 63. Durante matrimonio dominium rerum donatarum penes maritum est, nisi sorte res tradita fuerunt 3ὶ ususructu marito relicto Alienare nullo modo eas potest is tacita hypotheca millier in rebus mariti in securitatem hujus donationis munita est 4J. Ad inopiam redacto viro , uxor sibi prospicereo res donatas exigere potest, quin tamen alienare res possit. Mortua uxor i propter nuptias donatio evanescit nec qii Id- quam ex ea heredes ritis iterantur 5); marito vero defuncto cum pacti conditio existat, committitur conventio et res donatae

mulieri essiciuntur, pleno quidem domini, si liberi ex matrimonio si perstites non sint R, ad usumfructum vero , liberis existentibus 7 . S. 6έ. Si divortium culpa mariti intercessisset, uxor eodem

c. o. Nov. 974 c. I. Nov. 98 , . . Comment mei, ibid p. 77-78.

378쪽

imodo propter nuptias donationem lucratur , quemadmodum ipso doloni lucratus esset, si illa sino iusta causa divertisset si . Si ex iusta causa vero repudium inissum sic, si vo ab urore alvo a marito, alteri conjugi nullius culpa reo et do et propter nuptias donatio acquiruntur sal.

TIT. I. DE DELICTIS GENERATI M. S. 65. Ex delicto vel ex inaleficio nascitur obligatio , si quis contra alium factum aliquod , iuro non Permissum, commiserit, ex quo rius cisonae iniitriam vel rebus ius damnum intulit et ob quoi sactum personalis actio contra cum competit. s. 966. Obligari itainitis potest vel ad damniim , quod dolo culpave dedit, resarciendum , vel ad poenam allori solvendam vel ad ritrumque Inter varias has obligatiotios hoc interest: quod pro damni restitutione heredes tenentur, Pro Poena Vero

is tantum, qui deliquit 4 .

S. s. omne delictum saeto aliquo committitur , quaruomnes ex maleficio obligationes inius generis sunt nam re lanturii constant i5J. Nil interest utrum corpore damnum lacitam si C. 84 1 4- C. ,, et de poenis leuete divert. a C. 8 S. 4-5, C. cit. Nov. ιν, e. 8, 9. 3 Gai 3 4 38 seq. . 4, s de oblig. tuae ex delicto. Dig. x, r

379쪽

vel injuria illata sit, an fraudulosis machinationibus aliquis deceptus nam omnis dolus delictum est i). Mera negligenti delictum committi nequit, nisi actum praecesserit quod obsequontem negligentiam alteri damnum injuria intulit αὶ. S. 68. Ut generaliter moneamus, poenae vel publicae sunt vel privatae I illae in criminibus populi nomine, publico habito judicio, infligi solent Poenae privata privato iudicio petuntur ab eo, contra quem delictum commissum est consistunt in mulcia certae pecuniae , saepissime in simplo, in duplo vel triplo aestimationis rei vel damni dati. S. 69. Non solum jus civile, verum etiam praetores obligationes ex maleticiis introduxerunt, actiones et ad rem per sequendam et ad poenam petendam constituentes in harum numerum interdicta quoque sere plurima possunt referri; quippe quibus Praetor finiendis controversiis auctoritatem suam praeponit, cum aliquid fieri prohibet, aut quod per vim factum est, restitui iubet. De interdictis in sequenti libruxidebimus. S. 70. Ex delicto obligari non possunt, qui doli capaces non sunt, veluti insantes, infantiae proximi et furiosi illos innocentia onsilii tuetur, hos sati infelicitas impubere tamen pubertati proximi ex delicto obligantur 3 . Si plures delicti socii sunt, eandem Poenam singuli solvunt et propter damni Prae stationem in solidum tenentur ). S. Gl. Plura delicta concurrentia non faciunt, ut ullius impunitas detur, neque uim delictumi aliud delictum minuit

380쪽

LI TR III. AEA . .

poenam sit. Sed si ex eodem delicto pluribus actionibus de damno resarciendo locus sit, judex quod actor ex priore judicio consecutus est, in posteriore deducere debet a). S. T2. Praecipua delicta sunt trium , rapina, damnum

injuria datum , injurii, de quibus insulis dispiciemus. Τiet. II. DE FURTIS.

s 973. Furtum a veteribus definitur contrectatio rei fraudulosa lucri faciendi animo vel ipsius rei, vel etiam risus ejus possessionisve 3ὶ Solo animo furtum non committitur, sed actu aliquo, consilio accedentes in Contrectare autem est loco rem movere 6 vel alio quovis modo de ea tanquam de sua , invito eius domino, disponere f), vel uli et si quis rem intercipiendi causa occultaveriti ), vel indebitos nummos sciens acceperit 8ὶ Furtum etiam committit , qui rem alienam sciens abalienat j. Sola depositi infitiatio suritim non est, licet prope furtum sit io . Nec sur est, qui rem consentiente domino contrectat vel eandem

ab eo accepit, vel quod metu adhibito commovit, vel dolo eum obduxit lis .