장음표시 사용
111쪽
EXERCITATIO VITRUVIANA III. 89
arenae addantur librae quatuordecim calCis depuratae, quod sat pordlures successiva portiones, misCendo et malaxando eodem tem pore Ope instrumentorum , quae jam in usu sunt. Addantur dolii cops librae quatuordecim cinerum X OSSibUS, per succesSiVas Ortiones miscendo simul et malaxando massam omnem. Quo Citius et persectius eae materiae miscentur, et quo promptius mortarium sic praeparatum in usum adducitur, praestabit. O caementum
vocatur grani rudioris, quod applicandum erit structuris, sintius, tectorio, et albario peri, aut aliis etiam, in quibus aut mortarium aut striccum adhibetur eo praecipue discrimine, quod cum
caementum hoc macrum magis Sit, Uam Commune mortarium,
aut luccum, et Citius siccescit, adhibendum est et applicandum sollicite in omnibus operibus atque in albario opere extendi debet
excursu trullae Supra ipsum tum Curandum est, Ut materiae impra quas aementum hoc Vel undus, cui est applicandum in opere albario, sit bene humidatus iquore eodem aementante, Cum Caementum ipsum apponitur atque ut aementans liquor adhibeatur cum caementum ipsum est humidandum, Vel cum requiritur liquidum, ut facilior excursio caementi sit. Si vero requiratur aementum tenuioris texturae, capiantur nonaginta octo librae arenae tenuis, quae liquore caementante madefiant, ac misceantur cum calce depurata, et Cum Ossium Cineribus juxta quantitates et modum antea descriptum, hac tamen i
serentia, quod quindecim librae circiter adhibendae sunt loco librarum quatuordecim , si major par arenae tenuis sit. Hoc appellatur aquae caementum grano tenui. Adhibendum est pro extremo corio seu pro loricando a complendo opere, cujus finis est imblandi lapides grano tenuiore, et tucciam. Sed applicati quoque
Potest omnibus operibus, quae ex aquae aemento rudi ori grano fiunt , eodemque modo. Cuna vero opus aliquod strueturae, vel tectorii, vel aliud caementum poscit minoris pretii, et grano adhuc rudiore et Crassiore, tunc hujus specie arenae, aut crassioris sabuli eloti quantitas est eligenda. Hujus quinquaginta sex librae , ac rudi oris arenae viginti octo, et tenuis quatuordecim Capiantur, iisdemque commixtis et caementante liquore madefactis, modo Superius exposito , addantur librae quatuordecim, aut paulo minus, ex Ssium cineri hUS , malaxando massam, ut traditum fuit. Si vero caementum desideratur
Candidum, arena albida , albida calx, et albidi ossium cineres eligantur Leucophaea larisea herettina areua, ac si initi colore electi SSium cineres , mortarium leucophaeum praebent, et alius Ui-
112쪽
libet color obtinem in caemenio potest, vel colorata arena adhibita, Vel admixta Decessaria quantitate ex talo in pulverem redacto, Vel ex Vitro colorato aut metalli Cis pulveribuS, aut quacunque alia materia , quae usuvenit in pingendo. Ut autem descriptum aquae caementum in omnibus Circumstantiis utiliter adhibeatur, atque ut hujus artis principia , aeque ac ars aementi parandi innotescat omnibus , nonnullae adhuc addentur obser atiONOS.Caementum hoc rudi vel tenui grano applicari potest ad sormationem lapidum actitiorum, strata alterna ducendo ex aemento et ex silice, duro lapide, aut etiam latere, in formis lapidis obtinendis, iisdem deinceps massis expositis aeri aperto ut dure
Cum id caementum ad aquae conceptacula adhiberi debet, duae tertiae partes quantitatis cineris ossium mittendae sunt, earumque loco aequalis mensura arras in pulVerem redacti usurpari debet atque si arena quae adhibetur non est rudioris spe- Ciei, magis adhuc ex tarras addendum est, ita ut hujus quantitas sit pondere pars sexta ponderis arenae. Si aementum tenui grano requiratur, et Orma uidi, ita ut applicari possit pennicillo loco arenae adhibendus est pulvis si-liCUUS, aut quartZosae terreae substantiae , sed quantitate eo minore , quo siliceus aut alius pulvis tenuior est ita ut siliceus pulvis aut quipiam alius non excedat sextuplum ponderi CalciS, neque quadruplo minus. Quo major erit quantitas calcis intra eos limites, eo magis caementum obnoxium erit 1ssuris ex sollicita exsiccatio
Ubi ejusmodi arena, quae est praeserenda, haberi nequit, Veliab arena non sit convenienter elota et electa , ea est adhibenda quae magis similis sit mixtioni ex rudiore et tenuiore arena Supra descriptae, ad calcis quantitatem attendendo, quae eo major SSedebet, quo arena tenuior est ac Vic VerSI.
