장음표시 사용
381쪽
S. I. Ex eo , quod surtum controciatione sit, manifestum est rei im inobilis furtum esse non Posse si in sed corum , quae de sun do tolluntur , ut puta arborum vel lapidum vel arenae vel fructuum, quos quisque audandi animo decerpsit, furti agi posse, nulla dubitatio est sa). Nec suae rei sui tum sit, ideoque fur non ost, qui rem suam apud alterum commodatam amovet, suum uni in rccipit 3ὶ aut qui nummos ab alio sibi datos , ut restitueret consumsit ). Communis rei furtum fieri posse indubitate dicondum cst 5). S. G5. Est furtum frutidu a re alienae contrectatioci sine dolo enim ct proposito , sive affectu surandi hoc delictum non committitur 6 . Fur igitur non est, qui rem derelictam putans,
aut dominum consensurum credens , eam attrectavit Uin Dolus autem lucri faciendi gi alia interveniat, si enim nocendi tantum causa facta sui contrectatio, damnum injuria datum est: sin contumeliae causa, injuria. Unde si quis libidinis causa alienam ancillam rapuit, furti non lenetur 8). Cum autem lucri species sit ex alieno largiri et beneficii debitorem sibi adquirere , etiam is surti tenetur, qui ideo rem amovit, ut eam alii donec j. I. 976. Furtum est vel rei ipsius vel etiam usus vel posses-
382쪽
sionis ij. Furtum rei est, si quis ipsius rei luerandae animo eam contrectata quod nisi in re aliena aut omnisini committi nequit et . Furtum usus vero a in in aIiena , quam in propriave admittitur. Nam creditor , qui pignore utitur, aut ullo aut
sarcinator , qui vestimentis sibi commissis utunturi furti tenentur 3), non minus , quam qui rem custodiendam aut utendam acceperunt si re deposita tantur, vel re commodata alitePutantur , quam ut convenit 4ὶ Dominus autem , qui rem subripuit, in qua ususfructus alienus est, sufructuario surti
tenetur ' Possessionis quoque furtum In re propria admitti Polest, puta si dominus rem suam bonae fidei emplori, cujus interorat eam retineres, subripiat 6ὶ vel si debitor rem pignori datam creditori subtrahat in Rei quae nullius est, sui tum fieri
nequit , ideoque nec rei hereditariae, nisi sorte desunctus eam pignori dederat aut comino laverat.
S. TT. Ex surto autem duplex obligatio nascitura altera in
rei persecutionem, altera ad poenam Persequendam 8 Poena autem dupli est furti non manifesti, et quadrii pii sitieti manifesti. Manifestus suu est, qui in furto vel in loco , ubi modo sui litui fecit, deprchenditur svi Curia autem utraque Obligatio praesertim ex actionibus cognoscatur, qua ejus persequendae gratia corn- paratae sunt, in sequenti libro diligentius de iis disputabimus.
383쪽
Tiτ. III. DE vortis V RAPTIs sus. 978. Si cui dolo malo vi aut hominibus coactis, aliquid
factum est, sive cujus bona rapta esse dicuntur, P tor in eum, qui id secit, iudicium dat tum si sui tum violentia sit commissum. cum si hominibus coactis res fuerit vi ablata, aut damnum rei illatum. De rebus mobilibus tantum Praetor edixit a). Hujus delicti reus non solum pro rei restitutione tenetur, sed etiam pro cena tripli, quae ab eo cuius interest, vim faciam non
esse, peti potest 3). S. 979. Sed ii demum competit haec actio, si dolo malo quis
rapuerit qui igitur errore inductus , suam rem esse existimans et imprudens iuris eo animo rapuit, quasi domino liceat etiam Per vim rem suam auferre possessoribus, abscivi debet. Cui scilicet conveniens est, nec surti teneri eum, qui eodem hoc animo rapuit, sed ne, dum alia excogitentur, inveniatur via Per quam rapiores impune suam exerceant avaritiam, melius imperialibus constitutionibus pro hae parte prospectum est, ut nemini liceat vi rapere rem mobilem vel se moventem licet suam eandem rem existimet; sed si quis contra flatula secerit, rei quidem suae dominio eadere; sin autem aliena sit, post restitutionem ejus, etiam aestimationem eiusdem rei praestare , quod non solum in mobilibus rebus, quae rapi possunt, constitu, tiones obtinere censuerunt, sed etiam in invasionibus , quae circa res soli fiunt, ut ex hac causa omni rapina homines se absti
S. 980. Dolo malo autem sacere poles non tantum is , qui rapit, verum etiam, qui cedente consilio ad hoc ipsum
384쪽
