장음표시 사용
91쪽
sori, sed aedificia multo majora , quae ad altitudinem o pedum
et majorem erigerentur, Ut , et diu duratura, Cum nonnulla sue rint observata, quae duobus antea Saeculis stria Cia suere. Hujus artis praxim brevi exponam specimine, ex ea deScriptione qua in ampliorem dedit Co inter aux anno 79Ο, titulo architecturae ruralis, quam omni industriae conatu commendare non destitit Artem hanc du is appellat, quod vocabulum respondet latino insiatiam, Cum artis ejusdem cardo in eo sit, ut terra delecta, in formas Conjecta , quae formae a binis erectis tabulis ad datum intervallum positis, et ad datam altitudinem assurgentibus determinantur, et Substructioni successiVe applicantur, pinsetur, a fistucis minoribus O- Iuletur. Hanc artem arn , ut innuimus, in Lugdunensi provincia usitatam perfecisse videtur laudatus Cointera ux, qui eam describit tanta accuratione, ut rudi Ores etiam artifices non modo ipsam ex ejusdem praeceptis possint addiscere, sed etiam de eadem ratiocinia instituere Substructiones istiusmodi aedificiorum ex muro fieri debent, qui ex lateribus Octis , aut saX et Cue mentis Cum II e-Dat Construatur. Neque en in opus insatum in fundatione exsiccari posset, et ad altitudinem supra soli supersciem minorem sesquipede ab tumido laederetur. Crassitudo pinsati muri erigendi pro aedificiis, quae in magnam altitudinem ad majorem decem pedibus attolli non debeant, est sesquipedis in imo, nam prout Scendit singulis altitudinibus unius pedis binae lineae tribuuntur On- tracturae. Tabulae mox indicatae parantur altitudinis pedum trium, longitudinis pedum duodecim, utramque superficiem dedolatae,
quae ad perpendiculum statuentur, quatuor tral eculis rara SVerSariis, a quibus singulis arrectaria bina assurgunt trans ei sariis inserta, Cuneisque firmata superius, breviore transversario interpos, to ad datum intervallum dissita, unibusque contenta. Hic apparatus substructioni imponitur. Singulis operariis trium pedum tractus assignatur, in quem ab aliis operariis terra conjeCta ea mensura Ut Circiter stratum unciarum trium altitudinis conficere possit, priores illi diligenter insant ac densant Chori lio inodo fiunt in longitudine totius substructionis, atque tum in anguli S, tum umbi muri in tergeri ni sunt origendi opus ita dirigitur, ut parte Operis insertae mutuo aliae aliis sint, uti in murorum Structura fieri solet. Terra ad id aptissima nullis, non invenitur, vel enim immediate ex solo ei raditur, ad profunditatem duorum pedum , ubi humida semper invenitur, cujusmodi requiritur, vel facili experimento et tentamine ex iis terris componitur, quas soli natura X hibet. Requiritur enim non argilla tenax, et quae aquam diutius
92쪽
retinet, On arena laxior, non humus vegetationi apta, sed terra quae in glebas concrescere apta, humore superfluo facile spoliari
queat. Ea semestri spatio sati exsiccatur, ut tectorium X arenato admittat , quod structurae illiusmodi adhaeret, ut politionem externa abricae superficies acquirat, ipsoque tectorio ab injuria
aeris, et aquae defendatur Terrae, quae pingues dicuntur , Ut a gilla ex qua sic tilia parantur coquenda, marna, humus Sunt terris levioribus, porosis, ita hi libus, creta ceis, arenosi temperatidae, atque ab Opere cessandum , si terra quae adhibetur pluviis humectetur. Hac arte per plura exporimenta a laudat Cointeraux Onfirmata, ac simul in vestigando qua ratione incendiorum pericula ab aedificiis praesertim campestribus averti possent, ex eodem iΠ-Sat opere OSSe Concamerationes extrui animadvertit, si ipsae ex lateribus rudis eodem modo consectis, simulque ad cui Vae ductum compositis ierent. Experimentis, ut narrat, rem Comprobavit. Demum novam insati peris specten haberi posse, eamque multis nominibus descriptae anteferendam , si loco maSSarum quas supra descripsimus, massae minores aptis ad id formis insatae Praepararentur eaeque ad pii Structurae, ut lateres adhiberentur, quartian mensurae essent longitudine unius pedis latitudine pollicum novem, ac pari crasSitudine : docente experientia , eam O- Iem ac pondus posse ab operariis commode Satis tractari. Haec indicavi, ut laterum crudorum usum , ac parietum OrmaCeorum Otionem a Plinio memoratorum aliquo modo illustrarem Leo Baptista Alberti cita. i.). Murus, inquit, ex crudis lateribus Salubritati habitatorum admodum aptus est, minus haec aedificia incendii obnoxia sunt, minusque ab terrae motibus laeduntur. Sed nisi
murus crassior stat, contignationes non Sustinet, atque ideo, Catonis monito , pilae ex Saxo interponendae sunt, quibus trahe regantur.