Ubi arena procurari facito nequit, durabile aliquod lapideum
Corpus, aut excocta terra in crassiores partes distracta , et reducta ad magnitudines, quae pro arena praescriptae suere, adhibenda sunt loco arenae iisdem mensuris voluminum, non ponderum, nisi pulvis ille eadem gravitate specifica sit Cum Pend. Arena est mundanda a quacunque substantia molliore leviore, minu Sque durabili, ut ab ea parte arenae, quae nimium tenui est, Variis methodis, quae etiam anteferendae sunt descriptis. Aqua inveniri potest, quae ex sui natura gas acido, Selenite,
113쪽
et argilla careat haec absque ullo damno adhiberi potest loco ii
quoris caementantista et aqua ad an indolem a CCedens, non o scit eam calcis quantitatem quae dicta St, ut liquor caementans
obtineatur; et caementans ipse liquor fieri potest methodis aliis commiscendi calcem et aquani juxta descripta proportiones, aut illis proXimRS. Ubi calx ex lapide calcare haberi nequit, ea ex fistulos paretur, aut ex On Chyliis, quae magi a CCedat ad notas calcis optimae ex lapidibus calcareis paratae, Supra indicata , ejuSque Uantitas si ex fistulos lapide sit, ad quatuordecim libras cum dimidia,
pro quatuordecim quae praescriptae erant, reducatur. Ea quoque calcis proportio potest augeri absque Vitio, Cum aementum applicatur operi, quod cito sicceSCere non debeat in Casu contrario ea proportio est minuenda; et calcis desectus in qualitate aut quantitate utiliter suppleri potest, si notabili quantitate liquoris caementantis dis luat opus, dum per partes suCCessive, et Cum aliqua temporis distantia est assusus, ita ut calcare materia liquoris, et materia quae ab aperto aere attrahitur, replere et roborare queat opus ipsum. Pulvis cujuscunque exsiccatae et ustae animalis substantiae potest adhiberi cum aequali utilitate loco cineris ossium varii terrei pulveres, et speciatim micace et metallici tum et elixati cineres Variorum egetabilium , quorum terra in Calcem redigi nequeat et cineres mineralis pabuli ignis, quod sit ex calcare specie , Sed quod in calcem redigi nequit. Haec omnia cineribus ossium SUC-Cedanea esse possunt in aliquo gradu.Quantitas cinerum ossium descripta minui potest absque Ca menti detrimento, in iis praesertim casibus, in quibus quantitas calcis est minuenda, atque in iis in quihus aementum rapidae e siccationi obnoxium non est. Ars vero desectus calcis reparandi Utiliter adhibetur ad supplendum desectum cineris ossium SpeCiatim in structuris , et in compositione lapidis factitii cum hoc cae
Ad opera intestina mixtio capillorum cum hoc caement ut, lis St. Hinc reducendo ad summa capita eam Omnem artem, ipSam dependere et Constare apparet. I. X figura, magnitudine, et puritate partium arenae. u. ex puritate calcis, quae obtinetur e delectu lapidum, et persecta ipsorum ignitione, et permanet e prae SerVatione ejusdem ab aere ex method ipsius dissolutionis, et ex Separatione partium heterogenearum. . ex usu sortis a C Urae aquae calcis, OCO aquae communis. 4. ex proportione arenae
114쪽
quae calcis, et ipsius calcis . . ex modo ea commiseendi. . ex cognitione eorum Corporum, et CirCumstantiarum , quae laedunt aut juVant. . ex usu ineris ossium determinatae crassitudinis. 8.ex arte aptandi eorum nonnulla variis objectis dem una ex limribus aliis peculiaribus observatis , quae difficile possunt omnia ob
