Institutiones juris romani privati...

81쪽

INSTITUTIONES MURIS ROMANI PRIVATI .

non nisi in extrema egestate, parentibus in liberis vix natis relicta est ij ut novis sit no jure pater , domesticum lanitim modoliatica imperium , i. o. castigandi liberos , vel magistratui eos ad coercendum radendi potestalem α). Alia iura, pro suo liberorumque bono introducta , ipsi conservata, voluit ut tutorem dare implabori silio, mortuo et pupillariter substituere, Consensu

denogato nuptias ejus impedire possit. S. 63. Filii milias cum patris persona unitas novissimo

quoque jure servata est, unde nec juste cum patre contrahero

Potest 3), nec ei testis esses nec actionem in eum instituere vel contra 5); inde etiam sui ussamilias patri succedens sui heredis nomen habet 6 . S. 64. Nec etiam ex omnibus causis milia miliarum patribus suis acquirunt ut in secundo libro accuratius dicemus , quando de peculiis disserenat S. S. 65. Ut autem patriam potestatem aliquis in liberos hahere Possit, requiritur ut sit civis romanus et paterfamilias. Nam nec peregrini, nec filii familia iam , nec seminae hanc in alios potestatem habere possunt I). S. 66. Acquiritti patria potestas tribus modisci iustis nuptiis in liberos ex illis quaesitos , legitimatione et adoptione. S. 67. Nuptiis acquiritur patria potestas in liberos , quos

ex legitimo matrimonio procroaverimus , et quos idcirco justos i C. sds patrib. qui filios suos distraxer. ni C. un. de emundat propinquor.' 3 S. 6 I. 3, 30 de inutilib. stip. sr. 38 pr. D. II, 6 de cond. indet,. rari C. 6 , u i de impuber et alii substitiit. s4 S. 8, 9. .a,ro de testamentis. 5 Er. 4. D. 5, t de iudiciis. ssi Fr ri. D. 28, a de liberis et post. h. s. D. L, a de surtis. s. a I. a , 9 de hered qua l. S. l. 3, i de heredit quae ab intes L. Fr ai. D. 48 ad leg. Jul de adult.' S. I. h. t.

82쪽

sive legitimos appellamus. Sunt autem logitimi liberi qui post contractas justas nuptias sunt editi i , et a marito geniti ime injure praesumitur , iam pator is habeatur . quom niapti a demonstrant, nisi a perlissimis argumentis contrarium probotiar ain. Ante nuptias conceptus filius nihilomum legitimus est 3j, si matrimonio contiacto sit editus , sicuti is qui intra decimum sol filo matrimonio mensem nascitur 4ὶ Qui sine matri motito ediantur, vulgo quaesili seu spurii vocantur, et patrem non habere intolliguntur 5ὶ ideoque semper sui juris sunt. S. 168. Non solum liberi, sed ii quoque . qui ex filio alicuius

potestati subjecto et legiti in ejus uxore nascuntur . siil patris ejus , seu avi paterni sunt potestates qui vero ex silia tua procreatur, non est in tua potestate , sed in patris ejus vel avi paterni, vel sui juris est homo , si spurius natus sit si . Iam igitur videndum , quae justae sint nuptiar.

conjunctio maris et seminae, individuam vitae consuetudinem seri consortium omnis vitae continenc divini et humani urbs Communicatio I .

a Fr. 3 tu. D. 38, is de suis et legitimis. sa Fr. 6. D. de his qui sui. 3 C. i. in . . 5, et de natural liberis. Aliud jure veteri a Ll p. V Io, ex quo et S. s. I. explicandus erit.

Potestate.

83쪽

S. 170. Iustas autem nuptias inter se cives Romani contrahunt, qui secundum praecepta legum coeunt, i. e. si masculus pubes et semina viri potens, nulli matrimonii vinculo juncti et connubium inter se habentes , de ineundo matrimonio consontiunt, consentientibus etiam iis quorum potestate versantur i). S. 171. Neque crvi neque cregrini legi lima matrimonia contrahere possunt his quidem Diaptiae cum civibus permissae sunt, si principali constitu licitie connubium iis concessum sit a). Duas uxores eodem tempore haberes, vel duobus nuptam esse simul non licet 3). Qui generare sacit non potest, nihilominus uxorem ducere potest, sed cum castrato initum matrimonium inutilo est 4J. S. 172. Nuptiae consistero non possunt, nisi consentiant omnes, i. e. qui cocunt, quorumque in potes late sunt. Indo quae consensum impediunt ut furor et error , etiam matrimonium vitiant 5ὶ Furios si litin, amen non minus qua in filiam matrimonium posse copulari sine patris interventi, receptum est 6). Item is cujus paler ab hostibus captus est, si non intra triennium TeVertatur, Uxorem ducere potest idem dicendum , si ita absit paler , ut ignoretur tibi sit, et an sit, o triennium emi xorit: dummodo eam filius ducat uxorem vel silia tali nubat cujus conditionem certum sit patrem non repudiaturum Nepote