S. 13. Lateres ducti ex argilla rite delecta, et igne XCOCti, id praecipue habere debent, ut ipsorum sigura non sit deformata,
atque ut irini prodeant et sonantes, aerisque intemperie Sine O ruptione sustinere possint Argilla , ut principio monuimuS, O PH-xior habetur, quo purior est alumina , quae basim argillae constituit, minusque Cum aliis substantiis commixta. Nam si arena silice in ipsa redundet, vi ignis vitrescit, si calcare substantia Umipsa Commixta Sit, ipsa in calcem igne convertitur, ac in later, bu spatia vacua producit, aut intumescit, Cum aquam 3bSorbet. CO utra terra alumina igne durescit, atque opera firmiora reddit.
Nilii autem aptius monere potest de praestantia terrae eligendae ad laterum formationem, quan experientia, quae ex aliquibus m
93쪽
ΕXERCITATIO VITRUVIANA III. i.
ctis et excoctis lateribus, speciminum instar, instituatur. Nota ista Dina exteriores decipere faCile possunt. O hi proceSSum ejus artis non describemus , quem ab ulla melio fuse expositum, et in Encyclopedia methodica relatum legere est. Id tantum addemus, tibi lignorum inopia sit, praestare si carbone Ossili, aut Caespite igniario lateres excoquantur: quarum pono materiarum nullibi nopia erit, si Studiosius investigentur. Quam materiam propries indicaverit Vitruvius vocabulo masculi sabulonis res lateribus ducendis, prorsus ignoratur. linius quoque et Rei Rusticae scriptores vocabulum illud usu arunt: sed Plinius, ut arenae speciem indicaret. Sergna annus Mes laterum consecti me et ioction haec Onuit Tegularum coctilium vitium est maximum mollities. dum enim spongiae instar aquam absorbent, accedente gelu, induntur, ac brevi satiscunt. Argilla, ex qua lateres ac tegulae fiunt, Si pura sit, nullo ignis gradu funditur: si ero silice terra cum argil-Ia commixta sit sussicienti copia, susio sacrile perficitur. Si enim argillae partibus singulis, calcis singulas, siliceas binas Vel ternas amjeceris, argilla igne vitrescit Cum riuarigo argilla mori Tunditur. Spathiam scintillans , saepe per Se solum, ignes liquatur, ita argillae usionem adjuvat. Necessarium est ut irena Cum argilla mommixta sit in laterum et coctilium consectione Argilla enim ex ignis actione Contrahitur, arena expanditur. Ea proinde mixtio utriusquo
substantiae Juvat, me ignitiones lateres findantur. argillam porro
Clam arena Si 'emperatam passim natura profert. Ignis P ad claterum COCtionem tanta Opus est, ut in Superficie Vitrescere videantur. Laterum magnitudines Variae in Variis regionibus sunt et Lcet lege laetutae , tamen, ut plurimum , minores fiunt. Quas praemcipit Vitrii vius, si intelligendae sunt ex communi textus lectione, reVera requirunt, ut ipsorum materiae sit devissima, inlioquin lasmaSSIS aegre tractare possunt Operarii. S. Is am multa sunt, quae in calcis Consectione, arenae delectu , Ortarii seu arenati Compositione, et usu sunt attendenda pro structurarum firmitate, et tectoriorum, ut quae diligentioribus observationibus et experimentis comperta habentur, omni studio colligere juvet Etsi enim inveteratae praxi artificum plurimum sit tribuendum in unaquaque regione, quippe ab diuturna et multiplici experientia eos esse institutos certum sit, tamen non II oex ipsa consuetudine praejudicatae opiniones et praxes admittuntur rei aedificatoriae maxime noxiae Ea propter cum eximii hemici Higgins non intermisso quinque annorum studio et experientia magna accessio huic argumento facta suerit, ab eodem hic utiliora
94쪽