. 24. Quoniam Vero auctoritate eorum, qui a Vitruvio ad haec Sque tempora de structura murorum, de calce, et mortario Conficiendo scripsere, tum consensu artificum traditum est, Calcem quae ex duriore saxo praeparatur praestare ei quae ex fistulos et SPOUgioso, tum in structuris, tum in tectoriis, quae aeri exposita sunt, id expendendum suscepit Higgius. tque iam plura Xperimenta troque calcis genere , ae varia arenarum miXtione perseCerit, nullo modo vires ipsarum inter se disset re comperiit Lapis calcareus lymouthi in calcem ignitione reductus septem decima- Sexta partes sui ponderis amisit Chal seu fistulosus lapis aliquid amplius. Primae spe te calx, gypseam portionem residuam in Solutione dedit, quae per acidum marinum sit. Altera nullam, ut hoc nomine priori esset ante serenda. Verum praejudicia circa hanc calcis speciem ex his praecipue deducuntur sontibus Vulgare criterium pro aestimanda calcis optima praeparatione derivatur ex injusdem extinctione per aquam et quoniam chali seu fistulosus I pis, qui leviorem ignitionem subiit, et partem sui gas acidi amisit, facile extinguitur, ob spongiosam suam texturam, idcirco calcarii minore ignitionis gradu contenti, ex quo tractabilis venalisque calx paratur, ipsius praestantiam deprimunt. Secunda rati est, quia calx ex lapide fistuloso citius gas acidum ex aere absorbet a Ti exposita, quam quae ex lapide calcare paratur atque de Citius deterior evadit pro mortario praeparati do. Vitium ex eo Sine apparenti extinctione inducitur, atque ad ipsius naturam pertinere judicatum est. Constat autem ab experimento quod libracatCis hujusmodi, in aero quiescente cubiculi, duas imbibit uncias cum dimidia gas acidi duorum dierum spatio, quae revissimi tem- Pori mensura est, quo calx aeri exposito ab instanti ejusdem ignitae ad momentum ejusdem cum arena mis 'endae ut mortari iam Conficiatur, quo durante intervallo in statu est absorptionis. Tertia Causa est ex urnorum structura. avum sornacis ad CalCem parandam figuram habet coni truncati inversi. Cum mole CompOSita X lapide calcare et ignis pabulo in strata alterna disposito ignita per aliquod tempus fuit, pabulum consumptum jam est in inseri Ore et angustiore cavi parte extrema , calx eo in Ocoe refrigeratur atque
115쪽
EXERCITΑΤIO VITRUVIANA III. 93cratis instar servit ignis et lapidibus superpositis, qui duodeviginti
et amplius horas vehementer igniuntur, dum Calx infra posita refrigerari incipit. Durante hoc intervallo temporis, postremo dicta calcis pars aeris luxui est exposita: a tota moles Calcis simile in aeris fluxum patitur usquequo furnus refrigeratur, a Calx educitur, quod in communi praxi sexaginta aut septuaginta horarum spatio fit, postquam combustio incoepta est. Detrimentum quod calx, quae ex lapide calcare , sustinet ex hac praxi, magnUm non St, quia haec calx compacta magis est, quam ea quae ex fistulos sit. Verum S attendatur, meliora si agmenta calcis ex chath communium sui norum, et ea quae in igne diutius detinentur, semper esse es servescentia : optimam hujus speciei calcem, in debiliter fluente aere imbibere plus quam tres uncias gas acidi duobus diebus' calcem eamdem in ornace satis ignitam haberi absolute non esset vescentem facile concludimus, vitia recentis hujus calcis imperfectae structurae sui norum et ignorantiae calcariorum tribuenda esse, quam ut putetur a sistuloso lapide optimam Calcem haberi non posse. Ut autem optima calx ex ejusmodi lapide obtineatur, ad urni constructionem praecipue est attendendum Furnus itaque latior ac profundior Construendus est in ea parte , quae lapidum molem recipere debet. Murus circularis, quo cavum illud includitur, continuari debet convergens ad superiora, usquequo desinat in amplum