uxorem ducentes, ilius non emancipatus consentire debet. est Pr. Inst. h. t.

84쪽

ei invito situs heres agnascatura neptis vero si nubat, voluntas et auctoritas patris sufficit i). S. II 3. Contrahuntiar nuptiae sine omni solemtii late , Ddo consensu , si de maritandi assectione constat. Unde et illud: nuptias non concubitus, sed consensus facit sa). Nec magistratus auctoritas nec sacerdotalis benedictio necessariae sunt. Inter Personas illustres tamen matrimonia, nonnisi dotalibus instrumentis intervenientibus , celebrantur 3j. S. 174. Iam videamus, a quartam nuptiis abstinendiam sit. Impeditur connubium variis c causis, cognatione assinitate, propter jus publicum, ob delictum. Primum de cognatione

dispiciendum B.

S. 75. Cognati appellati sunt, quasi ex Milo nati aut, ut Labeo ait, quasi commune nasceta diciti ilium habuerint S). Cognationis substantia bifariam apud Romanos intelligitur. Nam quadam cognatio nos iure civili, quaedam naturali connectutiliam non latin- quam utroque jure concurrent , naturali ci civili Civilis cognatio adoptione copulatur , naturalis per solam seininam . Miroqvie jure concurrente ea , quae justis nuptiis intervenientibus . sit iij. Civilis et mixta cognatio proprio agnatio vocatur, ut Sem Per Per

virilis sexus personas conjungitur 74. Agnali eiusdem familiae appellantur 8).

85쪽

S. 76. Distinguuntur cognationis lineae seu ordines et gradus. Sunt cognatorum linea tres , linea directa superior , aut inferior et transversa r). In recta linea cognati supra Parentes, recentius adscendente vocantur, in serius liberi, recentius descendentei ex transversa seu obliqua linea , sive ex latere sunt ratres sorores , eorum liberi et reliqui Omnes , quos cunctos colla eratis hodie nominare consueverunt. Fratrum autem et sororum duo sunt genera, aut enim utroque parente nobis iunguntur , tunc germani germanaeve Vocanturi aut solo patre , ubi consanguinei. aut sola matre tibi uterinorum nomen habent. S. 1 PT Gradus cognationis computantur a similitudine scalarum locorumque proclivium tibi a proximo ad proximum, i. e. in eum, a quo quis nascitur , transeamus a). Numerantur autem ita, ut, quot generationes inter cognatos aliquos interfuerint tot cognationis gi adus inter eos esse dicantur. Sunt in superiore recta linea paler . mater Ex primo , avus, avia ex secundo gradu

et deinceps in inseriore primo gradu filii filiaeque , in secundo

nepotes neptesque et sic ulterius. Transversa a secundo incipit quo sunt fratres et sorores , sequuntn patrueles , sobrini, On-

sobrini, coelerique omnes in infinitum. Cujuslibet gradus inter se cognati singulari nomine appellantur, quod cognocere licet ex ipsis Institutionum et Digestorum iiiiiiis ubi latissime

enarranti P.

S. 78. Alius est astinitatis nexus , qui adest, quando duae cognationes inter se dixersae per nuptias copulanlur , ut alterius conjugis cognatio ad alterius cognationis sines accedat. Viri ad . sines sunt uxoris cognati, uxoris viri Nomina eorum haec dis lin

86쪽

privignus , privigna Gradus assinitatis in iure romano nulli sunt ij.