homines coegit armatos, ut damnum de hora ave rapia D: sive igitur ipse aliquis cogat homines, sive ab alio coactis utatur, dolo malo facere videtur ij. Homines coactos accipere debemus ad hoc coactos, ut damnum detur neque additur, quales homines inualescumque igitur vel liberos vel servos , sed etsi unus coactus sit, adhuc dicemus homines coactos a). Bona rapta accipiuntur , etiamsi una res ex bonis rapta sit 3). I. 981. Astine est damnum in turba datum , de quo Praetor hoc edictum proposuit cujus dolo malo in turba damnumquid factum esse dicetur, in eum in anno, quo primum experiundi potestas fuerit, in duplum , post annum in simplum judicium dabo 4 l. Turba est tumultus multitudinis hominum 5). Hoc odicto etiam tenetur ic qui dolo malo secit, ut in turba damni quod fieret, sive illo venerit, sive non fuerit praesens 64. S. 982. Denique et decretum divi Marci contra vim statuit: ut si quis probatus fuerit, rem ullam debitoris non ab ipso sibi traditam , sino ullo iudice temere possidere , eumque sibi jus in eam rem dixisse , ius crediti non haberet r). Praeterea lege Iulia de vi privata judicium publicum est admissuma grassatores , et qui serro instructi rapiunt et latrones
385쪽
quae lex tria capita continebat, quorum secundu in non iuus erat et nostra demum aetate ex detectis Gai continentariis innotuit et . Primo capite statutum erat qui servum errumque alienum talionamine, quadriapo lamos pocudem injuria occiderit, quianti id in sto anno plurimi fuit, fiantum is duro domino damnasosto. cvlio autem capito erat sancitum is orariam rorum pra3tor hominem I, etidos occisos si quis alteri damniam iuxit, via odusaerit, redierit, ruperi injurim, quanti ea rea erit, in diebus rigins proximis, an iam in domino duro damnas sto 3).
s. 984. Nascitur igitur ex lege equilia obligatio de damno iniuria alo restituendo. Injuri autem factum dicitur, quod non jure sactum est , id est quod iii alterius re culpa . tiamsi levissima damnum datum est 43. Unde qui juro damnum secit,
vel qui culpa caret, hac ego non tonoetur, veluti magistratus suo munere fungens, o qui sese defendons, alium occidere coactus . occidit 5J. S. M. Aecuratissima autem interpretatione a iurisconsultis Romanis est desinitum . do quo damno vindicando legi Acq iii-liae esset locus; sed praecipuo tunc ea obtinet, si corpore si Gai 3 I. at o Inst. de damno injuria dato. Du in as ad leg Aequit. Cod L. I eod. it. Collatici Iegem Mosaic et Ro-m n e XII a. set Gaj. 3 Capito see Udo in aluti putatorem, qui Pecuniamin fraudem alipulatoria aeeepiam secerit, quanti ea res est, tanti aetio constituitur v
386쪽
corpori damnum culpa sit datum. Praetores tamen ad similes casus , ubi aperta aequitatis ratio id poscere videbat, legis Ac- quiliae dispositiones extenderunt r). Eslim alio danani illati ex hac lege ita computatur, ut solvatur id, quanti res intra tempus legitimum retro plurimi valuit quo sit, ut saepe plus solvere debeat reus, quam quanti res erat tempore damni in ea dati et . Tempus autem
retrorsum computatur, ex quo damnum datram est 3ὶ Praestan
S. 986. Deniquo ex cliciorum numero habenda est injuria. Generaliter iniuria dicitur omne, quod non jure fit, specialiter alius contumelia, quae a contemnendo dicta est et quam Graecietis appellant. Hoc sensu iniuria est omne dictum vel actum ad alteritis contemtum dolo malo directum, vel omne factum quo dignitalem alterius laedimus debitamve ei aestimationem denegamus R. Iniuria non bonis damnum actum intelligitur, sed personae
honori illatum 7ὶ. . 987. Committitur injuria variis modis: non solum con
387쪽
viciis ilhili sui aut in infamiam alterius dictis vel lactis et , vertim etiam omni alio iacto in contemtum persona alterius perpetrato veluti si manus alteri inserantur 3), vel si quis mentem alicujus medicamento aliove quo alienaverit vel alium prolitheat, re publica vel communi uti η , vel quo miniis re sua seriatur 6ὶ item si arcana alterius contra bonam fidem quis divulgaverit I). Iniuriam denique committit qui seminam honestam appellaverit vel adsectatus sit 8j. S. 988. Nunquam injuria absque voluntate vel animo iniuriam faciendi intelligi potestis . Ideoque injuriam sacere nequeunt qui doli capaces non sunt ro); nec qui per ocum alium percutiat, iniuriam sacere vi letur i, j. Cum juris executi iiiiii riam non habeat, is , qui jure publico utitur, non videtur injuriae faciendae causa hoc accre i et . Nocentem infamando aliquis injuriam non facit; peccata nocentium enim nota esse et oportet et expedit ia). Iniuriae variis modis dividuntur Labeo omnem injuriam aut