et altum tubum , ut Omhustio acceleretur, Igeaturque Calo ΓR-Ρido aeris luxu, qui regi poterit aperiendo identidem et claudendo surni os, quod siet in muro circulari ad altitudinem, quae Con-
enire potest, ut materia in urnum immitatur. Crassior murus inserioris coni tegendus est lateribus maxime coctis, aut aliquo lapide a pyro, qui serreis clavis aut vinculis apte continendi, et roborandi. Ignis sic per strata disponendum est pabulum cum lapide Calcareo, aut stuloso, ut singulae ipsius partes Ventilatione ac calore simili modo assiciantur , et insima quae remanet ni S SerVetur ignita usquequo tota massa sit calcinata. Tunc oris luxus Ohibendus est aperturis ad undum clausis Vel ignita calx remo Venda, Ut in aere libero refrigeretur, aptaque sit ut ineludatur in va-
Sis, ad quae aeris accessus non sit. Vasa haec non sunt aperienda sque ad momentum in quo operarius eadem uti debet, quod quam sollicite compleri utile est. Hisce cautionibus tum Calx exsistulos lapide praestabit, ut quae ex duriore paratur tum haec, quae ex duro lapide sit, maximam persectionem habebit. S. 25. Nonnulli tamen contra lanoe methodum objiciuntur. AC Primum huic mortario nullam sanctionem iij experiment, '
116쪽
beri, illudque utcunque polliceatur egregium esse futurun , tamen paucis post annis molle , sicut alia appariturum. Tum ero, cum stratum superficiale hujus caementi satis duruerit , internas ta inen ipsius partes eam duritiem acquisituras non SSe Demum novam hanc methodum impendii augmentum non leve inducere. Ostrema haec objectio evanescit, considerando quod hae methodo dimidia calcis quantitas adhibetur, comparata Cum Communi. Secunda Objectio minuitur et evanescit considerando, quod iu- duratio ab superlicie ad interiores partes extenditur, quemadmodum in antiquis caementis observatum est. Haec progressio indurationi demonstratur, si scalpendo Uperficiem, accessus aeri detur ad partes interiores quod etiam evenit, si superficies illaesa maneat, Utcunque longiore temporis tractu. Quoad primam vero obje-Ctionem, qui recte Sentiunt, qui veterum scripta legunt, qui simul antiqua aementa observant , quique rationi tribuendum aliquid esse non inficiantur, eam minoris habere possunt. Manet quidem in multorum opinione, antiquos aliquid adhibuisse in compositione caementi, quod ignotum est, et ex quo durities dependet, quam in antiquis structuris admiramur. Verum si quae Vitruvius de cal-Ce et aemento scripsit, quae etiam Leo Baptista , perlegantur, si animadvertatur nullas ex scientia deductos canones ab iisdem proponi, et imperfectam admodum apud ipsos suisse naturae calcis cognitionem tum quoque admodum in verosimile esse, si materiam aliquam cognovissent utilem in mortarii compositione, ipsam latere Otuisse, cum haec ars non intermisso hominum opere exerceatur, sacile conficiemus, ipsos nostris artificibus in praeparatione mortarii et caementi non praestitisse Herculani rudera, et aliae reliquiae antiquorum operum demonstrant tum deterius Ortarium quo in structuris et in tectoriis utebantur, tum artis