adducemus. Primum itaque quod ad calcem ipsam pertinet, quae viva dicitur, ipsam et calcareis lapidibus obtineri notum est. Dis serunt autem lapides duritie, ut apud Anglos limo tone proprie calcareus lapis dicatur, mollior ac fistulosus chal dicatur. Exinum
talibus saxis quoque calx paratur. Si is igni opportuna adhibeatur, ut dicemus, ex omnibus lapidibus optima Calx obtinetur Lapides itaque calcare vi ignis, quae pro cupi susione requiritur, duodecim horarum spatio continuata, tertiam sui ponderis partem amittunt: si diutius ignis continuetur, ponitu non magnopere decrescit. Calx inde viva habetur, cujus, cum Optima est, propri
lates sunt, Ut non esserVecat cum acido marino, aut aceto stilla- titio, ex aqua eidem assus Cito a vehementer in Calescat, crepitet, in pulverem satis at, cujus pars aliqua sumi instar attollitur, glebae per se findantur, neque partes remaneant in dissolutae. O-Ior ipsius laudatur albidissimus, at lia idem indicat metallicas, aut alias eterogeneas substantias non esse admixtas Acidum carbonicum lasticum, quod ex calcareis lapidibus ignitione elicitur, eadem sermo est quantitate cum eo, quod ex iisdem solutione per acida obtinetur. quae quantitas ignitione educta sero nulla est. Gas illud carbonicum, producta ignitione ad colorem Usque rubeum, par quantitate prodit aucto calore ad incandescentiam majore
copia erumpit. Ex quadraginta octo partibus lapidis sistulosi, partus 3 fluidi elastici obtinentur, principio turbidi, deinceps nitidi, non decrescente lapidum Volumine. Ejus elastici fluidi trigesima sexta pars est aeris phlogi SitCi, seu gas AZoti reliquum est acidum carbonicum. Cum adhu intense calet, massa quae anto ignitionem suerat pondere 48. Unciarum, ad pondus unCiarum 27. reducitur. Res rigerata aere communi absorpto, pondus illud augetur Lapidos vero calcaret pondus ex ignitione amittunt ex tertia prioris parte ut tamen qui plus ponderis amittunt subtiliorem pub proin dent qui minus amittunt uixerem granis distinctum, ex ei a calce et upseis partibus compositum. Gupsum secernitur a fuso acido marino , quo calx dissolvitur, Vpsum immutatum permanet. Nonnunquam VitresCit lapis at Careus, cum gypsum Continet, aut argillae particia las, ut etiam Venit cum Calx ex Con Chyliorum testis paratur, ob alia quae in ipsis sunt, et vitri consectionem promovent. Praestat si ignis lente agat in calce paranda, et lapidum si agmenta minora adhibeantur, ad incandescentiam O-r Perdia Cantur , Usquequo in acidis non os fervescant. Quo mitius acidi carb0nici in calc continetur, eo persectius mortarium obtinelur, eadem arenae dosi adhibita Nimirum mortarium firmius ind-
95쪽
li aere lateribus, minusque ab gelu laeditur. Desectu optionis saepius sit ut calx imperfecta habeatur, manentibus, DUCleorum instar lapidum partibus in calcem non redactis Calx Viva aeri xposita, et in minora fragmenta divisa inditur, in pulverem satiscit, pondere augetur, resorbendo ex aere atmosphaerico a S CLdun CarboniCum, et aquam. Hujus in Crementi ponderis aqua 4m. partem Consi Cit reliquum est ex acido carboni Co resorpto. Cum autem eam quantitatem resorpserit, minus idonea pro mortario est. Nam, ut in serius dicemus, induratio mortarii, qua ad lapidis naturam rursus accedit, ab ipso acido carbonico dependet, quod lente mortarium recipit dum cogitur, ae lateres stringit. Eapropter calx quae diu in receptaculo servata suerit, aqua communi extin Cta minia praestat, quam quae statim adhibetur. Contrarium se me judicant operarii, sed ex eo praesertim, quod longa mora aequabilior et mollior calcis