388쪽
in eorpus inferri aut ad dignitatem aut ad insamiam pertinere notat ij idem iniuriam re aut verbis fieri ait inde iniuriarum verbalium et realium distinctio a recentioribus tradita. S. 989. Item etiam immediatas aut mediatas injurias esse dicunt, quatenus aliquis injuriam per semet ipsum patitur aut per aliam personam sibi conjunctam et . alitur enim quis iniuriam non solum per se , sed etiam per liberos suos, quos in potestate habet item per uxorem suam id enim magis praevaluit. Itaque si filiae alicujus, quae Titio nupta est, injuriam feceris, non solum filiae nomine tecum injuriarum agi potest, sed etiam patris quoque et mariti nomine. S. 990. Denique injuria simplex et atrox distinguitur atrocem injuriam quasi contumeliosiorem et majorem accipimus eaque fit aut persona aut tempore aut loco aut re ipsa 3j. Persona atrocior iniuria sit , quae magistratui aut parepti patronoue sit M). Tempore et loco, si ludis et in conspectu vel in theatro aut in soro 5ὶ Be ipsa, si vulnus illatum vel os
alicui percussum sit vulneris magnitudo quoque atrocitatem sacit, et nonnunquam Iocus vulneris . veluti oculo percusso R.
s. 991'. cena injuriarum ex lege XII Tabularum propter
membrum quidem ruptum talio, propter os vero si actum aut collisum trecentarum assium poena erat. Propter caeteras injurias xxv assium poena erat constituta et videbantur illis temporibus , in magna paupertate IJ, satis idoneae istae pecuniariae
389쪽
poenae. Postea vero alio iure usi sunt Romani non solum enim
ex edicto Praetoris sed etiam ex lege Cornelia injuriis actiones proditae sunt, de quibus jam dispiciendum. Praetores permittebant ipsis, qui iniuriam passi sunt, eam aestimares ut judex vel tanti rei in condemnet, quanti injuriam passus aestimaverit, vel minoris , prout ei visum ueri r unde haec injuriarum actio aestimatoria appellari solet sti. S. 992. Lex Cornelia sci etiam de injuriis competit, scilicet ei, qui injuriarum agere valci, ob eam rem , quod repulsatiam
verberatumve domumve suam vi intriatam esse dicet. De tribus enim his causis ea dat actionem : sed apparet omnem injuriam quae mani fiat, lege Cornelia contineri 3ὶ.9993. Extra ordinem lamen et criminaliter ex ea agebatur s. Filiusfamilias quoque ex ea agore potest, nec cavere debet ratam rem a patre haheri 5). Haec actio tanquam civilis, perpetua
390쪽
CAPNT V . DE OBLIGATIONIBUS QUAE EX VARIIS CAUSARUM FIGURIS ORIUNTUR.
TIT. Ι DR ELIGATIONIBL QUAE QUASI EX CONTRACTU NASCUNTun. 0 S. 94. Quasi ex contractu nasci dicuntur quaedam obligationes, quae natura sua ad eos accedunt, quae ex contractu profisciscuntur et maxime distant ab iis, quae ex delicto substantiam capiunt. Contractuum numero non sunt, quoniam millam in se conventionem continent a), in caeteri omnibus contra
tibus aequiparatae sunt et civiles actiones pariunt. Sunt autem causae, ex quibus oriuntur, haeci si quis absentis et ignorantis negotia gessit si quis tutelam gessit vel curam , item si inter aliquos sit sine societate communi, item et heres legatorum nomine et cui indebitum solutum est, Has ex contractu obligantur 3 . S. 995. Si quis alterius negotia, sine mandato, gessit, placuit.
eos invicem obligari, eoque nomine proditae sunt actiones, quas appellamus negotiorum gestorum, quibus seque experiri possunt de eo , quod ex bona fide alterum alteri praestare oportet. Ideo autem id receptum est, quia plerumque eo animo peregre Prossciscuntur , quasi statim redituri, nec ob id ulli alii curam negotiorum suorum mandant, deinda novis causis intervenientibus ex necessitate diutius absunt, quorum negotia deperiri iniquum erat, quae sane deperirent, si vel is, qui obtulisset se 1 I. 3, 27. r. 5. D. 4 , et da obi et ei.