apud ipsos brevitatem. Ruinae plurium operum id ipsum ostendunt, aliae namque dirutorum aedificiorum causae minoris esticaciae sunt ob dis ficultatem et dispendium, quod fieri debet ut robustae Structurae diruantur. Quod si aliae notentur circumstantiae ob quas antiqua Caementa praestant, ac in nonnullis operibus obserVari possunt, jam patebit nullam singularem artem aut mixtionem laudatos essectus praebuisse. Nam cum ex proximis locis egregia copia calcare lapidis oblineri poterat, immunis a gypso, ipsaque igniri antequamd:SSol 'eretur cum praeparatio calcis publico sumptu nullam in Dbulo ignis administrando parsimoniam induceret: Cum vicinia loci lapidi calcaret, ac prompta consumptio in magnis perihus arCeret O Xa S, quae ex longa expositione eta transpositione latci insin
117쪽
runtur artificum ignorantia nullum ex calce vitium insequi pote rat. Cum pariter locorum Conditi prΟXimam saceret arenam puram, quartZOSam, et e CraSSioribu tenuioribusque granis permixtam, casus ii Silem opportunitatem praebebat peris recte perficiendi. Cum in muris immensae crassitudinis structis praesertim ex minoribus saxis, ut ii sunt qui diCuntur a cassOIle, magna mortarii conSumptio , Ut calx parcius adhiberetur suadebat hinc calcis quantitas propius accedebat ad eam proportionem, quae maxime convenit. Cum saxa in stria Cluris adhibita recenter educta essent ex fluminum alveis, aut e terra extracta, cautiones inutiles erant ne nimis bibula et sicca aquam ex calce intempestive haurirent. Cum Structura SUO Ondere magis quam contignatione firma erat erigenda , ac lapidum soliditas minus excussionis in muro periculum inducebat cum ipsa crassities muri etabat ne cito nimis exsic Caretur: Cum pondus ipsius muri sua pressione accessum lapidum et cohaerentiam sollicitaret desectus horum generum Omnes Vitabantur ob quas aliasque rationes Censendum est, nullam peculiarem artem , Nullum singulare Corpus mortari antiquitus additum ut eam duritiam acquireret quain nunc observamus , sed ipsos ex aliis causis , quam ex investigatione scientifica, ad methodum superius
S. 6. Postquam hactenus tradita mortari ac caementi theOriam satis declarant, orioli methodus est expendenda breviter, qua nova mortarii conficiendi ratio miris extollitur laudibus. Miratio calcis vivae in pulverem redactae, Cum mortari ex Cal Ce e tincta et arena Subacto, maximam persectionem, pro quibUSCunque operibus , mortari conciliat. Dosis vero ac methodus ejusdem praeparandi est hujusmodi Capiatur pars una pulveri ex lateribus ContuSi , eaque per subtile cribrum excreta sit tum partes duae tenuis arenae fluvialis scroened contecta G, atque ea quantita Sueteris extinctae calcis , quae sufficiat ad mortarium ex aqua Omponendum usitata methodo, ita tamen humidata massa, ut in- Servire queat extinguendae ejusmodi quantitati calcis vivae inpulVerem Contritae, quae adaeque quartam partem totius U3Π-titatis compositae ex laterum pulvere, et arena. Cum hae materiae commixtae fuerint, in structura continuo adhibeantur; nam minima dilatio reddere potest ejus mortarii usum impersectum, aut etiam prohibere. Tum vero methodum aliam exponit ejus Compositionis, nimirum earumdem materiarum , quae siccae sint mixti fiat, arenae pulveris ex lateribus, et calCis vivae in pulVerem Contritae, juxta proportiones supra indicatas. Ea mixti accis
118쪽