massa reddatur, ae duriores etiam par te solvantur: sed eam vi minore cohaesionis cogi experimenta testantur. Inde quoque sit, ut aqua communi extincta Calx, et Cum arena subacta deterius mortarium praebeat, quam si ex aqua a Lcis ipsa extinguatur et malaxetur. Nam aqua Communis proprium acidum carbonicum insert. Hinc mortarium ex aqua Cal Cis suba Ctiam citius ac magis durescit et cogitur, quam illud quod ceteris paribus ex aqua Communi ra paratur. S. 5. Tum Vero quaerenda est proporti arenae ad Calcem pro optimo mortario conficiendo. Eam proinde investigavit Higgins, et mortariis subacti ex eadem Calce, Cujus pondus Ut Unum, Umarena iij I pondera Ut quatuor, Usque ad Octo Comperiit, quod unam partem Calci et ex partes arenae continebat praestantissimum fuisse. Nam quod Cto pondera arenae pro unico calcis habebat laxum est ac ineptum quod majorem calcis quantitatem Ontinebat siccescendo fissuras passum fuisse, praesertim si radiis solis expositum fuisset, et majore aquae Copia suerit praeparatum. EgregiUIn Ver in quo arena sextuplo pondere sui calcis, quod neque rima agit SiccesCendo, nec nimis cito siccescit. Ut autem theoria horum esseCtuum statuatur, attendendum est, aggregationem in Calcareis lapidibus, qui ad calcem parandam igne calefiunt multo laxiorem ea esse quae in quartZosi corporibus Observatur: nam Chalybe instrumenta, quae lapides calcareos secant, ab quartZo it runtur. Hoc praemi Sso, porro antimadvertatur, quod ut lapides instrueturis interposito caemento, aut mortario Contieetuntur, Si gra Da arenae Cohaerent, ac solidam mortari massam efficiunt ob cal-Cem inter ipsa grana positam. Constat vero ab experimenti mox
96쪽
memoratis unam pondere calcis partem susscere pro sex aut Septem pondere partihus arenae , nimirum ut sine interruptione Ontinuitatis, spatium omne repleatur, ut ab aere gas Cidum attrahatur ad massam solidandam necessarium. Quapropter deducendum est, grana arenae cohaerere in ea compositione, ad ninimas inter Se distantias, atque ope tenuissimarum laminarum materiae Cal-Careae ita ut mortarium praestantius sit, quod ex maxima quantitate partium ex quari Z Constat, cohaerentium Ope minimae quantitatis inollium atque fragilium Stratorum Calcareorum sere eodem modo, a murus stria Clus ex Orphvrite, et deteriore mortario, Ceteris paribus sortior ost, cum uncturis tenuioribus Cubilia cohaerent quia Cilicet structurae omnes si acturae ac ruinae resiStunt ex Viribus aggregationis, quae non sunt, neque in ratione Simplici firmitatis ac cohaerentiae lapidum et laterum ex Uibu Stri Untur, Deque in ratione simplici caementi mollioris adhibiti, sed in ratione ex utrisque Composita, aliisque circumstantiis deinceps memorandi S eaeque structurarum massae magis resistunt, in quibus aggregata sortiora maximam proportionem habent ad laxiora, quantum id operis fert continuitas. Secundo loco Arenae maSSa aquam non imbibit, ipsius suo volumen in singulis granis spectatum aqua
assus non Ugetur, neque eadem a Volante, et exsiccatione minuitur. Contra calcis assulae humectatae Olumine augentur, XSiC- Catae minuuntur, a rimas Siccescendo agunt, quod tunc Venit, Cum CXtremae exteriores particulae adhaerendo circumpositis Orporibus, ab his magis altrahuntur, quam ipsae calcis Parte Se nutu attrahant Patet igitur a proportione calcis ad arenam rimarum vitium dependere, quod impeditur imminuta ad septimam Pondere at Cis Vivae respectu arenae portione. Tertio loco. Or- secta Conserruminatio, et expedita mortarii induratio obtinetur