S. T9. In recta cognationis linea i. e. inter parentes et liberos infinite cujuscunque gradus connubium non est, in tantum, ut si adoptione cognatio contigerit, etiam dissoluta adoptione nuptiae contrahi nequeant a . In transversa linea inter fratrem et sororem proli ibitae sunt nuptiae 3ὶ item inter eos , qui paren timo liberoriam inter ea locum obtinent 4ὶ Itaque si aler fratris vel sororis filiam aut neptem , rixorem ducere non Potest nec amita aut matertera Dalris vel sororis silio aut nepoti, libere 5). Quodsi εjusmodi cognatio adoptione copulata sit, hae sublata nullo nuptiis impedimento est 6j. Duorum fratrum vel sororum ii heri vel fratris vel sororis jungi possunt I). i. 180. Asini latis veneratione quoque eorum nuptiis abstinendum est, qui parentum et liberorum inter se locum obtinent; ut ecce, quae privigna aut taurUS , noverca aut socrus mihi fuit uxorem ducere non possum 8ὶ Denique constitutionibus principum cum fratris vidua vel uxoris desunctae sorore connubium

non est.

S. 181. Illud etiam certum est, serviles quoque cognationes impedimento esse nuptiis . si sorte pater et filia , aut Pater et soror manumissi fuerint 9 .

t Fr. 4. S. 3-6. D. Improprie gradu ad assinitatem quoque transferuntur, ab altero assini inde ad alterius coniugem nil merando.

a s. r. I. b. t. Gal. i. S. 584 9. Ulp. r. V. 6. 3 S. a. I. b. t. Gai. . . o, 6 I.

4 Frater vel soror quasi patris vel matris veneratione rui solet. Uodierni bane neeessitudinem remeetiam Parenteia voeant.

87쪽

S. 182. Senatusconsulto ad orationem Marci Aurelii et Commodi facto statuitur tutorem vel curatorem pupillam sibi vel filio suo nuptam collocare non posse intra vicesimum sextum annum non desponsam vel destinatam a patre i). Nec qui rationes reddidit luto vel curator, pupillam suam uxorem ducere potestante elapsum annum vicesimiaminia intum , ut tempus intra quo lea in inlegrum restitui potest Filiam suam autem ei, qui pupilluserat, in matrimonium collocare non impeditur a). Simili ratione constitutionibus principiam sancitur e eum incit in aliqua provincia officio fungitur, inde oriundam vel domicilium habentem uxorem ducere non posse, nec filio uxorem illam ducenti consentire 3 . S. 18:, Propter delictum raptor virgini vel viduae raptae matrimonio jungi non pol est nec adulter adulterae 5). Religionis intuitu Iudaeo cum Christiana non est connubium et contra Gὶ S. S. Si adversus ea , quae diximus , aliqui coierint nec vir nec uxor, nec nuptiae , nec matrimonium intelligitur et qui ex eo coitu nascuntur in potestate patris non sunt, sed tales sunt, quantum ad patriam Potestatem pertinet, quales sunt ii, quos mater vulgo concepit 7 . Et si tales persona coierint, quae proximiore cognatione vel assinitate inter se jungun ur . nesarias atque incestas nuptias contraxisse videntur et incestus poenis subjiciuntur 8). Quod si i Fr so et 67. S. 3. D. h. t. Ratio Scti est, quod nupta pupilla ob

maritalem reverentiam rationes ut reddantur, petere non potest Cis et Cod. I. 6.

88쪽

tamen errantes aliqui inutilia contraxerunt matrimonia, non puniuntur , sed liberi ex eo coitu nali legitimi non habentur i). S. 185. Nuptias sponsalia pilae cedere solent, quae sunt sponsio et repromissio futurarum nuptiarum a). Sponsalia vile contrahunt, qui nuptias postea inire possunt, vel uli et i inpuberes. Nulla datur vero ex ejusmodi promissione actio ad nuptias exigendas, sed repudio seculo arrhae res lituendae sunt 3 . S. 86. Iura , quae ex matrimonio inter coniuges nascuntur aut eorum ei Sonam Spectant, aut bona de his in sequenti libro dispiciamus. Quod ad personalia jura attinet, mathimonii vinculum non obligationis nexum sed varia generat conjugum ossicia Nam malilius ab uxor obedientiam in omni re lioncsla

et reverentiam petere potest ) ossicia domestica 5ὶ et tit ipsum ubique exceptis punitionis locis sequatur 6 ; deni lite citra mandatum in rebus uxoris intercedcndi liberam habet acultatem ). Uxor vero a viro defendi ejusque tutela custodiri 8), e regula ab eo ali debet, dignitaliamque et honorum , sicuti sol ejus est particeps; quae jura et vidi a , marito mortuo . conservantur 9ὶ Mutuo autem jure uterque coniux aliori fidem debet,