reponatur, qui mensuram datam mortarii contineant. Si porro habeatur mortarium ex veteri calce extincta et arena, mixtio fieri poterit eo ipso momento, quo adhibendum mortarium erit, quod
trulla distendi commode poterit Uiggius candide satetur, si judicium de ea methodo pronunciandum sit, ad id reduci , ut cum
mortarium pessimum habetur ex arena et CalCe adeo extincta ut
ad dealbationem unice servire possit, in eo Casu adjeCta Calce viva contrita in pulverem, possit melius reddi. Sed mortarium hoc adhuc deterius erit, eo quod traditis methodis obtinetur Causa extinctae veteris calcis quae adhibetur. Minus quidem laeditur calcis efficacitas eamdem conterendo in Clauso Vase, quam e tinctione quae per aquam sit sed pulvis vivae CalCis mixtus Cum a re
Da et a qua, Calorem in Ola massa excitat, Uae magnopere X-
si Calionem et Concretionem ipsius promovet Lori Otus cum ignoraret, qua ratione X lingui calx posset Sine ipsius virtutis decre- monto, atque ejusdem promptam exsiccationem Considerando, tamquam Omen persectae indurationis, puta 'it praescriptionem calcis in pulverem redactae magnum inVentum Sse. Si reductio pulveris ex Calce viva operatio non esset notabilis impensae, ea posset adhiberi loco quae calcis in iis tectoriorum partibus es siciendis, quae sollicite non exsiccantur causa soli humidi, aut projectionis aquae pluviae Caementum hoc modo prae-ΡIratum Citius exsiccaretur, causa Caloris excitati, atque duritiem
acquireret, quae ipsum magis durabile redderet. Si tectorii inducendi ratio dictis modis perficiatur, artificia ab Hartieyo, et Mahonio ingeniose ex Cogitata, et X perimenti COD- firmata ad arcenda in aedificiis incondiorum pericula, magis adhuCperficerentur. Ea artificia in hi C praesertim Consistunt, Ut CCtoria lignis, et tabulis ex mortariis inducantur, Cum Certum sit Viignis hoc modo tecta ligna posse quidem in carbones OnVerti, non autem lammam concipere , ex qua maXimum damnum et periculum aedificiis sex incendio assertur. S. 27. Quae de calco, arena, mortario, et arenato adducta sunt, Si Conserantur cum iis praeceptis, quae Vitruvius, et Leo
Baptista Alberti proposuerunt, ex quibus alii Archite ti, paucis additis , sua monita Collegerunt, patebit quanto magis promota sit ars , et adhuc promovenda in singulis regionibus per peculiaria experimenta in utilitatem artis aedificatoriae. Indicabimus nunc ex utroque Scriptore loca, in quibus de hoc argumento agitur. Apud Vitruvium l. i. c. . de lateribus ex Ua terrI, UO tempore, ut qua sorma duci ios oporteat; . . de arena et ejus
119쪽
generibus, ubi S. o. Scribit se si enim arenae exemptae diutius a
se ceant ab Sole Luna, et ruina Concoctae reSOlVUntur, et iniit ter se rosae V. Verum si intelligatur eam resolutionem SSe rumorum, rivi ex argilla et arena sunt, patebit eo modo meliorem arenam reddi non deteriorem . . . De calCe et unde Coquatur Optima, Ibi S. II, Oses pro mortario subigendo ex arena et calce intellia gendae Sunt ex Volumine non ex pondere, ac tamen disserunt ab iis, quae experimentis supra recensitis patefactae suere. c. 6 de pul- Vere Puteolano et ejus usu In quo ejusdem pulveris varias haberi disserentias pro locorum natura utiliter monet. In C. . de generibus Structurae, et earum qualitatibus, modis ac locis, ubi plura habentur de effectu mortari ad lateres, Saxa teSta applicati . l. V. C. u. S. 7. Praecingendi sunt parietes medii, Coronis ex opere intestino aut albario, quo loco per ea nomina indicare idetur quod stuccum appellamus. c. u. de portubus et structuri in aqua faciendis, ubi proportionem pulveris puteolani ad mortarium assignat Verbis, isque pulvis misceatur uti in mortario duo ad unum respon- , deant V quae dicendi ratio obscura videtur, et ib. S. 88 jubet M ut