ex septupla ratione ponderis arenae ad pondus calcis in eodem simbigendo adhibita Cum minor proinde in eodem quantitas a IIIae sit, quam si Calcis quantitas redundaret, Ortarium Citius SiCCe-SCet, atque Cal Careae materiae particulae citius combinari poterunt in Crystallos, eamque firmitatem nancisci, quam vocabulo Vulgari fur Vesa indicamus, quamque vocabulis latinis cogi, laseides aut latreo StVIΠgcrct, OΠρ rumina ct exprimere possumus Minor enim calcis quantitas Citius saturari potest acido carbonico, quod aer praebet, et quod requiritur, ut mortarium durescat in qua porro saturatione calcis ipsius intumescentia magna adeo non St, ut gra Da arena D, quae aliquem cohaerentiae gradum nacta inter se suissent, loco suo depellantur. Quod quidem minus etiam evenire O-
97쪽
test in magna structurae maSSa , quae pondere Proprio, et contignationum compressa sit, quam in tectorii operibus , ubi mortarium si tumeat, dissolutum deinceps labitur, a muri superficie proprio avulsum essectu Colligendum proinde est mortarium, quod citius durescit, minus obnoxium esse detrimentis, quae ex pluviis aliisque eventibus recenti mortario impendent quod firmius adhaeret Strueturarum materiis, et gradum duritiei maximum acquirit, ad murorum robur Conserre, aptiusque resiStere collisioni, attritui, aliisque noxis, quibus expositi sunt quod quo major arenae quantitas in eodem continetur, minus laedi potest ab salium partibus, quibus interdum foetus est aer atmosphaericus, quia Calcis particulae ab circumposita arena proteguntur: omnium minime ad rimas agendas illud esse aptum, quod septem pondere partibus
arenae Subactum est ad unam calcis rimarum autem Vitium Ceteris paribus haberi, ubi aer saepius est humidus, ac vicibus humoris et gelu alternatur. Quae quidem omnia Confirmantur analysi instituta vetusti ac firmi mortarii. Contrita namque ipsius certa quantitate, ut tamen in pulverem tenuiorem re laetum Non S-set, acido marino debiliore arena ab calce secreta fuit, atque collecta diligenter est quantitas evoluti as acidi carbonici. Demptis a pondere totius quantitatis ponderibus arenae et evoluti as acidi, ac posito , quod optima calx suerit adhibita, constitit septimam
pondere partem calcis suisse, a s x renae.
S. 6. Ocet praeterea Observatio speciminum mortarii, in Variis periodis ipsorum instituta, ipsum non conserruminare lapides a lateres prout siccescit, sed prout eam duritiem acquirit, quae dependet ab gas acido carbonico resorpto, quamque exsiccationi Vulgares tribuunt artifices. Nam compertum est, mortarium e Septem
renae partibus et una calcis compositum, in phiala conclusum, impedit aeri accessu, et radiis solis expositum, molle et immutatum Per Iure menses suisse tum supra lateres ad strati formam di- Stentum, et arenae calore ad Oo. gr. Therm. alii neyti exsiccatum, si agile post plures menses suisse, nec unquam firmitatem et cohaerentiam acquisivisse : tum et sub aqua collocatum simili modo fragile remansisse. Contra xer ejusdem mortarii Stratiam, Supra laterem distentum, ut cum eodem non Ohaereret, atque in aere libero positum, arcendo ab eodem solis radios, septem hebdomadum tempore ejusmodi duritiem nactum suisse, ut lapidem cal-Careum aemularetur, neque facile scalpi, aut si angi posset. Quod quidem experimentorum genus ostendit sollicitam mortarii exsicCationem Velare , quominus mortariun eam duritiem acquirat, quam
98쪽