89쪽

omnia vita discrimina aequo animo ferre, alimenta , si opus su rint, praestare omnisque vitae consortium sustinere i). i. 187. Quod ad liberos ex matrimonio procreatos attinet, Paria conjugum , praeter patriam potestatem, Sunt jura atque ossicia. Haec in nutriendis et educandis iis maxime consistunt. Λliberis obedientiam et reverentiam petere parentes Possunt, quare nec famosas contra illos actiones instituere possunt nec lestiis monium in illos ut reddant cogi debent et nec a condemnatis parentibus plus consequi, quam in quantum hi sacere possunt 3 . S. M. Matrimonium dissolvitur tribus modis . alterius conjugis morte, magna eius capitis diminutione 4 et divortio Antiquo jure romano conjugibus non solum hona gratia discedere divortiumque facere licetat; verum etiam alter alteri repudium ex arbitrio mittere non prohibebatur Conjux tamen cujus culpa divortio causam dederat, instituto morum iudicio, circa dolis restitutionem puniebatur 5). Fide Christiana in imperio Romano publice confirmata , non nisi legitimis ex causis divortium permittebatur , quas Theodosius et Valentinianus II expressim sanciverant et Iustinianus postea comprobavit et accuratius definivit f). Nunquam vero magistratus aut judicis decreto

si Fr a a. S. 7, . . a , 3 soluto in atr. No 1 7. . . f. a. e. s. S. 5. Arg. f. I. 44 38 de pubi. jud. a Fr. . . a. r. 5. S. I. r. 9 Io. D. 37, 5 de obseq. parent. et patronis. se. r. f. t. D. 4 , 3 de dolo. D. 4 5. . et da

testibus.

captivis.

i5 Fe a m , . . h. t. a. a. Cieero ad diversos Iib. 8 epist. . A. Gellius IV, 3. eineeeit Antiquit ad p. 48. - Ulp. VI a. 3.

6 C. 8. o. r. C. 5 de divortiis. Nov. 2 a. t. I9. Nov. 337. e. 8- a. Diligentius divort jus exposui in Commentariis meis T. III.

90쪽

fiserat opus, ut recte diverteretur , variis autem poenis inius ladivortia coercehantur , quas paulo inserius indicabimus.

S. 189. Matrimonio legi lime sinito viduo conjugi ad secundas nuptias transire e regula permittitur marito quidem statim viduae vero Uxori anno elapso Ante legitimum tempus nubens

vidua infamia notaturi, aliisque modis punitur i).ΤIT. IV DE LEGITIMATIONE. a)S. 190. Sequitur ex his , quae de legitimis liberis diximus, eos,

qui non ex justis nuptiis nascuntur non patrem sed matrem tantum modo sequi. Aliquando tamen evenit, ut liberi qui statim ut nati sunt patris in potestate non sunt, postea tamen redigantur in potestatem. Hoc olim fieri potuit per causae probationem novissimo jure romano vero sit per legitima tonem. Vocatur a recentioribus legitimatio actus , quo liberi naturales in patriam potestatem rediguntur et legitimi efficiuntur. Fit ea tribus modis, qui singuli ab Imperatoribus introducti sunt; scilicet per curiae oblationem silii, per subsequens matrimonium parentum, et per rescriptum principis. S. 191. Theodosii constitutione statutum est, ut qui decurionum muneri adscriberentur vel offerrentur , naturales silii vel quae decurionum ordini adscripto collocarentur filiae pro

justis et legitimis haberetitur 3ὶ idque hac ratione receptum

iit essent, Qui odiosissimum illis temporibus decurionum munus

a Fr. II S. I. D. 3 de his qui not. insemia. e. r. C. 5. a stit eit. Nov. aa. c. 38. sa S. 33. I. r. ro de nuptiis. Cod. I. da naturalibus liberis et quem admodum justi essiciuntur.' Nov. 4 et illi De veteri causae probatione Gaj. r. S. 67-96. Ulp. VII. έ. 3 C. . . . . t. ei neeeit Antiq. Rom. Sunt agma ιh. I. it. X

f. XXIV. Nov. 8s. c. a. eq.