se quadrato saxo murus ducatur juncturis quam longissimis . . u. C. I. de ruderatione. . . de maceratione Calcis ad albaria opera et tectoria perficienda. Quo loco hilander tectorium, albarium, in-CI UStationem, gyPSatiam, arenatum, marmoratum intritam desinit. Vitruvius calcem in lacu maceratam sciandam esse, ut constet de ipsius aequabilitate. . . de camerarum dispositione, trullissatione, et tectorio pere. . . de politionibus in humidis locis. c. I. de marmore quod paretur ad tectoria. In therio vero consulenda sunt 1i. . de lapidibus universim. 9 idem et Io de lateribus II de Calce, gypso. 2. de arena jUS-que tribus disserentiis. 11. I. de intrita etc. . de teCtoriis etc. o.
de convenientia lapidum cum arena. II. I6. I. . II.
Alberti loca hic reseram ejus ipsis verbis. 11. de Calce se Cal- se cem ex Vario lapide Cato Censorius improbat et calcem quae satis ex silice ad omne opus damnat. Tum et ad calcem efficiendam ve-- hementer est inutilis lapis quisquis exhaustu S, aridus, Uirens, in se quo excoquendo ignis non inveniat quid absumat, quales sunt O-- finei, et qui circa Romam agro Fidenate atque Albano subgrusi se atque pallentes sunt. Tertia enim parte Sui ponderis, quam suus se fuerat lapis levior sit oportet ea, quam periti probant'. Quin et lapis nimium siccosus et matura madens, quod Sub igne Vitrescat, haudquaquam est id calcem issiciendam utilis. Viridis, inquit Plinius, lapis igni vehementer resistit. At nos de Or-
120쪽
phyrite lapide compertum habemus, non modo flammis non ex Ο- qui, Verum et contigua quaeque circum hasereant Saxa intra Ornacem reddere, ut ignibu nequicquam satis excoquantur. Atqui et terricosum quoque lapidem, quod calcem impuram reddat, respuunt. Sed calcem imprimis laudant veteres architecti, quae de la-.pide a praeduro et admodum spisso, et praesertim albo hanc
Namque Cum Ceteris usibus non incommodam, tum maxime testudinibus firmissimam ducunt. Secundo loco probant Calcem eam, filia Osit ex lapide alioquin non levi et putri, sed stuloso hanc enim ad
opus CCtorium esse onmium praecipuam, et Ceteris ductibiliorem, et reddere opera splendidiora censent. Vidimus et in Gallia usos Architectos Calce non alia, quam quae acta sit ex Collectiti torrentium saxo globoso fusco praeduro, et ejusmodi ut possis putare silicem, eam tamen in opero tum saxo tum lateribus muli Per tempora egregiam praestitisse firmitatem constat Invenio apud Plinium eam quae fiat ex molari lapide calcem esse natura pingulentam; idcir-C ad omnes usus percommodam. Nos experto intelleximus eum molarem lapidem, qui guttatim sale aspersus est, Cum rudior actperinde aridior sit, non succedere Eum Vero alterum Salibus non mixtum, qui spistior et lima cum frangatur leviore est pulVere, SUC-
cedere. Sed lapis ubicumque sit, ad calcem effossus utilior erit quam collectilius: et ex umbrosa humentique Odina exemptus, quam Xarenti: et ex albo ducibilior, quam ex susco In Galliis apud maritimas duorum regiones calcem lapidis inopia ex stricis conchyliisque os sciunt.