aliter a Ctun esset et quo lentius aqua ab eodem avolat, in tectoriis aut in Structuris , eo persectius illud durescere. Quod si aqua exta alans , eadem requenti conspersione adjiciatur, mortarium non durescit, aut certe gradu mini ino, quaecumque sit gas acidi accessio. Mortarium, quod eam quantitatem a acidi non reso Pserit, quae ejusdem massae competit, utcunque durescere Videatur, ab aqua assus detrimentum patitur. Lente exsiccari cogique debet, et exsiccatio ab aere temperato est obtinenda, non sollicitanda calore adjuncto solis, vel ignis. Neque humectandum est, duia Cogitur, sed contra ab humido protegendum Sque IUO Ompleta sit ipsius induratio. Accessus acidi gas est juVandus, Cum mortarium suo loco quieverit. Quorum iam iuia sundamentum St, quod mortarii induratio est Chrystalligationis species, in qua scilicet particulae suis attractionum tribus, et accedente acido carbonico quasdam positiones acquirere, in iisdemque servari debent. Proinde quicquid turbat eas positiones, chrystallorum formationem impedit, ex qua lapidescentia mortarii dependet. Structurarum proinde Vitia Consequuntur ex eo, quod Calx minus proba , aut nimia quantitate in mortario adhibeatur, quae humidata diu et longa maceratione deterior sit, aut longa expositione ad aerem bberum, quaeque adhibetur supra lateres aridos, nec raro etiam calidos Lateres enim aquam ex eo celeriter absorbent aut dissipant, ipsa ad opus chrystalligationis deficiente, exsiccatione tantum sollicitata Hinc etiam percussione ictibusque Sti UCtorum in Tam mortarium patitur, turbata motibus consorinatione Chrystallorum. Quapropter ut opera structurae firma obtineantur, lateres ina illa mergendi Sunt, et pulvere, ac sordibus detergendi, inter ipsos ac mortarium cohaerentiam impedituris. In opere Vero tectorio,
cum muri superficies a sordibus sit ineranda , idque aquae assu-sione fiat, satius erit si aqua calcis adhibeatur. Ctus praeterea CDXCUSSione operis, in quo nondum caementum coactum uerit, diligenter vitari debent. S. 7. Ut autem de arenae delectu notiones utiles colligantur, animadvertit laudatus Higgius constare ab experientia, muro e lapidibus struetos, qui curvas acies habent, si mos adeo non haberi, cum intervalla inter lapides mortario replentur, quemadmodum obtinentur, si eadem intervalla minoribus lapidibus interpositis o tario repleantur. Hinc deduci posse, mortarium quod Ox arena Ubigitur, cujus grana aequalia magnitudine sint , et globosa gura, nunquam si mum adeo ore, in quacumque indurationi periodo, ac illud quos ex eadem arena, et tenuiore alia commixta fiat, ut
99쪽
calx commiXta maximum granorum numerum, atque Superficierum
extensionem Contingat. Ut itaque in arenae disserentias inquireret soquenti arti scio usus est Arena fluvialis in tres parte dixis est.
Prima constat ex parvis lapillis, fragmontis conchyliorum, Q arenae granis diversae magnitudinis, quae cum aqua transire poterant per cribrum , cujus foramina erant latere unius CtaVae Pariis pollicis, non autem per cribrum, cujus aperturae, inter Cupri sila, quibus Cribrum erat constructum, erant unius decimesextae pollicis partis, aut etiam majora Specie Secunda granis Constabat, quae Cum aqua transire poterant per Cribriam , Cujus aperturae orant unius trigesimae secundae partis pollicis Tertia species ex granis COUStabat, quorum maxima Cum aqua transibant per cribrum in quo aperturae latiores erant, minima retinebantur a cribro cujus aperturae erant minimae, de cribris loquendo antea descriptis. Notandium autem est arenam, quae per cribrum elota transit, multo SSe tenuiorem ea, quae ex eodein Cribro sicca XCerni potest.
Ρhiala angusto collo praedita , quae duas aquae uncias capiebat, repleta successive sui tribus descriptis arenae speciebus , qua ruinquantitate ex mensura communi vasculi cylindrici definitae sunt, ut duodecim in phiala continerentur. Repleta phiala ex prima arenae SpeCie, a Suecussa, capere adhuc potuit nam arenae mensuram. Secunda arenae specie repleta phiala ac simili modo succussa duas tertias partes unius mensurae Capere potuit. Tertia arena o specie, OS Succussionem, phiala priden repleta admittere potuit menSUram unam, cum Uarta parte ejuSdem mensurae. Ut autem intervalla ab arena ipsa non occupata dimetiretur, aqua superassu-S USUS est. Prima species in phiala post succussionem admisit quinque men Suras aquae, nullo cum Voluminis incremento, sed potius deCremento. Secunda quatuor mensuras cum dimidia. Tertia quatuor a litae mensuras cum decremento voluminis. Cum aqua assunditur citius, magisque subsidet arena , quam SUCCeSSione : Unde apparet aquam vehiculi instar esse, quo grana ipsius XCurrant, CC3Va Spatia et intervalla repleant, aut occupent. Ex quo deducitur , Cur malaxando ac subigendo recens mortarium , ipsum magis
liquidum ut plasticum reddatur. Malaxatio mortarii efficit, Ut renae grana accedant ad invi corri , atque eam quantitatem calcis in intervallis ipsorum retineant, quae ad mortari mollem Consistentiam acit, aqua magis se massam dissu sa. Hinc quoniam inte Valla inter arenae grana ab aqua est usa adeo minuuntur, deducendum est, quod in subigendo mortario ea quantitas aquae Sit adhibenda, quam arena potest admittere, ut ab ipsa non redundet.
100쪽
Quare si eo modo arena humectetur, aer etiam ex intervallis expellitur, et calx aequabiliter in subactione dissunditur contra Vero, cum aqua assunditur mixtioni ex arena et pulvere calcis, aer in mortario impeditus nonnisi dissiculter, et multa malaxatione explastica massa extruditur. Sed etiam aquae assusae XCOSSUS O tario noxius est, atque ideo ratio modo exposita pro determinanda aquae quantitate praestat. Quantitas nin aquae calCiS, quae spatia granis interposita replet, et ab eorumdem capillari attractione retinetur, ea Si quae rite temperatum mortarium ex Una a te calcis, a septem arenae, nullo elementorum ipsius redundante, ConStituit. S. 8. Sed etiam cum aegre ex massa arenae, si Sa aqua, ae ris particulae extrudantur, et ipsa quoque a lia grana arenae non
nihil inter se dissita tenere possit, conjici posse videtur Spatia inter arenae grana conficere tertiam partem voluminis totius in arena Secundae speciei, majus in tertia, majus adhuc in prima. Quod quidem quodammodo respondet observationi ex pondere Captae. am idem volumen, adeinque modo pressione aut SuCCUSSione densatum primae specie arenae pondus habuit unciarum Oh alterius speciei unciarum II : tertiae speciei unciarum 23. . raeterea observando lentis vitreae adminiculo varias arenae speCieS, OCCurrunt in nonnullis conspiciendae particulae, sigurae utcumque diVersae, quae planis supersiciebus in angulos concurrentibus terminatur alia quae rotundatae apparent, ex ipsarum resecti an gulis. Prima illa aspera arena dicetur, altera rotunda. in Commixtis illis speciebus, ut spatia inter grana majora arenae Sperae, granis minoribus rotundae arenae quoad fieri potest Ccupentur, Optimum mortarium componi poterit, in quo nimirum minima cal- Cis quantita sit, qua grana nectuntur. Ex variis autem tentaminibus institutis, quae hic referre inopportunum esset, hae pro pra xi utilissime colliguntur. Mortarium, quod ea Calcis quantitate Onstat, ut plasticum sit, aliasque laudabiles dotes habeat, vel majorem, quam par est, pro arenae quantitate, at Cis quantitatem Ontineat, fissuris ac rimis in exsiccatione obnoxium est magis, quo tenuior est arena, ex qua subigitur. Quod tenuissima Constat arena
Sili Cea, neque durescit, neque si acturae resistit uti illud quod ex arena fluviali ceteris paribus praeparatur. Sed illud ipsum quod ex
tenui si licea arena componitur, si sex arenae pondet O PII te Cum una CalCis Subigantur, ex aqua calcis, a lente si CCeSCat, multo
durius est eo , quo in tectoriis uti solent operarii. Quod tenui arena fluviali, et tenui silice constat, deterius est, quo major hu-